Macro R Değeri Nedir

Hastaların yaptırdıkları çeşitli tetkikler hakkında genel bir bilgi birikimine sahip olmaları, hem kendi sağlık problemlerini daha iyi kavramaları hem de ileride ortaya çıkabilecek hastalıklarda doktora başvurulduğunda sorunlarını daha iyi ifade edebilmeleri açısından oldukça önemlidir. Bu tetkikler arasında özellikle kanda bulunan hücresel elemanların incelenmesi esasına dayanan tam kan sayımı önemli bir yer tutar. Tam kan sayımı, kırmızı ve beyaz kan hücreleri ile kan pulcuklarının sayısı ve biyokimyasal özellikleri hakkında bilgi verir. Tam kan sayımında incelenen önemli değerlerden biri de MCH değeridir.

MCH Nedir?

MCH; İngilizce “mean corpuscular hemoglobin” ifadesinin kısaltmasıdır. Bu ifade eritrosit başına düşen ortalama hemoglobin miktarını ifade eder. Sağlıklı kişilerde; kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin molekülü, yapısındaki demir atomu sayesinde akciğerlerden kana geçen oksijenin vücuttaki diğer dokulara taşınmasını ve dokularda üretilen zararlı karbondioksit gazının akciğere taşınarak vücuttan atılmasını sağlar. Aynı zamanda, bu molekül, kana kırmızı rengini veren moleküldür.

Vücutta ortaya çıkan çeşitli sağlık sorunlarına bağlı olarak hemoglobin üretimi veya metabolizmasındaki çeşitli aksaklıklar, kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin miktarını etkileyerek bazı rahatsızlıklara yol açabilir. Tam kan sayımında ölçülen MCH değeri bu sorunların tespit edilebilmesi açısından oldukça önemlidir.

MCH Değeri Nasıl Ölçülür?

Genel anlamda, kanda bulunan hücresel elemanlar hastadan alınan kan örneğinin mikroskop camına yayılmasıyla birlikte mikroskop altında incelenir. Bu yönteme periferik yayma adı verilir. Periferik yayma yönteminde, kırmızı kan hücrelerinin sayısı, şekli ve yoğunluğu detaylıca incelenir. Bu parametrelerdeki değişikliklerden yola çıkılarak çeşitli hastalıklara ilişkin fikir elde edilebilir. Bununla birlikte, periferik yayma dışında başka yöntemler de kullanılabilir.

Günümüzde, tam kan sayımı, otomatik cihazlar yardımıyla kan hücrelerinin sayısı, şekil farklılığı ve renk yoğunluğu bakımından sayısal olarak değerlendirilmesini ifade eder. Bu sayede, hücrelere ilişkin bu parametreler sayısal verilerle birlikte hesaplanır ve böylece en ufak değişiklikler bile tespit edilebilir.

MCH değeri, hücredeki hemoglobin miktarıyla ilişkili olduğundan, MCH değerinde görülen değişiklikler aynı zamanda hücrenin renk yoğunluğunu etkiler. Periferik yaymada daha soluk veya daha koyu görünen hücrelerin varlığı, tam kan sayımında MCH değerinin normal değer aralığından daha düşük veya yüksek olabileceğine işaret eder. Ayrıca, MCH değeri, hemoglobin metabolizmasına ilişkin bir değer olduğundan, bu değer, hücrelerin sayı ve şekil gibi diğer özelliklerini de etkileyebilir.

MCH Normal Değer Aralığı Nedir?

Sağlıklı bir bireyde MCH değerinin 27,5 – 33,2 pg aralığında olması gerekir. MCH değerinin bu değer aralığının altında olması MCH düşüklüğüne işaret ederken, MCH değerinin bu değer aralığının üstünde olması da MCH yüksekliğini ifade eder. MCH değerinin düşük veya yüksek olması durumunda farklı sağlık sorunlarından şüphelenilir.

MCH Düşüklüğü veya Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Tam kan sayımında ölçülen MCH değerinin 27,5 pg’den az çıkması durumunda MCH düşüklüğünden söz edilebilir. Bu durum, kanda bulunan kırmızı kan hücrelerinin ortalama hemoglobin içeriğinin yetersiz olduğu anlamına gelir. Bu da doğrudan hemoglobin üretimi veya metabolizmasında hemoglobin miktarının düşmesine neden olan bir mekanizmanın olabileceğine işaret eder.

Aşağıdaki durumlarda vücuttaki ortalama hemoglobin miktarının azalması sonucunda MCH düşüklüğü görülebilir:

•Demir eksikliği: Hemoglobin üretiminin doğrudan vücutta yeterli miktarda demir bulunmasıyla ilişkili olduğu söylenebilir. Bu anlamda, beslenme düzeninde yeteri oranda demir içeren besinlere yer vermeyen veya çeşitli sebeplere bağlı olarak demir kaybı yaşayan kişilerde hemoglobin üretimi azalır ve MCH düşüklüğü görülür.

•Kronik hastalıklar: Diyabet, eklem romatizması, böbrek yetmezliği gibi kronik rahatsızlıklarda çeşitli biyokimyasal mekanizmaların bozulması sonucunda demir emilimi ve metabolizması sekteye uğrar ve bu durum hemoglobin miktarının azalmasına neden olur.

•Kan kaybı: Vücutta ani veya kronik olarak görülebilecek kan kaybı, aynı zamanda hemoglobin kaybı anlamına geleceğinden, MCH değerini azaltabilir.

•Akdeniz anemisi: Talasemi olarak da bilinen genetik temelli bu hastalıkta, hemoglobin yapısı bozulduğundan, kırmızı kan hücresi üretimi sekteye uğrar ve buna bağlı olarak MCH düşüklüğü görülür.

•Sideroblastik anemiler (genetik/ edinsel)

•Kurşun zehirlenmesi

MCH düşüklüğünde çoğu durumda demir eksikliği, kronik hastalık veya talasemi gibi bir kansızlık (anemi) durumu söz konusu olduğundan, bu rahatsızlıklara ilişkin belirtilerin görüldüğü söylenebilir. Bu anlamda, MCH düşüklüğü saptanan kişilerde aşağıdaki belirtiler görülebilir:

•Halsizlik, yorgunluk

•Nefes darlığı

•Eforla çabuk yorulma

•Çarpıntı

•Soluk cilt

MCH yüksekliği ise genellikle hemoglobin üretimi esnasında kırmızı kan hücrelerinde görülen çeşitli değişikliklere bağlı olarak ortalama hemoglobin değerinin yükselmesi anlamına gelir. Bu anlamda, aşağıdaki durumlarda MCH değeri normalden yüksek çıkabilir:

•B12 vitamini eksikliği: B12 vitamini kırmızı kan hücrelerinin üretiminde önemli bir rol üstlenir. Bu vitaminin vücuda yeteri miktarda alınmadığı veya çeşitli rahatsızlıklar nedeniyle B12 vitamin eksikliği görüldüğü durumlarda, kırmızı kan hücrelerinin üretimi bozulur ve bu da normalden daha büyük boyutta hücrelerin oluşmasına neden olur. Bu hücreler, sağlıklı hücrelere kıyasla daha hızlı yıkıma uğradığından, anemi ortaya çıkabilir. Aynı zamanda, büyük boyutlu hücrelerde ortalama hemoglobin değeri daha yüksek ölçüldüğünden, doğal olarak MCH değeri de artar.

•Folik asit eksikliği: Folik asit, B12 vitamininde olduğu gibi, kırmızı kan hücresi üretiminde kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle, folik asit eksikliği de daha büyük boyutta hücrelerin oluşmasına ve dolayısıyla MCH değerinin artmasına neden olabilir.

•Alkol tüketimi: Kronik olarak alkol tüketen kişilerde kırmızı kan hücrelerinin boyutu artar ve bu durumda MCH değeri normalden daha yüksek bir değerde çıkabilir.

•Bazı genetik anemiler: Herediter sferositoz gibi kırmızı kan hücrelerinin şeklinin bozulmasına neden olan genetik temelli bazı anemi türlerinde MCH yüksekliği görülebilir.

•İlaç kullanımı: Bazı kemoterapi ilaçları, viral enfeksiyonlar için kullanılan bazı ajanlar, bazı diyabet ilaçları

MCH yüksekliği, tıpkı MCH düşüklüğünde olduğu gibi, sıklıkla anemi ile birlikte seyreden bir rahatsızlık olduğundan, benzer belirtilere yol açar. Bununla birlikte, B12 veya folik asit eksikliği kaynaklı MCH yüksekliği durumunda ek olarak aşağıdaki belirtiler de görülebilir:

•El ve ayaklarda uyuşma, his kaybı

•Bulantı ve kusma

•İshal

•İştah kaybı

•Unutkanlık

•Denge kaybı

MCH Düşüklüğü veya Yüksekliği Nasıl Düzeltilebilir?

MCH değerinde görülen düşüklük veya yükseklik, tek başına hastalık tanısı konması için yeterli değildir. Genellikle hastanın çeşitli şikayetlerle doktora başvurduğu durumlarda istenen tam kan sayımı testinde MCH değerinde görülen değişiklikler de saptanabilir. Bununla birlikte, MCH değerinde değişime yol açan, altta yatan bir hastalığın olması durumunda, uzman bir doktor tarafından hastanın değerlendirilmesi sonucunda kesin hastalık tanısı konulabilir. Bu doğrultuda, hastalık öyküsü ve fizik muayene bulguları ile diğer görüntüleme ve laboratuvar tetkikleri de büyük önem taşır.

Hastada MCH düşüklüğünün tespit edildiği durumlarda, yapılacak ek laboratuvar testleriyle altta yatan demir eksikliği olup olmadığı anlaşılabilir. Bu durumda, hastada demir eksikliğine yol açabilecek ek sağlık sorunları araştırılır ve hastanın beslenme düzeninde demir içerikli besinlere daha çok yer vermesi sağlanır. Aynı zamanda, demir takviyesi de yapılabilir. Kan kaybından şüphelenilen durumlarda ise kronik kan kaybına yol açabilecek diğer hastalıklar araştırılarak kan kaybına sebep olan odağın giderilmesi amaçlanır. Kronik hastalıklardan kaynaklanan MCH düşüklüğü vakalarında ise bu hastalıklara yönelik uygun tedavi planı oluşturulur.

MCH yüksekliğinde, genellikle B12 veya folik asit eksikliğinin giderilmesi hedeflenir. Bu anlamda, hastaya vitamin takviyesi yapılarak beslenme düzeni buna göre şekillendirilebilir. Aynı zamanda, vitamin eksikliğine yol açabilecek diğer hastalıklar araştırılarak bu hastalıkların tedavi edilmesi amaçlanır. Bu noktada, sigara ve alkolün de bırakılması büyük önem taşır.