Migren Asisi Türkiye Ye Geldi Mi

Katlanması en zor ağrılardan biri olan migren ağrıları, hastaların yaşamlarını zorlaştıran, günlük rutinlerini yapmalarına engel olan önemli bir sorun. Günümüz tıbbında kullanılan ilaç tedavileriyle migren atakları kontrol altına alınırken, migrenden tamamen kurtulmanın henüz bir yolu yok. Dünyada son birkaç yıldır uygulanan migren aşısı ise yeni bir tedavi yaklaşımı olarak, yakın geleceğin güçlü tedavilerine ilham olabilir. Anadolu Sağlık Merkezi Nöroloji Bölümü Direktörü Prof. Dr. Yaşar Kütükçü, aslında ülkemizde adını “migren aşısı” olarak duyursa da bu yeni tedavi seçeneğine aşı demenin çok doğru olmadığı görüşünde. Çünkü aşılar gibi bir kez uygulandığında hastalığın gelişmesini engelleyen bir özellikleri yok. Prof. Dr. Kütükçü, bir enjeksiyon uygulaması olan migren aşısı hakkında en çok merak edilen hususları bu yazımızda ele aldı...

SADECE MİGREN TEDAVİSİNE ÖZEL

Son üç yıldır migren tedavisinde yeni ve spesifik bir yöntem olarak uygulamaya giren, etken maddeleri Galcanezumab ve Erenumab olan aşılar ülkemizde de Sağlık Bakanlığı onayıyla kullanılmaya başlandı. Aşıların en dikkat çeken tarafı, sadece migrene özel olmaları. Bugüne kadar migren önleme tedavisi için reçete edilen ilaçlar aslında başka hastalıklarda kullanılan (antiepileptikler, beta blokörler, kalsiyum kanal antagonistleri, antidepresanlar ve botulinum toksin uygulamaları gibi), migrene özgü olmayan ilaçlarken; aşılar ise, migrene özel ilk tedavi yöntemi olarak tıp literatürüne girmiş durumda.

NASIL UYGULANIYOR?

Uygulanması çok kolay olan ve özel hazır enjektörler içinde satılan migren aşısı, ayda bir kez cilt altına enjeksiyon şeklinde yapılabiliyor. Öyle ki, hasta kendisi bile uygulayabiliyor. Ancak özellikle alerjik reaksiyonların gelişebilme riski (çok düşük olsa bile) nedeniyle ilk enjeksiyonların hastanede ve doktor gözetiminde yapılmasında yarar olduğunun altını çizelim.

Enjeksiyon sırasında yapılan monoklonal antikorlar, migren ağrılarının ortaya çıkmasında önemli rolü olan CGRP (kalsitonin gen ilişkili peptid) adlı nöropeptidi etkisiz hale getirerek migren atağı önlenebiliyor. Daha basit bir açıklamayla ifade edersek; migren aşısı, migren ağrısını başlatan maddeleri engelleyerek ağrı gelişmesini önleyici bir etki yaratıyor.

HER HASTADA ETKİLİ Mİ?

Migren aşısı genellikle hastaların %60-%80’ine yakınında aylık ortalama baş ağrılı gün sayısını azaltmayı başarıyor. Ancak, migreni tamamen engelleyen ve ortadan kaldıran bir tedavi yöntemi olduğunu söyleyemeyiz. Uygulama için, ortalama 9-12 ay boyunca ayda 1 kez deri altına (subkutan olarak) enjeksiyon yapılması öneriliyor. Klinik çalışmalarda, uygulamadan kısa süre sonra ağrıların tekrar başladığı bildirilirken, aslında bunun anlamı şu; uzun yıllar ayda bir enjeksiyon yapılması gerekebilir. 

Migren aşısı, her migren tipinde kullanılabilen bir yöntem. Hem aurasız hem de auralı migren, kronik migren, aşırı ilaç kullanım baş ağrısı ve küme baş ağrılı hastaların tedavisinde başarıyla kullanıldığını söyleyebiliriz. Tabii maliyeti yüksek olduğu için hasta seçimleri de burada önemli bir nokta. Özellikle önceki tedavilere (ilaç tedavisi, botulinum toksin tedavisi gibi) iyi yanıt alınamayan ve ayda 4-5’den daha fazla ağrı atakları geçiren hastalarda kullanılması daha uygun olacaktır.

YAN ETKİLERİ VAR MI?

Migren iğnesi tedavisinin bugüne dek ciddi, tehlikeli bir yan etkisi bildirilmemiştir. Olası yan etkiler iğne yerinde kızarıklık, kaşıntı, enfeksiyon ve genellikle hafif alerjik reaksiyonlardır. İlaçların güvenlik ve tolere edilebilirlik özellikleri ise benzer bulunmuştur.

Hemen hemen herkes hayatında en az bir kere baş ağrısıyla karşı karşıya kalıyor. Bazılarında ise bu ağrılar kronik hale gelerek dayanılmaz bir hal alıyor. Işığa, sese hassasiyet oluşturan bazen de bulantı ve kusmayla görülebilen migren ağrıları kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor. Migren kaynaklı bu dayanılmaz ağrılardan botoks ve lokal enjeksiyonlar ile kurtulmak mümkün. Memorial Hizmet Hastanesi İnme (Felç) Akut Tedavi Bölümü'nden Nöroloji Uzmanları, migren ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdiler.

En çok migren ağrısı nedeniyle doktora gidiyoruz

Sıradan bir baş ağrısı olmayıp tedavisi mümkün nörolojik bir hastalık olan migren, doktora en fazla başvurulan rahatsızlıklardan biridir. Hastanın baş ağrısı nedeni öncelikle iyi değerlendirilmelidir. Birincil baş ağrıları olarak da bilinen migren baş ağrılarının farklı özellikleri bulunmaktadır. Tanı için ağrıların süre ve sıklığı takip edilmelidir. Bunun yanında kişiler aura denilen bir takım ağrı öncesi durumları yaşamaktadır. Aura durumlarını gözde ışık çakması, yarım görme veya vücutta bazı bölgelerde uyuşma olarak tarif eden hastalarda bu belirtileri ağrı takip etmektedir. Bir baş ağrısının migren olduğunu anlamak için şu belirtilere dikkat etmek gerekir:

• Ağrının orta derecede ve sürekli oluşu
• Başta zonklama türü ağrı
• Bulantı ve kusma
• Işıktan ve sesten rahatsız olmak
• Hareket edince artan ağrı
• Gözde ışık çakması, yarım görme
• Vücutta bazı bölgelerin uyuşması

Migren ağrısını diğer ağrılarla karıştırmayın

Kronik baş ağrısı olan hastaların neredeyse tamamı kendilerinde sinüzit veya migren olduğunu düşünür. Ancak kronik baş ağrılarının gerilim baş ağrısı ve küme baş ağrısı gibi başka nedenleri de vardır.  Bu yüzden migren baş ağrısı tanısının doğru şekilde konması tedavinin planlanması açısından önemlidir. Migrenli hastalarda baş ağrılarını geçirmek için atak tedavisi uygulanır. Eğer ağrı sıklığı fazlaysa atakların sıklığı azaltılmaya çalışılır.

Basit ağrı kesiciler yeterli gelmeyebilir

Atak esnasında bazı ağrı kesiciler ve bulantı kusmaya yönelik ilaçlar belli bir disiplin içerisinde kullanılır. Basit ağrı kesicilerin yetmediği zamanlarda migrene spesifik bazı ilaçlarda atağı sonlandırmak için kullanılabilir. Ancak migren atağı esnasında ağrı kesicilerin sıklıkla kullanılması durumunda ağrı kesicilerin kötüye kullanımından bahsedilir ve bu durumun tedavisi en az migren tedavisi kadar zordur.

Her hastaya farklı tedavi

Migrenli hastalarda baş ağrısı atak sıklığı fazla ise veya ağrı çok şiddetli oluyorsa, hastanın özellikleri de göz önünde bulundurularak atak sıklığını azaltmak için kronik tedaviler verilmektedir. Bu tedaviler verilirken ağrının karakteri yanında hastanın özellikleri ve eşlik eden durumlar da göz önünde bulundurulmalıdır. Bu yüzden bir hastaya iyi gelen bir tedavi başka bir hastaya iyi gelmeyebilir. Kronik migren tanısı son üç ay süresince ayda en az 15 gün ve üzerinde baş ağrısı olan, gün içinde ağrının en az 4 saat sürdüğü ve ayın en az sekiz gününde bu ağrıların migren tanı kriterlerini dolduracak özellikte olan hastalarda ve mutlaka bir nöroloji uzmanı tarafından görüşme sırasında klinik olarak konulabilir.

Migrene botoks ya da aşı

Kronik migren hastalarında botoks tedavisi veya ağrı noktalarına yapılacak enjeksiyonlar gibi yöntemler ve son yıllarda migren aşısı olarak da isimlendirilen yeni tedavi yöntemleri kullanılabilir. Migrende şu tedaviler uygulanmaktadır:

• Botoks Tedavisi: Standart tedavilerden sonuç alamamış hastalara botoks uygulanmaktadır. Botoks, kronik migrenli kişilerde duysal sinir uçlarından salınarak baş ağrısını başlatan kimyasal ileticileri bloke eder. Tecrübeli bir Nörolog veya algoloji uzmanı tarafından doğru noktalara botoks uygulandığında ağrı sıklığı ve şiddeti azalır ancak bunun etki süresi sonsuz değildir.
• Sinir Blokajı: Başın ağrı duyusunu algılayan kısmın anestetik maddelerle blokajı ve sinirin uyarılabilirliğinin azaltılarak, ağrı eşiğinin yukarı taşınması işlemidir. Burada hastanın büyük oksipital sinir alanına lokal anestetik madde enjekte edilir. Bu yöntem migren tedavi kılavuzlarında yer alan tedavilerin uygulanamadığı hastalarda veya bu tedavilere rağmen ağrı sıklığı ve şiddetinin azalmadığı durumlarda bu tedavilere ilave olarak kullanılabilir.
• Migren Aşısı: Calsitonin Gene Related Protein isimli doğrudan migren hastalığını oluşturan patolojik süreçleri engellemeye yönelik aylık enjeksiyonla ağrı sıklığı ve şiddetinin azaltılmasında olumlu sonuçlar alınmaktadır. Kronik migren tanısı tecrübeli bir nörolog tarafından konduğunda bu aşı uygulamasının yapılması ile oldukça başarılı sonuçlar alınabilir.

ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nden (FDA) 2018 yılında onay alan migren aşısı ile aynı çalışma prensibine sahip olan ilaç, migren atağı gelir gelmez alınıyor ve hem ağrıyı tedavi ederek hafifletiyor hem de sonraki atakların geliş süresini uzatarak önleyici etki yaratıyor. İlaç, migren atağı ile birlikte beyinde salgılanmaya başlayan CGRP (kalsitonin gen ilişkili peptid) adı verilen iltihabın salınımını önlüyor. FDA’dan geçen yıl onay alan ve hap şeklinde üretilen ilaç, ABD ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde kullanıma girdi. Yakında Türkiye’ye de gelmesi bekleniyor.

Hürriyet'ten Buse Özel'in haberine göre, Küresel Migren ve Ağrı Derneği Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Derya Uludüz, ilaçla ilgili şu bilgileri verdi:

Atakları geçiriyor

“Migrende CGRP dediğimiz ve atak başlamadan önce salınan bir iltihap maddesi var. Migreni tetikleyecek olan soğuk, uykusuzluk gibi bir etken sonrası beyin bunu bir ‘savaş alarmı’ olarak kabul ediyor ve harekete geçiyor. CGRP salınarak damarları genişletiyor. Migren aşısında CGRP iltihap maddesinin salınımı engelleniyor. Migren hapının özelliği ise hem önleyici olması hem de erken dönemde, migrenin başladığı hissedilir hissedilmez, ataklarda iyileştirici olarak da kullanılabiliyor olması. İkinci atağın gelme süresini de uzatıyor.”

Ayda en fazla 18 adet

Rimegepant etken maddeli ilaç, bir ayda en fazla 18 defa alınabiliyor. Prof. Dr. Derya Uludüz, “Bir ay içerisinde en fazla 15 ila 18 arasında hap kullanılabiliyor. Koruyucu olarak her gün alınması önerilmiyor ama atağın geldiğinin hissedildiği an alınması öneriliyor” diyor.

migren

ilac

derya uluduz

fda

Dünya Baş Ağrısı Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Nöroloji, Algoloji ve Vasküler Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz'ün açıklamalarına göre 'migren aşısı' birkaç ay içinde Türkiye’de kullanılmaya başlanacak.

2012'den bu yana üzerinde çalışılan ve hastalarda etkinliği kanıtlanan aşı, 2018 ortalarında Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi'nden (FDA) onay alarak, ABD ve Avrupa'daki pek çok ülkede kullanılmaya başlanmıştı. Aşı çalışmalarına Türkiye'den de 12 hasta katıldı.

Migren

Dünya Baş Ağrısı Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji, Algoloji ve Vasküler Nöroloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Derya Uludüz, iki firmanın ruhsat ve geri ödemeye alınması için bakanlığa başvurduğunu açıkladı ve  “Bu aşı Amerika ve Avrupa’nın birçok ülkesinde 1,5 yıldır rutin tedavi olarak kullanılıyor. Bizdeki başvuruların da birkaç ay içinde sonuçlanmasını bekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Migren için bugüne kadar hep başka hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlardan yararlandıklarını kaydeden Prof. Dr. Uludüz, “Migrene spesifik bir ilaç yoktu elimizde. Farklı hastalıklar için üretilmiş, depresyon, epilepsi, kalp ritim bozukluğu gibi hastalıklarda kullandığımız ilaçlarla migren hastalarını tedavi etmeye çalışıyorduk. Migren aşısı sadece migrene özel kullanılan dünyadaki ilk tedavi. Bu açıdan çığır açan bir tedavi olarak lanse ediliyor. Kronik migren hastalarının yüzde 60-70'i bu tedaviden fayda görüyor. Hatta akut tedavi dediğimiz migren ağrısı geldiği anda ağrı kesici yerine bu aşıyı kullanabileceğimiz, çalışmalarla gösterilmiş durumda. Ayrıca küme baş ağrısı diye tanımladığımız, doğum sancısından bile şiddetli olarak tanımlanan bir ağrı türü daha. Daha çok uykuda ortaya çıkar, göz etrafında hissedilir, oyucu bir ağrıdır. Çıldırtan baş ağrısı diyoruz biz buna. Bu baş ağrısında dahi migren aşısının etkinliğini gösterildi. Yani hem migren hem de küme baş ağrısında kullanabiliyoruz bu aşıyı” şeklinde açıklamalarda bulundu.

Mekanizmalar

Prof. Dr. Uludüz, migrenin nasıl ortaya çıktığını ve bu tedavinin migren ataklarını nasıl önlediğini şu şekilde özetledi:

“Genetik yatkınlığın üzerine uyku bozukluğu, stres, depresyon gibi dış faktörlerin de eklenmesiyle beyinde bazı reaksiyonlar meydana geliyor. Beyin, ne oluyor bana diyor ve halk arasında yangı olarak bilinen inflamasyon ortaya çıkıyor. İnflamasyon da beyinde bir maddeyi ortaya çıkarıyor. CGRP dediğimiz bu madde damarların genişlemesine neden oluyor; genişleyen damarlar beyin dokusuna baskı yapıyor ve migren ağrısı başlıyor. İşte bu aşının en önemli özelliği, inflamasyondaki CGRP maddesinin ortaya çıkmasını önlüyor. Hem atak başladığında kullanılabilmesi hem de düzenli şekilde kullanıldığında CGRP'nin ortaya çıkmasını engellediği için tedavi edici özelliği var.”

Düzenli enjeksiyonlar

Migren aşısı olarak lanse edilen bu tedavinin aslında bildiğimiz anlamda bir aşı olmadığına da vurgu yapan Prof. Dr. Uludüz, “Hastanın küçücük bir iğne ile koluna ya da göbeğine, kendi kendine uygulayabildiği, ama her ay düzenli olarak yapılması gereken, baş ağrısında koruyuculuk sağlayan bir tedavi bu. Uygulama şekli aşıya benzediği için öyle adlandırıldı ama mantığı aşıdaki gibi değil” şeklinde konuştu.