Karagöz Hacivat Tiplemeleri

kaynağı değiştir]

Arkeolog Ekrem Akurgal yılında Yeni Gündem dergisinden Murat Belge'ye Türk Kültürü ile ilgili verdiği röportajda, hiçbir sanatın kendinden önceki ya da çevresindeki sanatın etkisinde kalmamış olamayacağını vurguladıktan sonra, kültürel devamlılığın folklorik türüne bir örnek olarak Karagöz'ün başındaki ışkırlağın tıpkı Mevlevi külahı gibi Hititler'den kalma olduğunu söylemiş, bu bilginin kitaplarında da yer aldığını eklemişti.^[18]

Ayrıca bakınız[değiştir II. International Congress of Human and Social Scienc Researches Karagöz müziğini üç bölümde incelemek mümkündür: Semâî, Gazel ve Hayâl şarkıları. Semâî Semâîler oyunun ilk bölümünde Hacivat tarafından seslendirilen eserlerdir. Fasıl bölümünde de icra edilir. Semâî, usül, halk şiiri ve Türk makam müziği beste formu olarak üç farklı anlamda karşımıza çıkarken7 Karagöz perdesindeki kullanılan terim karşılığı diğerlerinden farklıdır. Karagöz müziğindeki semâîler beste, şarkı ve saz eserleri formlarından oluşan repertuvara verilen isimdir. Ağır Semâî, Yürük Semâî, Longa ve Sirto da bu formlar arasında yer alır. Semâî olarak tanımlanan repertuvara giren eserlerin tamamı okunmaz; perdeye gelecek tipleme hakkında fikir vererek metni desteklemesi açısından Mukaddime ve Fasıl bölümlerinde tercih edilir. Türk makam müziğinin saz eseri formu olan Saz Semâîsi formu da Karagöz oyununun bitiş bölümünde isteğe bağlı olarak kullanılmaktadır. Perde Gazeli Oyunun Mukaddime olarak adlandırılan ilk bölümünde Hacivat bir Semâî seslendirdikten sonra Off Hay Hak diye seslenir ve bir perde gazeli8 okur. Perde gazelleri dünyanın geçiciliğini, görünenlere aldanmayıp ardındaki gerçeklerin görünmesi gerektiği tasavvuf görüşünü ifade eden şiirlerdir (Kudret, , s. 18). Oyunlarda perde gazellerini Karagöz’ün seslendirdiği söylense de eski ve yeni oyun metinleri incelendiğinde perde gazellerini Hacivat’ın seslendirdiği görülmektedir. Karagöz oyununda hayâlilerin seslendirdiği gazeller müzik bilgileri ve yeteneklerine göre farklı makam ve icralarla seslendirilmiş, müzik bilgi ve yeteneklerinin daha zayıf olduğu durumlarda ise gazelleri bir gazelhandan farklı olarak daha vurgulu, mizansen ve tiyatral bir icra ile seslendirmişlerdir (Elibaş, , s. 37). Gazel icraları iyi bir müzik bilgisi ve yeteneği gerektirdiğinden, ilerleyen zamanlarda perde gazelleri yalnızca metin olarak okunmaya başlanmıştır. Bu sebeple Karagöz’deki perde gazellerini divan edebiyatı nazım şekli ya da 7 Semâi usül, halk şiiri ve Türk Makam müziği beste formu olmak üzere üç farklı anlam barındırmaktadır. Ayrıntılı bilgi için bkz. Salgar, F. (). Türk Müziği’nde Makamlar, Usüller ve Seyir Örnekleri. İstanbul: Ötüken Yayınları, ; “Semâi Karagöz oyunu eserlerinde ritim öğesi olarak yer alır. Şiir olarak semai Anadolu Türk halk şiirinde bir formdur. Bu şiir besteyle okunursa yine aynı adı alır ve semâi usülü ile ilgisi yoktur. Türk Makam müziğinde semâi, lâdîni ve güfteli eserler için kullanılan bir kompozisyon formudur. Semâi formu adını ölçüldüğü usülden alır; yalnız Aksak Semâi, Yürük Semâi usülleri ve mertebeleri ile ölçülür. Ağır Semâi ve Yürük Semâi olarak ikiye ayrılır. Saz Semâîsi Türk Makam müziğinin saz eseri formudur. Ağır Semâi yapısı ağır, etkili bir formdur. Fasıl içerisinde besteler ve yürük semâiler arasında icrâ edilir ve terennümlüdür.” Ayrıntılı bilgi için bkz. Öztuna, Y. (). Türk Mûsikîsi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi. İstanbul: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 8 Perde gazelleri hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Kımışoğlu, Z. (). Karagöz’de Perde Gazelleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi, Erzurum.; Oral Ü. (). Karagöz’de Perde Gazelleri. 1 bs, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları; Aytaç, P. (). Karagöz’ün Perde Gazellerinde Tasavvuf. Somut Olmayan Kültürel Miras Yaşayan Karagöz Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Ankara: Gazi Üniversitesi, ; Solmaz, S. (). Klasik Türk Edebiyatı ile Halk Edebiyatının Kesişme Noktalarından Biri: Perde Gazelleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 43, İTOBİAD KONGRE/19

nest...

67454 67455 67456 67457 67458