Bağımsız Tacir Yardımcıları

bağımsız tacir yardımcıları

T.C. BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ÖZEL HUKUK ANABİLİM DALI TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI BAĞIMLI TACİR YARDIMCILARI: TİCARİ VEKİL ÖDEV ÇALIŞMASI HAZIRLAYAN: NESLİŞAH HOCAOĞLU ANKARA i İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER 1 KISALTMALAR 2 ÖZET 3 GİRİŞ 4 1. TÜRK HUKUKUNDA TACİR YARDIMCILARI VE TİCARİ VEKİL 6 A. Tacir Yardımcısı ve Ticari Vekil Kavramı 6 B. Ticari Vekil Kavramının Hukuki Mahiyeti 7 C. Ticari Vekilin Tacir Yardımcıları Arasındaki Yeri ve Karşılaştırması 10 a. Ticari Vekil, Temsilci ve Ticari Temsilci 10 b. Ticari Vekil ve Pazarlamacı 11 2. TİCARİ VEKİL TÜRLERİ, TAYİNİ VE TEMSİL YETKİSİ 12 A. Ticari Vekil Türleri 12 a. Genel Nitelikli Ticari Vekil 12 b. Özel Nitelikli Ticari Vekil 12 B. Ticari Vekil Tayini ve Temsil Yetkisi 13 3. TİCARİ VEKİL HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 14 A. Ticari Vekilin Hakları 15 B. Ticari Vekilin Yükümlülükleri 16 4. TİCARİ VEKİLLİĞİN SONA ERMESİ 18 SONUÇ 22 KAYNAKÇA 24 KISALTMALAR AÜHFD : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi AŞ : Anonim Şirket bkz. : Bakınız BATİDER : Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi BATHAE : Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü̈ BK : Borçlar Kanunu C. : Cilt DEÜHFD : Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi E. : Esas EBK : sayılı Borçlar Kanunu ETK : sayılı Türk Ticaret Kanunu E.T. : Erişim Tarihi GÜHFD : Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi HD : Hukuk Dairesi HGK : Hukuk Genel Kurulu HMK : Hukuk Muhakemeleri Kanunu İBK : İçtihadı birleştirme kararı K. : Karar m. : Madde MÜHFD : Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi RG. : Resmî Gazete S. : Sayı s. : sayfa T. : Tarih TBK : sayılı Türk Borçlar Kanunu TTK : sayılı Türk Ticaret Kanunu TMK : Türk Medeni Kanunu TBBD : Türkiye Barolar Birliği Dergisi vd. : ve devamı 2 ÖZET Tacirler bazı hallerde ticari işletmesine ilişkin konularda yardıma ihtiyaç duyabilir. İşte bu gibi durumlarda tacir yardımcıları devreye girmektedir. Bu noktada tacir yardımcıları ikiye ayrılmaktadır. Bunlar: bağımlı tacir yardımcıları ve bağımsız tacir yardımcılarıdır. Tacir yardımcılarının bağımlı olan kısmında yer alan ticari vekil TBK Maddesinde “bir ticari işletme sahibinin, kendisine ticari temsilcilik yetkisi vermeksizin, işletmesini yönetmek veya işletmesinin bazı işlerini yürütmek için yetkilendirdiği kişi” olarak tanımlanmıştır. Bu noktada değerlendirilmesi gereken farklılık ticari vekilin ticari temsilcilik yetkisi olmaksızın işletmeyi yönetmek veya bazı işleri yürütmek için yetkilendirileceğidir. Yukarıda açıklanan çerçeve içerinde ödev hazırlanmış olup bu değerlendirme esasına göre ticari vekil açıklanacaktır. Anahtar kelimeler: Tacir yardımcıları, bağımlı tacir yardımcısı, ticari vekil. 3 GİRİŞ Türk Ticaret Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu özelinde bakıldığında tacir yardımcılarının önemli bir yeri olduğu görülmektedir. Tacir yardımcıları bağımlı ve bağımsız tacir yardımcıları şeklinde ikiye ayrılır. Bağımlı tacir yardımcılarıyla ilgili ortak özelliklere değinmek gerekirse, bağımlı tacir yardımcılarının üçü de BK kapsamında birer doğrudan temsilcidir. Ancak basit bir temsilciden farklı olarak temsil yetkilerinin sınırları Türk Ticaret Kanunu kapsamında çizilmiştir. Üçünün de müvekkille ilişkisi devamlıdır. Ticari temsilcinin atanması ve azli ticaret sicilinde ilan edilirken, diğerlerinde böyle bir durum yoktur. Ayrıca ödevimizin konusu olan ticari vekil ticari temsilcinin daraltılmış bir örneğidir.1 Ticari vekillik, ticari hayatta önemli bir rol oynamasına rağmen, Türk Hukuku’nda bu kuruma ilişkin bilimsel incelemelerin son derece sınırlı olması dikkat çekicidir. Ticari vekilliğe ilişkin Borçlar Kanunundaki düzenlemede, temsil yetkisini veren tacir ile ticari vekiller arasındaki ilişkiler üzerinde durulmadan, ticari vekillerin üçüncü kişilerle ilişkisi, yani temsil yetkisinin kapsam ve sınırları hükme bağlanmıştır. BK. m vd. hükümlerinde, ticari vekillik ana hatlarıyla ele alındığından, temsil hukukunu düzenleyen ve genel nitelik taşıyan BK. m vd. hükümlerinden, tamamlayıcı olarak yararlanılmıştır. Ödevimiz dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Türk özel hukukunda tacir yardımcıları ve bunlar arasında ticari vekilin yeri incelenecektir. Bu anlamda tacir yardımcıları kavramı tanımlanarak hukuki niteliği belirlenecek ve tacir yardımcıları ayırıma tabi tutulacaktır. Genel açıklamalardan sonra, ticari vekilin yeri bu ayırımlar çerçevesinde tespit edilecektir. Ayrıca olarak ticari vekil tanımlanarak, unsurları ortaya konulacak ve hukuki mahiyeti belirlenecektir. İkinci bölüm ticari vekilin tayini ve temsil yetkisine ayrılacaktır. Buna göre, ticari vekili tayine yetkili kişiler, ticari işletmeyi işleten kişinin gerçek veya tüzel kişi olmasına göre ticari vekili tayin yetkisinin ne şekilde olacağı ele alınacaktır. Sonrasında ticari vekilin kimlerden oluşacağı belirlenecek ve tayin usulünün nasıl olacağı ele alınacaktır. İkinci 1 BOZKURT Tamer, Themis Ticaret Hukuku, Kuram Yayınları, İstanbul , s 4 bölümde ayrıca, ticari vekilin temsil yetkisinin kapsamı ve bu yetkinin nasıl sınırlandırılabileceği ele alınacaktır. Üçüncü bölümde, ticari vekilin hak ve yükümlülükleri incelenecektir. Ticari vekilin hakları arasında, ticari vekilin temsil yetkisini kullanma hakkı, ücret isteme hakkı, yaptığı masrafları ve verdiği avansları talep hakkı, ticari işletme sahibinden avans ve karşılık sağlanmasını isteme hakkı ve son olarak da ticari işletme sahibinden uğradığı zararların tazminini isteme hakkı incelenecektir Dördüncü bölümde ise, ticari vekilliğin sona erme sebepleri ve sona ermesinin hukuki sonuçları ele alınacaktır. Sona erme sebepleri, iradi sona erme sebepleri veya kendiliğinden sona erme sebepleri şeklinde ikili ayrımla incelenecektir. Dördüncü bölümde son olarak ticari vekilliğin sona ermesinin hem ticari vekil ile ticari işletme sahibi arasındaki ilişki bakımından hem de ticari vekil ve üçüncü kişiler arasındaki ilişki bakımından hukuki sonuçları ayrıntılı bir şekilde incelenecektir. 5 1. TÜRK HUKUKUNDA TACİR YARDIMCILARI VE TİCARİ VEKİL A. Tacir Yardımcısı ve Ticari Vekil Kavramı Tacir yardımcısı, tacirin, ticari faaliyetlerinde yardımcı olması amacıyla kendisine bağlı olarak veya bağlı olmayarak çalışan ve temsil yetkisi olan veya olmayan kişilere denir2. Ticari işletme konusunda faaliyet gösteren tacirlerin amacı, üreteceği mal ve hizmeti tüketmek değil, bu mal ve hizmeti pazarlamak suretiyle mümkün olan en yüksek kârı elde etmektir. Bu amacı gerçekleştirmek için de tacirin, ticari hayatın bir gereği olarak yardımcı kişiden yararlanması zorunlu hale gelmektedir. Tacirin, yardımcı kişilerden yararlanması zorunluluğu özellikle iki durumda ortaya çıkmaktadır. İlk olarak tacirin, sürekli olarak ticari işletmesinin başında beklemesi ve ticari ticari işletmeyi ilgilendiren her türlü faaliyeti bizzat yürütmesi oldukça zordur 3. İkinci olarak ticari işletmesinin hacmi gitgide büyüyen tacir muhasebe ve benzeri konularda yardıma ihtiyaç duymaktadır. Dolayısıyla işletmesinin idaresinde ortaya çıkabilecek aksaklıkları gidermek amacıyla da yardımcı kişiler gerekmektedir. Ticari vekil kavramı TBK. maddede “Ticari vekil, bir ticari işletme sahibinin, kendisine ticari temsilcilik yetkisi vermeksizin, işletmesini yönetmek veya işletmesinin bazı işlerini yürütmek için yetkilendirdiği kişidir.” şeklinde tanımlanmıştır. TBK’deki tanım incelendiğinde, ilk olarak kanun metninde “vekil” kavramı kullanılmasına rağmen kanunda getirilen hükümlerin vekaletle ilgili olmayıp temsile ilişkin olduğu ve ticari vekil kavramının hususi bir temsil çeşidi olarak düzenlendiği 2 AYHAN Rıza, Ticari İşletme Hukuku, 2. Baskı, Ankara , s; BERZEK Ayşe Nur, Ticaret Hukukunun Genel İlkeleri, 8. Baskı İstanbul , s vd.; BOZER Ali ; GÖLE Celal, Bankacılar İçin Ticaret Hukuku Bilgisi, Ankara , s 3 GÖLE Celal, Tacir - Esnaf Ayırımı, Batider , seafoodplus.info, S. 2, s vd.; Bu konuda geniş bilgi için bkz. KARAHAN Sami, Ticari İşletme Kavramı, Tacir-Esnaf Ayırımının Kriterleri ve Ticaret Hukukunun Diğer Temel Kavramlarının Belirlenmesi Açısından, Batider, seafoodplus.info, S, s vd. 6 görülmektedir4. Kanuni tanımda dikkati çeken bir diğer husus ise ticari vekilin işletmenin bir takım işlerini yürütmek için ya da işletmenin tamamını yönetmek için görevlendirilebilmesidir. Belirli işleri yürütmek için görevlendirildiğinde özel yetkili ticari vekilden, işletmenin tamamını yönetmek için görevlendirildiğinde genel yetkili ticari vekilden söz edilir5. Kanun ticari vekili dar ve teknik anlamda tanımlamıştır. Bizce ticari ilişkiler içerisinde verilen her türlü temsil yetkisi geniş anlamda ticari vekil kavramı içinde değerlendirilebilir 6. Ticari vekile ilişkin Kanun’da yapılmış olan tanım dışında öğretide7 değişik tanımlamalar yapılmıştır. Öğretide yapılan tanımlamalar incelendiğinde ticari vekilin, ticari işletme için atanabileceği, kanuni değil iradi bir temsilci olduğu ve ticari temsilciye nazaran daha dar yetkilere sahip olduğu ifade edilmiştir. B. Ticari Vekil Kavramının Hukuki Mahiyeti Ticari vekile ilişkin hükümler temel olarak TBK’da düzenlenmiştir. TBK’da ticari vekile ilişkin getirilen hükümlerin, genel itibariyle temsile ilişkin olmasına rağmen, temsile ilişkin hükümlerden çok sonra yer almaktadır. Bu durum, ticari vekil ile ticari işletme sahibi arasındaki sözleşmenin hizmet veya vekalet sözleşmesi olacağı varsayımından kaynaklanmaktadır. TBK’de ticari vekilin tanımı yapılmış ve ticari vekillin açıkça yetki verilmedikçe yapamayacağı işlemler düzenlenmiştir. TBK ’te bağlı tacir yardımcılarının tümü için dolayısıyla ticari vekil bakımından rekabet yasağı düzenlenmiştir. TBK ’de ise ticari temsilcilerin, ticari vekillerin ve diğer tacir yardımcılarının yetkilerinin sona ermesi düzenlenmiştir. 4 EDGÜ Kerem, Ticaret Hukuku I Umumi Hükümler, Ankara: Sevinç Matbaası, , s. 5 ARKAN Sabih, Ticari İşletme Hukuku, Baskı, BATHE., , s. 6 FEYZİOĞLU, Necmeddin Feyzi, Ticari Mümessiller ve Diğer Ticari Vekiller, İstanbul: Ord. Prof. Dr. Halil Arslanlı’nın Anısına Armağan, , s. 7 İnal’a göre “ticari işletme bünyesinde sınırlı bir temsil yetkisine sahip olan ve faaliyetlerinde ve verdiği hizmette tacire bağlı olan tacir yardımcılarına ticari vekil” denilir (İNAL, H. Tamer, Ticari İşletme Hukuku, 2. Baskı, Ankara , s. ). İnceoğlu’na göre ticari vekil “ticari mümessil sıfatına sahip olmaksızın bir ticari işletme sahibi tarafından işletmenin bütün işlemlerini veya belirli bazı işlemlerini yapmak üzere yetkilendirilen kimsedir “(İNCEOĞLU, Murat, Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, 1. Baskı, İstanbul , s. ) 7 TBK’nın ilgili hükümlerine bakıldığında düzenlemelerin genel itibariyle ticari vekillikte dış ilişkiyi düzenlediği görülmektedir8. Ticari vekil ve ticari vekili atayan ticari işletme sahibi arasındaki ilişki ise hizmet, vekalet veya ortaklık sözleşmesi olabilecektir. Nitekim ticari temsilcilerin, ticari vekillerin ve diğer tacir yardımcılarının yetkilerinin sona ermesini düzenleyen TBK maddede bu husus düzenlenmiştir9. Ticari vekilin hukuki mahiyetinin tespiti, ticari vekile uygulanacak hükümlerin tespiti bakımından önemlidir. Ticari vekilin üçüncü kişiler karşısında “temsilci” niteliğinde olduğu tartışmasız kabul edilmektedir. Nitekim TBK hükmünde yer alan “Ortaklık temsilcileri ile organlarının ve ticari vekillerin yetkisine ilişkin hükümler saklıdır.” şeklindeki ifadeden de kanun koyucunun ticari vekilliği özel bir temsilci olarak nitelendirdiği görülmektedir Ticari vekile ilişkin TTK’daki hükümler incelendiğinde ticari vekilin şirketlerde atama usulüne ilişkin hükümler getirildiği (TTK /VII, TTK ) ve TTK 4’de ticari vekile ilişkin hukuk davalarının ve çekişmesiz yargı işlerinin ticari nitelikte olacağının düzenlendiği görülmektedir. Ticari vekil için yapılan kanuni tanımlamadan anlaşılacağı üzere, ticari vekil, ticari işletme sahibinin iradi bir temsilcisidir. Yoksa ticari vekil, ticari işletme sahibinin kanuni temsilcisi niteliğinde değildir 8 ERKOL Nedim, “Ticari Vekillik ve Özellikle Ticari Vekilliğin Hukuki Mahiyeti”, Yükseklisans Tezi, Gazi Üniversitesi SBE., , s. 9 TBK. /1 şu şekildedir: “İşletme sahibi, ticari temsilcilerin, ticari vekillerin ve diğer tacir yardımcılarının yetkilerini, aralarındaki hizmet, vekâlet, ortaklık ve benzeri sözleşmelerden doğan hakları saklı kalmak koşuluyla, her zaman geri alabilir.” 10 FEYZİOĞLU, s Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararında bu hususu “Gerek ticari mümessillik ve ticari vekillik; gerekse diğer yardımcılıklar (örneğin komisyoncu, acente gibi) Borçlar Kanunu'nun maddesinde düzenlenmiş olan temsil müessesesinin, ticari hayatın söz konusu gereklerinden kaynaklanan, bu gerekliliklere uydurulmuş özel türleridir.” şeklinde ifade etmiştir. Detaylı bilgi için bkz. Yargıtay HGK. E. , K. , (seafoodplus.infoıseafoodplus.info). 11 TTK. ’in metninde “diğer ticari vekiller” kavramı kullanılmıştır. Buna benzer bir kavrama (diğer ticaret vekilleri) sayılı Borçlar Kanunu maddenin başlığında rastlanmaktadır. sayılı Borçlar Kanununda “diğer ticaret vekilleri” kavramının yerine “diğer tacir yardımcıları” kullanılmıştır. TTK’nın sayılı TBK’dan sonra yürülüğe girdiği düşünüldüğünde yeni kanunda yer almayan bir ifadenin kullanılması, kanuni terimlerin yeknesaklığının sağlanması açısından uygun değildir. Ayrıca TTK. ’de yine eski kanunda kullanılan ama yeni kanunda kullanılmayan “ticari mümesil” kavramının kullanılması kanunun düzenlenmesi aşamasında üzerinde düşünülmediği izlenimi uyandırmaktadır. 12 Ticari temsilci bakımından benzer değerlendirme için bkz. ŞENER, Oruç Hami, Ticari Temsilci ve Ticari Temsil Yetkisi, Ankara , s. 8. 8 Ticari vekilin temsil yetkisinin özelliklerini incelemek gerekirse, öncelikle ticari vekilin temsil yetkisinin tacirin iradesinden kaynaklanması nedeniyle, iradi nitelikte olduğu ve yetki kapsamının kanunda yorumlayıcı olarak belirlendiği görülmektedir Ticari vekilin temsil yetkisinin bir diğer ve en önemli özelliği ise soyut olmasıdır Öğretide Feyzioğlu, ticari vekilin temsil yetkisinin soyut olmadığı görüşündedir Ancak Yargıtay’ın konuyla ilgili bir kararı şu şekildedir: “Hem ticari mümessillik ve hem de ticari vekillik, tek taraflı bir hukuki işlemle verilen bir temsil yetkisini içerirler ve bu temsil yetkisinin verilmesinde etken olan alt ilişkiden bağımsız bir nitelik taşırlar” Ticari vekilin temsil yetkisinin dar kapsamlı olması ve kapsamı ticari vekile bırakılan işin niteliğine göre belirlenmesi nedeniyle ticari vekilin temsil yetkisinin soyut olmayacağı düşünülse de; kanun açıkça ticari vekilin yetkisi ile temel ilişkiyi ayrı tuttuğu için ticari vekilin temsil yetkisi temel ilişkiden bağımsız diğer bir ifadeyle soyut niteliktedir. 17 Sonuç olarak ticari vekil kavramının hukuki kapsamı kanunla belirlenmiş, soyut temsil yetkisine sahip özel bir temsilcidir. Bu noktada ticari vekile ilişkin uyuşmazlıklarda öncelikle ticari vekile ilişkin hükümler uygulanacak, hüküm bulunmayan hallerde ise temsile ilişkin TBK vd. hükümler ticari vekile ilişkin hükümlerin tamamlayıcısı olarak uygulanacaktır 13 ARSLANLI, Halil, Kara Ticaret Hukuku Dersleri- Umumi Hükümler, 3. Baskı, İstanbul: Fakülteler Matbaası, , s. 14 Temsil yetkisinin soyutluğu özü itibariyle temsil yetkisinin yetkinin verilmesine neden olan temel ilişkideki temsil yetkisinden bağımsız olmasıdır. Detaylı bilgi için bkz. İNCEOĞLU, Murat, Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, 1. Baskı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, , s. 26 vd. 15 FEYZİOĞLU, s 16 Yargıtay HGK. , E. , K. , (seafoodplus.infoıseafoodplus.info). Aynı yönde, Yargıtay HGK. , E. , K. , (seafoodplus.info). 17 TBK.’nın maddesinde “İşletme sahibi, ticari temsilcilerin, ticari vekillerin ve diğer tacir yardımcılarının yetkilerini, aralarındaki hizmet, vekâlet, ortaklık ve benzeri sözleşmelerden doğan hakları saklı kalmak koşuluyla, her zaman geri alabilir.” İfadesiyle temel ilişki ve ticari vekillik ilişkisi birbirinden ayrılmıştır. 18 FEYZİOĞLU, s 9 C. Ticari Vekilin Tacir Yardımcıları Arasındaki Yeri ve Karşılaştırması a. Ticari Vekil, Temsilci ve Ticari Temsilci Ticari vekilin temsilcinin özel bir görünümü olması sebebiyle, TBK vd. da düzenlenen basit temsilci ile aralarında benzerlikler mevcut olsa da bir çok açıdan da farklılık göstermektedirler. Bu farklılıklılar şu şekilde özetlenebilir: - Ticari vekilin temsil yetkisinin kapsamı kanuni olarak yorumlayıcı şekilde işletmenin olağan işleriyle sınırlandırılmışken, temsilcinin yetkilerinin kapsamı temsil olunanın iradesine göre belirlenmektedir. 19 -Ticari vekil ticari işletme için atanabilirken, temsilci her türlü iş için atanabilmektedir. -Ticari vekil kanundan kaynaklanan rekabet yasağına tabi iken, temsilci bakımından rekabet yasağı söz konusu değildir. TBK m. arasında ticari temsilci düzenlenmiştir. TBK m. ’de ticari temsilci “işletme sahibinin, ticari işletmeyi yönetmek ve işletmeye ilişkin işlemlerde ticaret unvanı altında, ticari temsil yetkisi ile kendisini temsil etmek üzere, açıkça ya da örtülü olarak yetki verdiği kişidir” şeklinde tanımlanmıştır. Ticari temsilci ile ticari vekil arasındaki benzerliklerin veya farkların açıklanması önemli bir husustur. Çünkü temsilci olarak atanmış kişinin ticari temsilci mi yoksa ticari vekil mi olduğu genellikle anlaşılamamaktadır. Özellikle ticari temsilci ile ticari vekilin yetkilerinin kapsamının farklı olması, yapılan işlemlerin ticari işletme sahibini bağlaması anlamında önemlidir. 20 Ticari işletme sahibi ve ticari temsilci arasında ki ilişki, TBK’da düzenlenmemiş, sadece TBK m/1’de bahsedilmiştir. Dolayısıyla ticari işletme sahibi ve ticari vekil arasında geçerli olan ilişkiler ticari temsilci için de geçerlidir. Ticari temsilcilik ilişkisi, ticari vekillik ilişkisi gibi soyut niteliktedir. Bu nedenle ticari işletme sahibi ve ticari temsilci arasındaki temsil yetkisi, bu yetkinin verilmesine neden olan temel ilişkiden bağımsızdır. 19seafoodplus.info 6EB1C/18F8F23DC24E-BFDACpdf E.T 20 ALBAŞ ,Hakan: “Türk Hukukunda Ticarî Mümessillik”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul , s 10 Ticari temsilci ve ticari vekil arasında ki farkları 21 şu şekilde açıklanabilir; - Ticari temsilci ticari işletme sahibi tarafından atanabilirken, ticari vekil ticari işletme sahibi veya ticari temsilci tarafından atanabilir. Ticari temsilcinin, ticari vekili atama yetkisi bulunmaktadır. Dolayısıyla ticari vekilin hiyerarşik olarak ticari temsilciden sonra geldiği ifade edilebilir - Ticari temsilcinin, ticari işletme sahibi veya yetkili temsilcisi tarafından ticaret siciline tescil edilmesi zorunludur (TTK m. /2). Buna karşın kural olarak ticari vekilin ticaret siciline tescil edilme zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, istisnai olarak anonim ve limited şirketlerde, sınırlı yetkili ticari vekil ve diğer tacir yardımcılarının ticaret siciline tescil edilmesi öngörülmüştür. - Ticari temsilci veya ticari vekilin atanması ihtiyaridir. Ancak merkezi yurt dışında bulunan ticari işletmeleri Türkiye de bulunan şubeleri için ticari temsilci atanması zorunludur. Ticari vekil için böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır (TTK m. 40/4) b. Ticari Vekil ve Pazarlamacı Pazarlamacılık sözleşmesi, “pazarlamacının sürekli olarak, bir ticari işletme sahibi işveren hesabına ve işletmesinin dışında, her türlü işlemin yapılmasına aracılık etmeyi veya yazılı anlaşma varsa, bu anlaşmada belirtilen işlemleri yapmayı, işletme sahibi işverenin de buna karşılık ücret ödemeyi üstelendiği sözleşme” olarak tanımlanmıştır (TBK m. ). Bu tanıma göre pazarlamacı, aracı pazarlamacı ve sözleşme yapmaya yetkili pazarlamacı olarak ikiye ayrılır Aracı pazarlamacı aksi belirtilmedikçe ticari işletmenin işlemlerine aracılık eder. Sözleşme yapmaya yetkili pazarlamacı ise işlemlerin gerektirdiği bütün olağan 21 Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından verilen bir kararda ticari temsilci veya ticari vekilin farkları şu şekilde açıklanmıştır; “Ticari mümessil, bir işletmenin tüm işlerini idare etmekle görevlendirildiğinden, onun, işletmenin hem olağan hem olağanüstü nitelikteki bütün işleri yapmaya yetkisi vardır. Buna karşılık genel yetkili ticari vekil, işletmenin sadece olağan (mutad) işleriyle sınırlı temsil yetkisine sahiptir. Olağanüstü işlemleri yapabilmesi için, işletme sahibinin özel yetkisine ihtiyaç vardır. Belli bir işin ya da işlemin ifasıyla görevlendirilen sınırlı (özel) yetkili vekillerin sahip oldukları temsil yetkilerinin kapsamı ise, kendilerine bırakılan iş ya da işlemin niteliğine göre belirlenir. Ticari vekil, özel yetki verilmedikçe tacir adına ödünç alamaz, kambiyo taahhütlerinde bulunamaz ve davacı veya davalı olarak mahkemelerde taciri temsil edemez.(BK. /2; TBK /2) Oysa ticari mümessil, bu tür işlemleri dahi yapma yetkisine sahiptir. Nihayet, ticari mümessilin temsil yetkisinin ticaret siciline tescili gerekirken (BK /II- III); ticari vekilin temsil yetkisi sicile tescil edilemez”. HGK, T. , E. /2, K. / Benzer kararlar için bkz. Y. HD, T. , E. /, K. /; HGK, T. , E. /, K. / (seafoodplus.infoı.com) E.T.: 22 ALBAŞ, s 23 seafoodplus.info E.T 11 işlemleri yapar. Ancak sözleşme yapma yetkisi olan pazarlamacının tahsilat ve ödeme günü değişikliği yapabilmesi için özel olarak yetkilendirilmesi gerekmektedir (TTK m. /2). Pazarlamacının, ticari vekil olup olmadığı hususunda, iki kurum arasındaki benzerliklere ve farklara bakılması gerekir. Öncelikle her ikisi de bağlı tacir yardımcılarındandır. Pazarlamacı da ticari vekil gibi sadece ticari işletmelere atanır Ticaret siciline tescil hususunda pazarlamacılık sözleşmesinin de ticari vekilin temsil yetkisi gibi ticaret siciline tescil edilmesi gerekmez. 2. TİCARİ VEKİL TÜRLERİ, TAYİNİ VE TEMSİL YETKİSİ A. Ticari Vekil Türleri a. Genel Nitelikli Ticari Vekil Genel yetkili ticari vekil kanunda “işletmesini yönetmek” (TBK) ifadesiyle yer almaktadır. Kanaatimizce kanundan da anlaşıldığı kadarıyla genel yetkili ticari vekil, ticari işletme sahibi tarafından ticari temsil yetkisi verilmeksizin işletmenin olağan bütün işlerini yapmak ve işletmeyi yönetmek üzere görevlendiren kişidir. Genel yetkili ticari vekile örnek olarak mağaza müdürü gösterilebilir Burada genel yetkili ticari vekille işlem yapan üçüncü kişilerin korunması açısından olağan ve olağanüstü iş ayrımının yapılması son derece önemlidir. TBK.’da olağan ve olağanüstü iş ayrımı yapılmamış, ancak TBK’de hangi işlerin olağan sayılmayacağı örnekleme yoluyla belirtilmiştir. b. Özel Nitelikli Ticari Vekil Özel yetkili ticari vekiller, genel yetkili ticari vekillerin aksine ticari işletmenin tamamı için değil, işletmedeki belirli tür işler için ya da münferit bir iş için görevlendirilen kişilerdir Olağan, olağanüstü işlem ayrımı özel yetkili ticari vekil için de geçerlidir. Çünkü 24 BOZKURT, Tamer, Ticari İşletme Hukuku, 8. Baskı, İstanbul , s 25 ASLAN, Yılmaz, Ticaret Hukuku Dersleri Bursa: Ekin Yayınevi, , s. 26 Öğretide “Sınırlı yetkili ticari vekil” kavramı da kullanılmaktadır. Bkz. ARKAN (Ticari işletme) s. 12 özel yetkili ticari vekiller görevlendirildikleri işler bakımından olağan sayılan işleri yapmaya yetkilidirler. Buna karşılık olağanüstü işleri açıkça yetkilendirilmeden yapamazlar B. Ticari Vekil Tayini ve Temsil Yetkisi Ticari vekil bir ticari işletme için işletme sahibi ya da ticari temsilci tarafından açık veya örtülü şekilde atanabilir İşletme sahibinin davranışlarından ötürü üçüncü kişilerin nezdinde bir ticari vekil atanmış görüntüsü anlaşılıyorsa örtülü bir atama yapılmış sayılır. Ticari vekilin atanması, ticaret siciline tescil ve ilan edilemez. Tescil ve ilan yapılmışsa, bu tescil hukuki bir sonuç doğurmaz Ticari vekil ile işletme sahibinin ilişkisi; hizmet, vekalet, ortaklık veya benzeri bir sözleşmeye dayanabilir Ticari vekilin temsilcinin özel bir türü olması ve kanunda atanma usulüne ilişkin herhangi bir hüküm getirilmemesi nedeniyle, ticari vekilin atanmasında basit temsilciye ilişkin hükümler uygulanacaktır. Basit temsil yetkisinin verilmesine ilişkin kurallar dikkate alındığında, öncelikle rızai temsil yetkisi kural olarak temsil olunanın temsilciye yönelttiği tek taraflı irade beyanıyla verilir Ticari vekil atanmasında bu irade beyanı temsil olunan tarafından açık bir şekilde ifade edilebileceği gibi, temsil olunan tarafından fiili olarak davranışlarıyla da ortaya koyulabilir. Diğer bir deyişle ticari vekil açık veya zımni irade beyanıyla atanabilir. Bu anlamda, tacir yardımcısına işletme içinde verilen görev temsili gerektiriryorsa zımnen ticari vekil atanmış olur Açık irade beyanı ile atama ise, gazete ilanı veya sirküler gibi araçlarla ticari vekilin görev ve yetkilerinin duyurulması yoluyla olur. Eğer temsil ilişkisi hazır olmayanlar arasında kurulacaksa, irade beyanın temsilciye ulaşmasıyla temsil ilişkisi kurulur. Ayrıca temsilcinin öğrenmesine de gerek yoktur. Hatta yetki verildiğinin üçüncü kişilere bildirilmesine de gerek yoktur. Temsil yetkisinin verilmesi şekle bağlı olmadığından ticari vekilin atanması da kural olarak şekle bağlı değildir. Ancak kanunda açıkça yetki verlilmesi öngörülen durumlar 27 ÜLGEN, Hüseyin; HELVACI, Mehmet ;KENDİGELEN Abuzer; KAYA Aslan; NOMER ERTAN Füsun : Ticari İşletme, 4. Baskı, İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, , s 28 KAYIHAN, Şaban; YASAN, Mustafa; Ticari işletme Hukuku, Ankara, s 29 MİNELİLER, Zeynep; Ticari Vekil. Fırat Öztan’a Armağan, Cilt II, Ankara, s. 30 seafoodplus.info,html E.T.: 31 Aynı yönde bkz. ÜLGEN,HELVACI,KENDİGELEN,KAYA,NOMER,ERTAN s 32 ARSLANLI , s 13 (TBK/II) ile ticari vekil tarafından yapılacak olan işlemin şekle bağlı olması hallerinde yetkinin verilmesinin şekle bağlı olup olmadığı tartışmalıdır. Eğer ticari vekil tacir tarafından ticari işletmenin olağan ve olağanüstü tüm işlerini yapmak üzere atanıyorsa, ticari vekil işletmenin sadece olağan “mutad” işlerini yapabilir Başka bir deyişle ticari vekilin iş yerinin ve/veya belli bir işlerin sınırların dışında temsil yetkisinde bulunamaz, açıkça yetkili kılınmadıkça ticari temsilci gibi ödünç olarak para veya benzerlerini alamaz, kambiyo taahhüdünde bulunamaz, dava açamaz ve açılmış davayı takip edemez. Ticari vekil, yapılacak işlere göre Genel ticari vekil ve Özel yetkili ticari vekil olarak ikiye ayrılabilir. Örneğin; “fabrika müdürü” genel yetkili ticari vekil iken “satın alma sorumlusu” özel yetkili ticari vekildir. Genel ticari vekil bir fabrika müdürü için işletmede çalışacak işçilerle hizmet sözleşmeleri yapmak, hammadde alımı hususunda sipariş vermek, bunların bedellerini ödemek, üretilen mallarla ilgili satım sözleşmeleri yapmak gibi tüm olağan işleri yapmaya yetkilidir Tacir, genel yetkili ticari vekilin yetkisini ticaret siciline tescil ve ilan etmeden önce üçüncü kişileri farklı ilan ve bildirim vasıtasıyla genel ticari vekilin yetkileri ile sınırlandırabilir Bu durumu bildirmediği takdirde iyi niyetli üçüncü kişilerin yapacağı işlemler bakımından tacir bağlı olmaya devam edecektir. Özel ticari vekil Ticari vekilin bir türü olarak TBK’nın maddesinin II. fıkrası açısından ancak belirli işlemleri yapmak için atanır. Örnek: satış mağazası memuru. Satış mağazası memurları bu kapsamda satış işlemleri yapmaya, bedelini almaya, fatura ile makbuzu vermeye, ihtar ve ihbarları yapmaya yetkilidir Ancak yazılı yetki alınmadıkça ve kasa görevlisi atanmış ise mağaza içinde kasa görevlileri dışında satış bedellerini isteme ve almaya yetkili değildir. 3. TİCARİ VEKİL HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ Ticari vekile ilişkin getirilen hükümler rekabet yasağına ilişkin hüküm hariç (TBK), ticari vekil ile işlem yapan üçüncü kişi arasındaki ilişkiyi düzenlemektedir 33 KAYIHAN;YASAN, s 34 DEMİRKAPI, Ertan “ Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Ticari Temsilciye İlişkin Hükümlerininin Değerlendirilmesi”, DEÜHFD., , C. 12, Özel Sayı, seafoodplus.info ozel/2-ozel/7- seafoodplus.info,( E.T), s. dn. 35 AYHAN, s 36 BAHTİYAR , Mehmet: Ticari İşletme Hukuku, Bası, İstanbul , s 37 KAYIHAN,YASAN, s 14 Ticari vekil ile ticari işletme sahibi arasındaki ilişkiyi düzenleyen bir hüküm yoktur Yalnızca TBK’te ticari vekil ile ticari işletme sahibi arasında hizmet vekalet ortaklık vb. sözleşmelerin olabileceği zımnen hükme bağlanmıştır Ticari vekilin tanımını yapan TBK’de yetkilendirilmeden bahsedilmiş arada sözleşme olması şartı getirilmemiştir. Dolayısıyla bir kişinin ticari vekil olarak atanabilmesi için ticari işletme sahibi ile aralarında mutlaka sözleşme ilişkisi bulunması gerekmez. 40 İnceoğlu’na göre ise EBK’da “münasebetlerden” ifadesi kullanılırken TBK’de ise “ve benzeri sözleşmesi” ifadesi kullanılmış ve arada mutlaka sözleşme ilişkisi olması gerektiği vurgulanmıştır Ticari vekil ile ticari işletme sahibi arasındaki uyuşmazlıklarda öncelikle tarafların arasındaki sözleşme dikkate alınacak, sözleşme de hüküm bulunmaması halinde ise uygun düştüğü ölçüde kıyasen kanunun vekalet sözleşmesi için getirdiği hükümler uygulanacaktır (TBK) Hatta aradaki sözleşme hizmet sözleşmesi olması halinde bile, hizmet sözleşmesinin başkası adına ve hesabına işlem yapan üçüncü kişiler bakımından hüküm getirmemesi nedeniyle hüküm getirilmeyen bu hallerde vekalet sözleşmesi kıyasen uygulanacaktır A. Ticari Vekilin Hakları -Ticari Vekilin Ücret Hakkı Ticari vekilin ücret alabileceği ile ilgili olarak TBK m. vd. düzenleme bulunmamaktadır. Bundan dolayı vekâlet sözleşmesinde vekili ücret hakkı ile ilgili düzenlemeler ticari vekil için de geçerli olacaktır. TBK m. /3’e göre “sözleşme veya teamül varsa vekil, ücrete hak kazanır”. Bu maddeye göre taraflar arasında sözleşme varsa veya ücret verileceği konusunda teamül bulunuyorsa43 vekâlet veren vekile ücret ödemek zorundadır. Ticari işletme sahibi ile ticari vekil arasında herhangi bir sözleşme bulunmasa bile, ticari vekil ücret hak kazanabilir. Çünkü ticari vekil ticari işletmenin olağan işlemlerini yapmakla yükümlüdür. Dolayısıyla bu işlemler için ücret alması da ticari teamül gereğince mümkündür. Ticari vekilin alacağı ücret götürü olarak kararlaştırılabileceği gibi, yapılmış 38 FEYZİOĞLU, s 39 İç ilişkiyi düzenleyen hükümlerin getirilmesi gerektiğine ilişkin bkz. DEMİRKAPI, Ertan, s 40 H. Becker, “Ticari Temsil Yetkisi (Prokura) ve Ticari Vekillerin Temsil Yetkileri (I- II), (Çeviren, Suat DURA), Yargıtay Dergisi , C. 8, S. , s. 41 İNCEOĞLU, s 42 DEMİRKAPI, Ertan ,Ticaret Hukuku Bilgisi, 8. Baskı, Bursa: Dora Yayınevi, , s. 43 Teamüle örnek olarak özel öğretmenlerin hizmetleri gösterilebilir. Bkz. ÖZKAYA, Eraslan, Vekâlet Sözleşmesi ve Kötüye Kullanılması, Ankara , s. 15 olan işlemin değerine göre belirli bir oran veya zamana göre de kararlaştırılabilir. Buna göre ticari vekilin ücretini haftalık, aylık veya yıllık olarak alabilmesi mümkündür. - Ticari Vekilin Yaptığı Masrafları ve Verdiği Avansları İsteme Hakkı TBK m. /1’e göre “Vekâlet veren, vekâletin gereği gibi ifası için vekilin yaptığı giderleri ve verdiği avansları faiziyle birlikte ödemek ve yüklendiği borçlardan onu kurtarmakla yükümlüdür”. Dolayısıyla ticari vekilde, ticari işletmenin olağan işleri için yapmış olduğu masrafları ve vermiş olduğu avansları alma hakkına sahip olacaktır. Ticari vekil, söz konusu işlerin sona ermesine gerek olmadan gider ve avansları isteyebilir Ticari vekilin, ticari işletme sahibinden yapmış olduğu masrafları ve avansları isteme hakkının olabilmesi için geçerli bir vekâlet sözleşmesinin olması gerekir. Vekâlet sözleşmesinin geçersiz olması halinde vekâletsiz iş görme hükümlerine gidilecektir. - Ticari İşletme Sahibinden Uğradığı Zararları İsteme Hakkı TBK m. /2’ye göre “Vekil, vekâletin ifası sebebiyle uğradığı zararın giderilmesini vekâlet verenden isteyebilir. Ancak vekâlet veren, kusuru bulunmadığını ispat ederek bu sorumluluktan kurtulabilir”. Bu hüküm, emredici nitelik taşımamaktadır Bu halde ticari vekil olağan işlemlerin yapılması dolayısıyla uğradığı zararları ticari işletme sahibinden isteyebilecektir. Ticari vekil, ticari işletme sahibinin kaza nedeniyle uğramış olduğu zararlardan sorumlu tutulamaz. Buna karşın, kusura dayalı bir zarar meydana gelmiş ise, ticari vekil, ticari işletme sahibinin kusurlu olmadığı ispatlamak zorunda kalacaktır. Yoksa ticari vekilin, ticari işletme sahibinin kusurlu olduğunu ispat etmesi gibi bir durum söz konusu değildir B. Ticari Vekilin Yükümlülükleri - Ticari Vekilin Sadakat Yükümlülüğü Ticari vekili önemli yükümlülüklerinden biri sadakat yükümlülüğüdür. Gerçekten ticari vekil ticari işletme sahibine karşı sadakatle hareket etmelidir. Sadakat yükümü vekâlet sözleşmesi ile ilgili olarak TBK m. /2’de düzenlenmiştir. Bu maddeye göre vekil 44 FEYZİOĞLU, s 45 ARSLANLI, s 46 KAYA , Emin: Türk Özel Hukukunda Ticari Vekillik, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale , s 16 üstlendiği iş veya hizmetleri vekâlet veren kişinin menfaatlerine uygun olarak sadakat ve özenle yürütmelidir - Ticari Vekilin Sır Saklama Yükümlülüğü TBK’da sır saklama yükümlülüğü ile ilgili düzenleme bulunmamaktadır. Ancak ticari vekilin sadakat yükümlülüğünün bir sonucu olarak, ticari vekil olağan işlemlerin ifası sırasında öğrendiği ticari işletme sahibine ait sırları saklama yükümlülüğü bulunmaktadır. Sır saklama yükümlülüğünün kapsamına, ticari vekil tarafından açıklanması ticari işletme sahibini maddi veya manevi zarara sokabilecek olaylar girer. Ticari vekil tarafından yapılan işin niteliğine, ticari işletme sahibinin kişiliğine ve ticari işletme sahibinin bilinebilen menfaatlerine göre sır saklama yükümlülüğünün kapsamı belirlenecektir Ticari vekil sır saklama yükümlülüğüne aykırı davranarak, ticari işletme sahibini zarara uğratırsa, bu zarardan dolayı sorumlu tutulabilecektir. - Ticari Vekilin Ticari İşletme Sahibinin Talimatlarına Uygun Hareket Etme Yükümlülüğü TBK m. /1’e göre vekil vekâlet verenin açık talimatına uymakla yükümlüdür. Bu hükümden ticari vekilin, yapmış, işlemi ticari işletme sahibinin iradesine uygun şekilde yapmakla yükümlü olduğu çıkmaktadır. Ticari işletme sahibinin iradesi açık talimat şeklinde veya muhtemel irade şeklinde ortaya çıkar. Muhtemel irade şartların değişmiş olması veya ticari işletme sahibinden açık talimat alınması imkanının bulunmadığı hallerde söz konusu olur Ticari işletme sahibini vermiş olduğu talimatın geçerli olabilmesi için, ticari vekil tarafından kabul edilmiş olması gerekli değildir. Şayet hukuka ve ahlaka aykırı olarak bir talimat verilmiş ise, ticari vekil bu talimata uymaktan kaçınabileceği gibi, amaca elverişli olmayan talimatları da yerine getirmeyebilir. 47 KAYA, s 48 FEYZİOĞLU, s 49YAVUZ, Cevdet; ACAR, Faruk; ÖZEN, Burak, Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), Baskı, İstanbul , s. 17 - Ticari Vekilin Hesap Verme Yükümlülüğü TBK m. /1’e göre vekil vekâlet verenin istemi halinde yürüttüğü işin hesabını vermekle yükümlüdür. Hesap verme yükümlülüğü, ticari vekilin ticari işletme sahibine ait işi görmesinin sonucudur. Ticari işletme sahibi ticari vekil tarafından yapılmış olan işlemin yürütülmesi aşamasında bilgi sahibi olmak ister. Dolayısıyla hesap verme yükümlülüğü, ticari işletme sahibine bilgi verme şeklinde anlaşılabilir - Ticari Vekilin Rekabet Etmeme Yükümlülüğü Rekabet yasağı kapsamında TBK m. /2’de bir işletmenin bütününü yöneten veya işletme sahibinin hizmetinde bulunan ticari vekillerin, rekabet yasağına tabi olduğundan bahsedilmiştir. Bu hükümden işletme sahibinin hizmetinde bulunan kişinin, ticari işletme sahibine sadece iş sözleşmesi ile bağlı olduğu hallerde rekabet yasağının uygulanacağı anlaşılabilir Ticari vekilin temsil yetkisi tek taraflı bir hukuki işlem ile verilir. Dolayısıyla ticari vekilin katılımı olmaksızın temsil yetkisi verilmesi rekabet yasağının doğmasına neden olmaz Rekabet yasağının doğabilmesi için temsil yetkisinin, ticari vekilin açık veya zımni onayı ile verilmiş olması gerekir. Rekabet yasağına ilişkin düzenlemeler emredici nitelikte değil, tamamlayıcı niteliktedir. Çünkü TBK m. /1’de ticari işletme sahibinin, rekabet yasağını ihlal edebileceğine dair ticari vekile izin verebileceği öngörülmüştür. Dolayısıyla ticari işletme sahibi ticari vekilin rekabet yasağına aykırı işlem yapabilmesine izin verebilir. Ticari işletme sahibi, rekabet yasağına aykırı işlerden dolayı uğramış olduğu zararı ticari vekilden tazmin edebilir. Bu halde tazmin edilecek zarar müspet zarar olacaktır. 4. TİCARİ VEKİLLİĞİN SONA ERMESİ Ticari vekilin temsil yetkileri aynen ticari temsilci gibi istifa, azil, ölüm ve ehliyet kaybı, tacirin iflası, işletmenin devri veya birleşme gibi durumlarda sona erer. Tacir; ticari vekilin temsil yetkisinin son erdiğini, ticaret siciline, tescil ve ilan etmeye zorunlu değil. Ancak tacir kendi sorumluluğunu önlemek için ticari vekilin temsil yetkisinin sona erdiğini 50 Yavuz,Acar,Özen, s. 51 Aydın, Sema ;Kaplan, Hasan Ali, Bağlı Tacir Yardımcılarının Rekabet Yasağı, GÜHFD, C. 18, S. , , s. 52 FEYZİOĞLU, s 18 üçüncü kişilere duyurması gerekir. Aksi takdirde üçüncü kişilerin temsil yetkisinin halen devam ettiğini yönündeki iyi niyet iddiaları bertaraf edilemeyecektir Ticari vekilin istifa etmesine ilişkin TBK’da herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak öğretide54 ticari vekilin istifası ile ticari vekillik ilişkisinin sona ereceği kabul edilmektedir. Zira ticari işletme sahibi ile ticari vekil arasındaki güven ilişkisi sarsılmış olabilir. Bu nedenle ticari vekilin, ticari işletme sahibi ile çalışması zorunlu bırakılmamalıdır. TBK m. /1’e göre “işletme sahibi, ticari temsilcilerin, ticari vekillerin ve diğer tacir yardımcılarının yetkilerini, aralarındaki hizmet, vekâlet, ortaklık ve benzeri sözleşmelerden doğan hakları saklı kalmak koşuluyla, her zaman geri alabilir”. Görüldüğü üzere anılan maddede, sadece ticari vekillik ilişkisinin geri alma ile sona erebileceği düzenlenmiştir. Ancak ticari vekillik ilişkisi, geri almanın dışında değişik nedenlerle sona erebilir. Bu hususta adi temsil ilişkisini sona erdiren nedenler ticari vekillik ilişkisi için de geçerli olacaktır. Yukarıda bahsedilen iki durum azil ve istifa, ticari vekilliğin iradi şekilde sona ermesine ilişkindir. Bunun dışında ticari vekillik vekilin ölümü ve ehliyet kaybıyla da sona erebilir. TBK m. 43 uyarınca temsilcinin ölümü, temsil ilişkisini sona erdirir. Ticari vekil de adi temsilci olarak kabul edildiğine göre, ticari vekilin ölümü halinde de, ticari vekillik ilişkisinin sona erer. Ticari vekillik ilişkisi, ticari işletme sahibi ve ticari vekil arasındaki güven ilişkisinden doğduğu için, ticari vekillik yetkisi mirasçılara intikal etmeyecektir. Ancak TBK m. 43 tamamlayıcı niteliktedir, dolayısıyla taraflar aralarında yapmış olduğu anlaşma ile ticari vekillik ilişkisinin mirasçılar ile devam etmesine karar verebilirler Fakat, ticari vekillik ilişkisi güven ilişkisine dayalı olduğundan ticari vekillik ilişkisinin mirasçılar ile devam edilebilmesi haline, adi temsile nazaran, daha az karşılaşılacaktır. Ticari vekil hakkında gaiplik kararı verilmiş olabilir. Bu halde de, ticari vekillik ilişkisi sona erer. Ticari vekilin fiil ehliyetini kaybetmesi halinde de, ticari vekillik ilişkisi sona erer. Örneğin, ticari vekilin akıl zayıflığı nedeniyle ayırt etme gücü ortadan kalmış ise, ticari vekillik yetkisi de sona erer. 53 DEMİRKAPI, s 54 FEYZİOĞLU, s 55 KAYA, s 19 Ticari işletme sahibinin iflası da iradi olmayan bir sona erme şeklidir. TBK m. 43/1’de temsil olunan veya temsilcinin iflası halinde temsil ilişkisinin sona ereceği düzenlenmiştir. Ticari işletme sahibinin iflas etmesi halinde de ticari vekillik ilişkisi sona erer. İflas halinde ticari işletme sahibinin malları üzerindeki tasarruf yetkisi sona ereceğinden, temsil yetkileri de sona erer İflasın kaldırılması halinde ticari vekillik ilişkisinin tekrar devam etmesi mümkün değildir. Şöyle ki ticari işletme sahibi iflas etmiştir ve ticari vekillik son bulmuştur. Ticari işletme sahibi, iflasın kalkmasından sonra tekrar ticari vekil atamak zorunda kalacaktır Ticari vekilin temsil yetkisi, ticari işletme sahibine ulaşmadığı andan itibaren veya yukarıda bahsedilen sona erme nedenlerinin gerçekleşmesiyle ileriye etkili olarak sona erer. Ticari vekillik ilişkisinin sona ermesinin temel ilişkiye etkisi yoktur Temel ilişki varlığını devam ettirir ve kendine özgü nedenler ile sona erer. Dolayısıyla ticari vekillik ilişkisinin sona ermesi, teme ilişkiden kaynaklanan talep haklarını engellemez. Örneğin hizmet sözleşmesi çalışan ticari vekilin yetkileri sona erse dahi, ticari işletme sahibinden hizmet sözleşmesine dayanarak ücretini alabilir. Ancak ticari vekillik ilişkisinin sona ermesi bazı hallerde temel ilişkinin de sona ermesine neden olur. Örneğin, ticari vekilin ölmesi halinde temel ilişki de sona erer. Bunun yanında temelde ki ilişkinin sona ermesi de Ticari işletme sahibi ticari vekile vermiş olduğu yetkiyi üçüncü kişilere karşı duyurmuş, fakat daha sonra ticari vekili azledilmesini duyurmamış ise, yapılan işlem ticari işletme sahibini bağlayacaktır. Ticari vekilin temsil yetkisinin üçüncü kişilere bildirilmemiş olması halinde, ticari vekillik ilişkisinin sona erdiği de bildirilmemiş ise iyiniyetli üçüncü kişilerin korunmasından bahsedilemez. Ticari vekillik ilişkisinin verilmesi sırasında, ticari işletme sahibinin ayırt etme gücü bulunmuyorsa verilmiş olan yetki geçersizdir. Bu halde iyiniyetli üçüncü kişilerin korunmasından bahsedilemez. Bu durum üçüncü kişilere bildirilse dahi, üçüncü kişiler korumadan yararlanamazlar 56 ARKAN, s 57 seafoodplus.info E.T 58 seafoodplus.info E.T 59 TUNÇOMAĞ, Kenan, Türk Borçlar Hukuku, C.I, Genel Hükümler, 6. Bası, İstanbul, , s. 20 Ticari işletme sahibi ticari vekillik ilişkisinin sona erdiğini üçüncü kişilere karşı açık veya zımni şekilde bildirebilir. Ancak ticari vekilin atanması üçüncü kişilere hangi şekilde bildirilmiş ise, ticari vekilin yetkilerinin geri alınması da o şekilde bildirilmelidir. 21 SONUÇ Ticari vekil TBK m. vd. ‘nda düzenlenmiştir. Diğer tacir yardımcılarının yanı sıra ticari vekil, TTK’da düzenlenseydi kanun yapma tekniği bakımından daha isabetli olurdu. Çünkü ticari vekil sadece ticari işletmelere atanabilir. Dolayısıyla ticari vekile ilişkin hükümlerin sayılı TBK’dan çıkarılıp, sayılı TTK’ya eklenmesi gerekirdi. Ticari vekil, ancak bir ticari işletme için atanabilir. Ticari işletme niteliğinde olmayan işletmelere atanan temsilcinin yetkileri, TBK m. vd’na göre değil, temsil hakkındaki genel hükümlere (TBK m. 40 vd.) göre belirlenir. Ticari vekillik ilişkisi soyuttur. Diğer bir ifadeyle ticari vekillik yetkisinin verilmesine neden olan temel ilişkiden bağımsızdır. Temel ilişkinin geçersiz olması ticari vekillik ilişkisinin de geçersiz olmasına neden olmaz. Taraflar arasında temel ilişkinin bir sözleşmenin olmadığı durumlarda haller dışında, ticari işletme sahibi ile ticari vekil arasındaki ilişki bir iş görme ilişkisidir. Taraflar arasında ki bu ilişki vekâlet, hizmet, ortaklık sözleşmesi olabileceği gibi, benzeri iş görme sözleşmeleri de olabilir. Ticari işletme sahibi ile ticari vekil arasındaki ilişkinin hukuki niteliğinin ne olduğu ikili bir ayırımla tespit edilebilir. Ticari işletme sahibi ile ticari vekil arasındaki ilişki, herhangi bir sözleşme ilişkisine dayanmıyorsa, TBK m. vd. hükümleri uygulama alanı bulacak, bu hükümler de boşluk ortaya çıktığı takdirde vekâlet sözleşmesi hükümleri uygulanacaktır. Ticari işletme sahibi ile ticari vekil arasındaki ilişki, bir sözleşme ilişkisine dayanıyorsa, bu durumda ticari işletme sahibi ile ticari vekil arasında bu sözleşme ilişkisinin hükümleri uygulanacaktır. Ticari vekili ticari işletme sahibi veya onun kanuni temsilcisi tarafından atanır. Bunun yanında ticari temsilcinin de ticari vekil atama yetkisi bulunmaktadır. Ticari vekil genel yetkili veya özel yetkili ticari vekil olarak ikili bir ayrıma tabi tutulur. TBK m. ’de diğer tacir yardımcıları kenar başlığı altında düzenlenen diğer tacir yardımcıları esasında özel yetkili ticari vekildir. Kanun koyucunun anılan maddenin kenar başlığı diğer tacir yardımcıları olarak düzenlemesi, ticari temsilci ve ticari vekilin dışında başka bir tacir yardımcısı olduğu izlenimini uyandırmaktadır. 22 Genel yetkili ticari vekil, başka bir genel yetkili ticari vekili atayamaz. Ancak genel yetkili ticari vekilin, özel yetkili ticari vekil ve TBK m. ’de sayılan kişileri atama yetkisi bulunmaktadır. TBK’de özel yetkili ticari vekiller düzenlenmesine rağmen madde başlığı diğer tacir yardımcılarıdır. Bu başlığın ticari vekil dışındaki diğer tacir yardımcılarını kapsayacak şekilde anlaşılmasına rağmen sadece özel yetkili ticari vekil niteliğindeki mağaza satış görevlilerinin yetkilerini düzenlemesi kanun yapma tekniğine uygun değildir. Ya bu başlık değişmeli veyahut pazarlamacı da bu başlık altında düzenlenmelidir. Ticari vekillik yetkisi açık veya zımni olarak verilebilir. Dolayısıyla ticari vekil yazılı veya sözlü olarak atanabilir. Ticari vekillik yetkisinin ticaret siciline tescil edilmesi zorunlu değildir. Buna karşın tescil edilmişse, bu tescil herhangi bir hüküm veya sonuç doğurmaz. Ticari vekil açıkça yetkilendirilmedikçe ödünç para alamaz, kambiyo taahhüdünde bulunamaz ve ticari işletme sahibini mahkemede temsil edemez. Ayrıca TBK m. /2’de ticari temsilcinin açıkça izin almadan yapamayacağı işlemler düzenlenmiştir. Pazarlamacı ve ticari vekil karşılaştırıldığında ikisinin farklı kurumlar olduğu anlaşılır. Öncelikle pazarlamacının ticari işletme dışında çalışıyor çalışmaktadır. Bu husus TBK m. ’den anlaşılabilir. Ticari işletme dışında ibaresi ile ticari işletmenin mal veya hizmetlerinin üretildiği fiziki sınırların dışarısı kastedilmektedir. Oysa ticari vekil, ticari işletmenin bulunduğu alan içerisinde çalışmaktadır. Ayrıca pazarlamacı hizmet sözleşmesi bölümü altında düzenlenmiştir. Ticari vekillik ilişkisinden kaynaklanan çeşitli hak ve yükümlülükler mevcuttur. Ticari vekilin hakları ücret hakkı, yaptığı masrafları ve avansları isteme hakkı ve ticari işletme sahibinden uğradığı zararları tazmin etme hakkı vardır. Ticari vekilin yükümlülükleri arasında ticari vekilin işi sadakat ve özenle yapma yükümlülüğü, ticari işletme sahibinin talimatlarına uygun hareket etme, sır saklama hesap verme ve rekabet etmeme yükümlülüğü sayılabilir. 23 KAYNAKÇA ALBAŞ, Hakan: “Türk Hukukunda Ticarî Mümessillik”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul ARKAN, Sabih, Ticari İşletme Hukuku, Baskı, BATHE., ARSLANLI, Halil, Kara Ticaret Hukuku Dersleri- Umumi Hükümler, 3. Baskı, İstanbul ASLAN, Yılmaz, Ticaret Hukuku Dersleri Bursa: Ekin Yayınevi, Aydın, Sema ; Kaplan, Hasan Ali, Bağlı Tacir Yardımcılarının Rekabet Yasağı, GÜHFD, C. 18, S. , AYHAN, Rıza, Ticari İşletme Hukuku, 2. Baskı, Ankara BAHTİYAR Mehmet: Ticari İşletme Hukuku, Bası, İstanbul . BEKER, Hans, “Ticari Temsil Yetkisi (Prokura) ve Ticari Vekillerin Temsil Yetkileri (I- II), (Çeviren, Suat DURA), Yargıtay Dergisi , C. 8, S. BOZKURT, Tamer, Ticaret Hukuku, Kuram Yayınları, İstanbul. BOZKURT, Tamer, Ticari İşletme Hukuku, 8. Baskı, İstanbul DEMİRKAPI, Ertan ,Ticaret Hukuku Bilgisi, 8. Baskı, Bursa: Dora Yayınevi, EDGÜ, Kerem, Ticaret Hukuku I Umumi Hükümler, Ankara: Sevinç Matbaası, ERKOL, Nedim, “Ticari Vekillik ve Özellikle Ticari Vekilliğin Hukuki Mahiyeti”, Yükseklisans Tezi, Gazi Üniversitesi SBE., FEYZİOĞLU, Necmettin Feyzi, Ticari Mümessiller ve Diğer Ticari Vekiller, İstanbul: Ord. Prof. Dr. Halil Arslanlı’nın Anısına Armağan, GÖLE, Celal, Tacir - Esnaf Ayırımı, Batider , seafoodplus.info, S. 2. İNAL, Tamer, Ticari İşletme Hukuku, 2. Baskı, Ankara İNCEOĞLU, Murat, Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, 1. Baskı, İstanbul KAYIHAN, Şaban; YASAN, Mustafa, Ticari işletme Hukuku, Ankara, 24 KAYA Emin: Türk Özel Hukukunda Ticari Vekillik, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale MİNELİLER, Zeynep; Ticari Vekil. Fırat Öztan’a Armağan, Cilt II, Ankara, MOROĞLU, Erdoğan, Türk Ticaret Kanunu ile Yürürlük ve Uygulama Kanunu Tasarıları, Değerlendirme ve Öneriler, İstanbul ÖZKAYA, Eraslan, Vekâlet Sözleşmesi ve Kötüye Kullanılması, Ankara TUNÇOMAĞ, Kenan, Türk Borçlar Hukuku, C.I, Genel Hükümler, 6. Bası, İstanbul, ÜLGEN, Hüseyin; HELVACI, Mehmet; KENDİGELEN Abuzer; KAYA Aslan; NOMER ERTAN Füsun: Ticari İşletme, 4. Baskı, İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık, YAVUZ, Cevdet; ACAR, Faruk;ÖZEN, Burak, Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), Baskı, İstanbul İNTERNET KAYNAKLARI - seafoodplus.infoıseafoodplus.info E.T -seafoodplus.info AEBEB1C/18F8F23DC24E-BFDACpdf E.T - seafoodplus.info,html E.T.: -seafoodplus.info E.T -seafoodplus.info E.T -seafoodplus.info E.T 25

TACİR YARDIMCILARI VE ARALARINDAKİ FARKLAR

Ticari işletmenin faaliyet alanı ve iş hacmi tacirin işlerinde başka kişilerden yardım almasını gerektirebilir. Tacirin ticari işletmesi ile ilgili yardım aldığı bu kimselere tacir yardımcıları adını veriyoruz. Çalışma esaslarına göre tacir yardımcıları bağımlı tacir yardımcıları ve bağımsız tacir yardımcıları olarak ikiye ayrılır.

Bağımlı tacir yardımcıları; ticari temsilci, ticari vekil ve pazarlamacıdır.

Bağımsız tacir yardımcıları; acente, simsar ve komisyoncudur.

BAĞIMLI TACİR YARDIMCILARI

Bağımlı tacir yardımcıları, tacirin emir ve talimatları doğrultusunda işlerini yürütürler, çalışma saat ve usulleri tacir tarafından belirlenir ve sadece gerçek kişiler bağımlı tacir yardımcısı olabilir.

A-TİCARİ TEMSİLCİ

Ticari temsilci, sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Ticari temsilci

I. Tanımı ve yetki verilmesi

MADDE Ticari temsilci, işletme sahibinin, ticari işletmeyi yönetmek ve işletmeye ilişkin işlemlerde ticaret unvanı altında, ticari temsil yetkisi ile kendisini temsil etmek üzere, açıkça ya da örtülü olarak yetki verdiği kişidir.

İşletme sahibi, ticari temsilcilik yetkisi verildiğini ticaret siciline tescil ettirmek zorundadır; ancak ticari işletme sahibinin ticari temsilcinin fiillerinden sorumluluğu, tescilin yapılmış olmasına bağlı değildir.

Ticari temsilci ataması tek taraflı irade beyanıyla olur. Kanun irade beyanını herhangi bir şekle tabii kılmamıştır. TBK’nın /2’ye göre temsilcilik yetkisini ticaret siciline tescil etmek zorunludur. Ticari temsilcinin atanmasından itibaren 15 gün içinde tescil yapılması gerekir. Ticari temsilcilik sıfatı tescil ile kazanılmaz yani tescil kurucu nitelikte değildir. Tescil 3. Kişileri durumdan haberdar etme amacı taşır.

II. Temsil yetkisinin kapsamı

MADDE Ticari temsilci, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı, işletme sahibi adına kambiyo taahhüdünde bulunmaya ve onun adına işletmenin amacına giren her türlü işlemleri yapmaya yetkili sayılır.

Ticari temsilci, açıkça yetkili kılınmadıkça, taşınmazları devredemez veya bir hak ile sınırlandıramaz.

TBK’nın /1 fıkrasında ticari temsilci işletmenin gayesine uygun her türlü işlemleri yapmaya yetkilidir. Kambiyo taahhüdünde bulunabilir, taşınmaz satın alabilir, ticari vekil atayabilir. TBK’nın /2 fıkrasında ise ticari temsilci özel olarak açıkça yetkili kılınmadıkça işletmeye ait taşınmazları devredemez ve bir hak ile sınırlayamaz.

III. Temsil yetkisinin sınırlandırılması

MADDE Temsil yetkisi, bir şubenin işleriyle sınırlandırılabilir.

Temsil yetkisi, birden çok kişinin birlikte imza atmaları koşuluyla da sınırlandırılabilir. Bu durumda, diğerlerinin katılımı olmaksızın temsilcilerden birinin imza atmış olması, işletme sahibini bağlamaz.

Temsil yetkisine ilişkin yukarıdaki sınırlamalar, ticaret siciline tescil edilmedikçe, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı hüküm doğurmaz.

Temsil yetkisine ilişkin diğer sınırlamalar, tescil edilmiş olsalar bile, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez

Ticari temsilcinin yetkileri Maddeye göre bir şubenin işleriyle veya birlikte temsil şeklinde sınırlamak mümkündür. Ticari temsilciye ilişkin sınırlamaların tescil edilmesi gerekir. Tescil edilmemesi durumunda iyiniyetli 3. Kişilere karşı temsil yetkisinin sınırlanması hüküm doğurmaz.

IV. Temsil yetkisinin sona ermesi

MADDE Temsil yetkisinin verildiği ticaret siciline tescil edilmemiş olsa bile, sona erdiği tescil edilir.

Temsil yetkisinin sona erdiği ticaret siciline tescil ve ilan edilmediği sürece, bu yetki iyiniyetli üçüncü kişiler için geçerliliğini korur.

Temsil yetkisi azil, istifa, tacirin iflası veya ticari temsilcinin ölümü gibi hallerde sona erer. Temsil yetkisinin tescili zorunlu olduğu için temsil yetkisinin sona ermesi durumunda ticaret sicilindeki tescilin silinmesi gerekir.

B-TİCARİ VEKİL

Ticari vekil sayılı kanunun Maddesinde düzenlenmiştir.

B. Ticari vekil

MADDE Ticari vekil, bir ticari işletme sahibinin, kendisine ticari temsilcilik yetkisi vermeksizin, işletmesini yönetmek veya işletmesinin bazı işlerini yürütmek için yetkilendirdiği kişidir.

Bu yetki, işletmenin alışılmış bütün işlemlerini kapsar. Ancak, ticari vekil açıkça yetkili kılınmadıkça, ödünç olarak para veya benzerlerini alamaz, kambiyo taahhüdünde bulunamaz, dava açamaz ve açılmış davayı takip edemez.

- Ticari vekil, kendisine ticari mümessil sıfatına sahip olmaksızın bir ticari işletmenin mutat bütün işlerini veya belirli işlerini yönetmek üzere atanan tacir yardımcısıdır.

- Ticari vekil, işletme sahibi tarafından ya da ticari temsilci tarafından atanabilir.

- Ticari vekillerin ticaret siciline tescil ve ilan edilmezler.

- Ticari vekilin yetkisi işletmenin olağan işleriyle sınırlıdır.

- Ticari vekil özel yetkiyle; ödünç ve kredi alabilir, kambiyo taahhüdünde bulunabilir, dava açabilir, açılmış davayı takip edebilir.

C-PAZARLAMACI

Pazarlamacılık sözleşmesi sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun maddeleri arasında düzenlenmiştir.

MADDE Pazarlamacılık sözleşmesi, pazarlamacının sürekli olarak, bir ticari işletme sahibi işveren hesabına ve işletmesinin dışında, her türlü işlemin yapılmasına aracılık etmeyi veya yazılı anlaşma varsa, bu anlaşmada belirtilen işlemleri yapmayı, işletme sahibi işverenin de buna karşılık ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.

- Pazarlamacı ticaret merkezi dışında tacir adına işlem yapmak üzere görevlendirilir.

- Tacire hizmet sözleşmesiyle bağlı olup, ticari işletme ürün ve hizmetlerinin pazarlamasına yardımcı olur.

- Aksine yazılı anlaşma olmadıkça pazarlamacı, sadece işlemlere aracılık etmeye yetkilidir.

- Pazarlamacıya 3. Kişilerle işlem yapmak için yetki belgesi verilir.

- Pazarlamacı tacir adına 3. Kişilerle sözleşme yapma ve bu sözleşmelerle ilgili ücret tahsil etme yetkisi sahiptir. Tacir pazarlamacının temsil yetkisini sona erdirirse durumu ticaret siciline tescil ve ilan edilemeyeceğinden mektup, sirküler göndermek suretiyle 3. Kişilere bildirmesi gerekir.

- Ayrıca pazarlamacıya verilen yetki belgesi de geri alınmalıdır. Aksi takdirde bu işlemlerden tacir sorumlu olur.

BAĞIMSIZ TACİR YARDIMCILARI

Bağımsız tacir yardımcıları tacirden emir ve talimat almazlar. Çalışma saat ve usullerini kendileri belirlerler. Çoğunun kendine ait işletmesi bulunur. Gerçek veya tüzel kişilerden oluşabilir.

A-ACENTE

Acente, sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun maddeleri arasında düzenlenmiştir.

MADDE (1) Ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya işletmenin çalışanı gibi işletmeye bağlı bir hukuki konuma sahip olmaksızın, bir sözleşmeye dayanarak, belirli bir yer veya bölge içinde sürekli olarak ticari bir işletmeyi ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi veya bunları o tacir adına yapmayı meslek edinen kimseye acente denir.

Acentelik sözleşmesinin yapılması herhangi bir şekil şartına tabi değildir. Acente; aracılık yapan acente ve işletme adına sözleşme yapan acente olarak iki türde görülür. Acenteye tacir adına sözleşme yapma yetkisi tanınmak isteniyorsa, bu yetkinin yazılı şekilde verilmesi ve belgenin acente tarafından tescil ve ilan edilmesi gerekir.

Acentenin Unsurları

Bir aktin varlığı: Acente ile tacir arasında bu akit yazılı olacağı gibi sözlü de olabilir.

Faaliyet alanı: Acente muayyen bir yer ya da bölgede aracılık etmelidir.

Faaliyetlerde Süreklilik: Acente faaliyetlerini sürekli bir şekilde icra etmelidir.

Tacire Tabi olmama

Meslek Edinme

Acentenin Hakları

1) Tekel hakkı(inhisar): Tacir acentenin faaliyette bulunduğu yerde acentesinin yazılı izni olmadan bir başka acenteyi atayamaz.

2) Ücret isteme hakkı: Acente, tacir adına olumlu sonucun doğduğu zamanda ücrete hak kazanır.

3) Hapis hakkı: Acente, tacirdeki tüm alacakları kendisine ödeninceye kadar acentelik sözleşmesi nedeniyle zilyetliğinde bulunan tacire ait menkul eşya ve kıymetli evrak üzerinde hapis hakkı kullanabilir.

4)Olağanüstü masrafları talep hakkı: Acente yalnızca olağanüstü giderlerini ve avansları isteyebilir. Olağan giderlerini talep edemez.

Acentenin Borç ve Yükümlülükleri

a) Acente, aksi yazılı olarak kararlaştırılmadıkça aynı konuda faaliyet gösteren birden çok işletme hesabına aracılık ve akit yapamaz.

b) Acente, sözleşme uyarınca kendisine bırakılan bölge ve ticaret dalı içinde, tacirin işlerini görmekle ve menfaatlerini korumakla yükümlüdür.

c) Tacirin işlerini yaparken gerekli dikkat ve özeni göstermelidir.

d) Acente, taciri yapılan işlerle ilgili bilgilendirmeli ve gereken hallerde onu uyarmalıdır.

e) Tacir ad ve hesabına tahsil ettiği parayı veya satın aldığı malı zamanında iade etmelidir.

Tacirin Acenteye Karşı Borç ve Yükümlülükleri

a) Mallarla ilgili belgeleri vermek.

b) Acentelik sözleşmesinin yerine getirilmesi için gerekli olan hususları ve özellikle iş hacminin acentenin normalde bekleyebileceğinden önemli surette düşük olabileceğini bildirmek.

c) Acentenin yaptığı işleri kabul edip etmediğini ya da yerine getirip getirmediğini uygun bir süre içinde bildirmek.

d) Acentenin istemeye hak kazandığı ücreti ödemek.

e) Ücret, avans ve olağanüstü giderler hakkında faiz ödemek.

Acentenin Temsil Yetkisi

Acenteye tacir tarafından sözleşme yapma yetkisi yazılı olarak verilmelidir. Bu geçerlilik şartıdır. Yetki belgesinin acente tarafından tescil ve ilan ettirilmesi gerekir.

Acente, yetkisi olmadan tacir adına sözleşme yaparsa, tacir sözleşmenin yapıldığını öğrenince icazet verebilir; vermediği takdirde acente yapılan işlemle kendisi sorumlu olur.

Acenteye verilen temsil yetkisinin sınırlandırılmasının iyiniyetli 3. kişilere karşı ileri sürülebilmesi için bunların tescil ve ilan edilmesi gereklidir.

Taciri mahkemede temsil yetkisi vardır.

Acentelik Sözleşmesinin Sona Ermesi

- Sözleşmede herhangi bir süre kararlaştırılmışsa bu sürenin dolmasıyla,

- Belirsiz bir süre için yapılmış olan acentelik sözleşmesini, taraflardan her biri 3 ay önceden ihbarda bulunmak şartıyla feshedebilir.

- Haklı neden var ise her zaman sözleşme ihbar süresine uymadan feshedilebilir.

- Aksi sözleşmeden veya işin niteliğinden anlaşılmadıkça acentelik, taraflardan birinin ölümü, iflası, ehliyetini kaybetmesiyle son bulur.

Denkleştirme İstemi

TTK madde de düzenlenmiştir.

MADDE (1)Sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra;

a)Müvekkil, acentenin bulduğu yeni müşteriler sayesinde sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra da önemli menfaatler elde ediyorsa,

b) Acente, sözleşme ilişkisinin sona ermesinin sonucu olarak, onun tarafından işletmeye kazandırılmış müşterilerle yapılmış veya kısa bir süre içinde yapılacak olan işler dolayısıyla sözleşme ilişkisi devam etmiş olsaydı elde edeceği ücret isteme hakkını kaybediyorsa ve

c) Somut olayın özellik ve şartları değerlendirildiğinde, ödenmesi hakkaniyete uygun düşüyorsa, acente müvekkilden uygun bir tazminat isteyebilir.

(4) Denkleştirme isteminden önceden vazgeçilemez. Denkleştirme istem hakkının sözleşme ilişkisinin sona ermesinden itibaren bir yıl içinde ileri sürülmesi gerekir.

Rekabet Yasağı Anlaşması (TTK m. )

Acentenin, işletmesine ilişkin faaliyetlerini, sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonrası için sınırlandıran anlaşmanın yazılı şekilde yapılması ve anlaşma hükümlerini içeren ve müvekkil tarafından imzalanmış bulunan bir belgenin acenteye verilmesi gerekir.

Rekabet yasağı anlaşması en çok ilişkinin bitiminden itibaren 2 yıllık süre için yapılabilir.

Rekabet yasağı anlaşması acenteye bırakılmış olan bölgeye veya müşteri çevresine ve kurulmasına aracılık ettiği sözleşmelerin taalluk ettiği konulara ilişkindir.

Müvekkilin bu anlaşma karşılığında acenteye uygun bir tazminat ödemesi gerekir.

Müvekkil sözleşme ilişkisinin sona ermesine kadar rekabet sınırlamasının uygulanmasından yazılı olarak vazgeçebilir.

Taraflardan biri, diğer tarafın kusurlu davranışı sebebiyle haklı sebeplerle sözleşme ilişkisini feshederse, fesihten itibaren 1 ay içinde rekabet sözleşmesiyle bağlı olmadığını diğer tarafa yazılı olarak bildirebilir.

B-KOMİSYONCU

Komisyonculuk genel olarak sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Komisyonculuğun bir alt türü olan taşıma işleri komisyonculuğu sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiştir.

TBK m.

Alım veya satım komisyonculuğu, komisyoncunun ücret karşılığında, kendi adına ve vekâlet verenin hesabına kıymetli evrak ve taşınırların alım veya satımını üstlendiği sözleşmedir.

Komisyoncu kendi adına müvekkil hesabına hareket eder. Tacirle arasındaki ilişki dolaylı temsil ilişkisidir.

Komisyoncunun 3. kişilerle yapmış olduğu işlemlerden ötürü ortaya çıkan hak ve borçlar komisyoncuya aittir.

Müvekkil ile arasındaki ilişki geçicidir.

Komisyon sözleşmesinde boşluk olan hallerde vekalet sözleşmesi hükümleri uygulanır.

Hakları

- Ücret isteme hakkı

- Olağan ve olağanüstü giderleri talep hakkı

- Hapis hakkı

Borç ve Yükümlülükleri

Aktin yapılması ve icrası: Komisyoncu aktin yapılmamasından dolayı sorumlu tutulamaz. Ancak bu durum ücret almasını engeller.

Müvekkili bilgilendirme ve menfaatlerini koruma: Komisyoncu, yaptığı iş hakkında vekalet vereni bilgilendirmek ve özellikle talimatının yerine getirildiği kendisine hemen bildirmekle yükümlüdür.

Komisyon Akdinin Sona Ermesi

- Komisyoncuya verilen işin görülmesi

- Komisyoncunun azli ya da istifası

- Taraflardan birinin ölümü, iflası, medeni haklarını kullanma ehliyeti kaybetmesi

Komisyonculuk sözleşmesinden doğan talepler için zamanaşımı süresi 5 yıldır.

Taşıma İşleri Komisyonculuğu

sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun maddesinde düzenlenmiştir.

Taşıma işleri komisyonculuğu sözleşmesi ile komisyoncu eşya taşıtmayı üstlenir.

Sözleşme ile gönderen, kararlaştırılan ücreti ödeme borcu altına girer.

Taşıma işleri komisyonculuğu bir ticari işletme faaliyetidir.

Kişi ücret karşılığında kendi adına ve müvekkil hesabına eşya taşıtmayı meslek edinmiş olan kişidir.

C-SİMSAR

sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun maddesinde düzenlenmiştir.

TBK

Simsarlık sözleşmesi, simsarın taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkânının hazırlanmasını veya kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması hâlinde ücrete hak kazandığı sözleşmedir.

Simsarlık sözleşmesine, kural olarak vekâlete ilişkin hükümler uygulanır.

Taşınmazlar konusundaki simsarlık sözleşmesi, yazılı şekilde yapılmadıkça geçerli olmaz.

- Simsar aracılık yapar

- Tacir ile arasındaki ilişki geçicidir.

- Simsar tarafların çıkarlarını korumalıdır.

- Tarafsızlığını ihlal eden simsar, ücret ve masraf isteme hakkını kaybeder.

- Taşınmazlar konusundaki simsarlık sözleşmesi yazılı şekilde yapılmadıkça geçerli olmaz.

- Simsarlıktan doğan davalarda zamanaşımı süresi 5 yıldır.

- Simsarın ücret talep etme hakkı, taraflar arasında sözleşmenin yapılmasıyla doğar.

- Simsar kural olarak yaptığı masrafları isteyemez. Aksine sözleşme mümkündür.

Simsarlığın Sona Ermesi

- Verilen işin herhangi bir nedenle sona ermesi

- Taraflardan birinin ölümü, iflası, medeni haklarını kullanma ehliyetini

- Süre öngörülmüş ise sürenin dolması

BAĞIMLI TACİR YARDIMCILARI İLE BAĞIMSIZ TACİR YARDIMCILARI ARASINDAKİ FARKLAR

- Bağımlı tacir yardımcıları, tacirin emir ve talimatları ile hareket ederken, bağımsız tacir yardımcıları bağımsızdır ve kural olarak tacirden emir ve talimat almazlar.

- Bağımsız tacir yardımcıları tacir hesabına fakat kendi adına hareket ederken, bağımlı tacir yardımcıları tacir adına ve hesabına hareket ederler.

- Bağımlı tacir yardımcılarının ayrı bir işletmesi yok iken, bağımsız tacir yardımcılarının çoğunun ayrı bir işletmesi bulunur.

- Bağımlı tacir yardımcılarının çalışma saat ve usulleri tacir tarafından belirlenir iken, bağımsız tacir yardımcıları çalışma saat ve usullerini kendileri belirler.

- Bağımlı tacir yardımcıları sadece gerçek kişilerden oluşurken, bağımsız tacir yardımcıları hem gerçek hem de tüzel kişilerden oluşur.

Stj. Av. Ahmet GÜLLÜK & Av. Selçuk ENER

Ticari Temsilcinin Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması Sorunsalı

The Problematic to Limit the Authority to Represent of Commercial Agent

TBK’ye göre ticari temsilcinin temsil yetkisi, birlikte temsil ve/veya şube işleriyle temsil olmak üzere iki şekilde sınırlandırılabilmektedir. Bunların dışındaki sınırlamalar, tescil edilmiş olsa bile iyi niyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülememektedir. TTK’nin maddesine eklenen 7. fıkra ve maddesine eklenen 3. fıkra ile birlikte, anonim ve limited ortaklıklarda ticari vekil veya diğer tacir yardımcılarının temsil yetkisine getirilen sınırlamalar ticaret siciline tescil edilebilmektedir. Bu çalışmada, TTK’nin /7. ve /3. maddesinin, ticari temsilciyi de kapsayıp kapsamadığı konusu incelenmektedir.

Anonim Ortaklık, Ticari Temsilci, Temsil Yetkisi, Sınırlandırma, Tescil ve İlan.

According to the Turkish Code of Obligations, authority to represent of commercial agent can be limited in two ways: jointly representation and/or representation by the branch work. Other than these delimitations can not be claimed against third parties in good faith even if they are registered. With the subsection 7 which was added to the article and the subsection 3 which was added to the article of Turkish Commercial Code (TCC), it has become possible to register the delimitations that were brought to authority to represent of authorized agent and other merchant assistants. In this study, it is studied whether article /7 and /3 of the TCC include the commercial agent.

Company Limited by Shares, Commercial Agent (German: Die Prokurist), Authority to Represent, Delimitation of Authority to Represent, Registration in Commercial Register and Disclosure.

Tacir yardımcıları, tacirin ticari işletmesine ait faaliyetlerin yürütülmesi konusunda hizmetlerinden ya da uzmanlığından faydalanmak amacıyla bizzat kendi iradesiyle tayin ettiği kişilerdir¹ . Tacir yardımcılarının çeşitli açılardan sınıflandırılması mümkündür. Buna göre, tacirin talimatları doğrultusunda ve tacirin nezaret ve denetiminde faaliyet gösteren yardımcısı bağımlı (ya da bağlı) tacir yardımcısı iken, tacirin işini bağımsız iş koşullarında yürüten yardımcısı bağımsız tacir yardımcısıdır. İplik dokuma fabrikasında makinenin başında çalışan işçi, ticari işletmenin aracını kullanan şoför gibi bağımlı tacir yardımcılarından bir kısmının taciri temsil yetkisi bulunmamaktadır. Buna karşılık ticari temsilci² , ticari vekil ve pazarlamacı, temsil yetkisini haiz bağımlı tacir yardımcılarıdır³ . Bağımsız tacir yardımcılarından komisyoncunun taciri doğrudan temsil etme yetkisi bulunmazken, hem aracı acente hem de sözleşme yapan acente bu yetkiyi haizdir (TTK m. , ). Bağımsız tacir yardımcısı olan simsar ise taciri temsil edememektedir⁴ .

Sadece ticari işletmelere atanabildikleri halde bağımlı tacir yardımcıları, TTK’de değil de TBK’de düzenlenmektedir. Ticari temsilciye ve ticari vekile, TBK’nin ikinci kısmının “Ticari Temsilciler, Ticari Vekiller ve Diğer Tacir Yardımcıları” başlıklı on ikinci bölümünde ila maddelerde; pazarlamacıya ise, hizmet sözleşmeleri başlıklı altıncı bölümde ila maddelerde hizmet sözleşmesinin özel bir türü olarak yer verilmektedir. Bu tercihte, bağımlı tacir yardımcılarına ilişkin hükümlerin, ayrı bir Ticaret Kanunu bulunmayan, ticari kuralları da İBK’de düzenleyen İsviçre’den alınmış olması etkili olmuştur⁵ . Anılan tacir yardımcılarının TBK’de düzenlenmiş olması, ilgili hükümlerin TTK’de düzenlenen ticaret ortaklıklarına uygulanmasına engel değildir⁶ . Bununla birlikte, TBK karşısında özel hüküm niteliğindeki tacir yardımcılarına ilişkin TTK hükümleri öncelikle uygulama alanı bulacaktır.

Ticari temsilcinin temsil yetkisinin sınırlandırılması sorunsalının incelenmesi, öncelikle ticari temsilcinin dâhil olduğu bağımlı tacir yardımcılarının temsil yetkisine hâkim olan esasların belirlenmesini gerektirmektedir. Ardından, TTK’nin maddesine eklenen 7. fıkra ile maddesine eklenen 3. fıkranın⁷ amacı ve bağımlı tacir yardımcılarının temsil yetkisine etkisi tespit edilecektir. Nihayet, ticari temsilcinin temsil yetkisinin TTK’nin /7. ve /3. maddeleri uyarınca sınırlandırılabilip sınırlandırılamayacağı konusu ele alınacaktır.

Çalışma, TTK’nin /7. ve /3. maddelerinin uygulanma esaslarını belirlemeye yönelik değildir. Bu nedenle söz konusu hükümlerin yalnızca konuyu ilgilendiren kısımları incelenecektir. Aynı şekilde, pazarlamacının temsil yetkisinin sınırlandırılması konusu bu çalışmanın kapsamına dâhil değildir.

Temsile ilişkin TBK 40 ve devamı hükümleri uyarınca, temsilcinin temsil yetkisinin kapsamı temsil olunan tarafından belirlenmesine rağmen, bağımlı tacir yardımcılarının temsil yetkisinin kapsamı kanunda düzenlenmektedir (TBK m. 48). Bu farklılaşmada, ticari hayatta önemli bir yere sahip olan işlem güvenliği ilkesi etkili olmuştur. Bu sayede, tacir yardımcılarıyla işlem yapan üçüncü kişilerin, temsilcinin o işlemi yapmaya yetkili olup olmadığına dair araştırma yapma yükümlülüğünden kurtarılması; ticari hayatın sadeleştirilerek işlemlerin hızlandırılması amaçlanmıştır⁸ . Bağımlı tacir yardımcılarının temsil yetkisinin, temsile ilişkin genel hükümlerden belirtilen şekilde farklılaşması, doktrinde “ticari temsil” (kaufmännische Stellvertretung) olarak adlandırılmasına neden olmuştur⁹ .

Bağımlı tacir yardımcılarından temsil yetkisinin kapsamı en geniş olanı ticari temsilcidir. Ticari temsilci, iyi niyetli üçüncü kişilere karşı, işletmenin amacına giren olağan ve olağanüstü nitelikteki hemen hemen bütün işlemleri¹⁰ tacir adına yapmaya yetkilidir (TBK m. /1). İşlem güvenliği ilkesi, ticari temsilcinin temsil yetkisinin sınırlandırılmasında da gözetilerek temsil yetkisinin bahsedilen geniş kapsamı korunmak istenmiştir. Buna göre, ticari temsilcinin temsil yetkisi, ilki şube işleriyle temsil; diğeri, birlikte temsil olmak üzere iki şekilde sınırlandırılabilmektedir¹¹ . Bu sınırlamalar, ticaret siciline tescil edilmek koşuluyla üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilmektedir. Şube işleriyle temsil ve birlikte temsil dışındaki sınırlamalar ise, tescil edilmiş olsa bile iyi niyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülememektedir (TBK m. ; İBK m. ).

Ticari temsilciye nazaran temsil yetkisinin kapsamı daha dar olan bağımlı tacir yardımcısı ticari vekildir. Tacir, işletmenin bütününün idaresi için genel yetkili ticari vekil ya da işletmenin bazı işlerinin yürütülmesi için özel (sınırlı) yetkili ticari vekil atayabilir¹² . Ticari vekile ticari temsilcilik yetkisi verilmediğinden (TBK m. /1), genel yetkili ticari vekilin dahi, işletmenin olağanüstü nitelikteki işleriyle ilgili temsil yetkisi bulunmamaktadır. Genel yetkili ticari vekilin temsil yetkisi, işletmenin olağan işleriyle sınırlı iken, özel yetkili ticari vekil yetkilendirildiği konularda temsil yetkisini haizdir¹³ . Bununla birlikte ticari vekilin olağanüstü nitelikteki işleri yapabilmesi için bu konuda özel olarak yetkilendirilmiş olması gerekir¹⁴ . Ticari temsilciden farklı olarak, ticari vekilin temsil yetkisinin sınırlandırılması kanunda düzenlenmemektedir. Bu bağlamda ticari vekilin temsil yetkisine getirilen sınırlamalar, ticaret siciline tescil edilemediği gibi, ticaret siciline tescil ve ilan edilmiş olsalar dahi bunlar hakkında tescilin olumlu etkisi söz konusu olmaz¹⁵ . Bununla birlikte temsil yetkisine getirilen sınırlamaların mektup, sirküler gönderme gibi yollarla duyurulması, üçüncü kişilerin iyi niyet iddialarının ortadan kalkmasına neden olacaktır¹⁶ .

Tacirin bağımlı yardımcılarından pazarlamacı ise, işletmenin dışında tacir ad ve hesabına faaliyet göstermek üzere atanmaktadır. Pazarlamacı, işlemlerin yapılmasına aracılık edebileceği gibi, yazılı anlaşmada kararlaştırılması koşuluyla anlaşmada belirtilen işlemleri tacir ad ve hesabına bizzat yapabilmektedir (TBK m. ). Bu bağlamda aracılık yapmaya yetkili pazarlamacının temsil yetkisi bulunmazken, sözleşme yapmaya yetkili pazarlamacının temsil yetkisi mevcuttur¹⁷ . Sözleşme yapmaya yetkili pazarlamacıya temsil yetkisi yazılı olarak (yazılı temsil belgesi) verildiğinden (TBK m. ), bu yetkinin sınırlandırılması da yazılı şekle tabidir¹⁸ . Pazarlamacının temsil yetkisine getirilen sınırlamalar, uygun araçlarla duyurulmak kaydıyla üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir (TBK m. 42/3). Temsil yetkisi verildiği hususu ne şekilde duyurulduysa, sınırlandırıldığı hususu da aynı yöntemle duyurulmalıdır¹⁹ . Pazarlamacının gerek atanması gerekse yetkilerinin sınırlandırılması bakımından ticaret siciline tescil ve ilan koşulu öngörülmediğinden, sınırlamanın bu yolla duyurulması mümkün değildir.

TTK’nin maddesine eklenen 7. fıkra hükmüne göre, “yönetim kurulu, yukarıda belirtilen temsilciler dışında, temsile yetkili olmayan yönetim kurulu üyelerini veya şirkete hizmet akdi ile bağlı olanları sınırlı yetkiye sahip ticari vekil veya diğer tacir yardımcıları olarak atayabilir. Bu şekilde atanacak olanların görev ve yetkileri, nci maddeye göre hazırlanacak iç yönergede açıkça belirlenir. Bu durumda iç yönergenin tescil ve ilanı zorunludur. İç yönerge ile ticari vekil ve diğer tacir yardımcıları atanamaz. Bu fıkra uyarınca yetkilendirilen ticari vekil veya diğer tacir yardımcıları da ticaret siciline tescil ve ilan edilir. Bu kişilerin şirkete ve üçüncü kişilere verecekleri her tür zarardan dolayı yönetim kurulu müteselsilen sorumludur”. Bu hüküm limited ortaklıklarda kıyasen uygulanmaktadır (TTK m. /3). Buna göre, anonim ve limited ortaklıklarda (iç yönergede öngörülmek ve iç yönergenin ticaret siciline tescili ve ilanı koşuluyla) bazı tacir yardımcılarının temsil yetkilerinin dilenildiği gibi sınırlandırılması ve bu sınırlamaların ticaret siciline tescil ve ilan edilmesi mümkündür²⁰ .

Anılan düzenlemelerden önce de anonim ve limited ortaklıklar tarafından tacir yardımcıları atanması mümkündü (TTK m. , ). Ne var ki, tacir yardımcılarının temsil yetkisine getirilen sınırlamaların, üçüncü kişilerin iyi niyet iddialarını ortadan kaldıracak şekilde duyurulması konusunda sıkıntılar yaşanmaktaydı²¹ . Uygulamada bu sıkıntı imza sirküleri diye adlandırılan, temsilcilerin imza örneklerinin noter onaylı olarak gösterildiği belgeye öngörülme amacını aşan bir anlam yüklenerek giderilmeye çalışılmıştır²² . Temsilcinin temsil yetkisine kanunda öngörülmeyen sınırlama/lar getiren ya da ticaret siciline tescili mümkün olmayan ticari vekilin temsil yetkisini sınırlandıran yönetim kurulu kararlarının ticaret sicili müdürlükleri tarafından tescil ve ilan edilmesi yaygın bir uygulama haline gelmiştir. Bu durumda sicilin olumlu etkisinin doğmayacağı konusunda fikir birliğine varılmışsa da, imza sirküleri ekine iliştirilmiş sicil gazetesi örneğinde yer alan sınırlamaların, kendilerine sirküler tebliğ edilen ya da işlemin yapıldığı sırada ibraz edilen üçüncü kişiler tarafından bilindiği (müspet vukuf) kabul edilmiştir²³ . TTK’nin yürürlüğe girmesiyle ticaret sicili müdürlüklerinin, temsilcinin yetkisine kanunun izin vermediği sınırlamalar getiren yönetim kurulu kararlarının tescil edilmesi yönündeki talepleri reddetmesinin ardından, üçüncü kişilerin iyi niyet iddialarını ortadan kaldıracak şekilde sınırlı yetkili temsilci atamak isteyen ortaklıkların çare arayışları gündeme gelmiştir. Bu gelişmeler, TTK’nin /7 ve /3. maddelerinin düzenlenmesine neden olmuştur²⁴ . Söz konusu düzenlemelerle en azından tacir yardımcılarının temsil yetkisine getirilen sınırlamaların ticaret siciline tescili ve ilanı mümkün hale getirilerek sicilin olumlu etkisinden (TTK m. 36/3) istifade edilmesi amaçlanmıştır²⁵ . Böylece bağımlı tacir yardımcılarının temsil yetkisi düzenlenirken iyi niyetli üçüncü kişilerin korunması amacıyla TBK’de üstünlük tanınan işlem güvenliği ilkesi, ortaklığın menfaatlerinin korunması adına yumuşatılmıştır.

/7. ve /3. maddeler, istisnai niteliktedir; ticaret ortaklıklarından yalnızca anonim ve limited ortaklıklar için geçerlidir. Diğer ticaret ortaklıkları hakkında TBK hükümleri uygulanacaktır. Anonim ve limited ortaklıklarla sınırlı da olsa bu düzenlemelerle birlikte, bağımlı tacir yardımcılarının temsil yetkisiyle ilgili olarak kaynak hukuktan ve TTK kabul edilirken dikkate alınan Avrupa Birliği düzenlemelerinden uzaklaşılmaktadır²⁶ .

Hukuk Desteği

3da21b8

Tacirler, bazı durumlarda ticari işletmelerine ilişkin işler bakımından yardıma ihtiyaç duyabilirler. Bu hallerde tacir, kendisine tacir yardımcı(lar)sı atayarak, iş yükünü hafifletebilir. Tacir yardımcıları, bağlı tacir yardımcıları ve bağımsız tacir yardımcıları olmak üzere 2’ye ayrılır.

Bağlı tacir yardımcıları ise ticari temsilci ve ticari vekilden oluşur.

Bağımsız tacir yardımcıları ise simsar, acente ve komisyoncudur.

Bununla birlikte Türk Borçlar Kanunu’nun maddesinde toptan, yarı toptan veya perakende satışlarla uğraşan ticari işletmelerin görevli veya hizmetlileri de belirli işlemler bakımından tacir yardımcısı sayılabileceklerdir:

Ticari işletmenin alışılmış bütün satış işlemlerini yapmak.
Yetkili oldukları işlemler hakkında faturaları imzalamak.
Ticari işletmenin alışılmış işlemlerinden doğan borçların ifa edilmesine veya bunların hiç ya da gereği gibi ifa edilmemesine ilişkin ihtar veya diğer açıklamaları işletme sahibi adına yapmak; bu nitelikteki ihtar veya diğer açıklamaları,özellikle alışılmış işlem dolayısıyla teslim edilmiş mallara ilişkin ayıp bildirimlerini ticari işletme adına kabul etmek.

Bu uygulama yalnızca,

Toptan,
Yarı toptan,
Perakende satış yerlerinde satışa yetkili görevliler bakımından geçerlidir.

Bu yetkilerin varlığı asıldır. Ancak yetkilerin sınırlandırılması mümkündür, yetkiler ancak ticari işletme içerisinde müşterilerin kolaylıkla görüp okuyabilecekleri bir yerde aksi durum duyurularak yapılır. Bununla birlikte ayrıca kasa görevlisi atanan ticari işletmelerde diğer görevliler bakımından satış bedellerini tahsil yetkisi tacir tarafından yazılı yetki verilmesiyle mümkün olacaktır.

Söz konusu görevlilerin fiilleri doğrudan taciri bağlar. Eğer görevlinin fiili nedeniyle bir zarar oluşursa veya görevli yetkisiz olduğu bir işlemi yerine getirerek bir soruna yol açarsa, tacir görevlinin fiilerinden sorumlu tutulur. Ancak 3. kişi görevlinin yetkisiz olduğunu bilebilecek durumda ise, bu durumda tacirin sorumluluğuna gidilemez.

Hukuk Desteği

iletisim: [email&#;protected]

bağlı tacir yardımcısıbağlı tacir yardımcısı nedirbağlı tacir yardımcısı yetkileriTacirtacir yardımcısıticari işletme

nest...

200592 200593 200594 200595 200596