yeryüzü şekilleri ne demek / Yeryüzü Şekilleri 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Konu Anlatımı

Yeryüzü Şekilleri Ne Demek

yeryüzü şekilleri ne demek

T&#;rkiye Yer Şekilleri Haritası: T&#;rkiye'nin Yery&#;z&#; Şekilleri Ve Genel &#;zellikleri

Haberin Devamı

Türkiye Yer Şekilleri Haritası(Büyük halini görmek için haritaya tıklayınız.)
Kaynak: funduszeue.info



Türkiye'deki Dağlar ve Genel Özellikleri

Türkiye'deki dağlar bulundukları bölgelere göre farklı özelliklere sahiptir. Genellikle çukur şeklinde oluşan ama kubbe biçiminde de olan kıvrımlı dağlar ülkenin geneline yayılmıştır. Samanlı, Yıldız, Kaçkar, Ilgaz ve Tecer, Türkiye'deki en uzun kıvrımlı dağlara örnek gösterilebilir. Yeryüzünün aşırı ısınması sonucu magmaların topraktan çıkmasıyla oluşan volkanik dağlara en çok İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesinde rastlanır. Nemrut, Ağrı, Tendürek ve Melendiz Dağı, volkanik dağlardır. metre yüksekliğe sahip olan Ağrı dağı, aynı zamanda Türkiye'nin en büyük dağıdır.

Nur Dağları dışında genel olarak Ege Bölgesinde yer alan kırıklı dağlar orojenik hareket sonrası oluşmuştur. Aydın, Kaz ve Menteşe dağları bölgedeki kırıklı dağlar arasındadır.

Türkiye'nin Yeryüzü Şekilleri

Türkiye'nin ortalama yüksekliği diğer Asya ve Avrupa ülkelerine göre oldukça fazladır. Ülkenin doğusuna gidildikçe yükseklik ve engebeli arazi artar. Bu aynı zamanda iklim şartlarını da etkiler. Yüksekliğin arttığı bölgelerde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve kar yağışlı geçer. Dağlık bölgelerin çokluğu, tarımsal faaliyetleri de olumsuz olarak etkiler. Bu alanlarda yerleşim de sınırlıdır.

Ege ve Akdeniz Bölgesinin iç kısımlarında da yükseklik artar. Yüksek bölgelerde yapılan yaylacılık, bölgenin en önemli geçim kaynaklarından birini oluşturur. Marmara Bölgesinin düzlük olması ve çok fazla ovanın bu bölgede bulunması hem tarım hem de sanayi alanına olumlu yansımıştır. En çok falezin bulunduğu bölge Karadeniz, şehir ise Antalya'dır. Ülkenin yeryüzü şekillerini belirleyen en önemli dış kuvvet akarsular olmuştur. Yeşilırmak, Kızılırmak, Gediz, Meriç ve Fırat nehri, Türkiye'nin en uzun akarsularıdır.

Akarsu ve iklim şartları plato ve ova oluşumunda da etkili olmuştur.

Türkiye’nin Yeryüzü Şekilleri ve Özellikleri

Yer şekilleri dediğimiz oluşumlar; rüzgarlar, seller, volkanik patlamalar, depremler, heyelanlar, buzulların erimesi gibi doğa olayları sonucunda meydana gelmiştir. Farklı jeolojik zamanlarda,  çok uzun yıllar içerisinde oluşan bu yapılar, yeryüzüne şeklini vermektedir. Her birinin meydana gelme şekli ve oluşum süreci farklıdır.

Genel hatlarıyla Türkiye’nin yeryüzü şekillerinin özelliklerinden bahsetmek gerekirse; Türkiye ortalama yükseltisi ( m) fazla olan bir ülkedir. Dağlık ve engebelidir. Dağlar kıyıya paralel uzanmıştır yani doğu-batı doğrultusundadır. Bu yüzden de iç kesimlere ulaşım zorlaşmıştır. Alp-Himalaya kıvrım dağ kuşağı içerisinde yer alan, üç tarafı denizlerle çevrili bir ülkedir.

[renkbox baslik="Türkiye’nin Madenleri ve Çıkarıldıkları Yerler" link="funduszeue.info" resim="funduszeue.info" renk="kahve" yenisekme="evet"][/renkbox]

İç bölgelerde tektonik yapılı platolar yer alırken, doğu kesimlerde volkanik dağlar bulunmaktadır. Türkiye bir yarım ada olması sebebiyle sahip olduğu akarsularının boyları kısadır. Türkiye’nin yeryüzü şekillerinin çeşitlilik göstermesinde ise iç ve dış kuvvetlerin etkisi olmuştur. Şimdi dilerseniz hangi yer şekillerinin nasıl meydana geldiğinden ve genel özelliklerinden kısaca bahsedelim.

Türkiye'nin Yer Şekillerinin Özellikleri Nelerdir?

Türkiye bugünkü halini uzun yıllar boyu geçirdiği aşamalar sonrasında almıştır. Jeolojik zamanlarda geçirdiği değişiklikler, iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle farklı yeryüzü şekilleri oluşmuştur. Yer şekilleri denince işin içerisine, dağlar, ovalar, akarsular ve platolar gibi konular girmektedir. Türkiye'nin yeryüzü şekillerinin oluşmasını sağlayan iç ve dış kuvvetler şu şekildedir;

İç Kuvvetler: Yeryüzüne asıl şeklini veren, enerjilerini magmadan alan kuvvetlerdir. Kırık ve kıvrım dağlar ile volkanik dağların oluşması, denizlerde yaşanan gel-git hareketleri, geniş alanların lavlarla kaplanması iç kuvvetlerin etkisiyle olmaktadır. Türkiye’de yer şekillerinin oluşmasında en etkili iç kuvvetler orojenez ve epirojenezdir.

Dış Kuvvetler: Enerjilerini güneşten alan kuvvetlerdir. İç kuvvetlerin oluşturduğu yeryüzü şekillerini biçimlendirmeye devam ederler. Akarsu, rüzgar, buzul, akıntı gibi aşındırıcı kuvvetlerdir. Türkiye’de yer şekillerinin biçimlenmesinde en etkili olan dış kuvvet ise akarsulardır.

Türkiye'nin yeryüzü şekillerinin genel özellikleri şunlardır;

  • Yükseklerde geniş düzlükler bulunduğundan yaylacılık yaygındır.
  • Yüksek ve engebeli olduğundan yol yapım maliyetleri fazladır.
  • Kısa mesafede yükselti değişimleri çoktur.
  • İklim, tarım, bitki örtüsü ve nüfus yoğunluğu çeşitlilik göstermektedir.
  • Dağlar denize paralel uzanır.
  • Falezler çoktur.
  • Boyuna kıyı tipi görülür.
  • Kıta sahanlığı dardır.
  • Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım tünel ve geçitler ile sağlanır.
  • Kıyının gerçek uzunluğu ile kuşuçuşu uzunluğu arasındaki fark çoktur.

Türkiye’nin Dağları

Türkiye’nin Dağları

Ülkemizde en fazla yer kaplayan yeryüzü şekli dağlardır. Dağlar iklim, bitki örtüsü, yerleşme ve ekonomik faaliyetler üzerinde etkilidir. Yükseklere çıkıldıkça iklimin soğumasına bağlı olarak bitki örtüsü çeşitlilik gösterir. Genel olarak doğu-batı yönlü uzanan sıradağlar bulunmaktadır. Türkiye’deki dağlar orojenik ve volkanik hareketler sonucu meydana gelmiştir. Dağlar hakkında detaylı bilgi için tıklayın.

Orojenik Hareketlerle Meydana Gelen Dağlar

Orojenez dağ oluşumu demektir. Orojenik hareketlerle meydana gelen sıradağlar iki şekilde oluşmuştur. Genellikle denizlerde biriken tortulların basınç oluşturan kıta hareketleri sonucu kıvrılarak ya da kırılarak yükselmesi sonucu sıradağlar oluşmuştur.

  • Kıvrım Dağları: Bu dağlar orojenez sonucu esnek tabakaların kıvrılarak yükselmesi sonucu oluşmuştur. Ülkemiz Alp-Himalaya kıvrım dağ kuşağı içerisinde yer almaktadır. Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları bu şekilde oluşmuştur. Yükselme sonucu yüksekte kalan kısma “antiklinal” , alçakta kalan kısma ise “senklinal” denmektedir.
  • Kırık Dağlar: Orojenez sonrası bazı dağlar kıvrılma yeteneğini kaybederek kırılırlar. Kırılma sonrasında bazı kısımlar çökerken, bazı kısımlar yüksekte kalmaktadır. Yüksekte kalan kısımlara “horst”, alçakta kalan kısımlara “graben” denmektedir. Horst ve grabenler arasında ise fay hatları bulunmaktadır. Ege Bölgesi’ndeki dağlar bu şekilde oluşmuştur. Ülkemizdeki kırık dağlar şunlardır; Menteşe Dağları, Kaz Dağları, Kazak Dağları, Madra Dağları, YundDağları ve Boz Dağlar.

Volkanik Hareketlerle Meydana Gelen Dağlar

Yerin derinliklerindeki kızgın ve erimiş magmanın, basıncın artması durumunda yerkabuğundaki çatlaklardan yeryüzünüze çıkmasıyla oluşan dağlardır.

  • Doğu Anadolu’daki Volkanik Dağlar: Ağrı Dağı, Tendürek Dağı, Nemrut Dağı, Süphan Dağı.
  • İç Anadolu’daki Volkanik Dağlar: Erciyes Dağı, Hasan Dağı, Karadağ, Karacadağ, Melendiz Dağı.
  • Ege Bölgesi’ndeki Volkanik Dağlar: Kula Tepeleri
  • Marmara Bölgesi’ndeki Volkanik Dağlar: Uludağ
  • Güneydoğu Anadolu’daki Volkanik Dağlar: Karacadağ
  • Karadeniz Bölgesi’ndeki Volkanik Dağlar: Köroğlu Dağları
  • Akdeniz Bölgesi’ndeki Volkanik Dağlar: Hassa Bölgesi

Türkiye’nin Dağlarının Coğrafi Dağılışı

  • Kuzey Anadolu Dağları: Alp-Himalaya dağ kuşağının Türkiye’deki kuzey kanadını oluşturan dağlardır. Karadeniz Bölgesi’nde iki sıra halinde uzanan bu dağlardan kıyıya paralel olanları Canik, Küre, Giresun, Gümüşhane, Kalkanlı, Rize ve Trabzon Dağları’dır. Batıdan doğuya doğru uzanan ikinci sıra ise Köroğlu, Ilgaz, Yıldız, Deveci, Çimen, Kop, Mescid ve Yalnızçam Dağları’dır.
  • Güney Anadolu Dağları (Toroslar): Batı ve Orta Toros dağ sıralarından oluşmaktadır. Batı Toroslar Antalya Körfezi’nin iki yanında uzanır, Elmalı, Bey, Geyik ve Sultan Dağları’ndan oluşur. Orta Toroslar ise Taşeli Platosu ile Uzun Yayla arasında yer alır. Bolkar, Aladağlar, Tahtalı, Binboğa ve Nur (Amanos) Dağları’ndan oluşmaktadır.
  • Güneydoğu Anadolu Dağları: Bu dağların en yüksek noktası Hakkari’de bulunan Buzul Dağları’nın doruğudur (Ulu doruk m). Burada bulunan başlıca dağlar Malatya Dağları, Genç Dağlar, Hakkari Dağları, Bitlis Dağları ve volkanik bir dağ olan Karacadağ’dır.
  • Doğu Anadolu Dağları: Buradaki dağların büyük bir kısmı Orta Torosların devamı olan sıradağlardır. Bunlar Tahtalı, Mercan, Aras, Karasu Dağları’dır. Ayrıca volkanik birer dağ olan Büyük ve Küçük Ağrı, Süphan, Tendürek ve Nemrut Dağları da bu bölgede yer almaktadır.
  • İç Anadolu Dağları: Bu bölgede yer alan dağlarSultan, Sündiken, Tecer, Çamlıbel, Akdağlar, Hınzır Dağları ile; Erciyes, Melendiz, Hasan, Karadağ ve Karacadağ gibi volkanik dağlardır.
    Batı Anadolu Dağları: Genel olarak kırılma sonucu oluşmuş horstlardır. Biga, Kaz, Madra, Yund, Bozdağlar, Aydın ve Menteşe Dağları Batı Anadolu’da yer alan dağlardır.

Türkiye’nin Platoları

Türkiye’nin Platoları

Çevrelerine göre yüksekte olan ve akarsular tarafından yarılmış geniş düzlüklere plato adı verilmektedir. Ülkemizde platoların en çok bulunduğu bölge Tuz Gölü çevresidir. Türkiye’de platolar oldukça geniş yer kaplamaktadır. Engebeli ve dağlık bir ülke olmamıza rağmen bu kadar çok platoya sahip olmamızın nedeni üçüncü ve dördüncü jeolojik zamanlarda gerçekleşen toplu yükselmelerdir. Platolar hakkında daha fazla bilgi için tıklayın. Platolar oluşumlarına göre şu şekilde sınıflandırılmaktadır.

Volkanik Platolar

Lav tabakalarının akarsular tarafından yarılmasıyla oluşan platolardır. Ülkemizdeki en yüksek platolar olan volkanik platoların toprakları oldukça verimlidir. Fakat yükseklik ve iklim şartlarının elverişsiz olması nedeniyle tarım için kullanılamamaktadırlar. Erzurum-Kars Platosu ve Ardahan Platosu ülkemizdeki volkanik platolara örnektir

Karstik Platolar

Eriyebilen ve çözünebilen kayaçların bulunduğu arazilerin, akarsular tarafından aşındırılması ile oluşmuş platolardır. Akdeniz Bölgesi’ndeki Taşeli ve Teke Platosu ülkemizdeki karstik platolardır

Tabaka Düzlüğü Platoları

Tabaka düzlüğü veya yatay duruşlu denilen bu platolar, kumlu, killi ve kalker özelliğindeki yatay tabakalara sahip tortulların, akarsular tarafından yarılmasıyla oluşmuştur. Bu platolara İç Anadolu Bölgesi’nde sık rastlanmaktadır. Obruk, Cihanbeyli, Haymana, Bozok, Uzunyayla ve Yazılıkaya bu tür platolardandır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki Gaziantep ve Şanlıurfa Platoları da tabaka düzlüğü platolarına örnektir

Aşındırma Platoları

Uzun yıllar akarsu, rüzgar gibi dış kuvvetlerle yer şekillerinin aşınması sonucu oluşan platolardır. Marmara Bölgesi’ndeki Çatalca-Kocaeli Platosu ile Karadeniz Bölgesi’ndeki Perşembe Platosu aşındırma platolarıdır.

Türkiye’nin Ovaları

Türkiye’nin Ovaları

Akarsuların taşıdığı alüvyonların birikmesiyle oluşan geniş düzlüklere ova denmektedir. Ovalar genel olarak tarım ve yerleşim için uygun, ulaşımın kolaylıkla yapıldığı yerlerdir. Maden suları ve sıcak su kaynakları açısından zengindirler. Oluşumlarına göre ovalar şu şekilde sınıflandırılmaktadır. Ova nedir, Ova hakkında detaylı bilgi almak için burayı tıklayın.

Tektonik (Çöküntü) Ovaları

Fay hattına bağlı olarak ortaya çıkan çöküntü alanlarına, akarsuların taşıdığı alüvyonların dolması sonucu oluşan ovalardır. Bölgelere göre tektonik ovaların dağılışı şu şekildedir;

  • Ege Bölgesi: Soma Ovası, Bergama Ovası, Turgutlu Ovası, Akhisar Ovası, Salihli Ovası, Torbalı Ovası, Söke Ovası, Alaşehir Ovası, Ödemiş Ovası, Yeni Pazar Ovası ve Koçarlı Ovası.
  • Marmara Bölgesi: Adapazarı Ovası, Balıkesir Ovası, Mustafa Kemalpaşa Ovası, Bursa Ovası, Ergene Ovası ve İnegöl Ovası.
  • Akdeniz Bölgesi: Amik Ovası ve Kahramanmaraş Ovası.
  • Karadeniz Bölgesi: Bolu Ovası, Düzce Ovası, Sulu Ova, Tosya Ovası, Taş Ova, Merzifon Ovası, Erbaa Ovası, Niksar Ovası, Zile Ovası, Turhal Ovası ve Artova.
  • Doğu Anadolu Bölgesi: Elazığ Ovası, Malatya Ovası, Varto Ovası, Karlıova, Hınıs Ovası, Elbistan Ovası, Iğdır Ovası, Erzurum Ovası, Erzincan Ovası, Yüksekova, Pasinler Ovası ve Tercan Ovası.
  • İç Anadolu Bölgesi: Kayseri Ovası, Konya Ovası, Develi Ovası, Aksaray Ovası, Eskişehir Ovası ve Çubuk Ovası.
  • Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Ceylanpınar Ovası, Suruç Ovası, Birecik Ovası ve Harran Ovası.

Delta Ovaları

Akarsuların taşıdığı alüvyal malzemelerin deniz kıyısında birikmesi sonucu oluşan ovalardır. Bir delta ovasının oluşması için gel-git olaylarının ve deniz kıyısında derinliğin çok fazla olmaması gerekmektedir. Ayrıca akarsuyun bol miktarda alüvyal malzeme taşıması gereklidir. Bölgelere göre delta ovalarının dağılışı şu şekildedir;

  • Ege Bölgesi: Balat Ovası (Büyük Menderes ile), Selçuk-Efes Ovası (Küçük Menderes ile), Menemen Ovası (Gediz ile), Dikili Ovası (Bakırçay ile).
  • Akdeniz Bölgesi: Çukurova (Ceyhan ve Seyhan nehirleri ile) ve Silifke Ovası.
  • Karadeniz Bölgesi: Bafra Ovası (Kızılırmak ile), Çarşamba Ovası (Yeşilırmak ile).

Karstik Ovalar

Kalker, alçıtaşı, kayatuzu gibi özellikte olan bölgelerde çözünmeye bağlı olarak oluşan ovalardır. Genellikle Akdeniz Bölgesi’nde yer alan karstik ovalar verimsiz arazilerdir. Acıpayam Ovası, Tefenni Ovası, Korkuteli Ovası, Muğla Ovası, Elmalı Ovası ve Kestel Ovası ülkemizde bulunan karstik ovalardır.

[renkbox baslik="Harita Nedir? Nasıl Oluşturulur? Çeşitleri, Elemanları ve Kullanım Alanları Nelerdir?" link="funduszeue.info" resim="funduszeue.info" renk="yesil" yenisekme="hayir"][/renkbox]

Eski Göl Yeri Ovaları

Genel olarak İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan bu ovalar, eskiden göl olan yerlerin sularının zamanla çekilip, buraya akarsuların taşıdığı alüvyal malzemelerin birikmesiyle oluşmuştur.

Lav Örtüsü Ovaları

Volkanik hareketler sonucu oluşan ovalardır. Muradiye Ovası, Malazgirt Ovası ve Çaldıran Ovası lav örtüsü ovalarına örnektir.

Dağ Eteği Ovaları

Dağlık bölgelerde taşınan malzemelerin, eğimin azaldığı yani dağ eteklerinde birikmesi sonucu oluşan ovalardır. Bursa Ovası, Akşehir Ovası ve İnegöl Ovası bu şekilde oluşmuş ovalara örnektir.

Yeryüzü şekilleri nelerdir, hangi bilim dalı inceler? Dünya'nın ve Türkiye'nin yeryüzü (coğrafik yer) şekilleri

Dünyanın var olduğu günden beri geçirdiği değişiklikler dört jeolojik zaman başlığı altında incelenir. Jeolojik dönemlerin önemi, iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle dünyaya fiziksel görünümünü kazandıran yeryüzü şekillerinin oluşmasını açıklamasıdır. Dünyada ve Türkiye'deki yeryüzü şekillerini ve yeryüzü şekilleri konu anlatımını sizler için derledik.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ NELERDİR?

Yeryüzü şekilleri, yıllar içerisinde meydana gelen doğa olaylarının (Rüzgar, sel, volkanik patlamalar, depremler, heyelanlar, buzulların erimesi vb.) etkisiyle yer kabuğunun üzerinde oluşan şekillere denir. Bu şekiller kara parçalarında ve su kütlelerinde oluşmuştur. İlk defa ilkokulda Sosyal Bilgiler dersi içinde duyduğumuz yeryüzü şekilleri konu anlatımı lisede çok daha detaylı olarak karşımıza çıkar.

Yeryüzü şekilleri:

  • Dağ
  • Ova
  • Plato
  • Tepe
  • Körfez
  • Kıyı
  • Burun
  • Koy
  • Boğaz
  • Göl
  • Akarsu
  • Delta
  • Vadi
  • Deniz

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİ İNCELEYEN BİLİM DALI NEDİR?

Yeryüzü şekillerini inceleyen bilim dalına Jeoloji, yeryüzü şekilleri üzerine çalışmalar yapan bilim insanlarına ise Jeolog denir.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİ GÖSTEREN HARİTA NEDİR?

Yeryüzü şekillerini gösteren haritalara fiziki harita denir. Fiziki haritalarda amaç sınırları belirtmek değil yeryüzü şekillerini göstermektir. Yeryüzü şekillerine ait bilgilerin haritaya aktarılmasında kullanılan bazı yöntemler bulunur. Şimdi yeryüzü şekillerine ait bilgilerin haritaya aktarılmasında kullanılan yöntemlerden bahsedeceğiz.

Tarama yöntemi: Tarama yönteminde eğim dikkate alınır. Eğime göre çizgiler kalınlaşır ve incelir. Yükseltinin fazla olduğu yerde çizgiler sık ve kalın, yükseltinin az olduğu yerlerde çizgiler az ve seyrektir.

Renklendirme Yöntemi: Yükseltinin oranına göre renklendirme yapılır. Düzlükler yeşil tonlarıyla, yükseltiler kahverengi tonlarıyla, okyanuslar ve denizler ise mavi tonlarıyla gösterilir. Yükseltiye göre renkler koyulaşır.

Gölgelendirme Yöntemi: Yükseltiler ve düzlükler 45 derecelik açıyla ışık verilerek gösterilir. Işık alan yerler açık renkle ışık almayan yerler ise koyu renkle gösterilir.

Kabartma Yöntemi: Yeryüzü şekillerinin makete döndürülerek gösterildiği haritalardır. Üç boyutludur.

İzohips Yöntemi: Yeryüzü şekillerini göstermek için en sık kullanılan harita yöntemlerinden biridir. Eş yükselti eğrisi yöntemi olarak da geçer. Deniz seviyesi dikkate alınır. İç içe geçen kapalı eğriler kullanılır. Yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümünü yansıtır. Alçak yerler geniş izohips halkalarıyla yüksek yerler ise dar izohips halkalarıyla gösterilir. Yüksek dağların tepe noktaları noktayla gösterilir. İki izohips halkası kesişmez. İzohips yönteminde eğimi göstermek için halkaların sıklaştırıldığını ya da seyrekleştirildiğini görürüz. İzohips halkaları sıklaşıyorsa eğim artar.

TÜRKİYE'NİN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ NELERDİR?

Dağlar

Kıta hareketlerinin sonucu olarak yaşanan kıvrılmalar ve kırılmalar sıra dağları oluşturur. Türkiye, Alp-Himalaya kıvrım dağları içinde yer alır.

Türkiye'deki Kıvrım dağları: Kuzey Anadolu Dağları, Toros Dağları.

Türkiye'deki kırık dağlar: Menteşe Dağları, Kaz Dağları, Kazak Dağları, Madra Dağları, Yund Dağları, Boz Dağlar.

Volkanik patlamalar sonucu oluşan yükseltiler Volkanik dağlar denir.

Türkiye'nin Volkanik Dağları: Ağrı Dağı, Tendürek Dağı, Nemrut Dağı, Süphan Dağı, Erciyes Dağı, Hasan Dağı, Karadağ, Karacadağ, Melendiz Dağı, Kula Tepeleri, Uludağ, Karacadağ, Köroğlu Dağları, Hassa dağları.

Platolar

Akarsular tarafından oluşan yükseltilerdir. Volkanik patlamalar sonucu ortaya çıkan lavların oluşturduğu platolar Volkanik platolar (Erzurum-Kars Platosu ve Ardahan Platosu), kayaçların akarsularla aşındırılması sonucu oluşan platolara Karstik platolar (Taşeli ve Teke Platosu), kumlu, killi veya kalker özelliğe sahip toprakların akarsular tarafından aşındırılmasıyla oluşan platolara Tabaka Düzlüğü Platoları (Obruk, Cihanbeyli, Haymana, Bozok, Uzunyayla ve Yazılıkaya, Gaziantep ve Şanlıurfa platoları), rüzgar ve akarsuların aşındırdığı platolara Aşındırma Platoları (Çatalca-Kocaeli Platosu, Perşembe Platosu) denir.

Ovalar

Akarsuların taşıdığı alüvyonlar bir arada birikerek çok büyük düzlükler olan ovaları oluşturur.

Türkiye'deki Tektonik Ovalar fay hatlarının neden olduğu çöküntülerle ortaya çıkmıştır. Türkiye bir tektonik ovalar cennetidir dense fazla olmaz.

Soma Ovası, Bergama Ovası, Turgutlu Ovası, Akhisar Ovası, Salihli Ovası, Torbalı Ovası, Söke Ovası, Alaşehir Ovası, Ödemiş Ovası, Yeni Pazar Ovası ve Koçarlı Ovası, Adapazarı Ovası, Balıkesir Ovası, Mustafa Kemalpaşa Ovası, Bursa Ovası, Ergene Ovası, İnegöl Ovası, Amik Ovası, Kahramanmaraş Ovası, Bolu Ovası, Düzce Ovası, Sulu Ova, Tosya Ovası, Taş Ova, Merzifon Ovası, Erbaa Ovası, Niksar Ovası, Zile Ovası, Turhal Ovası, Artova, Elazığ Ovası, Malatya Ovası, Varto Ovası, Karlıova, Hınıs Ovası, Elbistan Ovası, Iğdır Ovası, Erzurum Ovası, Erzincan Ovası, Yüksekova, Pasinler Ovası, Tercan Ovası, Kayseri Ovası, Konya Ovası, Develi Ovası, Aksaray Ovası, Eskişehir Ovası, Çubuk Ovası, Ceylanpınar Ovası, Suruç Ovası, Birecik Ovası ve Harran Ovası.

Türkiye'deki Delta Ovaları

Akarsular tarafından taşınan alüvyonlar deniz kıyılarında birikirse Delta ovaları ortaya çıkar. Türkiye'nin Delta ovaları Balat Ovası, Selçuk-Efes Ovası, Menemen Ovası, Dikili Ovası, Çukurova, Silifke Ovası, Bafra Ovası, Çarşamba Ovası.

Türkiye'deki Karstik Ovalar

Kalker, alçıtaşı, kayatuzu açısında zengin toprakların olduğu bölgelerde oluşan ovalardır. Acıpayam Ovası, Tefenni Ovası, Korkuteli Ovası, Muğla Ovası, Elmalı Ovası ve Kestel Ovası.

Göller

Türkiye'deki göller de oluşma şekillerine göre ayrılır. Tektonik Göller (Tuz Gölü), Volkanik Göller, Karstik Göller, Buzul Gölleri, Set Gölleri(Van Gölü), Baraj Gölleri.

Vadiler

İki dağ arasında oluşan çukurlara denir. Türkiye'deki vadiler Ağasar Vadisi, Ballıkayalar, İmerhev Vadisi nözü Vadisi, Kelebekler Vadisi, Kelkit Vadisi, Koramaz Vadisi, Zelve Vadisidir.

DÜNYA'NIN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ NELER?

Dünyanın yeryüzü şekilleri içinde Türkiye'den farklı olarak çöller, adalar, bataklıklar da bulunur.

AKARSULARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ NELERDİR?

Vadiler, platolar, peri bacaları, şelaleler, kırgıbayır, peneplen akarsuların oluşturduğu yeryüzü şekilleridir.

Yeryüzü şekilleri nedir, neye yeryüzü şekli denir?

HARİTALARDA YÜZEY ŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ
funduszeue.infoNDİRME YÖNTEMİ:

Yeryüzü şekilleri nedir, neye yeryüzü şekli denir?
Fiziki haritalarda kullanılır.Yükselti ve derinlik basamakları renklerle gösterilir. Eşyükselti eğrileriyle birlikte kullanılıfunduszeue.info haritalarda yükseltiler genellikle, yeşil, sarı ve kahverenginin çeşitli tonları,derinlikler ise açıktan koyuya mavi rengin tonları ile gösterilir. Fiziki haritalarda kullanılan renkler,yükselti ve derinlik basamaklarını gösterir, yer şekillerini göstermez. Yükselti basamakları (m) Kullanılan Renkler


0 - Yeşil
- Açık Yeşil
- Sarı
- Turuncu
- Açık Kahverengi
ve üzeri Koyu Kahverengi

funduszeue.info YÖNTEMİ:

Yer şekilleri kısa, kalın, sık veya ince, uzun, seyrek çizgilerle taranarak gösterilir. Eğimin arttığı yerlerde taramanın boyu kısalır, sıklaşır ve kalınlığı artar. Eğimin azaldığı yerlerde taramanın boyu uzar, seyrekleşir ve funduszeue.infonın yapılmadığı yerler düzlükleri ifade funduszeue.info yöntemi ile harita yapımının zor olması,yükselti ve eğim bulma imkanı vermemesi nedeniyle fazla kullanılmamaktadır.
tarama yontemi

3.GÖLGELEME YÖNTEMİ:

Güneş ışınlarının yer şekilleri üzerine 45 derece açı ile geldiği kabul edilerek,ışık alan yerlerde herhangi bir işlem yapılmaz gölgelerin açık veya koyu oluşuna göre arazinin eğimi hakkında bilgi verilir.Gölgelerin koyulaştığı yerlerde eğim azalır. Yer şekilleri ayrıntılı bir şekilde gösterilemediği için günümüzde tek başına kullanılmamaktadır.

funduszeue.infoMA YÖNTEMİ:Yükseltilerin belli oranlarda küçültülerek,yer şekillerinin kabartılarak gösterilmesidir. Yer şekillerini en iyi gösteren haritalardıfunduszeue.infoşturulması ve taşınması oldukça zor olduğu için kullanışlı değildir.

funduszeue.infoS (EŞ YÜKSELTİ) YÖNTEMİ:

Yer şekilleri izohipsler yardımıyla göfunduszeue.infolarda yer şekillerinin gösterilmesinde en çok kullanılan yöntem izohips yöntemidir.

İzohips (Eş yükselti) Eğrisi:Yükseltileri aynı olan noktaları birleştiren eğrilere eş yükselti eğrisi adı verilir.

İzohips Aralığı (Eş Aralık-Ekuidistans):İzohipsler haritanın ölçeğine göre belirlenen yükselti aralıkları ile çizilir.Eş yükselti eğrilerinin aralarındaki yükseklik farkı eşfunduszeue.info özelliğe eş aralık(ekuidistans) adı verilir.Büyük ölçekli haritalarda aralık değeri daha az olur.

İzobat(Eş derinlik) Eğrisi:Deniz ve göl yüzeyinden dibe doğru aynı derinlikteki noktaları birleştiren eğrilerdir.

İzoterm:Yeryüzünde sıcaklığı aynı olan noktaların birleştirilmesi ile elde edilen eğfunduszeue.infoın kullanılmasıyla oluşturulan ve sıcaklığın yeryüzündeki dağılışını gösteren haritalara izoterm haritaları adı verilir. İzoterm eğrilerini ilk olarak Alman bilim adamı funduszeue.info Humboldt kullanmış ve yeryüzünün yıllık izoterm haritalarını çizmiştir. İlk yapılan aylık izoterm haritaları H. Doven’in Ocak ve Temmuz aylarına ait izoterm haritalarıdır
İzobar:Hava basıncının aynı olduğu yerleri birleştiren eğrilere izobar (eş basınç) eğrisi adı funduszeue.infoınç haritalarında bu değerler deniz yüzeyine indirgenmiş olarak göfunduszeue.info kullanılarak yapılan haritalara Eş basınç haritası(İzobar haritası) adı verilir.

İzoseist:Deprem şiddetinin aynı derecede hissedildiği noktaların birleştirilmesi ile elde edilen eğrilerdir.

İzohyet:Eşit miktarda yağış alan noktaların birleştirilmesi ile oluşturulan eğrilere izohyet eğrileri adı verilir.

İZOHİPSLERİN ÖZELLİKLERİ

1.İç içe kapalı eğrilerdir.

funduszeue.infoüzü şekillerinin yükseltilerini ve genel biçimlerini ortaya koyarlar.

funduszeue.infoındaki yükselti farkı haritanın ölçeğine göre belirlenir ve birbirine eşittir.(Eş Aralık-Ekuidistans)

4.Sıfır metre izohipsi deniz seviyesinden başlar.(0 m eğrisi kıyı çizgisini gösterir)

funduszeue.infos eğrileri birbirini kesmez.

funduszeue.info alçak yeri en geniş izohips eğrisi, en yüksek yeri en dar izohips eğrisi gösterir.( Yükseltisi en az olan en dışta,yükseltisi en fazla olan en içtedir.)

funduszeue.info izohips eğrisi kendisinden daha yüksek bir izohipsi çevreler.Çukur alanlardabunun tam tersi oluşur.

funduszeue.infoini çevrelemeyen iki komşu izohipsin yükseltileri aynıdır.

funduszeue.infos çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın yükseltisi kesin biçimde tespit edilemez.

Aynı izohips üzerinde bulunan bütün noktaların yükseltileri birbirine eşittir.

İzohipslerin sıklaştığı yerler eğimin arttığı, seyrekleştiği yerler ise eğimin azaldığı yerleri gösterir.

Dağ dorukları(zirve) nokta ile gösterilir.

İzohipsler yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümünü belirler.

İzohipsleri dik olarak kesen çizgiler ( ______ )daimi akarsuları göfunduszeue.info çizgiler ise( )mevsimlik akarsuları göfunduszeue.info vadileri yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşturur.

İzohipslerin "V" şeklini aldığı yerlerde, oluşan şeklin açık tarafı akarsu akış yönünü gösterir.

izohips haritasi

DAİMİ AKARSU…………

HALİÇ………………….…

BOYUN

SIRT……….………………

DELTA….…………………

KAPALI ÇUKUR…..……

DORUK(ZİRVE)…..…

FALEZ OLUŞUMUNAUYGUN ALAN

KITA SAHANLIĞININ EN DAR OLDUĞU ALAN
DORUK(ZİRVE):Tepe,dağ ve sırtların en yüksek noktasını meydana getirir. Nokta yada üçgen ile göfunduszeue.info olarak yeryüzü şeklinin yükselti değeri bu alana yazılır.

DAĞ:Nispi yüksekliği fazla olan kabarık yeryüzü şekilleridir.

TEPE:Kabarık bir yeryüzü şfunduszeue.info doruk ve bunu çevreleyen yamaçlardan oluşfunduszeue.infoğdan farkı nispi yükseltisinin daha az olmasıdır.

ÇANAK(ÇUKUR):Merkeze doğru alçalan yamaçları bulunan yüksek kenarlı ve yer yüzü şfunduszeue.infoik yönünde ok işareti konularak gösterilir.Çukur alan okun başladığı yerden başlayarak bittiği yere kadar uzanır.

BOYUN: Doruk çizgisin geçtiği iki tepe arasında kalan ve nispeten alçakta bulunan alana boyun adı funduszeue.infoe iki yanında doruk çizgisine dik uzanan vadiler görülür.

SIRT:İki akarsu vadisini birbirinden ayıran ve birbirine ters yönde eğimli yüzeyleri birleştiren yeryüzü şekillerine sırt adı verilir.

YAMAÇ:Yeryüzündeki eğimli yüfunduszeue.info dağ,tepe,vadi gibi şekillerin ana unsuru olan ve eğimi fazla olan yüzeylerdir.

VADİ:Akarsuyun açtığı,sürekli inişli,birbirine bakan iki yamaçtan oluşan bulunan, uzun, doğal funduszeue.infos eğrileri kaynak tarafına doğru girinti funduszeue.infoi vadinin şekline göre değişir. Bu alanlarda eğriler sıklaşır ve sayıları funduszeue.info alanlar aynı zamanda boğazları meydana getirirler.

TALVEG:Bir vadinin yada akarsu yatağının en derin noktasını meydana funduszeue.info derin noktalarının birleştirilmesiyle Talveg çizgisi meydana gelir. Harita üzerinde akarsuyu gösteren çizgiye isabet eder.

DELTA:Akarsuyun taşıdığı maddeleri denize yada göle ulaştığı yerde biriktirmesi ile oluşan yeryüzü şeklidir. Akarsuların delta oluşturdukları yerlerde, izohipsler deniz veya göl yüzeyine doğru çıkıntı yaparlar

FALEZ(Yalıyar):Dalgaların kıyıları aşındırması sonucunda meydana gelen çökme ile oluşan dik kıyı biçfunduszeue.infoğer dik kıyılardan ayrıldığı nokta oldukça kayalık görünüme sahip olmalarıdır.

ŞEV:Farklı yükseklikteki iki dikliği birleştiren az eğimli yamaçlardır.

BİRİKİNTİ KONİSİ:Dış kuvvetlerin çeşitli malzemeleri aşındırarak taşıyıp, eğimin azaldığı yerlerde biriktirmesi ile oluşfunduszeue.info yarım koni şeklindedir.

KONUYA İLİŞKİN ÇEŞİTLİ ŞEKİLLER

Yeryüzü şekilleri nedir, neye yeryüzü şekli denir?Yeryüzü şekilleri nedir, neye yeryüzü şekli denir?Yeryüzü şekilleri nedir, neye yeryüzü şekli denir?
Yeryüzü şekilleri nedir, neye yeryüzü şekli denir?Yeryüzü şekilleri nedir, neye yeryüzü şekli denir?Yeryüzü şekilleri nedir, neye yeryüzü şekli denir?

kaynakça

nest...

çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası