3 Tarama Testi Ne Zaman Yapılır

"Üçlü tarama testi" veya "Triple test" de denilen 3'lü test, hamile kadınların gebeliğinin 16. ve 18. haftalarında ya da zorunluluk halinde 15. ve 22. haftaları arasında yapılan bir taramadır. Peki üçlü tarama testi nedir? Üçlü tarama testi nasıl yapılır? Merak ettiğiniz bütün detaylar haberimizde...

Hamile bir kadının özellikle de geç yaşlarda hamile kalan kadında en büyük korkularından biri bebeğinin down sendromu, Edward sendromu ya da sinir yolu hastalıkları gibi anormalliklerden biriyle dünyaya gelmesidir. Gelişen tıp ve hızla ilerleyen teknoloji sayesinde artık bebek anne rahmindeyken bile olası sorunlar önceden saptanabilmektedir. Şimdi üçlü tarama testi nedir? Ne zaman ve nasıl yapılır? gibi sorulara cevap arayacağız…

Üçlü tarama testi (Triple test), bütün hamile anne adaylarına, hamilelik döneminin 16.ile 18. haftaları arasında tavsiye edilen bir kan testidir. Anne adayından alınan kan örneğinde, 3 adet farklı hormon ölçümü yapılır. Yapılan bu hormon ölçümünü, anne adayının yaşı, kilosu, sigara kullanıp kullanmadığı gibi değişkenler ve hamilelik haftası ile beraber özel bir bilgisayar programına girilerek işleme tabi tutulur. Gebelikte bebeğe ait özellikle Tizomi 21 (Down sendromu), Trizomi 18 (Edwards Sendromu) gibi kromozom bozukluklarıyla birlikte “Nöral tüp defektleri” adı verilen anomalilerin taranmasıdır. İkili testte olduğu gibi üçlü test de riskli grubu tarayan bir tarama testidir.

Kanda tespit edilen maddeler: Alfa-feto protein (AFP), İnsan koryonik gonadotropini (hCG), ve Östriol'dür (E3).

1. AFP, bebek karaciğeri tarafından üretilen bir proteindir. Gebelik süresince anne kanında yavaş yavaş yükselir.

2. hCG, plasentada üretilen bir hormondur. Hamileliğin erken dönemlerinden itibaren yükselmeye başlar.

3. E3, hem bebek, hem de plasenta tarafından üretilen bir hormondur.

Bu testlerin düzeyi, gebelik haftalarına göre değişiklik göstermektedir.

HAMİLELİKTE YAPILAN TESTLER NELERDİR?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Esra Çabuk Cömert anlatıyor…

ÜÇLÜ TARAMA TESTİ NE ZAMAN YAPILIR?

Üçlü test tüm anne adaylarına 16.-18. gebelik haftaları arasında önerilen bir kan testidir. Ancak zorunluluk durumlarında 15. ve 22. haftalarda da yapılabilir.

Üçlü tarama testi hamile bütün kadınlara tavsiye edilir ancak aşağıdaki durumlarda özellikle tavsiye edilir:

– Aile geçmişinde doğumsal kusurları olanlar
– Yaşı 35 ve üstü olmak
– Hamilelikte zararlı ilaç veya hap kullanmış olanlar
– İnsülin veya diyabet rahatsızlığı olanlar
– Hamilelikte virüs kaynaklı enfeksiyon geçirmiş olanlar
– Ailesinde doğuştan kusuru olanlar
– Doğuştan kusurlu çocuğu olanlar

ÜÇLÜ TARAMA TESTİNİN BAŞARI ORANI NEDİR?

Unutulmaması gereken en önemli nokta üçlü testin tanı koymadığı, yanlızca tarama yaptığıdır. Üçlü tarama testi ile down sendromlu bebek taşıyan gebeliklerin tamamı belirlenemez ancak % 70 kadarı belirlenebilir. Down sendromlu bebek taşıyan hamileliklerin yaklaşık üçte birinde üçlü test sonucu yüksek riskli olarak gelmez, normal gelir. Bu tespit etme başarısı düşüklüğü nedeniyle üçlü testin tek başına kullanılması tavsiye edilmez. Belirtmekte yarar var; down sendromunun kesin tanısı amniosentez ile elde edilen fetal hücrelerin kromozomlarının incelenmesiyle konur.

Amniosentezi her anne adayına uygulanamayacağına göre, kimlere uygulanacağını bilmek gerekir. Üçlü test işte bunun ayrımını yapmada yardımcı olur.

Üçlü testin doğruluğunu kısıtlayıcı en büyük faktör bebeğin gebelik haftasının yanlış değerlendirilmesi, kilonun hesaba katılmaması ve çoğul gebelik olgularının gözardı edilmesidir. Gebelik haftası belirlenirken anne adayının belirttiği son adet tarihi ultrasonla mutlaka teyit edilmelidir.

aileanneBebekCanan KarataydiyabetDNAgebelikhamilehamilelikKadınnasıl yapılırRNAşekersigaraTeknoloji

Sağlıklı Bebek Gelişimi ve Bilinçli Hamilelik İçin Üçlü Tarama Testi

Başlı başına bir serüven olan hamilelik, ilk öğrenildiği andan itibaren ebeveynlerin içini mutlulukla doldurur. Bir mucizeye ev sahipliği yapan annenin vücudunda oluşan tüm değişikliklerin gebeliğin öğrenildiği andan itibarıyla doktor kontrolünde yaşanması gerekir.

Gebeliğin ilk aylarında bebekte oluşabilecek istenmeyen bir durumla karşılaşılmasını önlemek amacıyla bir takım testler yapılır.Bu testler sonucunda yaşanabilecek olumsuz durumlar önceden saptanarak tedbir alınmasını sağlar.

Bebek bekleyen anne adayının ilk muayenesinde kan grubuna, anemi problemi yaşayıp yaşamadığına, kızamıkçık hastalığına karşı bağışıklıklarına ve kalıtsal hastalığa sahip olup olmadıkları test edilir.

Gebelik döneminde anne adaylarına yapılan testler, tanı ve tarama testleri olmak üzere ikiye ayrılır. Tarama testleri bebekte belirli bir sakatlık ihtimali olup olmadığı saptanır. Tanı testleri ise tarama testleri riskli olan bebeklerdeki sakatlık ihtimallerinin kesinliği bilgisini verir.

Tüm tanı ve tarama testlerinin gebeliğin belirli haftalarında yapılması gerekir. Bu testlerle bebek doğmadan önce bazı hastalıklardan korunması sağlanabilir. Hatta bazı testlerin hamilelikten önce yapılması hamileliğin planlı olması bebek ve annenin sağlığı açısından büyük önem taşır.

Bazı testler tüm gebelerde rutin olarak yapılıyorken bazı testler ise sadece bazı gebelerde uygulanır. Önemli olan nokta ise testlerin belli haftalarda mutlaka uygulanması gerekliliğidir. Bu haftalar dışında yapılması anlam taşımayan test zamanlarının mutlaka takip edilmesi ve zamanlarının kaçırılmaması sağlıklı bebek gelişimi için oldukça önemli bir rol oynar.

Üçlü Tarama Testi Nedir?

Hamilelikte üçlü tarama testi tirizomi 21 (down sendromu), tirizomi 18 ve nöral tüp defekti olarak bilinen genetik problemlerin bebekte görülme olasılığını saptamak amacıyla uygulanır. Ayrıca üçlü tarama testi ile bu üç genetik rahatsızlık dışında rastlanabilen anomali risklerinin de tespit edilmesine olanak sağlar.

Bu test ile bu rahatsızlıkların tanısı yapılmaz, sadece riski belirlenir. Yapılan test sonucunda bu genetik rahatsızlıkların bebekte görülme riski yüksek çıkarsa kesin tanı konulabilmesi için amniyosentez ya da CVS işlemleri uygulanır.

Ayrıca beta HCG ve serbest Estriol ölçümleri ve genetik rahatsızlık riskinin belirlenmesinde önemli rol oynar.

Trizomi 21 – 18

Üçlü tarama testi öncesinde yapılan ikili tarama testinde de yapılan trizomi 21 ve trizomi 18 testi ile anne karnındaki bebekte oluşabilecek kalp anomalileri, zekâ geriliği ve diğer organ anomalileri riski saptanabilir.

Halk arasında zekâ testi olarak bilinmesine rağmen bu test anne karnındaki bebeğin IQ seviyesini belirlemez. Yalnızca normal dışı bir oluşum olup olmadığı hakkında bilgi vermeyi amaçlar. Fetüs hücrelerinde fazladan 21 numaralı bir kromozom varlığı ile tanımlanan down sendromu, tarama yapılmadığında doğan her 500 bebekten birinde rastlanabilir. Kalıtsal bir hastalık olmayan sendrom, ailede hastalık hikâyesi olmasa bile doğabilir.

Nöral Tüp Defekti

Anne karnındaki bebekte sinir sistemi ile ilgili rahatsızlıkların saptanmasında kullanılan nöral tüp defekti testi ile oluşabilecek omurilik hasarı, anomalisi veya halk arasında bilinen ismi ile bebeğin sırtında açıklık olması ya da beyin hasarı riski ölçülebilir.

Üçlü Tarama Testi Ne Zaman Yapılır?

Peki, üçlü tarama testi kaçıncı haftada yapılır? Gebeliğin 16. ve 20. haftalarında yapılması gereken üçlü tarama testi bazı laboratuvarlar tarafından hamileliğin 15. ve 22. haftasında da yapılabilir.

Bu dönemde yapılan test sonucu bebekteki kromozomal hastalık riskinin belirlenmesi sağlar. Özellikle 35 yaş üstü hamileliklerde ileri yaş gebeliğe bağlı olarak kromozomal hastalık riski yüksek olduğu için üçlü tarama testi yapılmadan doğrudan amniyosentez testi yapılması önerilir.

Üçlü tarama testi ile Edwards sendromu, down sendromu ve nöral tüp defektleri riski saptanabilir. Ancak bazı durumlarda risk oranı düşük olsa bile bebekte kromozomal bozukluk riski gözlemlenebilir. Bu yüzden risk az oranda görüldüğünde de anneye amniyosentez ya da CVS yaptırması önerilebilir.

Üçlü Tarama Testi Nasıl Yapılır?

Hamileliğin 16. ya da 20. haftaları arasında öncelikli olarak anne adayına ultrason muayenesi yapılır.

Peki, üçlü tarama testi aç karnına mı yapılır? Bu tarama testi için anne adayının aç ya da tok olması önem taşımaz. Gebe, aç ya da tok karnına ve günün her saatinde kan tahlili yaptırabilir. Kan tahlilleri ile ultrason muayenesinin aynı gün içinde olması hastalık riskinin belirlenmesinde önemlidir.

Alınan kanda AFP, serbest estriol ve beta HCG değerleri ultrasonda ölçülen değerlerle ile birlikte değerlendirilir. Değerlendirmede annenin kilosu, yaşı ve sigara kullanıp kullanmadığı ile ilgili bilgiler de yer alır. Tüm değerler bilgisayara girilerek, bilgisayar programının risk düzeyini hesaplaması sağlanır.

Değerlendirme sonucunda trizomi 21, trizomi 18 ve nöral tüp defekti olmak üzere üç ayrı risk oranı belirlenir. Tarama testi sonucu en fazla 2-3 gün içerisinde çıkar. Üçlü tarama testi fiyatları yapılan laboratuvara göre farklılık gösterir.

Üçlü Tarama Testi Neden Yapılır?

Üçlü tarama testi öncesinde yapılan ikili tarama testinde de bebekte trizomi 18 ve trizomi 21 olma riski belirlenebilir. Yapılan ikili test sonucunda herhangi bir kromozomal anomali varlığı ile ilgili bir şüphe söz konusu olduğunda üçlü tarama testine başvurulur.

Ancak birçok doktor ikili tarama testinde herhangi bir yüksek risk olmasa da üçlü taranma testi yapılmasını önerir. Üçlü tarama testinde ikili tarama testine göre daha ayrıntılı işlemler yapılır ve ayrıca üçlü tarama testinde nöral tüp defektleri riski de saptanabilir.

Üçlü tarama testinde yapılan AFP ölçüm değeri, bebekteki nöral tüp defekti riskini gösterir. Üçlü tarama testi normal değerleri down sendromu için risk değeri 1/270, Edwards sendromu için ise risk değeri 1/100 olarak tanımlanır. Peki, üçlü tarama testi ne kadar güvenilir? Üçlü test sonucu ile down sendromu olan bebeklerin %70’ini belirlenebilir. Bazen bu değer yüksek çıksa bile bebek normal olarak doğabilir.

Aynı şekilde down sendromu riski taşıyan bebeklerin yaklaşık üçte biri ise normal olarak bildirilmektedir. Bu nedenle kromozomal anomalilerin tanısında tespit etme yetersizliğinden dolayı üçlü tarama testi sonucu tek başına anlam ifade etmez.

Anne adaylarının üçlü tarama testi ile birlikte dörtlü tarama testi ve diğer testlerin de yapılması önerilir.

Üçlü Tarama Testi Sonucu Riskli Çıkanlar Ne Yapmalı?

Üçlü tarama testi sonucu riskli çıkanlar, vakit kaybetmeden kesin tanı için amniyosentez ya da CVS yaptırmalıdır. Kromozomal anomalilerin kesin tanısı için bebekten genetik materyal elde edilmesi gereklidir. Bebekten genetik materyal elde edebilmek için ise amniyosentez ya da CVS yöntemi kullanılır.

Amniyosentez ile amniyon sıvısındaki fetüsün derisinden, solunum ve sindirim sisteminden dökülen hücrelerin karyotip analizi yapılır. Geçmişte oldukça riskli bir işlem olan amniyosentez, ultrason imkanlarının gelişmesi ile güvenilirliği artmıştır.

Gebeliğin 16-18 haftalarında ultrason eşliğinde amnion kesesine bir iğne yardımıyla girilen işlemde bebek kaybı, enfeksiyon oluşumu, ağrı, kanama ve amnion sıvısının sızması gibi problemlerle %0,2 ile %1 oranları arasında karşılaşılmaktadır.

Diğer yöntem olan CVS yani koryon villus biyopsisi ise 11-14. haftalar arasında bebeğin plasentasından örnek alınarak uygulanır. Amniosentezden daha zor bir işlem olan CVS anı zamanda komplikasyon açısından da daha büyük risk taşır. Avantajı ise sonucun daha erken haftalarda öğrenilmesidir. Üçlü tarama testi yüksek çıkanlar iki yöntemden dilediğini seçerek kromozomal anomali sonucunu net olarak öğrenebilir.

Hamilelikte Aşerilen 8 İlginç Yiyecek listemizi inceleyebilirsiniz.

Gebelikte Tarama Testleri

Gebelikte yapılan halk arasında zekâ testleri olarak bilinen 2’li ve 3’lü (ya da 4’lü) testler kromozom bozukluklarını tespit etmek için kullanılan testlerdir. 2’li test ilk trimester tarama testi olup 11-14. haftalar arasında, 3’lü test ise ikinci trimesterde 15-19. haftalar arasında yapılır.

Diğer testler ise fetal DNA testi, CVS ve amniyosentez ise taramadan çok tanı testleri olup bize kromozom bozuklukları ile ilgili sonuç verir.

Gebelikte 2’li Tarama Testi

2’li test gebeliğin erken döneminde 11-14. haftalar arasında Down sendromu (trizomi 21), Edward sendromu (trizomi 18) riskini hesaplamak için yapılır. Ayrıca nöral tüp defektleri için de bize bilgi verir.

Test iki basamakta yapılır.

1- Anne kanında PAPP-A (gebeliğe bağlı plasma protein A) ve hCG

2- Ultrason ile ense kalınlığı ve CRL (baş-popo mesafesi) ölçümü ve burun kemiği tespiti

2’li test ile hamileliğin erken döneminde kromozomsal risklerde yaşa göre artış olup olmaması değerlendirilerek daha ileri düzeyde tanı testi yapıp yapmamaya karar vermemize yardımcı olur. Test PAPP-A, hCG, ense kalınlığı, anne yaşı, gebelik haftası ve burun kemiği olup olmaması değerlendirilerek bebeğin kromozomal risk oranını verir. Eğer test 1/230 üzerinde ise tanı testleri yapılması gerekir. (+) test bebeğin sakat olduğu anlamına gelmez; sadece sakatlık riskinin arttığını gösterir.

2’li test artık rutin olarak yapılmakta ve testi yaptırmanın ne anneye ne de bebeğe bir zararı var. Test için özel bir duruma da ihtiyaç yok. Ultrason yapıldıktan sonra kan alınarak risk hesaplaması yapılır. Test ile anne kanındaki PAPP-A, hCG değerleri ultrason ile bebeğin CRL ve ense kalınlığı ölçümü, bebeğin burun kemiğinin olup olmadığı tespiti, anne yaşı ve son adet tarihi değerlerine göre risk hesaplaması yapılarak çıkan sonuç annenin yaşına göre olan sakatlık riski ile karşılaştırılarak tanı testi yapmaya gerek olup olmadığı değerlendirilir. Eğer riskimiz düşük ise herhangi bir şey yapmaya gerek olmaz, yüksek ise tanı testi yapılır.

PAPP-A bebeğin eşi tarafından üretilen bir protein olup gebelik haftası arttıkça değeri artar. hCG de yine aynı şekilde plasenta tarafından üretilip 9-10 hafta civarlarında en yüksek değerlere ulaşıp 14-15 haftaya kadar belli bir değere düşüp doğuma kadar aynı seviyelerde devam eder.

Ense kalınlığı ultrason ile ölçülür. Ensede cilt ile omurlar arasındaki sıvı ölçülür. Ölçüm için ultrason yapan doktorun deneyimi, uygun cihaz, bebeğin pozisyonu önemlidir. Doğru ölçüm yapılmazsa hatalı sonuç olur.

Eğer ikiz gebelik varsa PAPP-A ve hCG değerleri daha yüksek olacağı için risk olması gerekenden daha yüksek çıkar.

Gebelikte 3’lü Tarama Testi

Gebelikte 3’lü ve 4’lü tarama testi 15-19 ideali 16-18 haftalar arasında yapılır. Test için bakılan değerlendirmede:

1- Anne kanında hCG , E3 (estriol), AFP (alfa feto protein)

2- Ultrason ile BPD (kafa da 2 parietal kemik arası mesafe)  tespiti

3- Anne kanında İnhibin (4’lü test için)

3’lü veya 4’lü tarama testi Down Sendromu, Edward sendromu, Patau (trizomi 13) ve nöral tüp defekti için risk artışı olup olmadığı hakkında bilgi verir.

Testin doğruluk değerinin artması için ultrason ölçümü iyi yapılmalı, gebelik yaşına uygun zamanda test yapılmalı. Çoğul gebeliklerde bebeğin eşinden salınan hCG, E3 ve inhibin değerleri daha yüksek olacağı için olması gerekenden daha yüksek risk verecektir.

Risk yüksek çıkarsa kesin sonuç için yine tanı testlerini yapmamız gerekir.

CVS (Korionik Villus Örneklemesi)

CVS 11-14 haftalar arasında ultrason eşliğinde bir iğne yardımı ile bebeğe zarar vermeden plasentadaki korionik villus hücrelerinden örnek alınarak yapılır. İşlem yaklaşık 20 dakika sürer. İşlem sırasında çok az ağrı olabilir. İşlem sonrası düşük oranı %1 bile değildir.

Örnekleme ile alınan hücreler kültür ortamında çoğaltılarak kromozom yapısı incelenir. Çok nadiren iğne ucunda anne hücreleri de olabilir. Bu hücrelerden elde edilen kromozomların incelenmesi bize bebek hakkında bilgi vermez. Nadiren bebeğin sağlıklı olmasına rağmen plasentadan elde edilen hücrelerde anormallikler olabilir (mozaizim).

CVS bize erken dönemde kromozomal bozukluklar ile ilgili bilgi verir.

Amniyosentez

15-18. haftalarda ultrason eşliğinde karından bir iğne ile bebeğin amniyon kesesi içine ulaşılarak bebeğe herhangi bir zarar vermeden amniyon sıvısı alınır. İşlem yaklaşık 20 dakika sürer. Amniyon sıvısı içindeki bebek hücrelerinden kromozomlar elde edilerek bebeğin kromozom yapısı incelenir.

Amniyosentezde ki en önemli sorun sıvı kaybı ya da enfeksiyona bağlı olarak düşük olma ihtimali olup bu oran ancak 1/300 gibi çok az bir ihtimaldir. Bebeğin kromozom yapısı hakkında bize kesin sonuç vermesi ise en önemli avantajıdır.

Fetal DNA Testi (NIPT)

Fetal DNA testi anneden alınan kanda bebeğe ait hücreler tespit ederek bu hücrelerde kromozom yapısının araştırılmasıdır. Fetal DNA testinin en önemli avantaji bebeğe hiçbir müdahale yapmadan alınması; böylece düşük riskinin olmaması ve 9. haftadan itibaren yapılabildiği için amniyosenteze göre çok daha erken tanıya olanak vermesidir.

Fetal DNA testi bütün kromazomların incelenmesi için henüz yeterince hassas değildir. Ancak bizim için özellikle ileri yaşta en büyük sorun olan trizomi 21 (Down sendromu), trizomi 18 (Edward sendromu) ve trizomi 13 (Patau sendromu) için düşük ihtimali olmadan % 100’e yakın kesin sonuç vermesi çok oldukça tercih edilen özelliğidir.