Dünyanın farklı yerlerinde farklı kıyı tipleri oluşmuştur. Kıyı arkasındaki yeryüzü şekli ile iç ve dış kuvvetler kıyı türlerinin oluşumunda çok etkilidir. IV. Jeolojik dönemde buzul döneminin sona ermesinden sonra buzullar çekildi ve kıyılar ortaya çıktı. Kıyı tipleri kendi arlarında bölümlere ayrılmaktadır. Birçoğunu Türkiye’de görsek bile, burada bazı koşullardan dolayı görmediğimiz kıyı tipleri de mevcuttur. Kıyı tiplerinin şekillenmesinde etkili olan faktörler şunlardır:
Kıyı tiplerini gruplandıracak olursak:
Gelin hep beraber kıyı tiplerini detaylı bir şekilde inceleyelim.
Ayrıca CBS nedir? CBS veri özellikleri bilgilerine bakabilirsiniz.
İçindekiler
Enine kıyı tipi,dağların kıyıya dik olduğunu yerlerde meydana gelmektedir. Örnek verecek olursak; Ege bölgesinin sahili (Edremit ile Kuşadası arasında). Bu kıyılarda; birçok girintiye rastlanır ve kıta sahanlığı çok geniştir. İç bölgelere girmek daha kolaydır. Limanın hinterlandı geniştir. Okyanus etkisi içeriye nüfuz edebilir. Enine kıyı tiplerinin özellikleri şunlardır:
Boyuna kıyı tiplerini, kıyıya paralel dağların olduğu yerde görebilirsiniz. Örnek verecek olursak; Karadeniz ve Akdeniz sahili. Bu kıyılarda; daha az girinti ve çıkıntı meydana gelmektedir. Az sayıda doğal liman vardır ve hinterlandı dardır. İç kesimlere erişim zordur. Dalga erozyonunun eşlik ettiği uçurumlarda falezlerin oluşumu yüksektir. Kıyı ve iç bölgeler arasında, iklim, bitki örtüsü ve ekonomik faaliyetler açısından büyük farklılıklar bulunmaktadır. Boyuna kıyı tiplerinin özellikleri şunlardır:
Kıyı tiplerinden biri ola Ria kıyıları, Karsu Vadilerinin deniz suyuna batması sonucu ile oluşturduğu kıyı tipidir. Ria tipi kıyıların görüldüğü yerler şunlardır:
Dalmaçya tipi kıyılar, dağın oyuk kısmının kıyıya paralel bölümünün deniz altında kalması ile oluşan kıyı çeşididir. Dağların yüksek kısımları kıyıda adalar oluşturur. Dalmaçya kıyı tipine örnek verecek olursak; Adriyatik Denizinin Dalmaçya sahili (eski Yugoslavya sahili) ve ülkemizin Antalya-Kaş Sahili’ni görürüz.
Limanlı kıyı tipi, geniş taban sahip vadiler veya koyların sular altında kalmasıyla oluşan bir kıyı türü olarak bilinmektedir. Limanlı kıyı tiplerine örnekleri aşağıda görebilirsiniz:
Limanlı kıyı tiplerinin özellikleri ise şunlardır:
Haliç kıyı tipi, dere ağzında gelgit hareketi ile oluşan kıyılar olarak bilinmektedir. Avrupanın kuzeybatı kıyısındaki ana limanlara baktığımızda, haliç kıyı tipini görmek mümkün olacaktır. Bizim ülkemizde ise Haliç Tipi kıyı bulunmamaktadır.
Fiyort kıyı tipi, taşan buzul vadilerinin altında kalarak oluşan kıyı tpileridir. Bu kıyıların en güzel örnekleri İskandinavyada görülebilir. Kıyıda küçük adalar varsa ve kıyı düzensizse bu kıyılara Skell tipi kıyılar denir. Örnek olarak ise Norveç sahili verilebilir.
Resif tipi kıyılar, Mercan iskeletlerinin birikmesi ile oluşan kıyı tipi olarak bilinmektedir. Örnek olarak ise Mercan Adası Kıyısı (Avustralya ana karasının doğusu) söylenebilir.
Watt tipi kıyılar, Ay’ın hareketleri sonucunda meydana gelir. Yani daha detaylı söyleyecek olursak; Ay’ın Dünya’ya yaklaşma hareketi veya uzaklaşma hareketi sonucunda oluşan gel-gitler sebebiyle oluşmaktadır. Gel-git hareketini olmadığı yerlerde delta oluşumu söz konusu değildir. Bu demek oluyor ki, boyuna kıyı tipinin olduğu yerlerde Watt kıyı tipine rastlanmaz. Türkiye’de bu kıyı tipi yoktur.
Türkiye sınırlarında görülme ihtimali olan kıyı tipleri aşağıdaki gibidir:
Sitemizden Jeomorfoloji nedir? Detaylarına da bakabilirsiniz.
Bazı kıyı tipleri Türkiye’de görülmemektedir. Kıyı tiplerinin oluşmasında etkili olan bazı faktörler, kıyı tiplerinden bazılarının Türkiye’de görülmesini engellemektedir. Türkiye’de görülmeyen kıyı tipleri şunlardır:
Kıyı tipi olan Fiyort ve Skaryer türleri buzul erozyonu ile oluştuğundan Türkiye’de görülmemektedir. Çünkü Türkiye orta kuşakta yer olur yani matematiksel konumu gereği bu tip kıyıları barındırmaz. Watlar kıyı ve haliç tiplerine aittir. Gel-git etkisiyle meydana geldiği için Türkiyenin görülmez. Türkiye’nin özel konumundan kaynaklı olarak okyanus kıyısı bulunmamaktadır.
Fiyort kıyı tipi buzullar tarafından oluşturulduğu için Türkiye’de görülmez.
Dalmaçya kıyı tipi Antalya- Kaş sahilinde görülmektedir.
Dağlar kıyıya Karadeniz ve Akdeniz’de paralel şekilde uzanır.
Kıyı tiplerinin oluşmasında matematik konum ve göreceli konum (yer şekilleri, iklim, dağların uzanışı, jeolojik geçmiş vb. ) etkilidir. Buna bağlı olarak Türkiye’de görülen kıyı tiplerinin başlıcaları boyuna, enine, ria ve dalmaçya tipi kıyılardır.
Dağların kıyıya dik uzandığı Edremit ile Kuşadası arası, Enine Kıyı tipinin örneğidir.
Bu kıyılarda;
• Girinti ve çıkıntı fazla olduğundan doğal liman sayısı fazladır.
• Kıta sahanlığı geniştir.
• İç kesimlere ulaşım kolaydır.
• Limanların hinterlandı (art bölge) geniştir.
• Deniz etkisi iç kesimlere kadar sokulabilir.
Dağların kıyıya paralel uzandığı kıyılarda Boyuna Kıyı tipi görülür. Türkiye’de Karadeniz, Akdeniz kıyıları boyuna kıyılara en güzel örnektir.
Bu kıyılarda;
• Girinti-çıkıntı azdır.
• Doğal limanlar azdır ve hinterlantları (art bölge) dardır.
• İç kesimlere ulaşım zordur.
• Dalga aşındırması ile falez oluşumu fazladır.
• Kıyı ile iç kesim arasında iklim, bitki örtüsü, ekonomik faaliyetlerde farklılık fazladır.
Eski akarsu vadilerinin deniz suları altında kalmasıyla oluşan Ria Kıyı tipi, Türkiye’de İstanbul, Çanakkale Boğazları, Haliç ve Güneybatı Ege kıyılarında görülür.
Kıyıya paralel uzanmış dağların çukur kısımlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşan Dalmaçya Kıyı tipi Türkiye’de Kaş Finike arasında görülür.
NOT: Türkiye kıyılarında gel git genliği çok az olduğu için Haliçli ve Watt kıyı tipi ile Orta Kuşak ülkesi olduğundan dolayı Fiyort, Skyer ve mercan ada olan Atol kıyı tipleri görülmez.
Türkiyede Görülen Kıyı Tipleri Ders Notu Pdf İçin Tıklayın
TÜRKİYE KIYI TİPLERİ
161074 161075 161076 161077 161078
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası