Fransızca Çeviri Yapmak

Bir kitabın ortaya çıkma sürecinde çevirmenlerin katkısı esastır.
Institut français Türkiye için diller birer Evliya Çelebi gibidir, onlar da seyahat ederler!
Çevirmenler ise, kültürleri buluşturup aralarında kalıcı bağlar kurulmasını sağlayan her şeyin -sözcüklerin ve eğretilemelerin- peşine düşen, yeri doldurulamaz aktarıcılardır. İyi bir çeviri okumak, yazarı kendi dilinde okuyormuş hissini uyandırır. Edebi çevirmen, yeteneğini başkalarının hizmetine sunarak eserde kendisini görünmez kılsa bile, aslında bir sanatçıdır. O basit bir teknisyen değildir, yılların deneyimine ve eğitimine dayanarak karmaşık düşünceleri yorumlayan ve öteki dilde eşdeğer bir üslup yaratabilen kişidir.
Çevirmen, kendi kültürüne olduğu kadar yazarın kültürüne de hâkim olmalıdır, bu onun mesleğinin doğası, hatta asaletidir. Çevirmenlerin işlevi çoğu kez azımsanır, sektördeki aktörler tarafından nadiren öne çıkarılır ve değerinin karşılığını maddi açıdan da pek bulamaz. Institut français Türkiye bir “Fransızca Çeviri Ödülü” yaratarak çevirmenlerin bu rolünü takdir eder ve yanlarında yer aldığını beyan eder. Sezar&#;ın hakkını Sezar’a verme zamanı gelmiştir! Başka bir deyişle, ezelden beri kültür ve edebiyatın bizi bu derece mutlu edecek şekilde daldan dala konmasını sağlayan kadın ve erkek çevirmenlerin, yani bu edebiyatçıların emeğini yerli yerine oturtarak artık haklarını vermeliyiz.

ÇERÇEVE METNİ

Institut français Türkiye Çeviri Ödülü

Tanıtım ve düzenleme- Uygulama ilkeleri ve usulleri

Giriş – Ödülün Tanıtımı

Institut français Türkiye Çeviri Ödülü (“Ödül”), yayınlanmış eserlerin Fransızcadan Türkçeye çevirisini desteklemek ve teşvik etmek amacıyla oluşturulmuştur. Bu Ödül, Türkiye’deki Fransa Büyükelçisinin yüksek himayelerinde, Institut français Türkiye’nin kitap politikasında ve Fransız dilini vurgulamakta önemli bir rol oynamayı amaçlar. Bu amaca özel olarak oluşturulmuş bir komite (“Komite”) tarafından organize edilir ve yürütülür.

Ödül, çevirmenlik mesleğini öne çıkarmayı, çevirmenin Türkiye’de kitap ve yayıncılık sektöründeki yerini güçlendirmeyi hedeflemektedir. Bunun yanı sıra, bazı projelere, örneğin Fransa’da rezidans programlarına eşlik etmek suretiyle Çeviri Ödülünü kazananların daimî gelişimine de katkıda bulunmayı amaçlamaktadır

Çeviri Ödülü, genel edebiyat alanındaki bir eserin çevirisini, roman ve öykü türünde bir edebiyat eseri dalında,(başka bir deyimle bu dalda, şiir, deneme, tiyatro veya çocuk edebiyatı, başka kriterler ve değerlendirme yöntemleri gerektirdiğinden dikkate alınmayacaktır), veya seçilen diğer bir dalda bir eserin çevirisine verilebilecektir.

Jürinin değer görmesi halinde,  edebî tür kısıtlaması olmaksızın, çevirmenin ilk çeviri çalışması olması suretiyle Genç Çevirmen Teşvik ödülü verilebilir.

Aynı zamanda, Jürinin önerisi üzerine ve Komite’nin görüşüne uygun olarak, yaptığı işlerin niteliği ve kariyeriyle Türkiye’de tanınmış bir çevirmene Onur Ödülü verilebilecektir.

• 1. Ödüle dair düzenlemeler

Madde 1: Ödül Organizasyon Komitesi (“Komite”).

“Komite”, Kültür Etkinlikleri ve İşbirliği Müsteşarı (COCAC) veya onun Yardımcısı (CACAC), Institut français Türkiye’nin (IFT) faaliyet gösterdiği üç şubenin Müdürleri, Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü (IFEA) Müdürü, Fransızca İş birliği Ataşesi (ACPF) ve katılım sağlamayı talep etmeleri halinde, olası malî veya teknik sponsorların birer temsilcilerinden oluşmaktadır. Ödüle dair düzenlemeleri, Jürinin teşkili ve yenilenmesi, Ödülün nerede ve ne zaman verileceği kararı, Fransa Büyükelçisi ile birlikte, Komite’nin sorumluluğundadır.

Komiteye, Kültür Etkinlikleri ve İşbirliği Müsteşarı, Müsteşar Yardımcısı veya her yıl bu görev için atanacak bir IFT yetkilisi Başkanlık eder.

Komite, her yarışmada, Ödül kategorilerinin her birine ne kadar fon ayrılacağına karar verir. Bu miktar Çeviri Ödülü duyurusunda paylaşılır ve her yıl yeniden değerlendirilebilir.

Madde 2: “Jüri”

Genel ödül ve Genç Çevirmen Teşvik Ödülü tek bir Jüri tarafından değerlendirilir.

Madde 3: Jürinin teşkili

Jüri, Komite tarafından, iki yarışma dönemi için atanan ve yarışmanın gerektirdiği tüm yetkinliklere haiz olan (yazar, tercüman, editör veya üniversite profesörü) yetkililerden oluşur. Jüri, bir Jüri Başkanı (“Başkan”) ve 4 üyeden oluşur.

Jürinin teşkilinde, mümkün olduğunca kadın-erkek yetkili dengesine riayet edilecektir.

Görevleri iki dönem için geçerlidir ve bir defaya mahsus olmak üzere yenilenebilir.

Madde 4: Jürinin görevi

Jüri, finalistlerin seçiminde ve ödülleri kazananları belirlemekte karar merciidir.

1. Adayların değerlendirilmesi: Jüri başvuruları inceler ve seçer. Jüri, her bir üyesinin analizini eşdeğer bir okuma çizelgesine (bkz. § 4) göre dikkate alır. Seçim süreci, Jürinin her üyesinin uzmanlık alanına göre tamamlayıcı bilgiler sağladığı, şeffaf bir değerlendirmeye dayanır. Jüri üyeleri görevlerini ciddiyet ve iyi niyetle yerine getirmeyi taahhüt eder.
2. Finalistlerin seçimi: Jüri üyeleri, “Komite” tarafından kurallara riayet edildiğinin doğrulanması sonrasında, kazananları belirlemek üzere toplanır.

Komite Jüri oylamasına katılmadığı gibi, Jürinin değerlendirme sürecine de müdahil olmaz.

Madde 5: Jüri Başkanı

Başkan, her Ödül dönemi için Komite tarafından atanır. Başkanın görevi dört defaya kadar yenilenebilir. Başkan, ödül dağıtımının iki hafta öncesinde, her bir Ödül için birinci ve ikinci olmak üzere kazananları belirlemesinde etkili olan nedenleri, Komite nezdinde gerekçelendirmek durumundadır. Bu gerekçeler, Ödül verilirken kamuoyunun bilgisine sunulur.

Başkan, Jürinin işleyişine, uzaktan da gerçekleştirilebilecek olan toplantıların sıklığına ve nihai değerlendirmeye dair kararlar alır. Komite, Ödülün duyurulması ve dağıtımı sürecinde, asgari iki toplantı yapılmasını talep eder.

Başkan, Komite ile düzenli temas halindedir ve her türlü zorluğa ve sıkıntıya dair Komiteyi bilgilendirir.

Madde 6

Eğer üyelerden biri, olağanüstü bir durumda, Jürinin bir veya daha fazla toplantısına katılamaz ise, yazılı talep üzerine ve Başkanın onayıyla, bir vekil tarafından temsil edilebilir.

Madde 7

Jüri üyelerine herhangi bir ücret ödenmez. Masrafların iadesi, Institut français Türkiye’nin iç tüzüğü gereğince gerçekleştirilir.

Hiçbir Jüri üyesi, görev süresi boyunca, Ödüle aday olamaz.

Madde 8

Telif hakkı kurallarına uygun olarak, Fransızcadan Türkçeye çevrilmiş her eser Ödüle aday olabilir.

Eser, adaylık duyurusu öncesinde ve bir önceki Ödül dağıtımı sonrasında yayımlanmış olmalıdır. Bu kriterleri sağlayanlar için adaylık süreci, her Ödül öncesinde kesinleştirilir ve duyurulur.

Jüri üyeleri, çeviriyi asıl eserle karşılaştırabilmek için orijinal eserin tamamına erişebilmelidir.

Madde 9

Eserler, profesyonel bir Türk yayınevi veya çevirmenin kendisi tarafından, çevirmenin özgeçmişi ve eksiksiz bir bibliyografi eşliğinde Ödüle aday gösterilebilir. Her yayıncı bir veya daha fazla çeviriyi değerlendirmeye sunma hakkına sahiptir.

Jüri, kendisine aday olarak sunulmayan bir eseri de değerlendirmeye alabilir.

Madde 10

Bir veya birkaç aday öneren her yayınevi, eserin Fransızca orijinalini PDF formatında, Türkçesini de fiziksel olarak Jürinin her bir üyesine iletir. Çevirmenlerin münferit adaylıkları durumunda, bu kişiler adaylıklarını geçerli kılmak için orijinal eserin Fransızcasını temin etmelidir.

Madde 11

İlk çalışma toplantısında, her Jüri üyesinden, çevirilerin kalitesi göz önünde bulundurularak, o yılın kategorilerinden birinde savunmak istedikleri azami 2 kitabı sunmaları istenecektir.

Genç Çevirmen Teşvik Ödülü için, 8. ve 9. maddelere riayet edecek şekilde, çevirinin, genel çeviri ödülüyle aynı türde, çevirmenin ilk çevirisi olması (tüm diller dahil) ve profesyonel, akademik veya birliğe ait bir yayınevi tarafından, seçilen eseri veya çalışmayı sunan bir mektup eşliğinde, değerlendirmeye sunulması gerekir.

Her bir Jüri üyesinden seçimlerini gerekçelendirmeleri için teknik bir rapor talep edilecek ve bu rapor Başkana iletilecektir. Jüri, başvurulan eserlerin çeviri kalitesine bağlı olarak geçerli olan yıl için Genç Çevirmen Teşvik Ödülü verilip verilmeyeceğine karar verecektir.

Madde 12

Nihai değerlendirmeye özel bir toplantı düzenlenecektir. Bu toplantının tarihi Komite tarafından duyurulur. Oylama el kaldırarak ve oy çokluğuyla yapılacaktır. Aynı aday iki kategoride Ödül alamaz. Başkan, kazananların isimlerini Komiteye bildirecektir.

• 2. Değerlendirme esasları

Madde 13

Bir çeviriyi değerlendirmek, hiçbir çevirinin mükemmel olmadığını göz önünde bulundurarak, elde edilen sonucun orijinal eserle uyumunu değerlendirmektir. Dilin ve hedef kültürün normlarına göre şekil alan anlamsal içerik ve yazılı ifade biçimi (dilbilgisi, kelime hazinesi, yazı stili, tonlama, vb.) ele alınacaktır.

Madde 14

Ödülün değerlendirilmesinde rehberlik eden ilkeler:

1. Yazının kalitesi: doğruluk, akıcılık, hassasiyet ve kullanılan kelime zenginliği, ritim ve yazı stili kalitesi, okunabilirlik ve uzman çalışmalarında terminoloji doğruluğu. İlk seçim aşamasında, orijinal ve çeviri karşılaştırılarak genel bir tarama yapılacaktır. Öte yandan, Ödül için seçilen çeviri, herhangi bir ciddi hataya, sahteciliğe veya ihmale mahal vermemek için, orijinal ve çevirisini kıyaslayarak tam bir analize tabii tutulacaktır.
2. Metnin anlaşılmasına, yanlış anlam veya yalancı eşdeğer kullanımı gibi unsurlar engel oluşturmamalıdır.
3. Metnin kültürel, tarihi ve edebî boyutlarının yanı sıra, çeviride asıl metne sadık kalmak da önemlidir. Kültürel atıfların (eser adları, ünlü isimler, yer adları, vb.) karşılığı mümkün olduğunca en sadık şekilde çevrilmelidir.

• 3. Kazananların duyurulması ve Ödül dağıtımı

Madde 15

Kazananlar, Institut français Türkiye’nin internet sitesinde yayınlanan bir basın açıklamasıyla kamuoyuna duyurulur. Ödül töreni, Fransa Büyükelçisinin yüksek himayelerinde, Institut français Türkiye ve ortakları tarafından düzenlenir. Kazananlar, törene katılımlarını garantiye almak için, önceden davet edilecektir.

Her yıl, bir Fransız veya Türk Onur Konuğu, Ödülü vermek üzere Komite tarafından davet edilebilir. Bu kişi, Fransa ve Türkiye arasındaki kültürel etkileşime yaptığı olumlu katkıyla tanınan bir yazar, çevirmen ya da ünlü biri olabilir.

Madde 16

Genel kategori ve Jürinin ödül vermeye değer bulduğu Genç Çevirmen Teşvik ödül kazananlar, Komite tarafından kararlaştırılan ödüle (doğrudan çevirmene ödenen bir meblağ).
Yayıncılar, Türkiye’deki tercüman derneklerinin üyeleri ve uzman gazeteciler Ödülün en önemli anlarına mümkün mertebe dahil edilecektirler.

Genel kategori ve Jürinin ödül vermeye değer bulduğu Genç Çevirmen Teşvik Ödülü’nü kazananlar, Komite tarafından her yıl kararlaştırılan bir toplu ödeme alacaktır (ödeme doğrudan çevirmene yapılacaktır).

Yayıncılar, Türkiye’deki çevirmen derneklerinin üyeleri ve uzman gazeteciler, Ödülün her aşamasında bilgilendirilecektir.

Madde 17

Jürinin tüm üyelerinin yanı sıra kazananların isimleri ve fotoğrafları, belirsiz bir süre boyunca “Ödül” hakkında haberler çerçevesinde medyada yer alabilir.

Madde 18

Bu çerçeve belge, IFT web sitesinde yayınlanacaktır.

Jüri üyelerinin listesi, bildiriler, muhtelif tarihler ve tüm pratik bilgiler, gerekli yayınlara konu olacaktır.

Madde 19

Bu belge Fransızca yazılmış ve en iyi şekilde yayılması amacıyla Türkçeye çevrilmiştir. Fakat, herhangi bir itiraz veya işlemde, işbu belgenin sadece Fransızcası geçerlidir.

Belge 31 Mart tarihinde onaylanmıştır.

İmza: Sylvie LEMASSON

Kültür Etkinlikleri ve İşbirliği Müsteşarı

Çerçeve Metni PDF versiyonunu indirmek için tıklayın

Institut français Çeviri Ödülü adaylık başvuru formunu indirmek için tıklayın.

Başvuru Koşulları:

1) Institut français Çeviri Ödülü için başvurular yayınevleri veya çevirmenler tarafından yapılır.
2) Institut français Çeviri Ödülü, 17 Nisan – 30 Mart tarihleri arasında edebiyat dalında yayımlanmış çeviri kitaplar için geçerlidir.
3) Seçici Kurul tarafından aday önerileri yapılabilir.
4) Adayların daha önce Institut français Çeviri Ödülü’nü kazanmamış olmaları gerekir (Genel ödül veya Teşvik ödülü)
5) Bir veya birden fazla başvuruda bulunan yayınevleri, seçici kurul üyelerinden her birine Türkçe yayınlanan bir kitap -yani 5 adet kitap- ve eserlerin Fransızca aslını PDF olarak gönderilmelidir. Aynı kural çevirmenlerin kendileri tarafından başvurular için de geçerlidir.
Başvuru adresi :
Institut français Ankara
Sultan Alparslan
Sancak Mahallesi Konrad Adenauer cad. N°30
Çankaya, ANKARA
6) Başvurular 12 Nisan Çarşamba gününden 10 Mayıs Çarşamba günü saat ’ye kadar kabul edilecektir.
7) Finale kalan ve ödül kazanan eserler Institut français tarafından duyurulur.

Bu koşulları taşımayan başvurular/öneriler yapılmamış sayılır ve değerlendirmeye alınmaz. Tüm adaylar Seçici Kurul üyeleri tarafından değerlendirilecektir.  Başvurular/öneriler, sadece alındıkları başvuru dönemi için değerlendirilecek olup, süresinden önce ya da sonra yapılan başvurular değerlendirmeye alınmaz. Mevcut başvurular ödülün sürmesi durumunda daha sonraki dönemlerde hiçbir şekilde dikkate alınmaz.

Institut français Fransızca Çeviri ödülü Zuhal Karagöz’ün oldu

Institut français Türkiye’nin nitelikli edebiyat çevirilerini desteklemek ve çevirmenlik mesleğine hak ettiği değeri vermek amacıyla bu yıl ikinci kez düzenlediği Fransızca Çeviri Ödülü’nü Bernard Lahire’in Rüyaların Sosyolojik Yorumu adlı kitabını Türkçeye kazandıran Zuhal Karagöz kazandı.

Jürinin yaptığı açıklamaya göre Institut français Fransızca Çeviri Onur ödülüne ise Roza Hakmen layık görüldü.

Institut français Çeviri ödülü töreni 4 Ekim tarihinde Fransa’nın Istanbul Başkonsolosu Olivier Gauvin’in himayelerinde Fransa Sarayı’nda gerçekleşti. Törene edebiyat ve yayın dünyasından çok sayıda davetli katıldı. Törenin açılış konuşmasını gerçekleştiren Fransa’nın Istanbul Başkonsolosu Olivier Gauvin çevirmenlerin edebiyat dünyasında hayati öneme sahip olduklarına dikkat çekerek Fransa ve Türkiye arasında kültür patikaları ve edebiyat köprüleri oluşturduklarını ifade ederek Fransızca Çeviri Ödülünü kazanan Zuhal Karagöz’ü ödülünü takdim etmek üzere sahneye davet etti. Jüri tarafından Fransızca Çeviri Onur Ödülüne layık görülen Roza Hakmen’i törende Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Genel Müdiresi ve Yönetim Kurulu Üyesi Tülay Güngen temsil etti.

Başkanlığını INALCO Türkçe Kürsüsü Başkanı ve Actes Sud Yayınevi Koleksiyon Müdürü Timour Muhidine’in yaptığı ; Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr Lâle Özcan, Hacettepe Üniversitesi Çeviri Bölümü Başkanı Doç. Dr Zeynep Oral, Galatasaray Üniversitesi Öğr. Gör. ve çevirmen Dr. Şilan Karadağ ile çevirmen ve editör Ayça Sezen’den oluşan jüri, Fransızca Çeviri Ödülü’nün edisyonunun gerekçeli kararını açıkladı :

&#;Bu yıl ikincisi düzenlenen Institut Français Türkiye Fransızca Çeviri Ödülü’ne “sosyal bilimler” alanında son iki yıl içinde basılmış sosyoloji, felsefe, psikoloji ve tarih gibi bilim dallarından eserlerin yanı sıra, deneme ve günlük türünde toplam 42 çeviri eser başvurmuştur. Bu vesileyle, Fransızca Çeviri Ödülü’ne başvuran, ilgi gösteren tüm yayınevlerine ve çevirmenlere en içten teşekkürlerimizi sunarız.

Edebi metin çevirilerinden daha farklı bir yaklaşım ve yetkinlik gerektiren sosyal bilimler metinlerinde belirli alanlara özgü kavram ve terimlerin erek metne doğru, yerinde ve tutarlı aktarımının yanı sıra kaynak metni oluşturan dilsel ve dildışı öğelerin tam olarak kavranmasını sağlayacak bir dil yetisi, kaynak metnin ait olduğu alan hakkında bilgi sahibi olunması ve kaynak metnin eşdeğerinin erek metinde yaratılmasının önem taşıdığını düşünüyoruz.

Ödüle aday çeviri eserler öncelikle belirli alanlara özgü kavram ve terimlerin erek metne doğru ve tutarlı biçimde aktarılması ve yeni yaratılan terimlerle alanyazına sağlanan katkılar çerçevesinde değerlendirilmiştir. Öte yandan, erek metinde, yazarın düşünce sistemi ve üslubuna sadakat, erek metinde kullanılan Türkçenin doğruluğu, anlaşılırlığı ve akıcılığı değerlendirme aşamasında önemli birer ölçüt olmuştur.

Bu yıl Bernard Lahire’in L’interprétation sociologique des rêves adlı eserini, Rüyaların Sosyolojik Yorumu başlığıyla Türkçeye aktaran Zuhal Karagöz ödüle layık görülmüştür. Çevirmen Zuhal Karagöz, Bernard Lahire’in eserindeki düşünce, kavram ve terimleri erek eserde eşdeğerde bir maharet, açıklık ve doğrulukla karşılamıştır. Bunun yanı sıra, kaynak eserin içerik yoğunluğundan, yazarın dil ve üslubundan kaynaklanan özel güçlüklerin üstesinden ustalıkla geldiği, görülmüştür. Bu nitelikleri, ödüle layık görülen bu çeviri eserin seçiminde ayırt edici unsurlar olmuştur.

Çeyrek asırdan uzun bir süredir klasik, modern ve çağdaş edebiyattan çok sayıda eseri Türkçeye başarıyla, doğrulukla kazandıran ve takdire şayan bir yaratıcılıkla erek metinde akıcı, incelikli ve ustalıklı bir dil kuran, tüm bu yönleriyle çevirmenlik mesleğini yücelten Roza Hakmen, Fransızca Çeviri Onur Ödülü’ne layık görülmüştür.

Bu yıl Genç Çevirmen Teşvik Ödülü’ne başvuran eserler arasında ne yazık ki ödüle layık bir aday olmadığına karar verilmiştir.&#;

Jüri Üyeleri :
Şilan KARADAĞ, Timour MUHIDINE, A. Zeynep ORAL Lale ÖZCAN, Ayça SEZEN

Institut français Fransızca Çeviri Ödülü yılında Mahir Güven’in Fransızca aslından (Grand Frère) çevirdiği romanı Ağabey ile Ebru Erbaş’a verilmişti. Onur ödülü ise Şubat ayında yaşamını yitiren Aysel Bora’ya takdim edilmişti.

Kısa liste

Institut français Türkiye’nin nitelikli edebiyat çevirilerini desteklemek ve çevirmenlik mesleğine hak ettiği değeri vermek amacıyla bu yıl ikinci kez düzenlediği Fransızca Çeviri Ödülleri’nde kısa liste açıklandı.

Alfabetik sıraya göre kısa listeye seçilen çevirmen ve eserler:

Emine Sarıkartal, Jean-François Lyotard, Ayrışma, İnka Yayınları
Hanife Güven, Eugène Ionesco, Notlar ve Karşı Notlar, Yapı Kredi Yayınları
Orçun Türkay, André Gide, Günlükler I., Yapı Kredi Yayınları
Zuhal Karagöz, Bernard Lahire, Rüyaların Sosyolojik Yorumu, Pinhan Yayınları

Başkanlığını INALCO Türkçe Kürsüsü Başkanı ve Actes Sud Yayınevi Koleksiyon Müdürü Timour Muhidine’in yaptığı ; Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr Lâle Özcan, Hacettepe Üniversitesi Çeviri Bölümü Başkanı Doç. Dr Zeynep Oral, Galatasaray Üniversitesi Öğr. Gör. ve çevirmen Dr. Şilan Karadağ ile çevirmen ve editör Ayça Sezen’den oluşan jüri, Fransızca Çeviri Ödülü’nü kazanan ismi 4 Ekim tarihinde Fransa’nın Istanbul Başkonsolosu Olivier Gauvin himayelerinde Fransa Sarayı’nda düzenlenecek ödül töreninde ilan edecek. Institut français Türkiye Çeviri ödülü 30 TL ve Genç Çevirmen Teşvik Ödülü ise 15 TL olarak belirlendi.

Jürinin yaptığı açıklamaya göre değerlendirme, çevirmenlerin Türkçe metinde kullandığı dil ve üslubun kaynak metnin yazarının seçimleriyle eşdeğer tarz ve düzeyde kullanılması, somut bilgi ve kavramların yeterli düzeyde ve doğru olarak aktarılması, kültürel bağlam farklarının yarattığı sorunların çeviride kabul edilebilir biçimde çözümlenmiş olması ve yazı kalitesi bakımından doğruluk, akıcılık, kesinlik, kelime haznesinin zenginliği, ritim ve okunabilirlik kriterleri göz önünde bulundurularak yapıldı.

Institut français Fransızca Çeviri Ödülü yılında Mahir Güven’in Fransızca aslından (Grand Frère) çevirdiği romanı Ağabey ile Ebru Erbaş’a verilmişti. Onur ödülü ise Şubat ayında yaşamını yitiren Aysel Bora’ya takdim edilmişti.

Kısa liste

Institut français Türkiye’nin nitelikli edebiyat çevirilerini desteklemek ve çevirmenlik mesleğine hak ettiği değeri vermek amacıyla bu yıl ilk defa başlattığı Fransızca Çeviri Ödülleri’nde kısa liste açıklandı.

Alfabetik sıraya göre kısa listeye seçilen yapıtlar şu şekilde :

Berna Günen, Jean-Michel Palmier: Bir Gölge Göstericinin Düşleri –Kırmızı Kedi Yayınları

Ebru Erbaş, Mahir Güven: Ağabey – Can Yayınları

Gülşah Ünal, Voltaire: Candide, Yahut İyimserlik – Say Yayınları

Orçun Türkay, Alain Robbe-Grillet: Ölümsüz Kadın – Kırmızı Kedi Yayınları

Siren İdemen, Annie Ernaux : Seneler – Can Yayınları

Sündüz Öztürk Kasar, Claude Simon: Flandra Yolu – Sel Yayıncılık

Başkanlığını INALCO Türkçe Kürsüsü Başkanı ve Actes Sud Yayınevi Koleksiyon Müdürü Timour Muhidine’in yaptığı ; Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr Lâle Özcan,  Hacettepe Üniversitesi Çeviri Bölümü Başkanı Doç. Dr Zeynep Oral, Galatasaray Üniversitesi Öğr. Gör. ve çevirmen Dr. Şilan Karadağ ile çevirmen ve editör Ayça Sezen’den oluşan jüri Fransızca Çeviri Ödülü ve Genç Çevirmen Teşvik Ödülü’nü kazananları 21 Haziran’da ilan edecek. Genel kategori ödülü 20 TL ve Genç Çevirmen Teşvik Ödülü ise 10 TL olarak belirlendi.

Jürinin yaptığı açıklamaya göre değerlendirme, çevirmenin Türkçe metinde kullandığı dil ve üslubun kaynak metnin yazarının seçimleriyle eşdeğer tarz ve düzeyde kullanılması, somut bilgi ve kavramların yeterli düzeyde ve doğru olarak aktarılması, kültürel bağlam farklarının yarattığı sorunların çeviride kabul edilebilir biçimde çözümlenmiş olması ve yazı kalitesi bakımından doğruluk, akıcılık, kesinlik, kelime haznesinin zenginliği, ritim ve okunabilirlik kriterleri göz önünde bulundurularak yapıldı.

Institut Français Türkiye Fransızca Çeviri Ödülü 

Bu sene ilk kez verilecek olan, Insitut Français Türkiye Fransızca Çeviri Ödülü’nün, başvuran eserlerin nitelikleri ve sayısı dikkate alındığında önemli bir başarı elde ettiği görüşündeyiz. Son iki yıl içinde basılmış, edebiyattan, sosyal bilimlere, ve yüzyıllara ait klasik eserlerden, yüzyılın önemli edebiyat eserlerine ve kaydadeğer sayıda çağdaş edebiyat eserine uzanan geniş bir yelpazede yer alan toplam 42 çeviri eser ödüle başvurmuştur. Bu vesileyle, Fransızca Çeviri Ödülü’ne başvuran, ilgi gösteren tüm yayınevlerine ve çevirmenlere en içten teşekkürlerimizi sunarız.

Ödül Jürisi, belirli aşamaları takip ederek, titiz bir çalışma neticesinde, adil, tarafsız ve nesnel ölçütlere dayalı bir değerlendirme gerçekleştirmiştir. Çeviri eserler, “kaynak metnin yazarına” ve “erek dilin okuruna” “sadakati” açısından değerlendirilmiştir. Bu çerçevede şu ölçütler göz önünde bulundurulmuştur: Kaynak metnin içerdiği olguların, somut bilgi ve kavramların yeterli düzeyde ve doğru aktarılması ; kaynak metinde yer alan özel alan dili, jargon, yöresel deyişler ve deyimler söz konusu olduğunda çevirmenin aynı türden karşılıklar kullanması ; yazarın dil ve üslubundan kaynaklanan özel güçlüklerin çeviride ustalıkla karşılanması. Tüm bu unsurların yanı sıra, kaynak metnin doğru ve akıcı bir biçimde, tutarlı bir biçemle aktarılmış olması önem taşımıştır. Yaratıcılığın edebiyatın temel unsurlarından biri olduğu düşüncesiyle, yazarın üslubunun, eserin özgün ruhunun ve yaratmış olduğu etkinin aynı düzlemde, eşdeğer düzeyde çeviri eserde karşılanması seçimde ayırt edici unsur olarak belirlenmiştir. Final listemizde yer alan ve her biri dil, üslup ve roman sanatı açısından çeviriye dair belirli güçlükler içeren bunca nitelikli çeviri eser arasından seçim yapmak elbette kolay olmadı. Emekleri, başarılı ve titiz çalışmaları için sayın Sündüz Öztürk Kasar&#;a, Siren İdemen&#;e, Orçun Türkay&#;a, Gülşah Ünal&#;a ve Berna Günen&#;e  vermiş oldukları emek için teşekkür eder ve kendilerini en içten dileklerimizle kutlarız.

Değerlendirmeler sonucunda, Mahir Güven’in Grand Frère adlı romanını, Ağabey başlığıyla Türkçeye aktaran Ebru Erbaş ödüle layık görülmüştür.

Mahir Güven, Fransızca kaleme aldığı ilk romanı Ağabey’le, Fransa edebiyat çevrelerinde büyük bir ilgi görmüştür. Fransa doğumlu Mahir Güven, Ağabey adlı romanında temel insan hakları, işsizlik, göçmenlik, İslami terör, İslamofobi konularından yola çıkarak, Paris’in banliyölerinden Suriye iç savaşına uzanan bir hikaye örgüsü kurar. Güven, okuru, Paris’in banliyölerinde yaşayan otuzlu yaşlarda iki erkek kardeşin gözünden milliyet, aidiyet, kültür ve kimlik sorunlarından oluşan bir sarmalın içine alır. Göçmen bir ailenin farklı kuşaklarının, ifade, deyiş ve sözdağarcığı açısından değişiklikler gösteren konuşma biçimleriyle aidiyetlerini, geçmişlerini ve kimliklerini yansıtır. Ayrıca Paris banliyölerinde konuşulan güncel argoyu romanın karakterlerinden birine dönüştüren üslubunu yer yer edebi bir Fransızca’yla birleştirerek gerçekçi ve çok katmanlı bir dünya sunmuştur. Tüm bunların yanı sıra Ağabey, Batı-Doğu eksenindeki kültürel karşıtlığa ilişkin yeni sorular ve cevaplar üreten bir roman olarak dikkat çekmiştir.

Ebru Erbaş, her bir roman karakterine göre değişen roman dilini, çok katmanlı olay örgüsünü, romanın temel ekseninde yer alan kültürel karşıtlığı Türkçeye aynı nüanslarla ve eşdeğer bir biçimde aktarmayı başarmıştır. Paris banliyölerine ait olan güncel argoyu ustalıkla ve eşsiz bir denge oluşturarak erek dilde de kurabilmiştir. Üslup ustalığına dayalı bu romanı dil düzeyiyle, eşdeğer anlatımıyla, bütünlük içinde Türkçede karşılamayı başarmıştır. Tüm bu evrensel meseleler karşısında karakterlerin ağzından dökülen öfkeyi, eleştirel yaklaşımı ve bunun hissettirdiği çaresizlik duygusunu çevirisinde okura yansıtabilmiştir.

Genç Çevirmen Teşvik Ödülü’ne, kaynak metnin felsefe ve edebiyat eleştirisi alanındaki önemi, özellikle dilinin zorluğu göz önünde bulundurularak, kaynak metnin felsefi ve kavramsal düzeyde içerdiği güçlüklerin erek metinde kabul edilebilir düzeyde ve özenle karşılanmış olması dikkate alınarak Jacques Rancière’in Les Bords de la Fiction adlı eserini Kurmacanın Kıyıları adıyla Türkçeye çeviren Yunus Çetin layık görülmüştür.

Klasik edebiyattan modern ve çağdaş edebiyata uzanan geniş bir yelpazede, yılların deneyimiyle Fransızcadan Türkçeye yaptığı çevirilerle Türkiye okurunu Frankofon edebiyatla buluşturan ve kaynak metne hakim olmanın yanı sıra, erek dilde eşdeğer bir üslup yaratarak metni okura en doğru ve anlaşılır biçimiyle aktaran Aysel Bora, Fransızca Çeviri Onur Ödülü’ne layık görülmüştür.

Sayın Aysel Bora’yı, Ebru Erbaş’ı ve Yunus Çetin’i tebrik eder, başarılarının devamını dileriz.

Jüri Üyeleri :

Şilan Karadağ, Timour MUHIDINE, A. Zeynep ORAL Lale ÖZCAN, Ayça SEZEN

ÖNEMLİ NOT : Jüri üyeleri arasında yer alan Ayça Sezen, Mahir Güven’in Ağabey adlı romanının

editörü olması dolayısıyla, eserle ilgili değerlendirme görüşmelerine ve final oylamasına katılmamıştır.

Ebru Erbaş - Institut français Çeviri Ödülü

Zuhal Karagöz - Institut français Çeviri Ödülü