Verilen Platolardan Hangisi Ülkemizin Güney Kesiminde Yer Alır

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ
Yeri ve Konumu
Türkiye'nin güneydoğusunda yer alır. Kuzeyden Doğu Anadolu, güneyden Suriye, batıdan Akdeniz Bölgesi ile çevrili olup, Türkiye'nin en küçük bölgesidir (% 8). İç Anadolu Bölgesiyle sınırı bulunmayan tek bölgemizdir.
Bölgenin belirlenmesinde genelde platolardan : oluşması mevsimi sıcaklığının fazla olması yetersiz, buharlaşmanın fazla üreten bölge olması etkilidir.
Yer Şekilleri
Yüzey şekilleri sade olan bölgenin kuzeyini Güneydoğu Toroslar kaplar. Bölgenin büyük kısmı, batıda m yükseklikteki Gaziantep ve Urfa Platoları ile kaplıdır. Bu platonun güneyinde Harran, Şuhut, Birecik, Ceylanpınar, Tilbeşar ovaları yer alır. Bölgenin ortasında Karacadağ sönmüş volkanı, en yüksek yeridir. Bu dağın doğusunda Diyarbakır Havzası ile Mardin Eşiği yer alır.
İklim ve Bitki Örtüsü
Bölgenin batısında Akdeniz iklimi hissedilirken, doğusunda kara iklimi hâkimdir.
Güneydeki çöllerin etkisi, buharlaşmanın fazla olması, denizden uzak olması ve bulunduğu enlemlerden dolayı Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin en yüksek sıcaklıklarının ölçüldüğü ve en kurak bölgesidir. Sulamaya en fazla ihtiyaç duyulan bölgemiz de Güneydoğu Anadolu Bölgesidir.
En yağışlı mevsim kış, en kurak mevsim yazdır, Yıllık yağış mm civarındadır.
Orman bakımından en fakir bölgemizdir (% 1). Bitki örtüsü bozkırdır. Batı kesiminde makilere rastlanır.
Akarsular ve Gölleri
Bölgede ülkemizin en fazla su taşıyan Fırat ve l Dicle ırmakları yer alır. Fırat kaynağını Doğu Anadolu'dan, Dicle Toroslardan alır. Ülkemiz topraklarının dışına (Suriye'ye) girer. Irak'ta Basra körfezine dökülürler. Ancak şiddetli buharlaşma ve kuraklık sebebiyle yazın bu ırmakların seviyeleri büyük ölçüde düşer.
Fırat ve Dicle ırmaklarının derin vadiler içerisinden akması sebebiyle, sulamada yeterince faydalanılamamakta idi. Ancak, Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) n in faaliyete geçmesiyle birlikte bölgenin su problemi geniş ölçüde giderilmiştir.
Başta Urfa olmak üzere Adıyaman, Gaziantep, Diyarbakır, Mardin ve Siirt illeri GAP'tan faydalanan illerimizdir. Bölgede tek doğal göl Adıyaman'daki Gölbaşı gölüdür.
Bölgede Atatürk, Devegeçidi, Batman, Birecik, Karkamış, Kralkızı, Mısu Baraj gölleri bulunur.
Nüfus ve Yerleşme
Nüfusu en az olan bölgemiz olmasına rağmen, nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının üstündedir.
Yükseltinin az olması, ulaşım yolları üzerinde bulunması, tarım alanlarının geniş olması nüfusu artıran önemli etkenlerdir. Ancak bölge başka bölgelere göç vermektedir. Nüfus daha çok Gaziantep, Mardin Eşiği ve Torosların eteklerinde toplanmıştır. Nüfus su imkânlarına bağlıdır. Bölgede önemli şehirler: Gaziantep, Diyarbakır, Adıyaman, Mardin, Siirt, Şanlıurfa'dır.
Tarım ve Hayvancılık
Bölgede düzlüklerin geniş yer tutmasına ve tarım alanlarının çok olmasına rağmen, sulama probleminden dolayı tarım yeterince gelişmemiştir. Ancak, GAP'ın uygulanması tarım faaliyetlerini artıracaktır. Bölge halkının en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Antepfıstığı ve mercimek üretiminde Türkiye'de ilk sırada yer alır. Diğer tarım ürünleri pamuk, tütün, susamdır.
Bölgede tarımın en büyük problemi yaz kuraklığından dolayı sulamadır.
Bölgede en çok koyun ve keçi beslenir. Siirt çevresinde tiftik keçisi de beslenir. Canlı hayvan ticareti önemli yer tutar.
Sanayi ve Madencilik
Bölgede sanayi fazla gelişmemiştir. Sanayi merkezi Gaziantep'tir. Petrol arıtma (Batman), dokuma, gıda, çimento (Gaziantep) önemli sanayi
dallarıdır. Önemli yeraltı kaynakları ise; Mardin Mazı dağında fosfat, Cizre ve Silopi'de linyit, Batman, Adıyaman ve Siirt'te çıkarılan petroldür. Petrol (Adıyaman, Kâhta, Garzan, Siirt, Batman), fosfat (Şanlıurfa, Mardin-Mazı dağı), linyit (Cizre-Silopi) başlıca yeraltı zenginlikleridir. Urfa (Balıklı Göl), Diyarbakır (surları), Adıyaman (tarihî kalıntıları) ile önemli tarihî ve turizm zenginliklerine sahiptir.
Karacadağ sönmüş volkanı bölgeyi, Orta Fırat ve Dicle Bölümü olmak üzere iki bölüme ayırır.

ORTA FIRAT BÖLÜMÜ&#;

Karacadağ'ın batısındaki bölümdür. Bölümde yer-şekilleri sadedir. Fırat ve kolları tarafından yarılmış olan Gaziantep ve Şanlıurfa platoları geniş yer kaplar. Ovalar ise: Altınbaşak (Harran), Gaziantep, Şanlıurfa, Ceylanpmar, Birecik, Suruç ve Tilbeşar ovalarıdır.
Fırat ırmağı bölümün başlıca akarsuyudur. Bu ırmak üzerinde kurulan Atatürk Barajı elektrik enerjisi ve sulama amaçlı olup, Türkiye'nin 3. büyük gölü sayılır. Doğal göl yoktur. Atatürk Barajı'ndan çevreyi sulamak için Şanlı Urfa tünellerinden faydalanılmaktadır.
Bölümün batısı Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Batıdan doğuya doğru Akdeniz'in etkisi azalır ve iklim karasallasın Yağış Dicle Bölümü'nden fazladır.
Bölümde tarım, sulama imkânları ölçüsünde giderek gelişmektedir. Antep fıstığı, zeytin, susam, tütün, pamuk, buğday, mercimek başlıca tarım ürünleridir.
Mercimek, kuraklığa dayanıklı bir bitki olduğundan, Güneydoğu Anadolu'da bol miktarda yetiştirilmektedir. Türkiye'nin kırmızı mercimek üretiminin % 85'i bu bölgeden karşılanmaktadır.
Nüfusu; Dicle Bölümü'nden fazla olup, nüfus çoğunlukla batı kesimlerinde Gaziantep civarında yoğunlaşmıştır. Önemli yerleşim merkezleri, Şanlıurfa, Gaziantep, Adıyaman, Nizip, Birecik, Siverek, Ceylanpınar
Bölümün başlıca sanayi merkezi Güneydoğu ve Akdeniz Bölgesi arasındaki yol üzerinde bulunan Gaziantep dokuma, çimento, deri, gıda, kimya plastik sanayi, tarım aletleri, bitkisel yağ, demirdöküm fabrikaları vardır.
Adıyaman'ca tütün işleme, çimento, deri, dokuma; Şanlıurfa'da yün, çimento, tarım makineleri, tesisleri ve Türkiye'nin en çok elektrik enerjisi üreten Atatürk Barajı ve hidroelektrik santralı yer alır. Adıyaman, Kâhta'da petrol yatakları vardır. Gaziantep çevresinde krom çıkarılır. Peygamberler şehri olarak bilinen Şanlıurfa'da Halilül Rahman Camii ve Balıklı Göl; Hasankeyf'fe (Mardin) Artuklu eserleri, Harran (Dünya'da bilinen ilk üniversite ve rasathanesi bulunan kalıntılar, Ha-sankeyf'teki tarihî eserler, Adıyaman'da Nemrut dağındaki heykeller ve tapınaklar bölgenin önemli turizm değerleridir.
DİCLE BÖLÜMÜ
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Karacadağ volkanının doğusunda kalan bölümüdür. Diyarbakır Havzası ve Mardin Eşiği bölümün önemli yeryüzü şekilleridir. Bölümün önemli akarsuları: Dicle ve kolları (Batman, Botan, Garzan) dır. Bu akarsular üzerinde Devegeçidi, Kralkızı, Dicle, Batman Barajlarıyer alır.İklim karasaldır. Yağışlar Orta Fırat Bölümü'nden azdır. Doğal bitki örtüsü bozkırdır. Şiddetli buharlaşmadan dolayı suya olan jhtiyaç fazladır. Mercimek, Antep fıstığı (Siirt ve çevresinde), tütün, buğday, arpa, karpuz (Diyarbakır) bölümün başlıca ürünleridir.
Bölümde bozkırlar geniş yer kapladığından, büyükbaş hayvancılık yaygındır. Mardin ve Siirt yöresinde tiftik keçisi beslenir. Bölümün nüfus yoğunluğu ve kentleşme oranı düşüktür. En önemli kenti Diyarbakır'dır. Diğer önemli kentler Batman, Mardin, Nusaybin, Siirt ve Cizredir.
Garzan, Raman, Kurtalan'da petrol; ülke ihtiyacının %15'ini karşılar. Mazıdağı'nda, fosfat, Cizre'de linyit ve mermer çıkarılır. Batman'da petrol rafinerisi, Diyarbakır'da dokuma, süt ürünleri, içki sanayi, Siirt'te dokuma (kilim ve battaniye) başlıca sanayi kollarıdır. Nusaybin Suriye ile Habur Sınır Kapısı da Irak'la olan ticaretimizde önemli yer tutar. Diyarbakır'ın surları, çermik kaplıcaları ve diğer tarihî eserler turizm açısından büyük değer taşımak
Bölgenin Türkiye Ekonomisindeki Yeri
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Türkiye ekonomisine en büyük katkısı tarım ve maden kaynaklan (petrol) alanındadır. GAP'ın tam olarak hayata geçirilmesiyle birlikte tarıma elverişli geniş alanlar sulanabilecek ve üretim artacaktır. Bölgede yetiştirilen tüm ürünlerin ülkemiz genelindeki paylan şöyledir.

Test 1&#;

1.Aşağıdakilerden hangisi İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin ortak özelliğidir?
A) Yaz kuraklığı B) Yaz sıcaklığı
C) Yağış rejimi D) Maden çeşitleri
2. Güneydoğu Anadolu Bölgesi nüfus sayısı yönünden sonuncu olmasına rağmen, nüfus yoğunluğunda ön sıralardadır.
Bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yerşekillerinin sade olması
B) Yüzölçümünün küçük olması
C) Göç vermemesi
D) İki bölümden oluşması
3.Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde küçükbaş hayvancılığın yaygın olması bölgenin daha çok hangi özelliği ile ilgilidir?
A) Düz alanlarının geniş olması
B) Tahıl tarımının yaygın olması
C) Bozkır alanlarının geniş yer kaplaması
D) Kış yağışlarının fazla olması
4. Diyarbakır, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Dicle Bölümü'nün en büyük ticaret, endüstri ve kültür merkezidir.
Bu durumun en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Turistik yerlerinin fazla olması
B) Çeşitli tarım ürünlerinin yetiştirilmesi
C) Yolların kavşak noktası üzerinde yer alması
D) Nüfus yoğunluğunun fazla olması
5. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne düşen yıllık yağış miktarı ortalama mm dir.
Buna rağmen bölgenin yaz mevsiminde aşırı kurak geçmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yağış rejimi
B) Yüksek sıcaklıklar
C) Toprak yapısı
D) Bozkır alanların yayılması
6. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde tarımda sulamaya çok ihtiyaç duyulmakla beraber Dicle ve Fırat nehirlerinden fazla yararlanılama-maktadır.
Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Akarsuların akımlarında yazın azalma meydana gelmesi
B) Daha çok içme suyu olarak yararlanılması
C) Suların komşu ülkelere akıtılması
D) Derin vadiler içerisinde akmaları
7.Aşağıdakilerden hangisi Güneydoğu Anadolu'nun alçak yerleri arasında gösterilemez?
I. Altınbaşak ovası
II. Ceylanpınar ovası
III. Birecik
IV. Mardin eşiği
A) l B) II C) III D) IV
8. Aşağıdaki volkanik dağlardan hangisi Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bulunur?
A) Erciyes B) Süphan
C) Karacadağ D) Nemrut
9. Türkiye'de yazların en sıcak geçtiği bölgenin Güney Doğu Anadolu olmasının nedenleri arasında;
I. Güneyden gelen çöl rüzgarlarına açık olması
II. Ekvatora yakın olması
III. Bitki örtüsünün fakir olması
IV. Buharlaşmanın fazla olması
gibi faktörlerden hangileri etkilidir?
A) l ve II B) II ve III
C) l ve III D) l-II ve IV
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaz ve kış mevsiminde sıcaklık farkının fazla olmasında aşağıdakilerden hangisi etkilidir?
A) Nem miktarının az olması
B) Ormanların fakir olması
C) Yerşekillerinin sade olması
D) Akarsuların derin vadilerden akması
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde aşağıdaki madenlerden hangisi daha çok çıkarılmaktadır?
A) Petrol B) Krom
C) Bakır D) Taşkömürü
GAP projesinden sonra aşağıdaki tarım ürünlerinden hangisinin üretiminde çok büyük bir artış olmaz?
A) Zeytin B) Mısır
C) Pirinç D) Sebze
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin sanayide en gelişmiş merkezi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Adıyaman B) Batman
C) Gaziantep D) Diyarbakır
Fırat Nehri üzerinde aşağıdaki barajlardan hangisi kurulu değildir?
A) Keban B) Karakaya
C) Atatürk D) Devegeçidi

TEST 2&#;

1.Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde tarımı olumsuz yönde etkileyen en önemli neden aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sıcaklık
B) Kuraklık
C) Bitki örtüsü ö) Yağış
2. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde nüfusun çoğu batıda toplanmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bunun nedeni olamaz?
A) İklim koşullarının elverişli olması
B) Sulama koşullarının uygun olması
C) Tarıma daha çok elverişli olması
D) Madenler yönünden çok zengin olması
3. Yurdumuzda baraj yapılmasının en önemli sebebi elektrik elde etmektir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde baraj yapılmasının en önemli sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sulamayı artırmak
B) Balıkçılık yapmak
C) Ulaşımı geliştirmek
D) İklimi ılımanlaştırmak
4. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Mardin -Mazıdağında fosfat madeni çıkarılır. Fosfat madeni, en çok aşağıdaki alanların hangisinde ve ne amaçla kullanılır?
A) Madencilik -> Ayrıştırma
B) Elektrik -> iletim
C) Tarım -»Gübreleme
D) Dokumacılık -> Boyama
5. Güneydoğu Anadolu Bölgesi, aşağıdaki alanların hangisiyle Türkiye ekonomisine daha çok katkıda bulunur?
A) Hayvancılıkla
B) Endüstrisiyle
C) Petrol yataklarıyla
D) Sebze tarımıyla
6. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde kışlar. Karadeniz Bölgesinin kıyı kesimine göre daha soğuk geçmesi öncelikle aşağıdakiler-, den hangisiyle çelişir?
A) Yükselti
B) Nem oranı
C) Karasallık
D) Enlem
7. Atatürk Barajı yapımı ve GAP uygulaması bölgede tarım verimini yükseltmeyi amaçlamaktadır.
GAP ile sulanması istenen yöreler aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dicle Ovası
B) Altınbaşak ve Ceylanpınar Ovaları
C) Elâzığ Ovası
D) Malatya Ovası
8. Güneydoğu ile Doğu Anadolu Bölgesi'nde yağış değerleri birbirine yakın olmasına rağmen kuraklığın Güneydoğu'da daha fazlı hissedilmesinde aşağıdakilerden hangisinin bir etkisi yoktur?
A) Yükseltinin az olması
B) Sıcaklığın yüksek olması
C) Buharlaşmanın fazla olması
D) Alanının küçük olması
9. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde buğday üretiminin pirinç üretiminden fazla olması, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Buğdayın pirinçten daha besleyici olması
B) Kış mevsiminin yağışlı geçmesi
C) Buğdayın pirinçten daha az suya ihtiyaç duyması
D) Sıcaklık değerlerinin pirinç tarımı için ye terli olmaması
Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) tamamlandığında bölgede oluşacak değişikliklerden biri aşağıdakilerden hangisi olamaz?
A) Tarımsal üretimin artması
B) Tarım ürün çeşidinin artması
C) Nemliliğin artması
D) Sanayi alanındaki yatırımların azalması
Yurdumuzda en çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yetiştirilen tarım ürünleri hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) Yer fıstığı - üzüm - buğday
B) Antep fıstığı - mercimek - üzüm
C) Mercimek - pirinç - zeytin
D) Üzüm - Antep fıstığı - turunçgil
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ürün çeşidinin artması, tarımda verimin yükselmesi nadasa bırakılan toprakların oranının azalması için öncelikle aşağıdaki sorunlardan hangisinin çözülmesi gerekir?
A) Sulama B) Gübreleme
C) Tohum ishali D) Makineleşme
Bir bölgede bir yıl içinde görülen aşırı kuraklıktan aşağıdakilerden hangisi en az etkilenir?
A) Üründe verim oranı
B) Sulama olanakları
C) Yeraltı suları
D) Ekili alanların bölge içindeki oranı


Yukarıdaki grafiklerde Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde üretilen ürünlerin Türkiye ekonomisindeki yeri ve üretim oranları (%) verilmiştir. Soru işareti ile gösterilen ürün aşağıdakilerden hangisidir?
A) Antep fıstığı B) Zeytin
C) Kavun D) Susam
Aşağıdakilerden hangisi Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin özelliklerinden dgğildjr?
A) Türkiye'nin petrol bölgesidir.
B) Tarımın en çok geliştiği bölgemizdir.
C) Sönmüş bir volkanik dağa sahiptir.
D) Yurdumuzun yazın en sıcak bölgesidir.
Diyarbakır, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Dicle Bölümü'nün en gelişmiş kentidir.
Diyarbakır'ın gelişmesini, çevresinin ekonomi ve kültür merkezi olmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kent nüfusunun hızla artması
B) Eskiden beri Anadolu - Mezopotamya arasında işlek ticaret yolu üzerinde bulunması
C) Bölgede geniş alanlarda tarım yapılması
D) Tarıma bağlı sanayilerinin gelişmiş olması
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Orta Fırat Bölümü'nde tarım ürünlerinin daha çeşitlendiği görülmektedir.
Aşağıdakilerden hangisi, tarım ürünlerinde çok çeşitlilik oluşturan etmenlerden biri değildir?
A) Arazi yükseltisinin az olması
B) Akdeniz ikliminden etkilenmesi
C) Tarım alanlarının geniş olması
D) İklime uygun ürünlerinin yetiştirilmesi