Asit Baz Tepkimleri

Asit Baz Tepkimeleri Ve Bölümleri

Asit Baz Tepkimeleri, Asitlerin kimyada önemli bir bileşik sınıfı olduklarını söyleyebilmek mümkündür. Hatta günlük olarak tükettiğimiz gıda maddelerinin pek çoğunda da asit olduğunu görebilmek mümkündür. Hatta yaşamımızı sürdürmek için belli miktardaki asidin vücudumuz içerisinde yer alması gerektiğini de söyleyebiliriz. Bunların yanı sıra proteinlerin meydana gelmesinde amino asitlerin de tartışılamaz derecede büyük bir öneme sahip olduğunu görebilmek mümkündür. Ayrıca genel olarak baktığımız zaman asitleri yapısında karbon elementi bulunup bulunmamasına göre iki ayrı grupta inceleyebiliriz. Yapısında karbon bulunanlara organik, bulunmayanlara ise inorganik asitler adı verilebilmektedir.

Bazlara baktığımız zaman ise içeriğinde bir adet OH hidroksil iyonu ve en az bir metal olan bileşikler olduğunu görebiliyoruz. Bu özellikleriyle bazlar için metal hidroksitleri diyebilmek mümkündür. Bu bazların çoğunun suda çözünemeyen katı bileşikler olduğu biliniyor. Ancak bazılarının suda kolaylıkla çözündüklerini görebilmek mümkündür. Alkali olarak adlandırılan bu bazların sanayi için büyük bir öneme sahip olduğunu göfunduszeue.info bileşiklerin eskiden odun ve bitki küllerinden elde edildikleri görülmekteydi. Yakıcı alkaliler olarak da bilinen en kuvvetli bazların büyük bir dikkatle kullanılması gerekir. Çok tehlikeli maddeler olarak karşımıza çıkan bu bazlar kıyafetleri parçalayabildiği gibi deriyi de ateş ve kaynar su gibi yakabilmektedir.

Asit Baz Tepkimeleri ve Bölümleri

Asit ya da asidik özelliğe sahip olan maddeler ile baz ya da bazik özelliğe sahip olan maddelerin tepkimesi mümkündür. Bu tepkimelere "nötürleşme tepkimesi" adı da verilmektedir. Bu tepkimelerin maddelerin sınıflarına göre 5 bölüme ayrıldığını görebilmek mümkündür.

Asit- Baz Tepkimesi: Bazlarla tepkimeye giren asitler tuz ve su oluşturmaktadırlar. Ancak bazın NH3 olması durumunda sadece tuz meydana geldiği ve suyun ortaya çıkmadığı görülür. Tuzun, asit anyonu ve baz katyonundan meydana geldiğini görmek mümkündür.

Asit+ Baz = Tuz+ H2O

Asit Oksit- Baz Tepkimesi: Bazlarla tepkimeye giren asit oksitlerin su ve tuz meydana getirdiği görülmektedir.

Asit Oksit+ Baz = Tuz + H2O

Asit- Bazik Oksit Tepkimesi: Basit oksit ile tepkimeye giren asitler in tuz ve su meydana getirdiği görülür.

Asit+ Bazik Oksit = Tuz + H2O

Asit Oksit- Bazik Oksit Tepkimesi: Asit oksitler olarak adlandırılan susuz asitler ile bazik oksitler olarak adlandırılan susuz bazların tepkimeye girmeleri sonucunda sadece tuzun meydana geldiği ve su oluşturmadıkları görülür.

Asit Oksit+ Bazik Oksit = Tuz

Tuz- Asit Tepkimesi: Karbonat iyonu içermekte olan tuzların asitlerle tepkimeye girdiklerini görebilmek mümkündür. Bu tepkimelerin sonucunda tuz ve suyun yanı sıra CO2 de meydana gelmektedir. Bu tür tepkimeleri de asit baz tepkimeleri arasında değerlendirmek mümkündür.

Tuz+ Asit = Tuz + CO2 + H2O

Asit Baz Tepkimeleri ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizinkaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz.

Asit Baz Tepkimeleri ile ilgili aramalar

• Asit baz tepkimeleri 8. sınıf
• Asit baz tepkimeleri sınıf
• Asit baz Tepkimeleri örnekleri
• Asit-baz tepkimeleri endotermik mi
• Asit ve bazlar Özellikleri
• Asit baz örnekleri
• Günlük Hayatta asit baz tepkimeleri
• Asitler ve bazlar sınıf

Asit ve bazlar birbirleriyle etkileşip tuz ve su oluşturabildiği gibi metallerle de tepkime vererek çeşitli gazlar ve diğer ürünlerin oluşmasını sağlayabilir.

Nötralleşme Tepkimeleri

Asit ve bazların sulu çözeltileri tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur. Bu olaya nötralleşme, tepkimeye de nötralleşme tepkimesi denir. Nötralleşme (nötürleşme) tepkimelerine indikatör ekleyerek tam nötürleşme anını tespit edebilirsiniz. Nötralleşme tepkimesinin ana denklemi şu şekildedir.

HCl + NaOH NaCl + H₂O
HCl + KOH KCl + H₂O
H₂SO₄ + 2NaOH Na₂SO₄ + 2H₂O

Nötralleşme tepkimesinin net iyon denklemi ise şu şekilde olur.

Yani, asit çözeltisinden gelen H⁺ iyonlarıyla baz çözeltisinden gelen OH^–
iyonları kimyasal tepkime vererek su oluşturur. Bu yüzden nötralleşme tepkimesi sonucunda ortamda tüketilmemiş H⁺ veya OH^– iyonu kalmasına göre sınıflandırılabilir.

• Eğer tepkime sonucu ortamda hiç bir iyon kalmadıysa çözelti nötrdür.
• Eğer tepkime sonucu ortamda OH^– iyonu kaldıysa (başlangıç koşulu n_H+ < n_OH–) çözelti baziktir.
• Eğer tepkime sonucu ortamda H⁺ iyonu kaldıysa (başlangıç koşulu n_H+ > n_OH–) çözelti asidiktir.

Hidroliz

Tuzlar, genellikle, suda tamamen iyonlaşan kuvvetli elektrolitlerdir. Suda çözünen tuzların bazıları su ile tepkimeye girer. Bir tuzun katyon ya da anyonunun, su ile tepkimeye girerek kendini oluşturan asit veya bazı oluşturmasına hidroliz denir.

Tuzların Genel Özellikleri

Tuzların genel özellikleri aşağıdaki gibi özetlenebilir.

• Asidik, bazik ve nötr karakterde olabilir.
• Kristal yapılı olup birim hücrelerden oluşur.
• Oda şartlarında katı halde ve kırılgandır.
• Erime ve kaynama noktaları yüksektir.
• Genellikle iyonik yapılıdır.
• Suda iyonlarına ayrılarak çözünür.
• Katı halde elektriği iletmez ancak sıvı halleri ve sulu çözeltiler iyonlarıyla elektriği iletir.

Tuzların Günlük Hayattaki Önemi

Tuzlar özelliklerine göre farklı kullanım alanlarına sahiptir. Tuzların tarım (gübre, ağaç bakımı vb.), hayvancılık (yem, hayvan bakımı vb.), kozmetik, gıda (kabartma tozu, tatlandırma, saklama vb.), dericilik (dabaklama, koruyucu vb.), tekstil (boyama, ağartma vb.) ve sert suların yumuşatılması gibi birçok kullanım alanı bulunmaktadır.

Sıkça Kullandığımız Tuzlar

• Sodyum Klorür (NaCl)
  • Sodyum klorür halk arasında yemek tuzu veya sofra tuzu olarak bilinir.
  • Nötr bir tuzdur.
  • Suda çok iyi çözünür.
  • Laboratuvar ortamında HCl ve NaOH’ın nötralleşme tepkimesi ile elde edilir.
    • HCl_(suda) + NaOH_(suda) NaCl_(suda) + H₂O_(s)
• Sodyum Karbonat (Na₂CO₃)
  • Halk arasında çamaşır sodası olarak bilinir.
  • Bazik bir tuzdur ve suda iyi çözünür
• Sodyum bikarbonat (NaHCO₃)
  • Halk arasında yemek sodası veya kabartma tozu olarak bilinir.
  • Sağlığa zararı olmayan bir tuzdur.
• Kalsiyum Karbonat (CaCO₃)
  • Halk arasında kireç taşı olarak bilinir.
  • Mermer ve kayaçların yapısında bulunur.
  • Bazik bir tuzdur. Suda çok az çözünür.
  • Kalsiyum karbonatın en önemli kullanım alanı inşaat sektörüdür.
• Amonyum Klorür (NH₄Cl)
  • Halk arasında nişadır olarak bilinir.
  • Amonyak ve hidroklorik asidin tepkimesi ile oluşur.
  • Asidik bir tuzdur. Suda çok iyi çözünür.
  • Amonyum klorürün en önemli kullanım alanı gübredir.

Asit ve Bazların Metallerle Etkileşimi

Asit-baz tepkimelerinin yanı sıra asit ve bazlar bazı metallerle de tepkime verir. Asitlerin ve metallerin kendilerine özgü farklı özellikleri de olduğundan her asit ve her metal arasında tepkime gerçekleşmez. Bu yüzden, asit ve bazların metallerle etkileşimine geçmeden önce metalleri sınıflandırmak gerekmektedir. Metaller şu şekilde sınıflandırılır:

• Aktif Metaller
  • Elektron verme eğilimi hidrojenden büyük olan metallere denir.
  • Na, K, Ca, Fe, Mg, Zn, Ni, Cr, Pb, Sn gibi örnekler verilebilir.
• Pasif Metaller
  • Elektron verme eğilimi hidrojenden küçük olan metallere denir.
  • Cu, Hg, Ag, Au, Pt gibi örnekler verilebilir.
• Yarı Soy Metaller
  • Pasif metallerden Cu, Hg ve Ag’e yarı soy metal denir.
• Soy Metaller
  • Pasif metallerden Au ve Pt’e soy metaller denir.
• Amfoter Metaller
  • Asit ve kuvvetli bazlarla tepkimeye giren aktif metallere denir.
  • Be, Zn, Al, Sn, Pb, Cr metalleri amfoter metaldir

Asitlerin Etkileşime Girdiği Metaller

Asitler metallerin her türüyle etkileşime girerken, bazik oksitlerle de tepkime verir. Ayrıca cam ile etkileşime girebilen asitler de vardır.

Asit ve Aktif Metallerin Etkileşimi

Aktif metaller asitlerle tepkimeye girince tuz ve H₂ gazı oluşur. Örnek olarak şunlar verilebilir:

• Na_(k) + HCl_(suda) NaCl_(suda) + H_2(g)
• 2Fe_(k) + 3H₂SO_4(suda) Fe₂(SO₄)_3(suda) + 3H_2(g)
• Mg_(k) + 2HCl_(suda) MgCl_2(suda) + H_2(g)

Asit ve Yarı Soy Metallerin Etkileşimi

Yarı soy metaller (Cu, Hg ve Ag) sadece oksijence zengin (HNO₃ ve H₂SO₄ gibi) kuvvetli asitlerle tepkimeye girerek ametal oksit (SO₂, NO₂, NO) ve su oluşturur.

• Cu_(k) + 2H₂SO_4(suda) CuSO_4(suda) + SO_2(g) + 2H₂O_(s)
• 2Ag_(k) + 2H₂SO_4(suda) Ag₂SO_4(suda) + SO_2(g) + 2H₂O_(s)

Yarı soy metaller; derişik ve sıcak H₂SO₄ çözeltisi ile SO₂ gazı, derişik HNO₃ ile NO₂ gazı, seyreltik HNO₃ ile NO gazı oluşturur.

Asitlerin Soy Metallerle Etkileşimi

Soy metaller sadece kral suyunda (3 hacim HCl + 1 hacim HNO₃) tepkime verir.

• Au(k) + Kral Suyu HAuCl₄(k) + 3NO₂(g) + 3H₂O(s)
• Pt(k) + Kral Suyu H₂PtCl₂(k) + 2NO₂(g) + 2H₂O(s)

Asit ve Amfoter Metallerin Etkileşimi

Amfoter metaller asitlerle tepkimeye girdiğinde tuz ve H₂ gazı oluşturur. Amfoter metaller suyla tepkimeye girmez. Bu nedenle suyla temas halindeki ortamlarda amfoter metaller tercih edilir.

• Zn(k) + H₂SO₄(suda) ZnSO4(suda) + H₂(g)
• Be(k) + 2HNO₃ (suda) Be(NO₃)₂(suda)+ H₂(g)

Asit ve Bazik Oksit Tepkimeleri

Bazik oksitler asitlerle tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur. Bu sayede asitler pas çözücü olarak kullanılabilir.

• Fe₂O₃ + 6HCl 2FeCl₃ + 3H₂O
• CaO + 2HCl CaCl₂ + H₂O

Asitlerin Cam ve Porselen Gibi Maddeleri Aşındırma Özellikleri

HCl, HNO₃, H₂SO₄ gibi asitler cama ve porselene etki etmez. Camı aşındıran tek asit hidroflorik asittir (HF). Seramik ve porselenler kilden yapılan malzemelerdir. Porselenler bir cam çeşidi olan sır ile kaplanır. HF’ün camı ve porseleni aşındırma etkisinden yararlanarak HF cam işlemede ve porselen yüzeylerin pürüzlerinin giderilmesinde kullanılır.

HF, camı aşındırdığından cam kaplarda saklanamaz. Plastik kaplarda saklanabilir. HCl, HNO₃, H₂SO₄ gibi asitler cam ve plastik şişelerde saklanarak depolanır.

Bazların Etkileşime Girdiği Metaller

Bazlar amfoter metaller ile etkileşime girer.

Baz ve Amfoter Metallerin Etkileşimi

Amfoter metaller kuvvetli bazlarla tepkimeye girdiğinde tuz ve H₂ gazı oluşturur. Amfoter metaller zayıf bazlarla tepkime vermez. Amfoter metaller suyla tepkimeye girmez. Bu nedenle suyla temas halindeki ortamlarda amfoter metaller tercih edilir.

• Al(k) + 3NaOH(suda) Na₃AlO₃(suda) + H₂(g)
• Be(k) + 2 KOH(suda) K₂BeO₂(suda) + H₂(g)

Asit-Baz Tepkimeleri

(Konuya ait konu anlatım videomuz ve soru çözümleri videomuz haberimizin sonundadır.)

Konuyu kısaca hatırlayalım…

Tepkime Türleri

1- Yanma Tepkimeleri

2- Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri

3- Sentez (Oluşum) Tepkimeleri

4- Asit-Baz Tepkimeleri

5- Çözünme-Çökelme Tepkimeleri

Asit-baz Tepkimeleri

Öncelikle asit ve baz kavramlarını hatırlayalım.

Sulu çözeltisine hidrojen iyonu veya hidronyum iyonu veren maddelere ASİT, hidroksit iyonu veren maddelere BAZ denir.

Asit ve bazların tepkimesi sonucu tuz ve su oluşuyorsa bu tepkimelere Nötralleşme Tepkimesi denir.

Örnek:

DİKKAT!

Amonyak ile hidrojenklorür tepkimesinde amonyumklorür oluşur. Amonyumklorür bir tuzdur. Ancak bu tepkime nötralleşme tepkimesi değildir. Çünkü su oluşumu yoktur. Nötralleşme tepkimelerinde esas olan su oluşumudur. Su oluşmuyorsa nötralleşme tepkimesi değildir.

Yaygın Olarak Kullanılan Asit ve Bazlar

Asitlerin tatları ekşidir. Turnusol kağıdını maviden kırmızıya çevirirler. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.

Bazların tatları ise acıdır. Turnusol kağıdını kırmızıdan maviye çevirirler. Bazların da sulu çözeltileri asitler gibi elektrik akımını iletir.

Konumuzu aşağıdaki sorular ile pekiştirelim. Soruların çözümlerini haberimizin sonundaki videomuz içerisinde bulabilirsiniz.

Konu anlatımı ve soruların ayrıntılı olarak çözümlerini aşağıdaki videolarımızda bulabilirsiniz.

YouTube kanalımızdaki özel içeriklerimizi takip edin.

 Abone Olun