20 Tane Fiil Kök

Fiil Kökü Örnekleri (20 Tane)

İş, oluş veya durum bildiren köklere fiil kök denir. Fiil kökler &#;-mak / -mek&#; eki alırlar. Fiil kökler sonuna kısa çizgi (-) konarak yazılır ve bu kısa çizgi &#;-mak/-mek&#; şeklinde okunur.

• Oku- (Okumak)
• Bil-(Bilmek)
• Duy- (Durmak)
• Koş- uyor ( Koşmak)
• Sev-inçli (Sevmek)
• Bil-gili (Bilmek)
• Sakla - dım (Saklamak)
• Kok - uyordu (Kokmak)

Fiil Kökü Cümle İçerisinde Örnekler:

Redifin tanımını yapmadan önce şunları bilmek gerekir:

* Redifler daima mısranın en sonunda bulunur, yani kafiyeden sonra gelir.

* Redifin olduğu her yerde mutlaka kafiye de vardır. Bu sebeple redifin bulunduğunu gördüğünüz her yerde kafiyeyi de bulmaya çalışınız.

Redif: Mısra sonlarında, görevleri aynı olan eklerin ya da anlamları aynı olan kelimelerin tekrarlanmasına redif denir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere iki tür redif vardır:

a) Ek Halindeki Redifler
b) Kelime Halindeki Redifler

a) Ek Halindeki Redifler

Eş görevli eklerin tekrarlanmasıyla oluşan rediflerdir. Türkçe&#;deki yapım ve çekim eklerini kavramadan, ek halindeki redifleri kavramanız mümkün olamayacaktır. Eğer bu konularda bir eksiğiniz varsa, önce bunları tamamlamanız ve ondan sonra ek halindeki redifleri kavramak için çaba sarf etmeniz gerekir.

Fakat, ek halindeki rediflerin çoğu, kelimeye bağlanan ekler olduğundan bu konudaki genel kural: &#;Kelimenin köklerinde kafiye, eklerinde ise redif vardır.&#; şeklindedir. Bu kural bilinerek mısraya bakılırsa ek halindeki rediflerin geneli mısrada tahmin edilebilir. Ancak bu kural her zaman geçerli olmadığından yine de &#;ekler&#; konusunda bilgi sahibi olunması konunun kavranması açısından gereklidir.

Susuz değirmenlerin ne ile döner çarkı
Kerem etmeyen beyin fakirden nedir farkı

Yukarıdaki beyitte, &#;ı&#; sesleri, ismin -i hali olduğundan yani, her ikisinin de görevi aynı olduğundan rediftir. Kelimenin köklerinde ise &#;ark&#; sesleri benzeştiğinden bunlar da zengin kafiyeyi oluşturur.

Bu beyite pratik yoldan yaklaşırsak: Beyitin birinci mısrasında, kafiyeye söz konusu olan kelimenin kökü &#;çark&#;, ikinci mısrada ise kelimenin kökü &#;fark&#;tır. Dolayısıyla, &#;ı&#; seslerinin ek olduğu için redif olduğunu pratik yönden söyleyebiliriz.

Kelimenin köklerinde kafiye bulunduğundan &#;ark&#; seslerinde de zengin kafiye vardır.

Fakat, bu pratik yol her zaman işlemeyebilir:

Kokuyor burnuma Sivr&#;alan köyü
Serindir dağları soğuktur suyu
Yâr mektup göndermiş yadigâr deyi
Gözünün yaşını sil deyi yazmış

Yukarıdaki dörtlükte, kelimelerin kökleri:

&#;köy&#;, &#;su&#;, &#;de&#; dir. Görüldüğü gibi kelimelerin köklerindeki sesler aynı değildir. Acaba burada &#;y&#; sesi kafiye olarak mı yoksa redif olarak mı alınacaktır?

Oysa, çözüm çok basittir.&#;y&#; sesi birinci mısrada kelimenin köküne dahil olurken, ikinci ve üçüncü mısralarda yardımcı ses (kaynaştırma ünsüzü)&#;tir. Yani &#;y&#; seslerinin görevi farklıdır. Bu durum da kafiye tanımına uygun olduğundan kafiye olarak kabul edilecektir.

Aynı durum İstiklal Marşı&#;nın üçüncü kıtasında görülmektedir:

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım,
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? şaşarım!
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner aşarım.
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Yukarıdaki dörtlükte ise, kelimelerin kökleri:

&#;yaş&#;, &#;şaş&#;, &#;aş&#; ve &#;taş&#; kelimeleridir. Burada da kelime köklerinden sonra gelen &#;a&#; sesleri kafiye olarak mı yoksa, redif olarak mı alınmalı sorusu akla takılmaktadır. O halde, bu köklere eklenen &#;a&#; sesinin görevinin ne olduğunu incelemek gerekir:

• İlk mısrada: yaş &#; a &#; r &#; ı &#; m ( kök, yapım eki, geniş zaman, yardımcı ses, I. tekil şahıs eki)
• İkinci mısrada: şaş &#; a &#; r &#; ı &#; m ( kök, yardımcı ses, geniş zaman, yardımcı ses, I. tekil şahıs eki)
• Üçüncü mısrada: aş &#; a &#; r &#; ı &#; m ( kök, yardımcı ses, geniş zaman, yardımcı ses, I. tekil şahıs eki)
• Dördüncü mısrada: taş &#; a &#; r &#; ı &#; m ( kök, yardımcı ses, geniş zaman, yardımcı ses, I. tekil şahıs eki)

Yukarıda da görüldüğü gibi ilk mısradaki &#;a&#; sesi ile diğer &#;a&#; seslerinin görevleri farklıdır. Bu özellik sebebiyle, &#;a&#; seslerinin kafiye olarak alınması gerekir.

b) Kelime Halindeki Redifler

Aynı anlamdaki kelimelerin tekrarlanmasıyla meydana gelen rediflerdir. Bu tür redifleri mısralarda görebilmek oldukça kolaydır:

Doğru söylerim halkrazı değil
Eğri söylerim Hakrazı değil.

Yukarıdaki beyitte &#;razı değil&#; kelimeleri redif, ondan önceki &#;k&#; sesleri ise yarım kafiyedir.

Örnek:
Zannetme ki şöyleböyle bir söz
Gel sen dahi söyleböyle bir söz

Yukarıdaki beyitte &#;böyle bir söz&#; kelimeleri redif, ondan önceki &#;öyle&#; sesleri ise zengin kafiyedir.

Örnek:
Kimsesiz hiç kimse yok, var herkesin birkimsesi
Kimsesiz kaldım meded, ey kimsesizlerkimsesi

Yukarıdaki beyitte &#;kimsesi&#; kelimeleri redif, ondan önceki &#;r&#; sesleri ise yarım kafiyedir.

Dikkat!  Kelime halinde bulunan redfilerden hemen önce, ek halinde redif de bulunabilir. Böylece, ek halindeki redifle kelime halindeki redif arka arkaya gelebilir:

Elimi beş yerinden, dağladı beş parmağın,
Bağrımda yanmadık bir yer bırakmadan git
Bir yarın göçtüğünü, çöktüğünü bir dağın
Görmemek istiyorsan, ardına bakmadan git!

İkinci ve dördüncü mısralarda hem ek halinde redif, hem de kelime halinde redif bulunmaktadır. Yukarıdaki mısralarda &#;madan&#; ekleri &#;zarf-fiil&#;dir.

Genel Örnekler:

Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları
örtün, üstüme Örtün serin karanlıkları

Bu parçada &#;karanlıkları&#; sözcükleri aynı anlamda olduğundan, sözcük (halinde) durumunda rediftir. &#;-in&#; ekleri, kişi ekidir; aynı görevdedir. Kişi ekinden önceki &#;er&#; sesleri tam kafiyedir.

Üstümüze gelen boran, kışgibi
Şahin pençesinde yavru kuş gibi
Seher sabahında rüya düşgibi
Çağırta bağırta aldı dert beni .

Bu parçada &#;gibi&#; sözcükleri redif, &#;ş&#; sesi yarım uyaktır.

Siyah kaküllerin dökmüş
Kail güllere güllere
Ala gözlerini dikmiş
ince yollara yollara

Bu parçada &#;-miş&#; eki, her iki sözcükte de geçmiş zaman ekleri olarak aynı görevde kullanıldığından ek halinde rediftir, &#;-lere&#; ve &#;-lara&#; eklerinde de çoğul eki ve durum ekleri (hal ekleri) aynı görevde olduğundan ek halinde rediftir. Bu eklerden önceki, &#;k&#; ve &#;l&#; sesleri yarım uyaktır.

Elini koynuna sokma
Seni senden sakınırım
Sen bir kuzu ben bir kurdum
Seni benden sakınınm

Bu parçada &#;sakınırım&#; sözcükleri&#; ve &#;den&#; durum ekleri rediftir, &#;-den&#; durum ekinden önceki iki ses &#;en&#; tam uyaktır.

Ayrıca bakınız ⇓

Şiir Bilgisi

Sözcüklerin cümle içindeki görevlerini belirtmek ya da sözcüklerde yeni sözcük üretmek amacıyla kullanılan seslere / hecelere ek denir.

Türkçede Eklerin Özellikleri

1. Sözcüklere cümlede görev yüklenirken ve onlardan yeni sözcükler türetilirken öncelik yapım eklerinindir. Yapım eklerinin üzerine çekim ekleri gelir. Ama bir iki ek haricinde çekim ekinin üzerine yapım eki getirilemez.

2. Türkçede ekler, ünlü uyumu kurallarına uyarlar. Bu yüzden eklendikleri hece ya da sözcükteki ünlülere göre ses değişimine uğrarlar. Örneğin, belirli geçmiş zaman kipi eki bu bağlamda (-dı, -di, -du, -dü; -tı, -ti, -tu, -tü) olarak karşımıza çıkar. Ancak -yor, -ken, -ki, -leyin, -mtrak ve -gil ekleri ses değişimine uğramaz.

3. Ekler kendilerinden önceki sözcüklere bitişik yazılır. Yalnız, &#;mi&#; soru eki her zaman ayrı yazılır.

 >  Ekler, yapım ekleri ve çekim ekleri olmak üzere iki ana başlıkta incelenir:

1. Yapım Ekleri

Sözcüklere gelerek onlardan yeni sözcükler türeten eklerdir. Yapım ekleri eklendiği sözcüğün anlamını da türünü de değiştirir. Kısacası yapım eki, adından da anlaşılacağı gibi, sözcüklerden yeni sözcük yapım işini yapar.
Yapım ekleri her zaman çekim eklerinden önce gelir. Yapım eki almış bir sözcüğe türemiş sözcük ya da gövde denir.

> Yapım ekleri dörde ayrılır:

 İsimden İsim Yapım Ekleri

İsim kök veya gövdelerine gelerek onlardan yeni isimler yapan eklerdir.

 İsimden Fiil Yapım Ekleri

İsim kök veya gövdelerine gelerek fiil oluşturan eklerdir.

Fiilden İsim Yapım Ekleri

Fiil kök veya gövdelerine gelerek isim türeten eklerdir.

Fiilden Fiil Yapım Ekleri

Fiil kök veya gövdelerine gelerek yeni fiiller türeten eklerdir.

2. Çekim Ekleri

Sözcüklerin çekimlenerek değişik yerlerde ve görevlerde kullanılmasını sağlayan eklere çekim eki denir. Çekim ekleri, kelimenin biçimini değiştirir; anlamını değiştirmez. Eklendiği sözcüğe yeni bir anlam kazandırmaz.

Çekim ekleri, sözcüklerin diğer sözcüklerle bağ kurmasını; sözcüklerinin cümlede görev almasını; hâlini, sayısını, zamanını, şahsını belirtir. Kısaca çekim ekleri sözcüklerin cümle kuruluşunu gerçekleştirmesini sağlar. 2. tekil kişi emir kipiyle kurulan tümcelerin (Atla. Koş. Bak. Ye. &#;) haricinde hiçbir tümce, çekim eki olmadan kurulamaz.

> Çekim ekleri, getirildikleri kelimenin türüne göre, isim (ad) çekim ekleri ve fiil (eylem) çekim ekleri olmak üzere iki öbekte incelenir:

İsim (Ad) Çekim Ekleri

İsimlerin ve isim soylu sözcüklerin sonuna gelerek onları diğer isimlere, edatlara, eylemlere bağlayan; cümle içindeki görevlerini belirleyen, ait oldukları kişileri belirten ve isimlerin çeşitli durumlarını bildiren eklerdir.

> İsim çekim ekleri şunlardır:
1. Çokluk Eki
2. Durum (Hâl) Ekleri
3. İlgi (Tamlama) Ekleri
4. İyelik (Aitlik) Ekleri
5. Eşitlik Ekleri

Çokluk (Çoğul) Eki (-lar / -ler)

İsimlerin sayı bakımından birden çok olduğunu belirtir.

> Çokluk eki, eklendiği sözcüğe çokluk anlamı dışında farklı anlamlar da kazandırır.

Durum (Hâl) Ekleri (-i, -e, -de, -den)

İsimlere belirtme, yönelme, bulunma ve ayrılma anlamı katan eklerdir. Dört başlıkta incelenir:

a) Belirtme durumu eki (-i / -ı / -u / -ü)

Eylemdeki işten, hareketten, oluştan etkilenen varlığı belirtir. Bu eki alan sözcük, cümlede belirtili nesne olur.

> Türkçede iki tane &#;-i&#; eki vardır:

-i: belirtme durumu eki: Kalem-i aldı. (Neyi aldı?)
-i: iyelik eki: (onun) kalem-i

b) Yönelme durumu eki:(-e / -a)

İsme getirilen &#;-a, / -e&#; hâl ekidir.

c) Bulunma durumu eki: (-de / -da / -te / -ta)

İsimlere &#;-da / -de / -ta / -te&#; ekleri getirilerek yapılır. Durum, zaman ve yer bildirir.

 UYARI  Bulunma durumu eki, bağlaç olan &#;de / da&#; ile karıştırılmamalıdır. Bulunma durumu eki olan &#;-de / -da&#; birleşik; bağlaç ve ilgeç olan &#;de / da&#; ise daima ayrı yazılır.

d) Ayrılma (Çıkma) durumu eki: (-den / -dan / -ten / -tan)

İsimlere &#;-dan / -den / -tan / -ten&#; ekleri getirilerek yapılır. Yer, zaman, sebep ve karşılaştırma bildirir.

İlgi (Tamlama) Ekleri (-ın / -in / -un / -ün)

Bir ismi başka bir isimle ilgili hale getirir; isimleri isimlere bağlar.
Bu ek 1. tekil ve 1. çoğul şahıs için &#;-im&#; şeklindedir: ben-im, biz-im

> Belirtili isim tamlaması kurar:

İyelik (Aitlik) Ekleri (-m, -n, -i, -miz, -niz, -leri)

İsimlere gelerek onların kime veya neye ait olduğunu belirten eklerdir. Şahıslara göre çekimlenir.

 UYARI İyelik eklerini belirtme hal eki ile karıştırmamak gerekir.

Eşitlik Ekleri (-ca / -ce / -ça / -çe)

Eşitlik ekleri, isim soylu sözcüklere gelerek onlara çeşitli anlamlar katarlar.

 Fiil (Eylem) Çekim Ekleri

Fiiller, çekimli hâlde kullanılır. İkinci tekil kişi emir çekimi hariç bütün eylemler çekim eki alarak kullanılır. Fiil çekim ekleri, fiil kök veya gövdelerine eklenerek, fiillerin zamanını, yapılış şeklini ve şahsını (eylemi yapan kişiyi) belirtirler.
Eylem çekim eklerini 2 temel grupta sınıflandırabiliriz:

1) Kip ekleri
a) Bildirme (zaman) kipi ekleri
b) Dilek kipi ekleri
2) Kişi (şahıs) ekleri

Kip Ekleri

Eylemin gösterdiği kılış, durum veya oluşun zamana bağlı olarak nasıl gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini gösteren söyleyiş kalıplarına kip adı ve­rilir.

a) Bildirme (Haber) Kipi Ekleri

Eylemin gerçekleşmesi, zaman kavramı içinde mümkündür. Zaman içinde eylem ya gerçekleşmiştir, ya gerçekleşmektedir ya da sözün söylenmesinden sonraki bir zaman diliminde gerçekleşecektir. Eylemlerin gerçekleşme zamanını bildirmek için kip ekleri kullanılır.
Dilimizde 4 temel zaman vardır, bunlar:

1) Geçmiş zaman
a) Bilinen (görülen / belirli) geçmiş zaman
b) Öğrenilen (duyulan / belirsiz) geçmiş zaman
2) Şimdiki zaman
3) Gelecek zaman
4) Geniş zaman (Tüm zamanları kapsar.)

1- Geçmiş Zaman Eki(-di, -miş)

Eylemin geçmişte yapıldığını bildiren zamandır. Bilinen (görülen / belirli) geçmiş zaman ve öğrenilen (duyulan / belirsiz) geçmiş zaman olmak üzere ikiye ayrılır.

a- Bilinen (Görülen / Belirli) Geçmiş Zaman Eki (-di / -dı / -du / -dü / -tı / -ti / -tu / -tü)
Görülen, tanık olunan, bilinen veya yapıldığından emin olunan geçmişe ait bir eylemin anlatılmasında veya bildirilmesinde kullanılır.

b- Öğrenilen (Duyulan / Belirsiz) Geçmiş Zaman Eki (-mış / -miş / -muş / -müş)
Görülmeyen, başkasından duyulan veya bittikten sonra fark edilen geçmişe ait bir eylemin anlatılmasında veya bildirilmesinde kullanılır.

2- Şimdiki Zaman Eki(-yor)

Halen yapılmakta olan, henüz tamamlanmamış bir eylemin anlatılmasında veya bildirilmesinde kullanılır.

3- Gelecek Zaman Eki(-ecek / -acak)

Gelecek zaman içerisinde bir eylemin bildirilmesinde kullanılır.

4- Geniş Zaman Eki (-r / -(a)r / -(e)r / -(ı)r / -(i)r / -(u)r / -(ü)r)

Eylemin geçmiş, şimdiki ve gelecek zamanların tümüne ait olduğunun, yani her zaman tekrarlandığının bildirilmesinde ve genel yargıları anlatmakta kullanılır.

> Geniş zamanın olumsuzunda diğer kiplerden çok farklı bir durum vardır. Diğer kiplere olumsuzluk eki (-ma, -me) getirildiğinde zaman eki düşmezken, geniş zamanda zaman eki düşer ve 1. tekil ve 1. çoğul kişi haricindeki kişilerde olumsuzluk eki &#;-maz, -mez&#; şeklinde kullanılır.

b) Dilek Kipi Ekleri

Bir dileği, bir isteği, tasarlanan bir hareketi anlatan kiplerdir. Dilek kiplerinde zaman anlamı yoktur.
Dilek kipleri dörde ayrılır, bunlar:

1) Gereklilik kipi
2) Şart kipi
3) İstek kipi
4) Emir kipi

1- Gereklilik Kipi (-meli / -malı)

Eylemin yapılmasının gerekli veya zorunlu olduğunu ifade eder.

> Gereklilik kipi bazen cümleye ihtimal anlamı katabilir.

2- Koşul (Şart) Kipi (-se / -sa)

Fiil kök veya gövdesine gelerek söz konusu olan işin dileğe ve şarta bağlı olduğunun bildirilmesini sağlar.

3- İstek Kipi (-e / -a)

Cümleye istek, dilek, temenni anlamı katar. Cümle içerisinde genelde &#;-elim, -eyim&#; şeklinde kişi eklerini almış haliyle karşımıza çıkar.

4- Emir Kipi ( &#; )

Eylemin yapılması gerektiğini emir şeklinde bildirir. Emir kipinin eki yoktur, kişi ekleriyle çekimlenir. Birinci tekil ve birinci çoğul şahsın emir çekimi yoktur.

Kişi (Şahıs) Ekleri

Fiilde bildirilen iş, oluş ya da durumun kim tarafından yapıldığını belirten eklerdir. Kişi eklerin, cümlede işi yapanı yani özneyi bildirir. Kişi ekleri, fiillerde kip eklerinden sonra gelirler.

YKS sınavının funduszeue.infou olan Temel Yeterlilik Testi için konuları paylaşıyoruz. Sınava çalışmaya başlamadan önce hangi konulardan sorumlu olduğumuzu öğrenmekte fayda var. Bu yazımızda öncelikle TYT Türkçe Konuları listesini sizinle paylaşıyoruz. Bu liste üzerinden dil bilgisi ve anlam bilgisi konularını görebilirsiniz. ÖSYM her sene ortalama olarak soru anlam bilgisi, soru ise dil bilgisi sorusu sormaktadır. Daha detaylı şekilde TYT Türkçe Soru Dağılımı bölümünden hangi konudan hangi sene kaç soru sorulmuş görebilirsiniz. Fakat ilk önce öğrenciler tarafından en çok merak edilen şu sorulara göz atmanızı tavsiye ederim.

Alttaki tablodan güncel ÖSYM, YÖK ve MEB tarafından yayınlanan bilgilere göre hazırlanmış TYT Türkçe Konuları ve Soru Dağılımını öğrenebilirsiniz.

TYT Türkçe Konuları

Güncel TYT Türkçe konuları bu şekildedir. Altta bulunan tablodan hangi konudan hangi yıl ne kadar soru çıkmış görebilirsiniz. Ayrıca bu tabloya göre de çalışmalarınızı şekillendirebilir ve TYT sınavında daha iyi bir başarı elde edebilirsiniz. 

TYT Türkçe Soru Dağılımı

Soru dağılımları da bu şekildedir. Her sene soru çıkan konulara çalışırken mutlaka daha fazla önem vermenizi tavsiye ederim. Altta bulunan butona tıklayarak tüm TYT konularına ulaşabilirsiniz.

Sık Sorulan Sorular

TYT Türkçe dersi AYT sınavında var mıdır?

Hayır. Türkçe dersi tek başına AYT sınavında yoktur. Fakat soru olacak şekilde AYT sınavı Edebiyat dersinin içinde sorulmaktadır.

Edebiyat dersi TYT sınavında soruluyor mu?

Hayır. Edebiyat dersi TYT sınavında yoktur. TYT Türkçe sınavında sadece Türkçe konularından sorumlusunuz.

Türkçe testinden hiç net yapamazsak puanımız hesaplanır mı?

Yeni net kuralı ile birlikte eğer Türkçe veya Matematik testlerinin herhangi birinden net yapmazsanız puanınız hesaplanmaz. Mesela Türkçe testinden hiç netiniz yok fakat matematik testinden net veya üzeri netiniz var puanınız hesaplanır.

TYT Türkçe Konuları ve soru dağılımı hakkında aklınıza takılan sorular varsa yorum kısmından ÜniRehberi ekibine sorabilirsiniz. Sitemizde pek çok yararlı makale bulunmaktadır. Kendinizi geliştirmek istiyorsanız sitemizde takılmanızı tavsiye ederiz.