Gün Içinde En Uzun Gölge Boyu Ne Zaman Yaşanır
Ekinoks
| olay | ekinoks | gündönümü | ekinoks | gündönümü | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ay | Mart[3] | Haziran[4] | Eylül[5] | Aralık[6] | ||||
| yıl | gün | saat | gün | saat | gün | saat | gün | saat |
| 20 | 21 | 23 | 21 | |||||
| 20 | 21 | 23 | 22 | |||||
| 20 | 20 | 22 | 21 | |||||
| 20 | 21 | 22 | 21 | |||||
| 20 | 21 | 23 | 21 | |||||
| 20 | 21 | 23 | 22 | |||||
| 20 | 20 | 22 | 21 | |||||
| 20 | 21 | 22 | 21 | |||||
| 20 | 21 | 23 | 21 | |||||
| 20 | 21 | 23 | 22 | |||||
| 20 | 20 | 22 | 21 | |||||
Ekinoks (gün tün eşitliği, gece gündüz eşitliği veya ılım), Güneş ışınlarının Ekvator'a dik vurması sonucunda aydınlanma çemberininkutuplardan geçtiği an. Gündüz ile gecenin eşit olması durumudur. İlkbahar ve sonbaharda olmak üzere yılda iki kez tekrarlanır.
Ekinoks sözcüğünün kökeni Latince aequus (eşit) ve nox (gece) sözcüklerinin birleşimi olan aequinoctium sözcüğüne dayanır.
- 23 Eylül durumu: Kuzey ve Güney Yarım Küre, Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a 90°'lik açı ile düşer. Gölge boyu Ekvator’da sıfırdır. Güneş ışınları bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’ye dik düşmeye başlar. Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’de gündüzler, gecelerden uzun olmaya başlar. Kuzey Yarım Küre’de ise tam tersi olur. Bu tarih Güney Yarım Küre’de İlkbahar, Kuzey Yarım Küre’de Sonbahar başlangıcıdır. Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer. Bu tarihte Güneş her iki kutup noktasında da görülür. Dünya’da gece ve gündüz birbirine eşit olur. Bu tarih Kuzey Kutup Noktası’nda altı aylık gecenin, Güney Kutup Noktası’nda ise altı aylık gündüzün başlangıcıdır.
- 21 Mart durumu: Kuzey ve Güney Yarım Küre, Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a 90°'lik açı ile düşer. Gölge boyu Ekvator’da sıfırdır. Güneş ışınları bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’ye dik düşmeye başlar. Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’de geceler, gündüzlerden uzun olmaya başlar. Kuzey Yarım Küre’de ise tam tersi olur. Bu tarih Güney Yarım Küre’de Sonbahar, Kuzey Yarım Küre’de İlkbahar başlangıcıdır. Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer. Bu tarihte Güneş her iki kutup noktasında da görülür. Dünya’da gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olur. Bu tarih Güney Kutup Noktası’nda altı aylık gecenin, Kuzey Kutup Noktası’nda ise altı aylık gündüzün başlangıcıdır.
- Kuzey Yarıküre'de yaklaşık olarak 21 Mart İlkbahar Ekinoksu - 23 Eylül Sonbahar Ekinoksu'dur.
- Güney Yarıküre'de yaklaşık olarak 21 Mart Sonbahar Ekinoksu - 23 Eylül İlkbahar Ekinoksu'dur.
Ayrıca bakınız[değiştir DÜNYAMIZIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİ
DÜNYAMIZIN GÜNEŞİN ETRAFINDAKİ HAREKETİ
EKİNOKSLAR
SOLSTİSLER(GÜN DÖNÜMLERİ)
GÖLGE BOYLARI
KONU SINAVLARI
DÜNYAMIZIN İKİ HAREKETİ VARDIR.
1. HAREKETİ;KENDİ ETRAFINDA(EKSENİNDE) DÖNER( BUNA DÜNYA'NIN GÜNLÜK HAREKETİ DE DENİR)
Dünyamız kendi etrafında-kendi ekseni etrafında döner ve bu dönüşünü 24 saatte tamamlar. Bu süre "gün" olarak adlandırılır. Gün, gece ve gündüzden meydana gelir. Gece gündüz eşitliği Ekvatordan kutuplara gidildikçe bozulur.
Dünyamızın kendi etrafındaki dönüşü çok hızlıdır fakat bu hız enlemlere göre değişir. Ekvator kısmında km/saat gibi bir dönüş hızına sahipken kutup noktalarında durmaya yakındır.
"DÜNYA DÖNER ve HER ŞEY DEĞİŞİR"
DÜNYAMIZIN GÜNLÜK OLARAK KENDİ EKSENİ ETRAFINDA DÖNMESİNİN ÖNEMLİ SONUÇLARI VARDIR. BÜNLAR;
1- Dünya günlük hareketini batıdan doğuya doğru yapar. Bundan dolayı yerel saat farkları oluşur.
2- Doğuda yerel saat ileride, batıda ise geridedir.
3- Güneş doğuda erken doğar, erken batar; batıda ise geç doğar, geç batar.
4- Sürekli rüzgârlar Kuzey Yarım Küre’de sağa, Güney Yarım Küre’de ise sola sapar.
5- Gece-gündüz birbirini izler. Gece-gündüz süreleri enlemlere göre değişir.
6- Günlük sıcaklık farkları oluşur. Bunun sonucunda mekanik çözülme (fiziksel parçalanma) ve günlük basınç farkları meydana gelir. Günlük basınç farklarına bağlı olarak da meltem rüzgârları oluşur.
7- Gün içinde Güneş ışınlarının geliş açısına göre cisimlerin gölge boyu değişir.
8- Doğudaki yerler Güneş’i batıdaki yerlerden önce görür. Bunun sonucunda yerel saat farkları oluşur.
9- Merkezkaç kuvveti oluşur. Buna bağlı olarak da sürekli rüzgârların ve okyanus akıntılarının yönlerinde sapmalar görülür. Ayrıca okyanuslarda halkalar oluşur.
° kuzey ve güney enlemlerinde dinamik yüksek basınç, 60° kuzey ve güney enlemlerinde ise dinamik alçak basınç alanları oluşur.
Yön kavramı oluşur.
Dünya günlük hareketine olarak iki türlü hız kavramı ortaya çıkar; "Çizgisel Hız" ve "Açısal Hız"
"Çizgisel Hız" değişkendir-kutuplara gidildikce azalır, "Açısal Hız" sabittir, Dünyanın her yerinde aynıdır.
2. HAREKETİ; GÜNEŞİN ETRAFINDA(YÖRÜNGESİNDE) DÖNER( BUNA DÜNYA'NIN YILLIK HAREKETİ DE DENİR)
Dünya aynı anda iki dönüş eylemi gerçekleştirir. Hem kendi etrafında(ekseninde) dönerken hem de Güneş'in etrafında(bu dönüş rotasına, yoluna yörünge denir) döner. Dünya Güneşi'in etrafındaki dönüşünü gün ve 6 saatte tamamlar. Bu süreye de "yıl" denir. Bir"Yıl" gün,6 saatten, 12 aydan oluşur.
Dünya yörüngede dönerken iki önemli değişim olur. Bunlardan biri, Dünya'nın ekseni 23 derecelik bir açı ile eğilir ve bu eğik olma süresi maksimum 3 ay sürer. Sonra tekrar eski konumuna yani dik konumuna geri döner. Bu eksen eğilimi sürekli olarak tekrar edilir ve sonuçta "mevsimleri" oluşturur.
Dünyamız yörüngede dönerken oluşan ikinci değişiklik ise Dünyamızın Güneş'e yaklaşması ve uzaklaşmasıdır. Dünya 3 Ocak'ta Güneş'e yaklaşık 5 Milyon km daha yaklaşır, 4 Temmuz'da ise 5 Milyon km uzaklaşır. Bu durum ise Dünyamızın yörüngedeki dönüş hızını etkiler.
GÜNEŞ'İN ETRAFINDA(YÖRÜNGESİNDE) DÖNMESİNİN SONUÇLARI;
Dünyamız Güneş'in etrafında-yörüngesinde dönerken farklı iki durum yaşar; yer ekseninin eğilmesi ve Güneş'e olan mesafenin değişmesi. Bu iki durum farklı sonuçlara neden olmaktadır. Bunlar;
A- YÖRÜNGENİN ŞEKLİ VE BUNUN SONUÇLARI(YÖRÜNGENİN ELİPS OLMASININ SONUÇLARI)- GÜNEŞ'E YAKLAŞMASI-UZAKLAŞMASININ SONUÇLARI
Dünyamızın Güneş'in etrafında aldığı yol(yörünge) elips şeklindedir yani tam bir çember değildir. Bu durumda Dünyamız Güneş'e bazen yaklaşır(3 Ocak), bazende uzaklaşır(4 Temmuz). Bu durumdan kaynaklanan sonuçlar;
1-Dünya, 3 Ocak’ta (günberi veya perihel) Güneş’e en yakın konumda; 4 Temmuz’da da (günöte veya aphel) en uzak konumdadır. Bu durum, Dünya ile Güneş arasındaki çekim kuvvetini etkiler yani Dünya'nın yörüngedeki hızı ya yavaşlar(4 Temmuz) ya da hızlanır(3 Ocak).
2- Dünya’nın yörüngesindeki hızı değişir. Hız, 3 Ocak’a yakın tarihlerde artarken, 4 Temmuz’a yakın tarihlerde ise azalır.
3- Şubat ayı 28 gün sürer.(nedeni?)(yörüngedeki hızın artması)
4- Eylül ekinoksu 2 gün gecikmeyle 23 Eylül’de gerçekleşir.(nedeni?)(yörüngedki hızın yavaşlaması)
5- Yarım kürelerde mevsim süreleri farklı olur (Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi daha uzun yaşanır).(yukarıdaki sonuçların hangisi ile açıklanabilir?)
B- EKSEN EĞİKLĞİNİN SONUÇLARI
(sıcaklık farkının en önemli nedeni)
Dünyamızın ekseni Güneş karşısında yaklaşık 47o fark yapar. Mesela 21 Aralık tarihinde Oğlak Dönencesine(23o 27ı güney enlemi) dik gelen Güneş ışınları, 6 ay sonra 21 Haziran tarihinde Yengeç Dönencesine(23o 27ı kuzey enlemi) dik açılarla gelir. Böylece her 3 ayda 23o bir açı değişimi funduszeue.info durum ışınların geliş açısını o da sıcaklığı etkiler, mevsimler oluşur.
1- Güneş ışınlarının bir noktaya düşme açısı yıl içinde değişir.
2-Sıcaklık değerleri yıl içinde değişir.
3- Cisimlerin gölge boyları yıl içinde değişir.
4- Aydınlanma çemberi yıl içinde kutup daireleri ile kutup noktaları arasında yer değiştirir.
5- Matematiksel (meteorolojik) mevsimler oluşur.
6- Aynı anda farklı yarım kürelerde farklı mevsimler yaşanır.
7- Yıl boyunca öğle vakti Güneş’in ufuk düzlemi üzerindeki yükseltisi değişir.
8- Güneşin doğuş ve batış saati ile doğduğu ve battığı yer yıl içinde değişir.
9- Muson rüzgârları oluşur.
Gece-gündüz süreleri yıl içinde değişir.
Güneş ışınlarının atmosferdeki tutulma oranı yıl içinde değişir.
Matematik iklim kuşakları oluşur.
ÖZEL GÜNLER VE ÖZELLİKLERİ
1- EKİNOKS TARİHLERİ
2- SOLSTİSLER(GÜN DÖNÜMÜ TARİHLERİ)
3- GÜNBERİ(PERİHEL) TARİHİ
4- GÜNÖTE(APHEL) TARİHİ
Dünyamız Güneş'in etrafında dönerken(yörüngede) hem Güneş'e karşı açısı değişir hem de Güneş'e olan uzaklığı-yakınlığı değişir.
Dünyamızın Güneş'in karşısındaki durumunun değişmesi Güneş ışınlarının açılarının değişmesi anlamına gelir. Işınlardaki açı değişikliğinin en önemli sonucu ise sıcaklık farkıdır. Düşük açı ile gelen ışınlar "üşütür", dik ve dike yakın açılarla gelen ışınlar ise "ısıtır".
Görüldüğü gibi Ekvator ve çevresi her daim sıcak olan bölge( ışınlar yıl boyu dik ya da dike yakın açılarla gelmektedir), Ekvatordan kutuplara gidildikce sıcaklık azalırı(ışınlar yıl boyu düşük açılarla gelmektedir).
Dünyamızın Güneşe olan uzaklığının-yakınlığının değişmesi ise sıcaklıkla ilgisi yoktur. Bu durumu Dünyamızın yörüngedeki dönüş hızı ile ilgilidir. Dünyamızın Güneşe yaklaşması yörüngedeki dönüş hızını artırır, aksi durum ise yavaşlatır.
EKİNOKSLAR
21 MART EKİNOKSU
1-Kuzey Yarım Küre’de ilkbahar, Güney Yarım Küre’de ise sonbahar mevsimi yaşanmaya başlar.
2- Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre’de gündüzler gecelerden, Güney Yarım Küre’de ise geceler gündüzlerden daha uzun olmaya başlar.
3- Kuzey Kutup Noktası’nda bu tarihten itibaren 6 ay gündüz, Güney Kutup Noktası’nda ise 6 ay gece yaşanmaya başlar.
4-Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a dik açıyla düşer.
5- Ekvator’da öğle vakti düz zeminlerdeki cisimlerin gölgesi oluşmaz.
6-Aydınlanma çemberi kutup noktalarından teğet geçer.
7- Dünya’nın her yerinde gece-gündüz eşitliği (ekinoks) yaşanır.
8- Aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda güneş aynı anda doğar, aynı anda batar.
23 EYLÜL EKİNOKSU
1-Kuzey Yarım Küre’de sonbahar, Güney Yarım Küre’de ise ilkbahar mevsimi yaşanmaya başlar.
2- Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre’de geceler gündüzlerden, Güney Yarım Küre’de ise gündüzler gecelerden daha uzun olmaya başlar.
3-Kuzey Kutup Noktası’nda bu tarihten itibaren 6 ay gece, Güney Kutup Noktası’nda ise 6 ay gündüz yaşanmaya başlar.
4-Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a dik açıyla düşer.
5- Ekvator’da öğle vakti düz zeminlerdeki cisimlerin gölgesi oluşmaz.
6-Aydınlanma çemberi kutup noktalarından teğet geçer.
7- Dünya’nın her yerinde gece-gündüz eşitliği (ekinoks) yaşanır.
8- Aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda güneş aynı anda doğar, aynı anda batar.
SOLSTİSLER(GÜNDÖNÜMLERİ)
21 HAZİRAN SOLSTİSİ (GÜNDÖNÜMÜ);
Dünyamız 21Mart ekinoksunu yaşadıktan sonra kuzeye doğru açı kazanmaya başlar, yaklaşık üç ay süren dönemde 23o bir açı kazanır. Artık Güneş ışınları 23o 27ı kuzey enlemi olan YENGEÇ DÖNENCESİNE dik gelir, bu durumda Güneş ışınları ekvatora en uzak noktadır ve en düşük açı ile düşmektedir. Aynı zamanda ışınların, ülkemize en yüksek açı ile geldiği gündür.
AYRICA;
Haziran’da Güneş ışınları, öğle vakti Kuzey Yarım Küre’de bulunan Yengeç Dönencesi’ne dik açıyla düşer.
2- Yengeç Dönencesi’nde öğle vakti, düz zeminlerdeki cisimlerin gölgesi oluşmaz.(23 Eylül Mart'ta Ekvator'da ne yaşanıyorsa bu tarihte Yengeç Dönencesinde yaşanır)
3-Bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’de yaz, Güney Yarım Küre’de ise kış mevsimi yaşanmaya başlar.
4- Kuzey Yarım Küre’de en uzun gündüz, en kısa gece; Güney Yarım Küre’de ise en uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
5- Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre’de gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; Güney Yarım Küre’de ise geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya
başlar.
6- Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden teğet geçer. Bu yüzden Kuzey Kutup Dairesi’nde 24 saat gündüz, Güney Kutup Dairesi’nde ise 24 saat gece yaşanır.
7- Güneyden kuzeye doğru gidildikçe gündüz süreleri uzar.
21 ARALIK SOLSTİSİ(GÜNDÖNÜMÜ)
Dünyamız 21 Hazirandan sonra güneye doğru açı kazanmaya başlar, yöründeki durumu Güneş'ten 5 milyon km uzakta olduğu için yörüngedeki hızı azalmaya başlar, iki gün geçikmeyle eylül ekinoksuna yetişir(23 Eylül ekinoksu). Yörünge düzlemi ile ekvator düzleminin çakıştığı bu tarihte gece-gündüz eşitliği yaşanır.
Dünyamız bu tarihten sonra da güneye doğru açı kazanmaya devam eder ve yaklaşık üç ay sonra 23o açı kazanarak en yüksek açıya ulaşır. Artık Güneş ışınları 6 ay önceki durumundan yaklaşık 47o uzak bir noktaya gelmiştir, OĞLAK DÖNENCESİNE dik gelir.(Ülkemize en düşük açı)
AYRICA;
Aralık’ta Güneş ışınları, öğle vakti Güney Yarım Küre’de bulunan Oğlak Dönencesi’ne dik açıyla düşer.
2- Oğlak Dönencesi’nde öğle vakti düz zeminlerdeki cisimlerin gölgesi oluşmaz.
3- Güney Yarım Küre’de en uzun gündüz, en kısa gece; Kuzey Yarım Küre’de ise en uzun gece,
en kısa gündüz yaşanır.
4- Bu tarihten sonra Güney Yarım Küre’de gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; Kuzey Yarım
Küre’de ise geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar.
5- Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’de yaz, Kuzey Yarım Küre’de ise kış mevsimi yaşanmaya başlar.
6- Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden teğet geçer. Bu yüzden Güney Kutup Dairesi’nde 24 saat gündüz,
Kuzey Kutup Dairesi’nde ise 24 saat gece yaşanır.
7- Kuzeyden güneye doğru gidildikçe gündüz süreleri uzamaktadır.
MEVSİMLER: Güneş ışınlarının yeryüzene düşme açısı, gece-gündüz süreleri, sıcaklık değerleri gibi özellikler bakımından farklı durumların yaşandığı, yıl içinde birbirini takip eden dönemlere mevsim denir.
Mevsimler, eksen eğikliği ve dünyanın yıllık hareketinin sonucunda oluşur. Süreleri ortalama üç aydır, kuzey yarım küre iki gün fazla yaz yaşarken iki gün eksik olarak kış yaşar. Güney yarım küre de durum tam tersidir.(nedeni?).
Mevsimler en belirgin olarak 300 - 600 enlemleri arasında yaşanır. 0 enlemleri arası genelde yaz iken, 0 enlemleri arası ise genelde kış özelliklidir.
Mevsimler; astronomik mevsimler(ekinoks ve gündönümlerine göre) ve meteorojik mevsimler(sıcaklık-rüzgar ve yağış özelliklerine göre)olmak üzere ikiye ayrılıfunduszeue.infoolojik mevsimlerin etkikisi her yerde aynı değildir. Yağış ekvatoral bölgede, sıcaklık orta kuşakta etkilidir.
GÖLGE BOYLARI:
Dünya’nın eksen eğikliğine ve yıllık hareketine bağlı olarak Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı yıl boyunca değişir. Bu durumdan yıl içinde cisimlerin gölge boyları ve yönleri de etkilenir.
Gölge boyu ışınların geliş açısına bağlıdır.
** Bir yerde gölge boyunun sıfır olma şartları nelerdir?
GÖLGE BOYLARININ YÖNLERİ ışınların geldiği yönün ters yönü olur.
Ekinokslarda ve solstislerde cismin gölge boyu ve gölge yönü nasıl olur?
Bir düşün?
Dünya'nın ekseni etrafındaki dönüş hızı önceleri nasıldı ve gelecekte nasıl olacak?
Dünya önceleri kendi ekseninde daha hızlı dönerdi ve bundan dolayı milyon yıl önce bir yıl gün, bir gün de 23 saatti. Bugün Dünya'nın ekseni etrafında dönüşü günde 0, saniye yavaşlamakta ve günlerde o süre kadar uzamaktadır.
ÇİZGİLERİN ANLAMLARI
CEVAPLANDIRINIZ
1-Dünya'nın kaç hareketi vardır, bunlar nelerdir?
2-Dünya'nın kendi ekseninde dönmesinin sonuçları nelerdir?
3-Açısal hız ile çizgisel hız kavramlarını açıklayınız?
4-Dünya'nın kendi ekseninde dönme hızı kutuplardan ve Ekvator'da nasıl bir değişim gösterir?
5-Dünya'nın Güneş'in etrafında dönerken yaşanan iki önemli durum birbirinden farklı sonuçlar doğurur. Bu iki durum nedir?
6-Dünyamızın Güneşe yaklaşmasının-uzaklaşmasının nedeni nedir?
7-Dünyamızın Güneşe yaklaşmasının-uzaklaşmasının sonuçları nelerdir?
Eylül ekinoksunun 2 gün geç kalmasının en temel nedeni nedir?
9-Yörüngenin elips olmasının ne gibi sonuçları vardır?
Aşağıdaki eksen durumlarını ve sonuçlarını açıklayınız.
konu videosuEKSEN izle funduszeue.info
konu videosu2EKSEN izlefunduszeue.info
Konu videosuYÖRÜNDEizlefunduszeue.info
Konu videosu funduszeue.info?v=R8QLmoSjYfQ YÖRÜNGE
Konu videosu2 funduszeue.info?v=bBNKRFdI&t=32s
Konu örnek sınavları
1. funduszeue.info
2. funduszeue.info
3. funduszeue.info(1).pdf
4. funduszeue.info
5 funduszeue.info
Performans görevi funduszeue.info(3)-donusturuldu-donusturuldu_(1).pdf
MEB kurs/Etkinlik testi funduszeue.info?Syf=5&Id=
DÜNYA/KÜRE funduszeue.info@,,m/data=!3m1!1e3
Anasayfa
Yorumlar- Yorum Yaz
nest...
DÜNYAMIZIN GÜNEŞİN ETRAFINDAKİ HAREKETİ
EKİNOKSLAR
SOLSTİSLER(GÜN DÖNÜMLERİ)
GÖLGE BOYLARI
KONU SINAVLARI
DÜNYAMIZIN İKİ HAREKETİ VARDIR.
1. HAREKETİ;KENDİ ETRAFINDA(EKSENİNDE) DÖNER( BUNA DÜNYA'NIN GÜNLÜK HAREKETİ DE DENİR)
Dünyamız kendi etrafında-kendi ekseni etrafında döner ve bu dönüşünü 24 saatte tamamlar. Bu süre "gün" olarak adlandırılır. Gün, gece ve gündüzden meydana gelir. Gece gündüz eşitliği Ekvatordan kutuplara gidildikçe bozulur.
Dünyamızın kendi etrafındaki dönüşü çok hızlıdır fakat bu hız enlemlere göre değişir. Ekvator kısmında km/saat gibi bir dönüş hızına sahipken kutup noktalarında durmaya yakındır.
"DÜNYA DÖNER ve HER ŞEY DEĞİŞİR"
DÜNYAMIZIN GÜNLÜK OLARAK KENDİ EKSENİ ETRAFINDA DÖNMESİNİN ÖNEMLİ SONUÇLARI VARDIR. BÜNLAR;
1- Dünya günlük hareketini batıdan doğuya doğru yapar. Bundan dolayı yerel saat farkları oluşur.
2- Doğuda yerel saat ileride, batıda ise geridedir.
3- Güneş doğuda erken doğar, erken batar; batıda ise geç doğar, geç batar.
4- Sürekli rüzgârlar Kuzey Yarım Küre’de sağa, Güney Yarım Küre’de ise sola sapar.
5- Gece-gündüz birbirini izler. Gece-gündüz süreleri enlemlere göre değişir.
6- Günlük sıcaklık farkları oluşur. Bunun sonucunda mekanik çözülme (fiziksel parçalanma) ve günlük basınç farkları meydana gelir. Günlük basınç farklarına bağlı olarak da meltem rüzgârları oluşur.
7- Gün içinde Güneş ışınlarının geliş açısına göre cisimlerin gölge boyu değişir.
8- Doğudaki yerler Güneş’i batıdaki yerlerden önce görür. Bunun sonucunda yerel saat farkları oluşur.
9- Merkezkaç kuvveti oluşur. Buna bağlı olarak da sürekli rüzgârların ve okyanus akıntılarının yönlerinde sapmalar görülür. Ayrıca okyanuslarda halkalar oluşur.
° kuzey ve güney enlemlerinde dinamik yüksek basınç, 60° kuzey ve güney enlemlerinde ise dinamik alçak basınç alanları oluşur.
Yön kavramı oluşur.
Dünya günlük hareketine olarak iki türlü hız kavramı ortaya çıkar; "Çizgisel Hız" ve "Açısal Hız"
"Çizgisel Hız" değişkendir-kutuplara gidildikce azalır, "Açısal Hız" sabittir, Dünyanın her yerinde aynıdır.
2. HAREKETİ; GÜNEŞİN ETRAFINDA(YÖRÜNGESİNDE) DÖNER( BUNA DÜNYA'NIN YILLIK HAREKETİ DE DENİR)
Dünya aynı anda iki dönüş eylemi gerçekleştirir. Hem kendi etrafında(ekseninde) dönerken hem de Güneş'in etrafında(bu dönüş rotasına, yoluna yörünge denir) döner. Dünya Güneşi'in etrafındaki dönüşünü gün ve 6 saatte tamamlar. Bu süreye de "yıl" denir. Bir"Yıl" gün,6 saatten, 12 aydan oluşur.
Dünya yörüngede dönerken iki önemli değişim olur. Bunlardan biri, Dünya'nın ekseni 23 derecelik bir açı ile eğilir ve bu eğik olma süresi maksimum 3 ay sürer. Sonra tekrar eski konumuna yani dik konumuna geri döner. Bu eksen eğilimi sürekli olarak tekrar edilir ve sonuçta "mevsimleri" oluşturur.
Dünyamız yörüngede dönerken oluşan ikinci değişiklik ise Dünyamızın Güneş'e yaklaşması ve uzaklaşmasıdır. Dünya 3 Ocak'ta Güneş'e yaklaşık 5 Milyon km daha yaklaşır, 4 Temmuz'da ise 5 Milyon km uzaklaşır. Bu durum ise Dünyamızın yörüngedeki dönüş hızını etkiler.
GÜNEŞ'İN ETRAFINDA(YÖRÜNGESİNDE) DÖNMESİNİN SONUÇLARI;
Dünyamız Güneş'in etrafında-yörüngesinde dönerken farklı iki durum yaşar; yer ekseninin eğilmesi ve Güneş'e olan mesafenin değişmesi. Bu iki durum farklı sonuçlara neden olmaktadır. Bunlar;
A- YÖRÜNGENİN ŞEKLİ VE BUNUN SONUÇLARI(YÖRÜNGENİN ELİPS OLMASININ SONUÇLARI)- GÜNEŞ'E YAKLAŞMASI-UZAKLAŞMASININ SONUÇLARI
Dünyamızın Güneş'in etrafında aldığı yol(yörünge) elips şeklindedir yani tam bir çember değildir. Bu durumda Dünyamız Güneş'e bazen yaklaşır(3 Ocak), bazende uzaklaşır(4 Temmuz). Bu durumdan kaynaklanan sonuçlar;
1-Dünya, 3 Ocak’ta (günberi veya perihel) Güneş’e en yakın konumda; 4 Temmuz’da da (günöte veya aphel) en uzak konumdadır. Bu durum, Dünya ile Güneş arasındaki çekim kuvvetini etkiler yani Dünya'nın yörüngedeki hızı ya yavaşlar(4 Temmuz) ya da hızlanır(3 Ocak).
2- Dünya’nın yörüngesindeki hızı değişir. Hız, 3 Ocak’a yakın tarihlerde artarken, 4 Temmuz’a yakın tarihlerde ise azalır.
3- Şubat ayı 28 gün sürer.(nedeni?)(yörüngedeki hızın artması)
4- Eylül ekinoksu 2 gün gecikmeyle 23 Eylül’de gerçekleşir.(nedeni?)(yörüngedki hızın yavaşlaması)
5- Yarım kürelerde mevsim süreleri farklı olur (Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi daha uzun yaşanır).(yukarıdaki sonuçların hangisi ile açıklanabilir?)
B- EKSEN EĞİKLĞİNİN SONUÇLARI
(sıcaklık farkının en önemli nedeni)
Dünyamızın ekseni Güneş karşısında yaklaşık 47o fark yapar. Mesela 21 Aralık tarihinde Oğlak Dönencesine(23o 27ı güney enlemi) dik gelen Güneş ışınları, 6 ay sonra 21 Haziran tarihinde Yengeç Dönencesine(23o 27ı kuzey enlemi) dik açılarla gelir. Böylece her 3 ayda 23o bir açı değişimi funduszeue.info durum ışınların geliş açısını o da sıcaklığı etkiler, mevsimler oluşur.
1- Güneş ışınlarının bir noktaya düşme açısı yıl içinde değişir.
2-Sıcaklık değerleri yıl içinde değişir.
3- Cisimlerin gölge boyları yıl içinde değişir.
4- Aydınlanma çemberi yıl içinde kutup daireleri ile kutup noktaları arasında yer değiştirir.
5- Matematiksel (meteorolojik) mevsimler oluşur.
6- Aynı anda farklı yarım kürelerde farklı mevsimler yaşanır.
7- Yıl boyunca öğle vakti Güneş’in ufuk düzlemi üzerindeki yükseltisi değişir.
8- Güneşin doğuş ve batış saati ile doğduğu ve battığı yer yıl içinde değişir.
9- Muson rüzgârları oluşur.
Gece-gündüz süreleri yıl içinde değişir.
Güneş ışınlarının atmosferdeki tutulma oranı yıl içinde değişir.
Matematik iklim kuşakları oluşur.
ÖZEL GÜNLER VE ÖZELLİKLERİ
1- EKİNOKS TARİHLERİ
2- SOLSTİSLER(GÜN DÖNÜMÜ TARİHLERİ)
3- GÜNBERİ(PERİHEL) TARİHİ
4- GÜNÖTE(APHEL) TARİHİ
Dünyamız Güneş'in etrafında dönerken(yörüngede) hem Güneş'e karşı açısı değişir hem de Güneş'e olan uzaklığı-yakınlığı değişir.
Dünyamızın Güneş'in karşısındaki durumunun değişmesi Güneş ışınlarının açılarının değişmesi anlamına gelir. Işınlardaki açı değişikliğinin en önemli sonucu ise sıcaklık farkıdır. Düşük açı ile gelen ışınlar "üşütür", dik ve dike yakın açılarla gelen ışınlar ise "ısıtır".
Görüldüğü gibi Ekvator ve çevresi her daim sıcak olan bölge( ışınlar yıl boyu dik ya da dike yakın açılarla gelmektedir), Ekvatordan kutuplara gidildikce sıcaklık azalırı(ışınlar yıl boyu düşük açılarla gelmektedir).
Dünyamızın Güneşe olan uzaklığının-yakınlığının değişmesi ise sıcaklıkla ilgisi yoktur. Bu durumu Dünyamızın yörüngedeki dönüş hızı ile ilgilidir. Dünyamızın Güneşe yaklaşması yörüngedeki dönüş hızını artırır, aksi durum ise yavaşlatır.
EKİNOKSLAR
21 MART EKİNOKSU
1-Kuzey Yarım Küre’de ilkbahar, Güney Yarım Küre’de ise sonbahar mevsimi yaşanmaya başlar.
2- Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre’de gündüzler gecelerden, Güney Yarım Küre’de ise geceler gündüzlerden daha uzun olmaya başlar.
3- Kuzey Kutup Noktası’nda bu tarihten itibaren 6 ay gündüz, Güney Kutup Noktası’nda ise 6 ay gece yaşanmaya başlar.
4-Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a dik açıyla düşer.
5- Ekvator’da öğle vakti düz zeminlerdeki cisimlerin gölgesi oluşmaz.
6-Aydınlanma çemberi kutup noktalarından teğet geçer.
7- Dünya’nın her yerinde gece-gündüz eşitliği (ekinoks) yaşanır.
8- Aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda güneş aynı anda doğar, aynı anda batar.
23 EYLÜL EKİNOKSU
1-Kuzey Yarım Küre’de sonbahar, Güney Yarım Küre’de ise ilkbahar mevsimi yaşanmaya başlar.
2- Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre’de geceler gündüzlerden, Güney Yarım Küre’de ise gündüzler gecelerden daha uzun olmaya başlar.
3-Kuzey Kutup Noktası’nda bu tarihten itibaren 6 ay gece, Güney Kutup Noktası’nda ise 6 ay gündüz yaşanmaya başlar.
4-Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a dik açıyla düşer.
5- Ekvator’da öğle vakti düz zeminlerdeki cisimlerin gölgesi oluşmaz.
6-Aydınlanma çemberi kutup noktalarından teğet geçer.
7- Dünya’nın her yerinde gece-gündüz eşitliği (ekinoks) yaşanır.
8- Aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda güneş aynı anda doğar, aynı anda batar.
SOLSTİSLER(GÜNDÖNÜMLERİ)
21 HAZİRAN SOLSTİSİ (GÜNDÖNÜMÜ);
Dünyamız 21Mart ekinoksunu yaşadıktan sonra kuzeye doğru açı kazanmaya başlar, yaklaşık üç ay süren dönemde 23o bir açı kazanır. Artık Güneş ışınları 23o 27ı kuzey enlemi olan YENGEÇ DÖNENCESİNE dik gelir, bu durumda Güneş ışınları ekvatora en uzak noktadır ve en düşük açı ile düşmektedir. Aynı zamanda ışınların, ülkemize en yüksek açı ile geldiği gündür.
AYRICA;
Haziran’da Güneş ışınları, öğle vakti Kuzey Yarım Küre’de bulunan Yengeç Dönencesi’ne dik açıyla düşer.
2- Yengeç Dönencesi’nde öğle vakti, düz zeminlerdeki cisimlerin gölgesi oluşmaz.(23 Eylül Mart'ta Ekvator'da ne yaşanıyorsa bu tarihte Yengeç Dönencesinde yaşanır)
3-Bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’de yaz, Güney Yarım Küre’de ise kış mevsimi yaşanmaya başlar.
4- Kuzey Yarım Küre’de en uzun gündüz, en kısa gece; Güney Yarım Küre’de ise en uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
5- Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre’de gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; Güney Yarım Küre’de ise geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya
başlar.
6- Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden teğet geçer. Bu yüzden Kuzey Kutup Dairesi’nde 24 saat gündüz, Güney Kutup Dairesi’nde ise 24 saat gece yaşanır.
7- Güneyden kuzeye doğru gidildikçe gündüz süreleri uzar.
21 ARALIK SOLSTİSİ(GÜNDÖNÜMÜ)
Dünyamız 21 Hazirandan sonra güneye doğru açı kazanmaya başlar, yöründeki durumu Güneş'ten 5 milyon km uzakta olduğu için yörüngedeki hızı azalmaya başlar, iki gün geçikmeyle eylül ekinoksuna yetişir(23 Eylül ekinoksu). Yörünge düzlemi ile ekvator düzleminin çakıştığı bu tarihte gece-gündüz eşitliği yaşanır.
Dünyamız bu tarihten sonra da güneye doğru açı kazanmaya devam eder ve yaklaşık üç ay sonra 23o açı kazanarak en yüksek açıya ulaşır. Artık Güneş ışınları 6 ay önceki durumundan yaklaşık 47o uzak bir noktaya gelmiştir, OĞLAK DÖNENCESİNE dik gelir.(Ülkemize en düşük açı)
AYRICA;
Aralık’ta Güneş ışınları, öğle vakti Güney Yarım Küre’de bulunan Oğlak Dönencesi’ne dik açıyla düşer.
2- Oğlak Dönencesi’nde öğle vakti düz zeminlerdeki cisimlerin gölgesi oluşmaz.
3- Güney Yarım Küre’de en uzun gündüz, en kısa gece; Kuzey Yarım Küre’de ise en uzun gece,
en kısa gündüz yaşanır.
4- Bu tarihten sonra Güney Yarım Küre’de gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; Kuzey Yarım
Küre’de ise geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar.
5- Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’de yaz, Kuzey Yarım Küre’de ise kış mevsimi yaşanmaya başlar.
6- Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden teğet geçer. Bu yüzden Güney Kutup Dairesi’nde 24 saat gündüz,
Kuzey Kutup Dairesi’nde ise 24 saat gece yaşanır.
7- Kuzeyden güneye doğru gidildikçe gündüz süreleri uzamaktadır.
MEVSİMLER: Güneş ışınlarının yeryüzene düşme açısı, gece-gündüz süreleri, sıcaklık değerleri gibi özellikler bakımından farklı durumların yaşandığı, yıl içinde birbirini takip eden dönemlere mevsim denir.
Mevsimler, eksen eğikliği ve dünyanın yıllık hareketinin sonucunda oluşur. Süreleri ortalama üç aydır, kuzey yarım küre iki gün fazla yaz yaşarken iki gün eksik olarak kış yaşar. Güney yarım küre de durum tam tersidir.(nedeni?).
Mevsimler en belirgin olarak 300 - 600 enlemleri arasında yaşanır. 0 enlemleri arası genelde yaz iken, 0 enlemleri arası ise genelde kış özelliklidir.
Mevsimler; astronomik mevsimler(ekinoks ve gündönümlerine göre) ve meteorojik mevsimler(sıcaklık-rüzgar ve yağış özelliklerine göre)olmak üzere ikiye ayrılıfunduszeue.infoolojik mevsimlerin etkikisi her yerde aynı değildir. Yağış ekvatoral bölgede, sıcaklık orta kuşakta etkilidir.
GÖLGE BOYLARI:
Dünya’nın eksen eğikliğine ve yıllık hareketine bağlı olarak Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı yıl boyunca değişir. Bu durumdan yıl içinde cisimlerin gölge boyları ve yönleri de etkilenir.
Gölge boyu ışınların geliş açısına bağlıdır.
** Bir yerde gölge boyunun sıfır olma şartları nelerdir?
GÖLGE BOYLARININ YÖNLERİ ışınların geldiği yönün ters yönü olur.
Ekinokslarda ve solstislerde cismin gölge boyu ve gölge yönü nasıl olur?
Bir düşün?
Dünya'nın ekseni etrafındaki dönüş hızı önceleri nasıldı ve gelecekte nasıl olacak?
Dünya önceleri kendi ekseninde daha hızlı dönerdi ve bundan dolayı milyon yıl önce bir yıl gün, bir gün de 23 saatti. Bugün Dünya'nın ekseni etrafında dönüşü günde 0, saniye yavaşlamakta ve günlerde o süre kadar uzamaktadır.
ÇİZGİLERİN ANLAMLARI
CEVAPLANDIRINIZ
1-Dünya'nın kaç hareketi vardır, bunlar nelerdir?
2-Dünya'nın kendi ekseninde dönmesinin sonuçları nelerdir?
3-Açısal hız ile çizgisel hız kavramlarını açıklayınız?
4-Dünya'nın kendi ekseninde dönme hızı kutuplardan ve Ekvator'da nasıl bir değişim gösterir?
5-Dünya'nın Güneş'in etrafında dönerken yaşanan iki önemli durum birbirinden farklı sonuçlar doğurur. Bu iki durum nedir?
6-Dünyamızın Güneşe yaklaşmasının-uzaklaşmasının nedeni nedir?
7-Dünyamızın Güneşe yaklaşmasının-uzaklaşmasının sonuçları nelerdir?
Eylül ekinoksunun 2 gün geç kalmasının en temel nedeni nedir?
9-Yörüngenin elips olmasının ne gibi sonuçları vardır?
Aşağıdaki eksen durumlarını ve sonuçlarını açıklayınız.
konu videosuEKSEN izle funduszeue.info
konu videosu2EKSEN izlefunduszeue.info
Konu videosuYÖRÜNDEizlefunduszeue.info
Konu videosu funduszeue.info?v=R8QLmoSjYfQ YÖRÜNGE
Konu videosu2 funduszeue.info?v=bBNKRFdI&t=32s
Konu örnek sınavları
1. funduszeue.info
2. funduszeue.info
3. funduszeue.info(1).pdf
4. funduszeue.info
5 funduszeue.info
Performans görevi funduszeue.info(3)-donusturuldu-donusturuldu_(1).pdf
MEB kurs/Etkinlik testi funduszeue.info?Syf=5&Id=
DÜNYA/KÜRE funduszeue.info@,,m/data=!3m1!1e3
Anasayfa
Yorumlar- Yorum Yaz
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası