Bugün 40tan fazla farklı Hristiyan mezhebi vardır, ancak Bölünmesi ya da Doğu ve Batı kiliselerinin ayrılması (Skizma) Kilise tarihindeki en uzun ve en kanlı anlaşmazlık olmuştur. Hıristiyanlık tarihindeki ilk büyük bölünme[1] 16 Temmuz te Konstantinopolis Patriği Michael Cerularius’un Papa IX. Leo tarafından aforoz edilmesi sonrasında Roma Katolik ve Doğu Ortodoks adlarında iki büyük mezhebin ortaya çıkmasıyla sonuçlanmıştır. O zamana dek 50 milyonluk tüm Hıristiyan alemi tek bir vücut altında bulunuyor ancak Doğudaki kiliseler Batıdakilerden farklı kültürel ve teolojik bir gelişim sergiliyorlardı. Zamanla iki hizip arasındaki gerilim artmış, sonunda Doğu ve Batı kiliselerinin ayrılması gerçekleşmiştir. Çatışmanın merkezinde Roma’daki papanın evrensel yargı ve otorite iddiası bulunmakta olup, Doğu Kilisesi yılları arasında Romanın ilk piskoposu olan ve Papalığın kurucusu kabul edilen Aziz Petrusun halefi ve İsanın halefi olarak görülen papayı ‘souverain pontife’ unvanıyla onurlandırmayı kabul etmişse de dini meselelerin bir piskopos konseyi tarafından kararlaştırılması gerektiğine, dolayısıyla tek bir kişiye tartışmasız bir hâkimiyet verilemeyeceği iddiasını savunmuştur. İki kilise düşünsel olarak ayrılsa da te Dördüncü Haçlı Seferinde Haçlı ordusu Konstantinopolisi ele geçirinceye kadar birbirleri ile dostça iletişim kurmuştur.
3. yüzyılda, Roma İmparatorluğu çok büyümüştü ve yönetilmesi zorlaşıyordu, bu yüzden İmparator Diocletian imparatorluğu doğu ve batıda iki büyük bölgeye ayırmaya karar vermişti. İmparator Konstantin () ise tebaasına de Milano Fermanı ile din hürriyeti vermesi üzerine Hristiyan 3 asırdır uğradığı zulümlerden kurtulmuştur. Hristiyanlığın resmen devlet dini olmasından sonra Latince konuşulduğu için İncilleri Latin Vulgate diliyle yazan Batı Roma İmparatorluğu ve Yunanca konuşulduğu için Eski Ahitin Yunanca Septuaginta[2] çevirisini kullanan Bizans İmparatorluğu olarak da bilinen Doğu Roma İmparatorluğu‘nda teori ve pratikte küçük farklılıklar göstermeye başlamıştır.
Sezaropapizm, Roma imparatorlarının pagan dönemdeki eski alışkanlıklarını devam ettirerek dine ve kilise yönetimine sürekli müdahale etmesine verilen isim Doğu Batı bölünmesinin de hazırlayıcı sebeplerinden birisidir. Konstantin, Milano Fermanını yayınladıktan sonra kendisini Hristiyanların halimi ve hamisi olarak görmüş dahası devlet merkezini doğuya yani Konstantinopolise taşıdığında öncesinde pagan olan Roma İmparatorluğunu Hristiyan devlet haline dönüştürmüştür. Sözün özü imparator dini halka istediği şekliyle dayatmış halk da buna zorunlu olarak uymuştur. Konstantin bu dönemde hem sivil hem dini lider olduğu için kilise işlerine karışmaktan geri kalmamış, İznik konsili onun talebi üzerine toplanmış bu tavrı din adamları tarafından da doğal karşılanmıştır. İlk 7 konsilin tamamı din adamları tarafından değil imparatorlarca düzenlenmiştir. Sözgelimi I. Theodos Ariusçuluğa düşman olurken özellikle Justinianus kiliseyi kendi otoritesine almak için büyük gayret sarf etmiştir. Tek, devlet, tek kanun, tek kilise görüşüne inanan imparatorun görüşüne göre Roma imparatoru hem Caesar hem de Papa olmalıydı. I. Justinianus döneminde Roma (Batı Avrupa), Konstantinopolis (Trakya ve Anadolu), İskenderiye (Mısır ve Libya), Antakya (Antakya ve Doğusu) ve Kudüs (Kudüs ve çevresi) merkezli beş patriklik (Pentarchi) ve otorite sahibi oldukları bölgeler sistemleştirilmiştir.
Benzer şekilde III. Leon, inanç konusu gibi görünmesine rağmen ’da İstanbul’da toplanan bir konsilde ikonlara tapınmayı putperestlik alameti olarak görüp yasaklarken tam tersine Roma’da yılında toplanan bir konsil ikonlara karşı olanları aforoz etmiştir. Leon’un dine sert müdahalesinin bir sebebi de bu dönemde manastır hayatı ve keşişliğin sosyal hayatı bozacak derecede büyük rağbet görmesi, gençlerin bile çalışmak yerine manastır hayatını tercih etmesiydi. Leon ile aynı derecede olmasa da oğlu Konstantin’de halktan topladığı yardımlarla büyük bir güç olan kilisenin kudretini kırmak, imparatorun otoritesine tehdit oluşturmasını önlemek için ikonları bahane ederek manastırlara bile el koymuştur. İkon karşıtlığı konusunda ’de İstanbul’a dek ilerleyen Müslümanların, Hristiyanları ikonalar yüzünden putperestlikle suçlamasıdır ki Leon’un bu adet ile mücadele etmezse tebaasının İslam’a geçmesinden korktuğu ya da İslam ile arasını bu şekilde düzelteceği gibi tezlerde bazı yazarlarca ileri sürülmüştür.
Leon ve sonrasında oğlunun ikon karşıtlığı Papa tarafından şiddetle kınanmıştır. İmparator, papanın kendisine gönderdiği mektubunu umursamadığı gibi görüşünü paylaşmayan Konstantinopolis patriği Germain’i görevden alarak yerine III. Gregoir’i atamış, halkı büyük oranda Yunanlı olan Calabriya ve Sicilya piskoposluklarının gelirlerine el koymuş, Illyiria ve Selanik’teki papalık naipliklerini de İstanbul’a bağlamıştır. Görüleceği gibi ’den çok öncesinde Batı kilisesi ile Bizans imparatorlarının güdümündeki Doğu kilisesi arasındaki nüfuz mücadelesi iki kilisenin ayrılmalarında büyük rol oynamıştır. İkon karşıtlığı İmparatoriçe İrene döneminde sona ermişse de Bizans’ın Batı hâkimiyetine darbe vurmuştur. ’de Papa’nın elçisinin Frenk kralı Pepin’e taç giydirmesi, yılı Noel’inde ise Papa’nın Charlemagne’ye taç giydirerek ‘Kutsal Roma İmparatoru’ ilan etmesi, Doğu Kilisesince affedilmez bir ihanet olarak görülmüştür.
Germen ve Frank kabileleri Batı Avrupayı ele geçirmiş, da Odoacer İtalyayı fethettiğinde Batı Roma İmparatorluğu tarihe karışmıştır. Yönetimsel olarak bölünen imparatorlukta bu dönemden itibaren kiliseler de bağlantıyı kesmeye başlamış, Roma, İskenderiye, Antakya, İstanbul ve Kudüs’de 5 ayrı patrikhane ortaya çıkarken, diğer patrikler üzerinde otoriteye sahip olmayan Roma patrikliği ‘eşitler arasında ilk’ kabul edilme onuruna sahip olmuştur. Bu 5 patrikhane arasında zaman zaman görüş farklılıkları yaşanmış olup, ’teki Büyük Bölünme’ye dek 3 önemli olayı anmak gerekir:
arasında Doğu Kilisesinde pek çok kişi tarafından kabul edilen İsanın Tanrı ile aynı maddeye sahip olduğunu veya Tanrıya eşit olduğunu inkâr eden ve bu nedenle kutsal olmadığını iddia eden bir inanç olan Aryanizm[3] üzerinden yaşanmıştır. İmparator Konstantinin isteği üzerine de İznik (Nicea)de toplanan ilk konsil hızla gelişen Arius ve taraftarlarını sindirmek amacıyla toplanmıştır. İskenderiyeli Arius (öl. ), İmpratorun da teşrif ettiği bu toplantıda düşüncelerini ortaya koymuş, isaa’nın Tanrı’nın oğlu değil sadece insan olduğunu iddia ettiğinde kendisine karşı çıkan Ankaralı Markellos ile İskenderiyeli Athanasius () görüşleri benimsenmiş, Arius ve taraftarları afaroz edilmiştir. Bununla birlikte tartışma son bulmayınca ’de Konstantinopolis’te ikinci bir konsil toplanmış, Rühul-Kudüsün, Baba ve Oğul ile aynı cevherden olduğu kabul edilmiş, benzer şekilde de toplanan Efes Konsilinde ‘İsanın, Tanrı değil, ilahi vasıflar taşıyan bir insan olduğu’ görüşünü savunan Nestorius (öl. ), afaroz edilmiştir. Aryanizm Batı Kilisesi tarafından şiddetle reddedilmiştir. Bu konsilde ‘Konstantinopolis’in Yeni Roma olmasına atfen’ protokol yönünden Roma piskoposundan sonra birinci sırada yer alması gerektiği fikrinin kabul edilmiştir.
İkinci önemli ayrışma de yaşanan Acacius Bölünmesi olup, Konstantinople Patriği Kayserili Acacius’un enkarne Mesihin doğası, özellikle de İsa Mesihin bir kutsal-insan doğası mı yoksa iki farklı doğası mı (tanrısal ve insan) olduğu üzerine bir tartışma ile ilgiliydi. Kadıköy’de (Khalkedon) ’de toplanan dördüncü konsilde İsada tek tabiat gören Monofizitler hedef alınmıştır. Yine bu konsilde İstanbul konsilinde alınan ve Konstantinopolis patriğinin Roma’dan sonra mevkiinin onaylanması dahası Pontus, Asya ve Trakya papazlarını tayin hakkı tanınmıştır. Roma’dan gelen delegeler bu karara itiraz etmişlerse hatta piskopostan ancak ’ü kararı imzalamışsa da imparator baskısı ile karar çıkmıştır.
9. Yüzyılda ortaya çıkan Photia bölünmesi ise din adamlarının bekârlığı, oruç, kutsal yağ kullanımı ve geçit alayları gibi çeşitli alanlarındaki görüş farklılıklarından kaynaklanmaktaydı. yılında İstanbulda toplanan konsil Ruhul-Kudüs, Baba ve Oğuldan neşet ettiği, Hıristiyanlık akideisiyle ilgili hüküm mercii, Roma Kilisesidir ve Romanın aldığı kararlar bütün Hıristiyanlar için geçerlidir kararlarını almıştır. Bu konsilde Patrik Photius aforoz edilmişse de Photius da İstanbulda yeni bir konsil toplamış ve bu konsilde Rühul-Kudüs’ün, sadece Babadan doğduğunu kabul etmiştir. Konsilinde Latin Batı Konsili, Konsiline ise Yunan Doğu Konsili denilmiştir. Böylece bölünme fiiliyata geçmiş olup, iki kilise, öbürünü geçersiz saymış ve kâfirlikle itham ederek kendi konsilinin geçerli olduğunu ileri sürmüştür.
Teolojik açıdan ayrı yollar izleyen Doğu ve Batı arasındaki bu tür ayrılıklar Hıristiyanlığın iki ayrı kolda ayrılmasına ve sorunların büyüyerek ilişkilerin bozulmasına sebep olmuştur. Latin düşüncesi Roma hukuku ve skolastik teolojiden etkilenirken, daha mistik ve spekülatif Yunan düşüncesi felsefeye dayanmış, ayrıca uygulama farklılıkları da çatışma noktası olmuştur. Sözgelimi Latinler din adamlarının bekâreti konusunda ısrar ederken Doğu kiliseleri rahiplerinin evlenmesine izin vermiş, cemaat törenlerinde Latinler mayasız ekmek, Yunanlılar ise aşai rabbani ayininde mayalı ekmek kullanmıştır. İskenderiye, Antakya ve Kudüs’te ’den sonra Monofizitlik[4] hâkim olmuş, ’de Antakya Patrikliği bir yıl sonrasında ise Kudüs Patrikliği Müslümanların hakimiyetine girmiş, böylece Antakya, Kudüs ve İskenderiye patrikleri zayıflarken dolayısıyla beş patriklik anlayışı önemini kaybederken, Roma ve Konstantinopolis iki güç merkezi olarak öne çıkmıştır.
Bunların dışında Ortodoks geleneğinin temelini teşekkül ettiren gerçek sebep ikinci Roma olarak görülen Konstantinopolisin, doğu Hıristiyanlarının kafasında Petrus ve Pavlusun Romasının yerine geçmiş olmasıdır. ’den sonra Bizans patrikliği Romadaki papaya karşı ikinci derecede hiyerarşiye sahip olarak kabul edilmişse de den itibaren patrik, ‘Konstantinopolis Yeni Roma Bapiskoposu ve Dünya Patriği’ unvanını taşımıştır. Günümüzde Doğu Kilisesinin en büyük patriği, İstanbul Fener Patrikhanesinin ruhani lideri olup sadece Yunanlılar değil Balkan ülkelerinin çoğu, Ruslar, Mısırlı Hıristiyanlar, Gürcüler, Suriye, Filistin ve Ermenistandaki Hıristiyanlar da Ortodoks’tur.
yüzyıllarda ibadette dini resimlerin kullanımı konusunda da şiddetli tartışmalar yaşanmış tartışmalar ortaya çıkmış, Bizans İmparatoru III. Leo, dini imgelere tapınmanın sapkın ve putperest olduğunu açıklamıştır. Doğu piskoposlarının çoğu imparatorun ile iş birliği yapmışsa da Batı Kilisesi dini sembollerin kullanımını desteklemek için sağlam durmuştur.
Filioque, Doğu ve Batı Hıristiyanlığı arasında büyük tartışmalara konu olan Latince bir terim olup, Hristiyan doktrininde Tanrının Baba, Oğul ve Kutsal Ruhtan oluşan üçlü doğası olan Teslis veya Üçleme (Trinity) doktrininde Kutsal Ruhun yalnızca Baba Tanrıdan mı, yoksa Baba ve Oğuldan mı ilerlediği üzerine bir ayrılma gerçekleşmiştir. Filioque “ve oğlu” anlamına gelen Latince bir terim olup, Kutsal Ruhun hem Babadan hem de Oğuldan geldiğini göstermek için Batı Kilisesi tarafından inançlara eklenirken, Doğu Kilisesi bu kelimeyi dışarda bırakmak için büyük çaba sarf etmiştir. Doğu’nun patrikleri Batının Doğu Kilisesine danışmadan Hıristiyanlığın temel inancını değiştirme hakkının olmadığını yüksek sesle savunmuş, iki taraf da filioque konusunda tartışmayı reddetmiş ve önce birbirlerini suçlamaya başlamış ardından iki kilise de diğer kiliselerin ayinlerinin kullanımını yasaklamıştır.
Doğu kilisesine Konstantinopolis Patriği Michael Cerularius (), Roma kilisesine Papa IX. Leo’nun () önderlik ettiği dönemde Bizans İmparatorluğunun bir parçası olan Güney İtalyada sorunlar ortaya çıktığında Norman savaşçıları bölgeyi fethetmiş ve Yunan piskoposlarının yerini Latin piskoposlarıyla değiştirmiştir. Patrik Cerularius, Normanların Güney İtalyanın kiliselerinde Yunan ayinlerini yasakladığını öğrendiğinde, Konstantinopoliste ayin yapılan Latin kiliselerini kapatarak misilleme yapmıştır. Papa Leo, baş danışmanı Kardinal Humberti bu sorunu çözmek için çeşitli talimatlarla Konstantinopolise gönderdiğinde uzun süredir birikerek devam eden anlaşmazlık patlak vermiştir. Humbert, Cerulariusun eylemlerini ağır ifadelerle sert bir şekilde kınarken, Cerularius da papanın taleplerini görmezden gelmiştir. Bunun üzerine Humbert, 15 Temmuz günü Ayasofya’ya giderek patriğin önceden hazırlanmış aforoz belgesini bırakmış ertesi gün de papa, Konstantinopolis Patriğinin sapkın olduğunu açıklayarak, resmen aforoz etmiştir. Böylece Doğu-Batı Kiliselerinin ayrılması resmen kesinleşmiştir.
yüzyılda Bizans imparatoru I. Manuel, Antakya Maria bir Katolik kadınla evlenmiş, de öldüğünde, Maria naip olarak tahtı devraldığında Konstantinopoliste yaşayan Venedikli Katolik tüccarları kayırmaya başlamıştır. 2 yıl sonra öfkeli kalabalık tarafından devrildiğinde 60 bin Latin sakininin tamamı katledilmiş, köle olarak satıldı veya kaçmaya zorlanmıştır. te ise Katolik Norman şövalyeleri Yunanistanı istila edip Selanik şehrini ele geçirdiklerinde Bizanslıların sırası gelmiş, kentte yaşayan 7 bin kadar sivil Yunanlı öldürülmüştür. En kötüsü te, 4. Haçlı Seferi sırasında yaşanmıştır. Haçlılar Konstantinopolisi acımasızca yağmalayıp, Bizans İmparatoru’nu gözlerini oyarak öldürmüş, rahibelere tecavüz etmiş, ikonaları tahrip edip, Konstantinopolis’in kutsal hazinelerini İtalya’ya kaçırıp üstüne bir de Ayasofyadaki büyük Bizans Kilisesini Latin katedrali olarak kullandığında ipler iyice kopmuştur. Bölünme kalıcı hale geldikten çok sonra te Lyon İkinci Konseyde uzlaşma girişimi yapılmış ancak anlaşma Doğu piskoposları tarafından kesin olarak reddedilmiştir.
Yüzyılda Doğu’daki Patrikliklerin tümü Osmanlı hakimiyetine girmişse de Türkler Hristiyanların iç işlerine karışmamış, her türlü vergiden muaf tutulan İstanbul Patriği Osmanlı coğrafyasında yaşayan tüm Hristiyanların temsilcisi sayılmıştır. Yüzyıla kadar Doğu-Batı arasındaki farklılıkların düzeltilmesine dair bir gelişme sağlanamamışsa da ancak te Romadaki İkinci Vatikan Konseyi ve Konstantinopoliste özel bir törenle Katolik-Ortodoks Ortak Bildirgesi kabul edilmiştir. Deklarasyon ile Papa, Doğu kiliselerindeki törenlerin geçerliliğini kabul etti, karşılıklı aforozlar kaldırıldı ve iki kilise arasında uzlaşma arzusu dile getirilmiştir. yılında İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi patriği ve İstanbul Başpiskoposu I. Bartholomeos dinler arası barış için dua gününe katılmak üzere Vatikanı ilk kez ziyaret etmiş, yılında ise diğer Doğu Ortodoks Kilisesi liderleriyle birlikte Papa II. John Paulün cenazesine katılmıştır.
Son önemli gelişme olarak ise yılında ise Papa Francis ve Patrik Bartholomeos, kiliseleri arasında birlik arama taahhüdünü teyit eden bir Ortak Deklarasyon imzalamışlardır. Bununla birlikte Katolik papaz ve kardinaller arasında da Ortodoksluğa yaklaşmak için geleneklerden taviz verilmesine karşı çıkanlar da bulunmaktayken Ortodoks kilisesi daha ılımlı bir yaklaşım içerisindedir. İleride Kiliselerin birleşmesi kararı çıkarsa Papa’nın rolünün de yeniden tanımlanması, Katoliklerin de ikinci evlilik, boşanma, cemaatin yönetimi gibi konuları yeniden düşünmeleri gerekecektir. Ortodoksluk günümüzde, inanç ve kilise yapılanması konusunda görüş birliği içindeki 15 bağımsız Patrikhane’den oluşmaktaysa da Rus Ortodoks Kilisesi, Yunan Ortodoks Kilisesi ve Türk Ortodoks Kilisesi ile Bartholomeos’un Fener-Rum Patrikhanesi arasında milli yaklaşımlar nedeniyle kısmen ayrılıklar bulunmaktadır.
Katolik Kilise teşkilatı papa otoritesine dayanırken, Ortodoks Kilisesi özellikle ruhani meclis ile idare edilir.
Katolikler, de Papanın, inanç ile ilgili konularda yanılmazlığını ilan etmişlerse de Ortcdokslar, sadece ekumenik konsilin inanç He ilgili kararlarında RuhuI-Kudüsün yanılmazlık bahşettiğine inanırlar.
Katoliklere göre Kutsal Ruh, hem Baba ve hem de Oğuldan çıkarken, Ortodokslar onun, yalnız Babadan çıktığına inanırlar.
Katolikler de papalık kararıyla Meryemin de İsa gibi günahsız doğduğuna inanırken, Ortodokslar da bu konuda bir görüş birliği yoktur.
Papanın deki kararıyla Meryemin Göğe Yükselmesi’ne Katolikler inanırken, Ortodokslar bu inanca katılmakla birlikte bir dogma olarak görmezler.
Katolikler, Arafa inanırlar. Ortodokslar için, yalnız cennet ve cehennem vardır.
Yukarıdakiler dışında dini ayinler ve cemaat duası bakımından da iki mezhep arasında farklılıklar bulunmaktadır.
Takdis için Katolikler mayasız, Ortodokslar mayalı ekmek kullanırlar.
Katolik çocuk, Komünyonda yalnız birini alabilirken, Ortodoks hem ekmek hem de şarabı alabilir.
Katoliklerde vaftiz edilecek kimsenin üzerine su dökülür; Ortodokslarda o kimse tamamen suya daldırılarak bu işlem yapılır.
Katolik papazları bekâr kalmaya mecburken, Ortodokslarda papazlar evlenebilmekte yalnız keşişler ve ruhani liderler bekâr kalırlardı.
Katolik Kilisesi boşanmaya izin vermemekte, Ortodoks Kilisesi ise vermektedir.
Batıda ruhban sınıfı sakal bırakmamakta, Doğuda ise bırakmaktadır.
Katolikler İsa’nın doğuşunu 25 Aralık’ta Ortodokslar ise 6 Ocak’ta kutlamaktadır
Vasiliev, Aleksandr. Bizans İmparatorluğu Tarihi. Çev. Arif Müfid Mansel. Ankara,
Büyük Dinler ve Mezhepler Ansiklopedisi. Akşam Matbaası. İstanbul,
Dinler Tarihi Ansiklopedisi. Gelişim Yayınları, 3 cilt. İstanbul
Dvornik, Francis. Konsiller Tarihi. İznikten Vatikana.Çev. Mehmet Aydın. TTK Basımevi. Ankara,
Eroğlu, Ahmet Hikmet. Doğu Batı Kiliselerinin Ayrılış Sebepleri. Dini Araştıralar, Eylül-Aralık c. 2, s.5 ss
Lemerle, Paul. Historie de Byzance. PUF, Paris,
Mending the Great Schism: The Pope Takes a Second Step. Christianity Today, 24(1),
Pocket Dictionary of Church History: Over Terms Clearly and Concisely Defined
Şahin, Süreyya. Doğu-Batı Kiliseleri, Ayrılmaları ve Sebepleri. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4. İstanbul,
The Oxford Dictionary of the Christian Church,
[1] Yunanca skizma (σχίσμα) bölünme kelimesi batı dillerince de ödünçlenmiş Latince schisma, Fransızca scisme ve İngilizceye schism olarak geçmiştir. Doğu ve Batı kiliselerinin ayrılması İngilizce ‘En Büyük Bölünme’ anlamında Great Schism veya Doğu-Batı Bölünmesi Anlamında East-West Schism olarak anılmaktadır.
[2] Septuaginta, Tanahın elde mevcut olan en eski Antik Yunanca çevirisi. 70 anlamına geldiği için LXX şeklinde kısaltılır. Dil analizleri, Tevrat kısmının MÖ 3. yüzyılda, geri kalan kısmın MÖ 2. yüzyılda çevrildiğini göstermektedir.
[3] Aryanizm veya Ariusçuluk, 4. yüzyılda İskenderiyede yaşamış olan Ariusun geliştirdiği kuramsal öğretidir. Aryanizmin en tartışmalı tarafı Hristiyanlıktaki baba-oğul ilişkisiyle ilgilidir. Kısaca İsanın tanrısallığının inkârıdır.
[4] İnanç farklılığından dolayı diğer Hıristiyanlarca dışlanan ve baskı altında tutulan Monofizitler, Müslümanları kurtarıcı olarak görmüştür.
Hristiyanlığın üç büyük mezhebinden biri.
Ortodoks (yunanca "orthos" doğru ve "doksa" inanç kelimelerinin birleşmesiyle meydana gelmiş "doğru inanç" anlamını ifade eder. "Doğu kilisesinin güttüğü mezhep, bu mezhebe uyan kişi" demektir. Ortodoksluk dışındaki diğer iki mezhep, Katoliklik ve Protestanlık'tır. Ortodoksluk yılında Roma'dan ayrılmıştır. Herhangi bir alanda geleneklere sıkı sıkıya bağlı olan, vahye ve meşru kilisenin kararlarına uygun doktrin ve düşüncelerin tümüne de Ortodoksluk adı verilir.
Batı dillerinde Sünnî Müslümanlar için de doğru inanç sahibi anlamında "ortodoks" terimi kullanılır. Hristiyan dünyasında hatalı olduğunu ve doğru görüşten saptığını kabul etmeyen hemen her kilise, bir bakıma kendisini "ortodoks" diye tanıtır (Bertholet, Wörterbuch der Religionen, Stuttgart , s. ).
Ortodoksluk, kuruluşunu Hz. İsa'ya kadar götürür. Ortodoksluk, IX. funduszeue.info sonra Islavlar arasında yayılmaya başlamıştır. Aynı yüzyılda Bulgarlar ve Sırplar da Ortodoksluğu kabul etmişlerdir. Rus Ortodoks kilisesi İhtilâli'nden sonra Patriklik haline getirilmiştir. Doğu ve Batı kiliseleri arasındaki ilişkilerin bozulması da bu döneme rastlar (Meydan Larousse, İstanbul , IX, ).
Ortodoksluğun en büyük ruhanî lideri, Ortodoks Cihan Patrik'i (Patrik Ökümenik) İstanbul (Fener)'da oturur. te Bizans İmparatorluğu Türklerin eline geçince, Patriklik Ortodoks-Osmanlı münasebetlerinin resmî kurumu olarak görev yapmıştır. Fatih Sultan Mehmet İstanbul'u fethettiği zaman () Patrik'i de himayesine almış, böylece bir Katolik-Ortodoks ittifakını ve iki kilisenin Osmanlı İmparatorluğu'na karşı tek cephe oluşturmasını önlemiştir.
Ortodoksluğun diğer patriklikleri İskenderiye, Kudüs ve Antakya'dır. Zamanla cemaatler arasında baş gösteren dini anlaşmazlıklar Doğu Ortodoks Kilisesi'nde de bölünmelere yol açmıştır. İstanbul Ortodoks Kilisesi de, Rum Ortodoks; Ermeni Ortodoks; Süryani Ortodoks olmak üzere başlıca üç kola ayrılmıştır. Rumlar İstanbul'u; Ermeniler, Erivan'ı; Süryaniler de Mardin'i merkez edinmişlerdir.
Tanzimat Fermanı ()'nın ilânı üzerine, Osmanlı İmparatorluğu hudutları içinde yaşayan Ortodoks azınlıklara da diğerlerine tanınan haklar fazlasıyla verilmiştir. Ancak bunlar, Osmanlı imparatorluğunun toleransını kötüye kullanarak özellikle I. Dünya Savaşı'ndan sonra müslümanlar aleyhine faaliyet göstermişler; din perdesi altında, Anadolu'da Büyük Yunanistan'ın kurulması yolunda gayret göstermişlerdir.
Papa XXIII'in Johannes gayretiyle () Ortodoks ve Katolik kiliselerinin birleştirilmesi cihetine gidilmiş, Rodos'ta toplanan (Eylül I) Ortodoks kiliseleri konferansında bu görüş benimsenmiştir. Neticede Ortodoks kiliseleri baş patriği Athenagoras ile Papa VI. Paulus Kudüs'te buluşarak (Ocak , Aralık ) yıl önce konan aforozu geri almışlardır. Bununla beraber her iki kilise de, biri diğerine bağlı olmaksızın varlığını bağımsız olarak sürdürmektedir (Orhan Hançerlioğlu, İnanç Sözlüğü, İstanbul , s. ).
Son Fener Rum Patriği'nin ölümü üzerine boşalan Patriklik makamına Dimitri Bartalameos (Ekim ) seçilmiştir.
Ortodoksluğun başlıca özellikleri şöylece sıralanabilir:
l. Patrik ruhânî başkandır.
2. Papa, Hz. İsa'nın vekili değildir, insan olduğu için yanılabilir.
3. Rühul-kuds, Oğul yoluyla Baba'dan çıkmıştır.
4. Hristiyanlık tarihinde ancak ilk yedi Konsil () geçerlidir.
5. Hz. Meryem, Hz. İsa ve azizlerin kutsal tasvirleri (İkona) saygıya değerdir.
6. Her ülke kendi diliyle ibadet edebilir.
7. Haç sağdan sola doğru çıkarılır, kolları eşit uzunlukta olmalıdır.
8. Evharistiya âyininde ekmeğe maya, şaraba su katılır.
9. Vaftizden hemen sonra Konfirmation yapılmalıdır.
Keşiş, piskopos ve patrikler evlenemez. Buna karşılık papazlar evlenebilir.
A'raf, ahiret hayatına geçişte, günahkâr kişinin kısa süreli bir bekleme yeridir (G. Tümer, A.Küçük, Dinler Tarihi, Ankara , s. ).
Ortodokslar ibadetlerinde ikonalara saygı göstermekle beraber onlara tapmazlar. İbadet yalnız Allah'a yapılır. İkonaların bazı zamanlar ibadet vasıtası olarak kullanıldığı olmuştur. İkonası olmayan Ortodoks kilisesi yoktur, denilebilir. İnançlarına göre kilisenin başında İsa Mesih yer alır. O, yerlerin ve göklerin sahibi sayılır. Ortodokslara göre Kitab-ı Mukaddes ve Kilise geleneği, imanın kaynağı ve rehberidir (Türk Ansiklopedisi, İstanbul , XXVI, 40).
Günlük, haftalık ve yıllık olarak düzenlenen dualar, yortular ve oruçlar, inanan kişilere Hz. İsa'nın hayatını daima hatırlatma gayesini taşır.
Osman CİLACI
Doğu kiliseleri ve Batı kiliseleri olarak yılında ikiye ayrılan Ortodoks ve Katolikler arasında temelde çok büyük farklılıklar bulunmuyor.
Katolik ve Ortodoksların bölünmesinde doktrinsel ve teolojik ihtilafların yanı sıra tarihi, idari, siyasi ve sosyal kültürel tartışmalar etkili oldu.
İki kesim arasındaki farklılardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:
İnançta farklılıklar
Kutsal Ruh
Papanın yanılmazlığı konusundaki anlaşmazlık
Tanrı: Affeden/ Cezalandıran
Uygulamada farklılıklar
İdarede farklılıklar :
Hz. İsa’nın doğum tarihi konusundaki anlaşmazlık
Evlilik konusu
Vaftiz uygulaması
Yunanca/Latince
Resim/Heykel
Dünya dinleri arasında en büyük ayrılıkların yaşandığı ve hakkında birçok entrikanın ortaya atıldığı Hıristiyanlık, 3 büyük mezhebi içerisinde barındırmıştır. Ortodoksluk, Katoliklik ve Protestanlık mezhepleri Hıristiyanlığın dünyadaki en popüler mezhepleri arasındadır. Doğu kiliselerine Bizans- Ortodoks, Batı kiliselerine ise Roma- Katolik kiliseleri denmektedir. Ortaçağ’dan bu yana büyük bir çekişme ve anlaşmazlıklar yaşayan Doğu ve Batı kiliseleri birçok kez birbirlerini aforoz etmişler ve yılında ayrılıklarını kesinleştirmişlerdir. Bu olay dünya tarihinde Schisma olarak da anılır. Bu ayrılıkla birlikte düşmanlık, kin ve nefret duygularının daha da büyümesi iki mezhebin itibarını fazlasıyla zedelemiştir.
Ortodoks ve Katolik kiliseleri birçok noktada farklı görüşlere sahip olmuş ve bu farklı görüşler ayrılık ve kavgaları beraberinde getirmiştir. Bu iki büyük mezhep; Kutsal ruh, Roma’nın cumartesi orucu, evlenme yasağı, ikili ruh gibi birçok konuda zıt görüşlere sahip olmuşlardır. Hemfikir oldukları neredeyse tek ve kesin nokta cennet ve cehennem kavramlarıdır. Her ikisi de cennet ve cehennemi kabul etmişlerdir. Ortodoks kiliseleri, Katolik kiliselerinin “Araf’ta arınma” önerilerini asla kabul etmemişlerdir. Katolik kiliseleri daha fazla diktatör ve hiyerarşik bir tutum sergilerken Ortodoks kiliseleri daha insancıl ve özgür şartlar sunmuşladır. Buna en güzel örnek ayinlerin yapılış şekilleri olacaktır. Katolikler, ayinlerin sadece Latince yapılmasını şart koşarken; Ortodokslar ise ayinleri her dilde yapılabileceğini belirtmişlerdir. Bir diğer ayrılık ise Ortodoksların Noel, Paskalya gibi özel günleri Katoliklerden daha farklı tarihlerde kutlaması ve kutsal akşam yemeği sırasında mayalı ve mayasız ekmek tartışmasıdır. Maya Ortodokslarda kutsal ruhu ifade etmiştir. Katolik kiliseleri ise kutsal akşam yemeğinde mayasız ekmek kullandıkları için, Ortodoks kilisesi tarafından “kutsal ruhun değmediği” ya da “Rahmetten nasibini alamayanlar” olarak nitelendirilmişlerdir. İki kilisenin zıt olduğu en önemli ve en farklı görüş ise İsa’nın çarmıha gerilmesindeki ana sebep olmuştur. Katolikler İsa’nın çarmıha gerilmesini, kendini kurban etti şeklinde yorumlarken; Ortodoks kilisesi ise, İsa’nın zaferi ve insanlığın kurtuluşu olarak yorumlamışlardır.
yılında Papa ІX. Leo, Ortodoks kilisesine olan nefret ve düşmanlığın cevabı olarak “Humbert” isimli Kardinali İstanbul’a göndermiştir. Humbert’in geliş amacının barış olduğu düşünülse de asıl niyeti kısa sürede ortaya çıkmıştır. Humbert, Ayasofya sunağının içerisine, Papa’nın doğu kilisesine yönelik hazırladığı aforoz fermanını koymuştur. Bu fermanın fark edilmesiyle birlikte, İstanbul Patriği Cerulorius da Roma kilisesini aforoz etmiştir. Yani karşılıklı olarak aforozlar bu olayla gerçekleşmiştir. Karşılıklı aforoz esnasında Normanlar tarafından esir olarak alınan Papa ІX. Leo bir süre sonra yaşamını yitirmiştir. Yapılan karşılıklı hakaret ve aforozlar dışında yaşan en önemli olay Latinlerin İstanbul kiliselerini basmaları olmuştur. 4. Haçlı seferinde İstanbul’a gelen Latinler, İstanbul Ortodoks kiliselerini basıp ikonları ve kutsal çanakları yerle bir etmişlerdir. En ileri saldırı ise Latinlerin rahipleri asmaları, patriğin tahtının üzerine hayat kadınlarını çıkarttırıp şarkı söyletmeleri olmuştur. Tarih notlarını incelediğimizde bu sorunların temel kaynağı olarak Vatikan kilisesinin siyasi amaç ve etkilerini doğuya yaymak istemesi ve doğunun da buna olumsuz yaklaşması olduğu yönündedir.
yılında baş gösteren bu ayrılık yılları arasında 2. Vatikan Konsilinde yeni oluşturulmuş kararlar ile iki kilisenin sorunları giderilmeye çalışılmıştır. Bu toplantıda Hıristiyan birliği sekreteryası kurulmuştur. Ocak günleri, Hıristiyanları birleştirme haftası olarak ilan edilmiştir. Dönemin Katolik lideri olan Papa VI. Paul, yılında Kudüs’te İstanbul Rum Patriği ile bir görüşme gerçekleştirmiştir. Dönemin İstanbul patriği olan Athenagoras ise 26 Ekim ’de Papa VI. Paul’u Roma’da ziyaret etmiştir. Bu ziyaretlerle birlikte, yılında yapılan karşılıklı aforozlar iptal edilmiştir. Sonrasında yapılan her ziyaret birleştirici güçte olmuştur. Zaman içerisinde düşmanlığın son bulunmasıyla beraber birçok ayin yapılmış ve birçok ziyaret gerçekleştirilmiştir.
Ortodoks kiliseleri 8. yüzyılda oluşturulmuştur. Dünyada yaklaşık olarak milyon kişi Ortodoks mezhebine dahildir. 3 büyük mezhep arasındaki sıralamasına baktığımız zaman, Katolik, Protestanlık ve son olarak Ortodoks mezhebi gelmektedir. Kilisenin merkezi İstanbul Fener Rum Patriğidir. Bu mezhebin ana kiliseleri ise; Yunanistan, Rusya, Bulgaristan, Ukrayna, Gürcistan, Romanya, Sırbistan, Kıbrıs, Suriye ve Habeşistan’dır.
İnançları
1) Ruhani başkanları Patriktir.
2) Patrik yanılabilir.
3) Patrik İsa’nın vekili değildir.
4) Kudas ayininde ekmek mayalı olup şarap sulandırılmalıdır.
5) İsa hem Tanrı hem de insanlık özelliklerini barındırmaktadır.
6) Meryem ve aziz ikonalarına sonsuz saygı beslenir.
7) İlk 7 konsilin kararları kabul edilir.
8) Ayinlerin Latince yapılma zorunluluğu olmayıp herkes kendi dilinde ayin yapabilir.
9) 7 tane sakrament bulunmaktadır.
10) Papazlar sakal bırakabilir.
11) Patrik, başpiskopos, keşişler dışındaki papazlar evlenebilir.
12) Bazı özel durumlarda boşanma gerçekleşebilir.
13) Günah işleyenler günahın boyutu kadar Araf’ta bekletilirler.
14) Vaftizin hemen ardından konfirmasyon gerçekleştirilir.
15) Haç, sağdan sola olacak şekilde çıkarılır.
16) Kutsal ruh babadan çıkmıştır.
1) Dini başkan Papa’dır.
2) Kutsal ruh, “Baba ve Oğul”dan çıkmıştır.
3) Papa İsa’nın vekilidir.
4) Papa yanılmaz.
5) Roma bütün kiliselerden daha güçlü ve değerlidir.
6) Roma kilisesi evrenseldir.
7) İsa hem Tanrısal hem de insani özelliktedir.
8) İsa ve Meryem günahsız ve temizdirler.
9) Azizler Tanrı katında sözcü olup, şefaatte bulunurlar.
10) Günah çıkarmak mecburidir.
11) Günah çıkarma işleminin, günah çıkarma hücresinde papaza itiraf edilerek yapılması şarttır.
12) 7 adet sakrament bulunmaktadır.
13) Ruhban kesimi evlenemez, evlenenler ise boşanamaz, çünkü boşanmanın ardından evlenmek zina sayılır.
14) 20 konsilin aldığı karar kabul edilir.
15) Ayin dili Latincedir.
16) Cennet, cehennem ve Araf’ı kabul ederler.
17) Cuma günü et veya herhangi bir yağlı besin tüketilmesi yasaktır.
Bizans, Ortodoks patrikliği Batı’da Tuna nehri, Fırat nehri, Kapadokya, Ermenistan ve Suriye’ye kadar, Roma Katolik kilisesi ise; Adriyatik sahili, Tuna nehrinin batısı, batı Akdeniz ve Batı Avrupa bölgelerinde yaygınlık göstermiştir. yüzyılda Bizans Ortodoks mezhebi, Rus Ortodoks kiliselerini kurmuştur. Avrupa’daki İngiliz ve İskandinav bölgelerinin çoğunluğu Katolik mezhebini bırakıp Protestanlığa geçmiştir.
Biyografiler
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
BİYOGRAFİ
izmir escort
antalya escort
izmir escort
antalya escort
izmir escort
bursa escort
porno izle
brazzers porno
istanbul escort
instagram ucuz takipçi
instagram takipci kasma
takipçi satın al
escort istanbul
escort bayan
instagram takipçi satın alma
takipçi satın al ucuz
instagram takipçi satın al
takipçi satın alma
porno
porno
smm panel
takipçi instagram
escort istanbul
escort istanbul
smm panel
instagram takipçi hilesi
takipçi satın al
escort
izmir escort
porno video
porno izle
bornova escort
istanbul escort
funduszeue.info internet sitesinde bulunan bütün içerikler Tarihi Olaylar editörleri tarafından hazırlanmaktadır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.
Copyright - Tüm Hakları Saklıdır.
AnasayfaKünyeİletişim
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası