Diş Çıkaran Bebeğin Kakası Nasıl Olur

Bebeklerin doğumdan sonra 5. ve 9. ayları arasında ilk süt dişleri sürmeye başlar. Bazı aileler
bebeklerinin ilk dişini, diş buğdayı adetiyle kutlamaktadırlar. Bu diş çıkarma süreci, anne-babaları
endişelendirse de olması gereken, doğal bir süreçtir. Bebek, bu dönemde sancılı, huzursuz ve iştahsız
olabilmektedir. Ailelerin de bu dönemde bebeklerinin diş çıkarma belirtilerine dikkat edip, bebeğe
ona göre yaklaşmaları gerekmektedir.

Bebeklerde diş çıkarma belirtisi nelerdir?
Bebeklerin bu dönemde salya üretimleri, normalden daha fazla olmaktadır. Bebeğinizin diş etinde
kızarıklık ve şişlik görebilirsiniz. Bu kızarıklıklar bazen, bebeğin yanak ve çene bölgesinden de
oluşabilmektedir. Miniğinizin diş etleri kaşındığı veya canı acıdığı için bu dönemde huzursuz olması ve
çok ağlaması normaldir. Uykusuzluk, iştahsızlık, yanak kaşıma, ısırma, kulak çekiştirme bebeklerin diş
çıkma dönemindeki diğer belirtileridir. Çocuklar bu dönemde hastalıklara daha meyilli olurlar. Bu
sebeple; ateş ve ishal gibi belirtiler de görülebilir.

Peki, neler yapılmalı? Neler yapılmamalı?
Öncelikle bu dönemde; gereksiz ilaç ve bebek diş jeli bilinen diğer adıyla diş çıkarma jeli kullanmak
uzmanlar tarafından tavsiye edilmemektedir. Diş çıkarma döneminde ilk etapta ağız salyası artışı çok
olduğundan bebeğin ağız çevresi veya çenesinde kızarıklıklar meydana gelebilir. Bu gibi durumlarda
miniğinizin yüzünü temiz ve yumuşak bir bezle silebilir, doğal ve nemlendirici özellikli bir krem ile
kuruyan bölgeyi rahatlatabilirsiniz. Bu dönemde bebeğinize sevdiği veya seveceği tarzda oyun ve
oyuncaklarla ağrısını unutturabilirsiniz. Bebek diş kaşıyıcı olarak ise boyar madde içermeyen ve
plastik olmayan diş kaşıma aparatlarını tercih edebilirsiniz. Bunu bebeğinize çok soğuk olmamak
kaydıyla, serinletilmiş bir şekilde rahatlaması için verebilirsiniz. Diş çıkarma evresinde bebekler çok
fazla salya kaybettiği için bol bol emzirilerek, kaybedilen sıvı telafi edilmelidir. Bebeklerin bazen bu
dönemde diş etlerinde oluşan ağrı, yanaklarına ve kulaklarına vurabilmektedir. Bunu engellemek için
küçük dokunuşlarla, bebeğin yanak ve kulak kenarlarına hafif masaj yapılabilir. Hepsini yaptığınız
halde bebek çok huzursuzsa veya bebekte ateş ve ishal gibi belirtiler görülüyorsa zaman
kaybedilmeden bebek bir Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanına gösterilmelidir. Bazı bebeklerde
dişler, d vitamini eksikliği veya başka hastalıklara bağlı olarak geç çıkabilmektedir. D vitamini diş
çıkarma sürecinde etkili olabilir ancak bu gibi durumlarda bebeğe, kendi başına d vitamini vermek gibi
davranışlardan kaçınılmalı, yine hekim tavsiyesine göre hareket edilmelidir.

Bebeklerde Diş Çıkarma Döneminde Pişik Nasıl Geçer?

Pişik, diş çıkarma belirtileri arasında sayılmaz. Ancak diş çıkarma bebeklerde ishal görülmesine neden olabilir, ishale bağlı olarak da pişik oluşma riski artabilir.⁽²⁾Bebeklerde pişik, sık görülen bir durumdur ve önlem alınmadığında ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Peki, pişik nedir?Bebeğinizin cildi hassas ve enfeksiyonlara açık bir yapıya sahiptir. Bezin bağlandığı bölgelerde kırmızılık şeklinde iltihaplı görünüm sergileyen cilt dokusu, pişik olarak tanımlanır. Bebeğin kalça, uyluk bölgesinde ve genital organı çevresinde kırmızı, hassas görünümlü bir cilt dokusu oluşur. Bebeğin altını değiştirme işlemi sırasında, onun rahatsız olduğunu ve acı hissettiğini fark edebilirsiniz. Bu bölgeler yıkanırken bebeğiniz ağlayabilir ya da dokunulduğunda telaşlanabilir. Pişik aşağıdaki durumlardan dolayı oluşabilir:

• Bebeğin altı uzun süre değiştirilmezse cilt, idrar ve dışkıya maruz kalır ve bebeğin hassas cildi tahriş olur. Dışkı cildi idrardan daha çok tahriş eder. Özellikle bebek ishal ise pişik görülme riski daha yüksektir. Bebeğinizin cildini korumak amacıyla sürtünmeyi azaltan bir bariyer oluşturmak ve cildin doğal bariyerinin korunmasına yardımcı olmak için Bepanthol® Baby Pişik Önleyici Merhem gibi koruyucu bir merhem kullanın.
• Dar çocuk bezleri ya da kıyafetler, bebek cildini tahriş ederek pişiğe neden olabilir. Ayrıca yeni bir bebek bezi ya da kıyafet, yeni bir deterjan, çamaşır suyu, yumuşatıcı, ürünler bebek cildinde alerjiye neden olarak pişik oluşumuna neden olabilir.
• Bazı enfeksiyonlar, bebek bezinin bulunduğu ortam nemli olduğu için daha çabuk yayılıp pişik oluşumuna yol açabilir.
• Ek gıdalara başlanılan dönemde bebeğin dışkı ve idrarında değişiklikler yaratır ve daha çok dışkılama ve idrar yapmasına neden olabilir. Bu değişiklikler pişiğe neden olabilir.
• Antibiyotik kullanımı, kötü bakteriler kadar iyi bakterileri de öldürür. Bu durum bebeğin cildinde maya büyümesini kontrol eden iyi bakterilerin de ortadan kalkmasına yol açarak pişiğe neden olabilir.

Peki, pişik nasıl geçer? Pişiği önlemek için aşağıdaki noktalara ekstra özen göstermeniz gerekebilir:

• Pişiği önlemenin en etkili yolu, bez bölgesinin temiz ve kuru tutulmasını sağlamaktır. Bebeğinizin bezini sık sık kontrol edip ıslanır ıslanmaz değiştirmelisiniz. Bez değiştirme işlemi öncesi ve sonrasında da ellerinizi mutlaka yıkamalısınız.
• Her bez değişiminde mümkünse bebeğin alt bölgesini yıkamalı, yeni bez takmadan önce cildinin iyice kuruduğundan emin olmalısınız. Kurutma işlemi sırasında bebeğin cildini ovmaktan kaçınmalısınız. Hafif ve nazik hareketlerle kurutma işlemini tamamlamalısınız. Alt bölgesini yıkayamıyorsanız ılık suyla ıslatılmış pamuk ya da su bazlı ıslak mendiller kullanabilirsiniz.
• Çocuk bezini aşırı sıkmadan bağlamalısınız. Bezin hava akışına izin verecek sıkılıkta olması, cildin nefes almasını sağlar. Ayrıca çok sıkı bezler cildi tahriş edebilir.
• Bebeğinizin altını temizledikten sonra pişik önleyici krem ve ya merhem kullanabilirsiniz.^(10)(11)(12)

Bebeklerin 20 süt dişinin genellikle aylarda başlayıp aylarda biten bir süreç olduğunu söyleyen Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, “Ancak ilk diş yaşı ay kadar erken olabildiği gibi 15 aylıkken ilk dişini çıkaran bebekler de vardır. Diş çıkarma belirtileri de bebekler arasında değişkendir. Anne babanın diş çıkarma yaşları, genetik ve hormonal yapı kadar beslenme durumu da bu konuda etkilidir” dedi.

Bebeklerde Diş Çıkarma Belirtileri

Bebeklerde genellikle ilk çıkan dişin alt ön kesici dişler olduğunu dile getiren Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, “İlk diş sonrası 6 ayda sırasıyla alt ve üstte 4’er kesici diş çıkar. Genelde kesici dişler simetrik çiftler olarak çıkarlar. Daha sonraki aylık dönemde 4 adet birinci süt azı dişleri çıkmaya başlar. Bir sonraki 6 aylık dönemde yani 18 ile 24 arasında 4 adet köpek dişleri çıkar. Son 6 aylık dönem yani aylar arasında ise 4 adet ikinci süt azı dişleri çıkarak tamamlanır.

Böylece bebeklerin süt dişlerinin tamamlanması 2, yaşını bulabilmektedir. Ayrıca 6 aylık sapmalar normal kabul edilebilir” şeklinde konuştu. Dişlerin bahsedilen çıkış sırasının bozulduğu durumların da görüldüğünü söyleyen Dr. Sokullu, “Üst dişlerin önce çıktığı, köpek ve azı dişlerinin eşzamanlı çıktığı çocuklar da görülebilir. İlk ayda hiç diş çıkarmamış olan bebeklerin sistemik bir sorun açısından değerlendirilmesi gerekir” açıklamasında bulundu.

Diş etinde şişlik, hassasiyet ve morluk görülebilir

Diş çıkarma aşamasında damak kenarında şişkinlik, gerginlik ve ele gelen sertlik olabileceğini söyleyen Dr. Ayşe Sokullu, “Morumsu bir şişlik de gelişebilir. Buna ‘sürme kisti’ denir, dişin diş eti içerisinde hareketi sürecinde kılcal damar açılmaları ile oluşan kabarık yapıdır. Bunun için o bölgeye masaj uygulanması ya da diş kaşıyıcıları buzdolabında bekleterek soğuk ama donmamış olarak çocuğa vermek rahatlatıcı olabilir” dedi.

Bebeklerde ilk dişlerin eğri dizilimli çıkabildiğini, diş dizisi oluşup yan yana sıralanma gerçekleşene kadar bu durumun doğal olduğunu belirten Dr. Sokullu, “Ancak diş etinde şişkinlik ve hassasiyet, morluk gibi belirtilere rağmen devam eden aylarda diş çıkmazsa diş hekimine başvurmak gerekir. Diş çıkarma süreçlerinde şişlik genellikle hafta ile sınırlıdır. Giderek artan şişlikler, dişeti kanamaları, tekrarlayan aftlar gibi durumlar çocuk hekimine danışılmalı. Dişeti hastalıkları ve tekrarlayan aftlar bazen bağışıklık bozukluğu ile seyreden hastalıkların ilk habercisi olabilir” uyarısında bulundu.

Bebeklerde diş çıkarma döneminde, ateş 3 günden fazla sürüyorsa doktora başvurulmalı

Diş çıkarma döneminde hafif ateş görülebildiğinin, ancak günden uzun sürmediğinin altını çizen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, “Ateş derecenin üzerine çıkmaz. 38,5 derece ve üzeri ateşler, özellikle 3 günün üzerinde devam ediyorsa ve eşlik eden kusma, ishal, döküntü gibi ek belirtiler de varsa diş çıkarma dönemine denk gelen bir enfeksiyon olasılığı açısından çocuk doktoruna başvurulmalı” açıklamasında bulundu.

Salya artışı hemen diş çıkaracağını göstermez

Bebeklerde aylıktan itibaren tükürük bezlerinde salgı artışı ve eş zamanlı olarak ellerini ağza götürme, yumruğunu emme şeklinde hareketlerin yoğun olduğu bir dönem yaşandığını vurgulayan Dr. Ayşe Sokullu, “Salya artışı hemen diş çıkacağını göstermez. 15 aylık ilk dişini çıkaran bebekler bile aylıkken bu periyottan geçer. Diş çıkarma sırasında iyice artarak kendini gösterir” dedi. Diş çıkaran bebeklerde normalde var olan kaka kıvamının da biraz cıvık olabileceğini söyleyen Dr. Sokullu, “Ancak ciddi sıvı kaybettiren ishal diş çıkışına bağlanamaz. Kusmalar üst ön dişlerin çıkış ve değişme dönemlerinde kolay uyarılabilir. Viral enfeksiyonlar açısından değerlendirme gerekir” açıklamasında bulundu.

Diş temizliğine dikkat edilmeli

İlk dişlerin çıkışından itibaren diş temizliğine önem verilmesi gerektiğini vurgulayan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayşe Sokullu, “Değişecek olsalar da süt dişlerinin çürük olması genel sağlığa, ağız florasına ve kalıcı dişlerin sağlığına zarar verir. İlk aylarda temizleme mendilleri, arka dişler çıktıktan sonra küçük diş fırçaları temizlik için kullanılabilir.

Bebeklerde diş macunu ne zaman kullanılmalı?

Diş macununa ilk 3 yaşta gerek yoktur ve yutma/aspirasyon sebebi ile tehlikeli olabilir. 3 yaş sonrası diş macunu mercimek büyüklüğünde kullanılabilir. Fluorürlü bir diş macunu tercih edilir. Diş temizliğinde asıl olan macun değil doğru fırçalamalıdır; diş etlerini hırpalamayacak şiddette ama yeterli temizliği sağlayacak sürede fırçalama çocuklara öğretilmeli” dedi.

Araştırmalar, çocukların en geç bir yaşından itibaren düzenli olarak diş hekimi kontrollerine gitmeleri ve günde en az iki kere dişlerini fırçalamaları gerektiğini gösteriyor. Bu nedenle çocukların ağız ve diş sağlığının devamı için siz de harekete geçin. İlk ağız ve diş muayenesi, çocuğun ilk dişi çıktıktan sonra 6 ay ile 1 yaş arasında olması gerekiyor.

Çocukların ilk ağız ve diş sağlığı muayenesi ne zaman yapılmalı?

İlk diş hekimi ziyaretinin bu kadar erken başlamasının en önemli nedeni, bebeklik döneminde dişlerin nasıl temizlenmesi gerektiğini ebeveynlere gösterebilmek ve yanlış beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak çok küçük yaşlarda oluşabilen biberon çürüklerinden bebeklerin korunmasını sağlamak.

Bebeklerin dişleri ne zaman fırçalanmaya başlanmalı?

Bebeklerde ilk diş çıktığı andan itibaren bebeklerin dişlerinin düzenli olarak fırçalanmaya başlanması gerekiyor. Temizleme işlemi, her beslenmenin sonrasında bebekler için özel olarak üretilmiş diş fırçalarıyla yapılabiliyor. 0 ile 3 yaş arası fluorid içerikli diş macunu kullanımı önerilmemekle beraber, bu yaşlar arasında sadece su kullanarak diş fırçalamak temizlik için yeterli oluyor. Ayrıca çocuklar için özel olarak üretilmiş fluorid içermeyen diş macunları da kullanılabiliyor. Çocuğun dişleri 3 ile 3,5 yaşından itibaren 12 yaşına gelinceye kadar düşük oranda fluorid içeren çocuk diş macunlarıyla fırçalanabilir.

Bebeklerde süt dişlerindeki çürükler neden önemli?

Süt dişlerinin birinci görevi beslenmenin sağlanmasıdır. Süt dişlerinde oluşan çürükler beslenme sırasında ağrıya neden oluyor ve bunun sonucunda çocuk beslenmeyi reddediyor. Bu da çocuğun büyüme gelişimini olumsuz yönde etkiliyor. Bakteriler, çürük lezyonlarında sağlam diş yüzeylerine oranla daha çabuk ürüyor. Ağızdaki bakteri sayısının artışı, çocukların ağız ve diş sağlıkları için olduğu kadar, genel sağlıkları için de tehdit oluşturuyor.

Bebeklerde süt dişlerinin erken dökülmesi ne gibi sorunlara yol açıyor?

Süt dişleri, arkalarından gelen dişler için rehber görevini üstleniyorlar. Buna bağlı olarak süt dişlerinin erken kaybında diş dizisinde çapraşıklıklar ve çene gelişiminde bozukluklar meydana gelebiliyor. Çocuk, çok sayıda erken süt dişi kaybı sonucunda, görünümündeki ve konuşmasındaki bozukluklara bağlı olarak psikolojik sorunlar da yaşayabiliyor.

• Çocuklarda çürüksüz dişler için:
• Çocuğunuzu en geç bir yaşından itibaren düzenli olarak diş hekimine götürün.
• Günde en az iki kez dişlerini fırçalayın.
• Üç yaşından itibaren koruyucu uygulamalarını (fissür örtücü ve yüzeysel fluorid uygulamaları) yaptırın.
• Çocuklarınıza ara öğünlerde tatlı besinler yerine, peynir gibi lifli gıdalar, meyve ya da kuruyemiş yedirin.
• Ara öğünlerin arkasından dişlerini fırçalamasını ya da en azından ağzını çalkalamasını sağlayın. Xylitol içerikli sakızlar da, diş sağlığı açısından hem tükürük akış hızını artırması, hem de diş yüzeyindeki birikintilerin temizlenmesini sağlaması açısından yararlıdır.