Dinamometre Örnekleri
5. Sınıf Kartondan Dinamometre Nasıl Yapılır? Karton Dinamometre Yapılışı
Dinamometre Nasıl Yapılır?
Dinamometre, kuvvet ölçmek için kullanılan bir araçtır. Kuvvet aynı zamanda ağırlık demektir. Yani Dinamometre ile bir nesnenin ağırlığını ölçebilirsiniz. Basit bir el kantarı olan Dinamometre, uygulanan kuvvetin büyüklüğüne bağlı olarak esnek cisim ile ölçüm yapmaktadır. Esnek cisim olarak paket lastiği, yay gibi malzemeler kullanılabilir.
Genel ölçüm dünyada gram 1 Newton şeklinde hesaplanmaktadır. Yapacağınız dinamometreniz en fazla 5 Newton ağırlık ölçecektir. Daha fazla ağırlık uygulandığı takdirde dinamometre içindeki esnek madde işlevini kaybedecektir.
Karton ve Kağıttan Dinamometre Yapımı
Kağıttan yapılan Dinamometre oldukça basit ve tehlikesizdir. Yapımı için gerekli malzemeler;
Kağıt
Mukavva veya ( Kutu kartonu)
Paket lastiği 2 adet
Metal Ataç 2 adet
İlk olarak kağıdı rulo haline getiriyoruz. Daha sonra bu rulonun sağlam kalabilmesi için bant yardımı ile yapıştırıyoruz. Yaptığınız rulonun içerisine sığacak biçimde ölçü aldıktan sonra kartonu kesiyorsunuz.
Kartonun üst kısmına bir delik açıyorsunuz ve bu deliğe paket lastiğini bağlıyorsunuz. Paket lastiklerini ataç içerisinden geçirdikten sonra kartonun alt kısmına da bir delik açıyoruz. Diğer atacı düzleştirerek daha sonra çengel haline getiriyorsunuz.
Kartonun üzerine ağırlık ölçülerini yazıyorsunuz. Bu ölçüler 1N, 2N, 3N Şeklinde yazılmalıdır. Daha sonra yaptığınız kartonu rulonun içerisine yerleştiriyorsunuz. Üst kısmını bant yardımıyla sabitleyebilirsiniz. Kağıttan Dinamometreniz hazır.
Karton ve Bonibon Kutusu ile Dinamometre Yapımı
Kağıttan daha sağlam bir Dinamometre yapmak istiyorsanız, Bonibon kutusu ile deneyebilirsiniz. Öncelikle malzemeler,
Bonibon kutusu 1 adet
Paket lastiği 1adet
Ataç 2 adet
Karton
Metre
Makas
Delgeç
İlk olarak kartonunuzu 15 cm uzunluğunda ve 1,5 cm eninde kesiyorsunuz. Bu ölçüm Bonibon kutusu hesap edilerek alınmalıdır. Daha sonra kartonun uçlarını delgeç yardımı ile birer kez deliyoruz. Kartonun üzerine ağırlık birimlerini yazıyoruz. Yine 1N, 2N, 3N… biçiminde.
Deldiğiniz kartonun bir ucuna paket lastiğini önce delikten sonra kendi içerisinden geçirerek düğüm haline getiriyorsunuz. Düzenleme yaptığınız kartonu Bonibon kutusunun içerisine yerleştirin. Atacı düz bir hale getirerek, Bonibon kutusunun üst kısmını delmeniz gerekiyor.
İki karşılıklı uçtan delim yaptıktan sonra atacı bu deliklerden geçirip Bonibon kutusunun üst kısmında uçlarını kavuşturuyorsunuz. Daha sonra paket lastiğinin ucuyla bağlayın. Sağlam olmasını istiyorsanız bantlayabilirsiniz.
Diğer bir atacı alıp yeniden düzleştiriyorsunuz. Daha sonra ucunu birini daha önceden delmiş olduğunuz kartonun alt kısmına sağlam bir şekilde sabitliyorsunuz. Atacın altını da çengel şeklinde kıvırın. Böylece ölçüm yapacağınız nesneyi bu çengele takabilirsiniz.
Karton ve Borudan Dinamometre Yapımı
Sağlam ve kullanışlı bir Dinamometre yapmak istiyorsanız mutlaka borudan yapmanız gerekmektedir. Böylece çocuğunuzun ödevi hiçbir şekilde bozulmaz ve daha elverişli olur. Borudan Dinamometre yapmak için malzemeler;
Esnek yay 1 adet
Metal veya plastik boru 15 cm 1 adet
İnce çivi 1 adet
Pense
gram ve gram ağırlıklar
Cetvel, kalem, mukavva
Metal plastik ya da boru biçiminde herhangi bir nesneyi 15 cm uzunluğunda kesin. Kullanacağınız borunun alüminyum olması kesim işlemini kolay bir hale getirecektir. Borunun üst kısmının uçlarını karşılıklı gelecek biçimde delin.
İlk önce kullanacağınız yayın ne kadar uzadığını test edebilirsiniz. Esneklik özelliğini kaybetmeden bir ağırlıkla ne kadar uzayabildiğini test edin. Bunun için gramlık bir ağırlık denemesi yapın ve uzama miktarını ölçün.
Bu ölçüme göre, 5 Newtonluk kuvvet ile 8 cm kadar uzuyorsa, 1 Newton da 8/5=1,6 cm olarak hesap edilmelidir. Daha sonra mukavva üzerine 1,6 cm uzunluklarında 5 ayrı bölüm işaretleyin. Farklı renklere boyayarak daha eğlenceli bir hale getirebilirsiniz.
İşaretleme yapmış olduğunuz mukavvayı makas yardımı ile dikdörtgen olarak şekilde boruyu da hesaba katarak kesin. Mukavvayı yayın alt kısmına bağlanacak şekilde sabitleyin. Ağırlığı asabilmeniz için ayın alt kısmı çengel şeklinde bükmelisiniz. Daha sonra bu mekanizmayı boru içine çivi ile tutturun.
Mekanizmayı borunun içerisine yerleştirdikten sonra düzgün ölçüm yapıp yapmadığını kontrol etmek amacıyla bir nesnenin ağırlığını ölçün. Yapılan ölçüme göre gram 1 Newton ya da gram 5 Newton'u gösteriyorsa doğru demektir. Yani dinamometreniz düzgün çalışıyordur.
5. Sınıf Fen Bilimleri Kuvvetin &#;l&#;&#;lmesi konu anlatımı
- Cismin yönünü değiştirebilir.
- Cismin hızını değiştirebilir.
- Cismin şeklini değiştirebilir.
- Cismin dönmesini sağlayabilir.
Şimdi uyguladığımız kuvvet ile neler yapabiliriz bunlara tek tek bakalım.
- Araba itilebilir.
- Çantamızı kaldırabiliriz.
- Futbolcu bir futbol topuna vurabilir ya da durdurabilir.
- Kağıdı kesebiliriz.
- Yazı yazabiliriz.
- Hamuru istediğimiz gibi yoğurabiliriz.
- Konuşabiliriz.
- Kapı kolunu istediğimiz gibi açık kapatabiliriz.
Bu gibi daha birçok farklı örnek vermek mümkün. Üstelik bunların her biri kuvvet ile gerçekleşir.
Kuvvetin Ölçülebilmesi İçin Dinamometre
Kuvvetin ne kadar büyük olduğunu dinamometre ile ölçeriz. Ayrıca kuvvetin birimi Newton olarak bilinir. ‘N’ harfi ile gösterilir.
Dinamometrenin Özellikleri Nelerdir?
Uygulanan kuvvetin ne kadar büyük olduğunu ölçmemizi imkan tanıyan dinamometrenin birçok farklı özelliği bulunmaktadır. Şimdi bu özellikleri nedir bakalım.
- Dinamometrenin içerisinde esnek bir yay yer alır.
- Kuvvetin etkisi sayesinde yay uzar ve böylece kuvveti ne kadar büyük olduğu anlaşılır.
- Yayın uzaması ile oluşan kuvvet doğru orantılıdır.
- Eğer dinamometrede bulunan yay çok esnek ise, o zaman çok küçük kuvvetleri ölçebiliriz.
- Her dinamometrenin ölçebileceği bir miktar bulunmaktadır. Eğer bu sınır aşılırsa o zaman dinamometrenin yay kısmı bozulur ve doğru ölçüm yapılmaz.
Farklı kuvvetleri ölçebilmek için günümüzde birçok değişik dinamometre bulunmaktadır. Böylece elimizde bulunan bir kuvvetin ağırlığının ne olduğunu anlama şansı elde edilir.
Not 1: Bir cismin kuvvet ölçülürken, ‘N’ simgesi kullanılır. Örneğin bir cisim dinamometre ile ölçüldüğünde değeri 10 gösteriyor ise o zaman ‘10N’ biçiminde ifade edilir. Yani bunu diğer bir anlamı 10 Newton olarak öne çıkmaktadır. Bu doğrultuda dinamometrenin üzerinde rakamlar vardır ve bunun üzerinden herhangi bir cismin kuvveti anlaşılmış olur.
Not 2: Dinamometreye sadece kuvvet ölçmede kullanılır. Aynı zamanda ağırlık da bir kuvvet olduğundan dolayı, dinamometre sayesinde cisimlerin ağırlığı da ölçülmüş olur. Bu sebepten el kantarı da bir çeşit dinamometre olarak kullanılabilmektedir.
Esnek Cisimler Nelerdir?
Bir kuvvet etki ettiğinde şekil değiştiren ve kuvvet ortadan kalktığı zaman yeniden eski haline gelen cisimlere esnek cisimler denir. Bu konuda birçok farklı esnek cisim örneği vermek mümkündür.
- Yay
- Lastik
- Balon
- Çorap
- Kauçuk
Tüm bunlar esnek maddelerdir ve sıkıştırıldığı zaman, yani bir kuvvet uygulandığında kuvvet sona erdiği andan itibaren tekrar eski haline gelir.
Not: Bir de esnek olmayan cisimler bulunmaktadır. Bunlar içerisinde hamur, sakız ve kağıt gibi isimler bulunur. Aynı şekilde her ne kadar bunları da kuvvet uygulandığında şekil değiştirseler dahi, kuvvet kalktığı zaman yeniden eski haline dönmezler.
