Ülkemizde Yaşanmış En Önemli Yıkıcı Doğa Olayları

Doğal Afetler (Yıkıcı doğa olayları)

• Doğada meydana gelen, can ve mal kaybına neden olan olaylara yıkıcı doğa olayları veya doğal afetler denir.
• Doğal afetler, çok kısa zamanda meydana gelir.
• Doğal afetler; can ve mal kaybına, maddi ve manevi hasara neden olabilir.
• Doğal afetler, insanlar tarafından engellenemez ancak zararı azaltmak için gerekli tedbirler alınabilir.
• Doğal afetler; deprem, heyelan, volkanik patlama, sel, hortum, kasırga, fırtına, tsunami, çığ, tipi olabilir.

1.Deprem:

• Yer kabuğunu oluşturan levhalar(parçalar) sürekli hareket halindedir. Levhaların hareketlerinden dolayı yer kabuğu içindeki kırılmalardan dolayı ani olarak ortaya çıkan enerjinin yeryüzünde meydana getirdiği sarsıntılara deprem denir.
• Deprem sırasında açığa çıkan enerjinin miktarına depremin büyüklüğü denir. Depremin büyüklüğü, sismograf (deprem ölçer) yardımıyla ölçülür.
• Depremle uğraşan bilim dalına Sismoloji, depremle uğraşan bilim adamına Sismolog denir.
• Depremin meydana getirdiği maddi ve manevi hasarın derecesine Deprem Şiddeti denir.

Deprem öncesinde yapılması gerekenler:

• Binalar sağlam zemin üzerine yapılmalıdır, fay hatları üzerine yapılmamalıdır.
• Binalar sağlam yapılmalıdır. Eksik ve çürük malzeme kullanılmamalıdır.
• Çürük binalar tespit edilerek yıkılarak yenileri yapılmalıdır.
• Deprem çantası hazırlanmalı ve aile afet planı yapılmalıdır. Depremden sonra ilk 72 saatte yardım ekipleri ulaşana kadar acil ihtiyaçların ve değerli evrakların saklanabileceği afet çantası hayat kurtarabilir.
• Raflar duvara emniyetli bir şekilde sabitlenmelidir. Ağır ve büyük eşyalar alt raflara yerleştirilmelidir.
• Kırılabilecek olan eşyalar kapalı raflarda muhafaza edilmelidir.
• Tablo ve ayna gibi eşyalar yataktan, kanepeden veya insanların oturduğu herhangi bir yerden uzaktaki duvara emniyetli bir şekilde sabitlenmelidir.
• Tavandaki ağır objeler ve aydınlatma araçlarının bağlantıları sağlamlaştırılmalıdır.
• Doğal gaz vanası ve elektrik sigortası otomatik hale getirilmelidir.
• Kapıları çıkış yönüne doğru açılmasına dikkat etmeliyiz.
• Giriş ve çıkışları engelleyecek şekilde eşyalar yerleştirmemeliyiz.
• İnsanları deprem konusunda bilgilendirilmelidir.

Deprem çantasında Bulunması gerekenler;

1. Düdük, el feneri, radyo ve piller.
2. İklime uygun giysiler.
3. Uzun süre bozulmayacak gıdalar ve yeterince su.
4. İlk yardım malzemeleri.
5. Önemli belge fotokopileri.
6. Battaniye ve uyku tulumu.

Deprem sırasında yapılması gerekenler:

• Her şeyden önce sakin olmalıyız.
• Yanan ocakları, vanaları, şalterleri kapatmalıyız.
• Sabitlenmemiş raf, dolap gibi eşyalardan uzak durmalıyız.
• Bulunduğunuz yerden hemen çıkmayı düşünmeyin, kendinizi bulunduğunuz yerde emniyete almaya çalışın.
• Masa, mutfak tezgahı, çamaşır makinesi, yatak, küvet gibi sağlam olduğunu düşündüğünüz eşyaların yanına diz çökerek, ellerinizle başınızı koruyacak şekilde durunuz.(ÇÖK-KAPAN-TUTUN)

• Asla asansör ve balkonları kullanmamalıyız.
• Deprem sırasında dışarıda isek; bina, köprü, tünel, elektrik direkleri, reklam panoları,ağaçlar gibi çökme ve devrilme riski olan yerlerden uzak durmalıyız.
• Normal trafiğin olduğu bölgelerden uzaklaşmalıyız.

Deprem sonrasında yapılması gerekenler:

• Olabilecek artçı depremler için önlem almalıyız.
• Yetkililer izin vermedikçe evlerimize tekrar giriş yapmamalıyız.
• Olabildiğince boş arazilerde veya açık alanlarda beklemeliyiz.
• Deprem sırasında kapatmadıysak eğer vanaları ve şalterleri kapatmalıyız.
• Evi boşaltırken battaniye, gıda, su gibi ihtiyaçlarımız ile birlikte kıymetli eşyalarımızı(altın,para) yanımıza almalıyız.

2.Heyelan (toprak kayması):

• Toprak tabakasının eğimli arazilerde büyük kütleler halinde kaymasına toprak kayması (heyelan) denir.
• Heyelan fazla yağış alan ve eğimli arazilerde, toprağın suya doyması sonucu bir anda gerçekleşir.
• Ülkemizde Karadeniz Bölgesi en çok heyelanın görüldüğü yerdir.

Heyelandan korunmak için;

1. Yerleşim yerleri heyelan ihtimali olan bölgelere kurulmamalıdır.
2. Eğimli arazilerde doğal bitki örtüsü korunmalı ve ağaçlandırma çalışmaları yapılmalıdır.
3. Heyelan olabilecek yerlere uyarıcı levhalar yerleştirilmelidir.
4. Suyun kolayca akıp gitmesi ve heyelana sebep olmaması için yamaç boyunca su kanalları açılmalıdır.
5. Heyelan olabilecek yerlere setler, istinat duvarları yapılmalıdır.

3.Sel:

• Bir bölgede belirli bir süre, toprağın üzerini kaplayan ve ani, düzensiz, büyük su taşkınlarına sel denir.
• Akarsular taşıyabileceğinden fazla su ile yüklendiklerinde sel meydana gelir.
  Fazla miktarda yağış meydana gelmesi, kar kütlelerinin aniden erimesi sel oluşmasına neden olabilir.

Selden korunma yolları:

1. Yerleşim yerleri akarsu ve dere yataklarına yapılmamalıdır.
2. Sel tehlikesi bulunan eğimli yamaçlarda teraslama ve ağaçlandırma yapılmalıdır.
3. Çevredeki yeşil alanlar arttırılmalı, ağaçlandırma çalışmaları yapılmalıdır.
4. Akarsular, barajlar veya bentler yardımıyla kontrol altına alınmalıdır.
5. Akarsu yatakları temizlenmeli ve genişletilmelidir.

4.Volkanik patlamalar:

• Yer altındaki sıcaklığı çok yüksek olan erimiş kayaların(magma) yer kabuğundaki açıklıklardan püskürerek dışarı çıkmasına volkanik patlama denir.
• Püskürme sırasında yüzeye çıkan magmaya lav denir. Lavlar çok yüksek sıcaklıkta olduğu için etrafına zarar verir.

• Yanar dağların yakın bölgelerinde yerleşim yerleri kurulmamalıdır. Aktif yanardağların uzağında durmalıdır.

5.Kasırga(tayfun)-Hortum-Fırtına:

• Hızları saatte 120 km ve daha fazla olabilen kuvvetli rüzgarlara kasırga denir.
• Kasırgalar, genellikle okyanuslar üzerinde oluşup karaya doğru hortuma dönüşerek ilerler.
• Sıcak hava bölgelerinde, soğuk hava ile sıcak havanın dar bir alanda aniden yer değiştirmesi ile oluşan ve hızlı bir şekilde kendi etrafında dönen rüzgarlara hortum denir.
• Çok şiddetli rüzgarların meydana getirdiği hava hareketlerine fırtına denir.
• Şiddet olarak, kasırgalar fırtınalardan daha şiddetlidir.

6.Tsunami:

• Okyanusun veya denizin aniden yükselerek karaya vurması olayıdır.
• Genelde deprem sonrasında görülür.

7.Çığ-Tipi:

• Farklı sebeplerden dolayı dağdan aşağıya doğru kayan büyük kar kütlelerine çığ denir. Kar çok yağdığında meydana gelir.Bol kar yağdığında taze kar tabakasının alttaki eski tabakayla iyi kaynaşmaması sonucu oluşur.
• Kuvvetli rüzgarla birlikte yağan yoğun kar yağışına tipi denir.

‘YIKICI DOĞA OLAYLARI’ KONU ANLATIMINI PDF OLARAK İNDİR.

Etiketler:5.sınıf, Çığ, Deprem, Deprem çantasında Bulunması gerekenler, Deprem öncesinde yapılması gerekenler, Deprem Şiddeti, deprem sırasında yapılması gerekenler, Deprem sonrasında yapılması gerekenler, depremin büyüklüğü, Doğal Afetler, Fırtına, Heyelan, Heyelandan korunmak için, Hortum, indir, Kasırga, konu anlatımı, konu özeti, pdf, sel, Selden korunma yolları, sismograf, Sismolog, Sismoloji, tayfun, tipi, Toprak kayması, tsunami, Volkanik patlamalar, yıkıcı doğa olayları

T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI

WEB SİTESİ GİZLİLİK VE ÇEREZ POLİTİKASI

T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından işletilen www.icisleri.gov.tr web sitesini ziyaret edenlerin kişisel verilerini 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca işlemekte ve gizliliğini korumaktayız. Bu Web Sitesi Gizlilik ve Çerez Politikası ile ziyaretçilerin kişisel verilerinin işlenmesi, çerez politikası ve internet sitesi gizlilik ilkeleri belirlenmektedir.

Çerezler (cookies), küçük bilgileri saklayan küçük metin dosyalarıdır. Çerezler, ziyaret ettiğiniz internet siteleri tarafından, tarayıcılar aracılığıyla cihazınıza veya ağ sunucusuna depolanır. İnternet sitesi tarayıcınıza yüklendiğinde, çerezler cihazınızda saklanır. Çerezler, internet sitesinin düzgün çalışmasını, daha güvenli hale getirilmesini, daha iyi kullanıcı deneyimi sunmasını sağlar. Oturum ve yerel depolama alanları da çerezlerle aynı amaç için kullanılır. İnternet sitemizde çerez bulunmamakta, oturum ve yerel depolama alanları çalışmaktadır.

Web sitemizin ziyaretçiler tarafından en verimli şekilde faydalanılması için çerezler kullanılmaktadır. Çerezler tercih edilmemesi halinde tarayıcı ayarlarından silinebilir ya da engellenebilir. Ancak bu web sitemizin performansını olumsuz etkileyebilir. Ziyaretçi tarayıcıdan çerez ayarlarını değiştirmediği sürece bu sitede çerez kullanımını kabul ettiği varsayılır.

1.Kişisel Verilerin İşlenme Amacı

Web sitemizi ziyaret etmeniz dolayısıyla elde edilen kişisel verileriniz aşağıda sıralanan amaçlarla T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından Kanun’un 5. ve 6. maddelerine uygun olarak işlenmektedir:

• T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülen ticari faaliyetlerin yürütülmesi için gerekli çalışmaların yapılması ve buna bağlı iş süreçlerinin gerçekleştirilmesi,
• T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından sunulan ürün ve hizmetlerden ilgili kişileri faydalandırmak için gerekli çalışmaların yapılması ve ilgili iş süreçlerinin gerçekleştirilmesi,
• T.C. İçişleri Bakanlığı tarafından sunulan ürün ve hizmetlerin ilgili kişilerin beğeni, kullanım alışkanlıkları ve ihtiyaçlarına göre özelleştirilerek ilgili kişilere önerilmesi ve tanıtılması.

2.Kişisel Verilerin Aktarıldığı Taraflar ve Aktarım Amacı

Web sitemizi ziyaret etmeniz dolayısıyla elde edilen kişisel verileriniz, kişisel verilerinizin işlenme amaçları doğrultusunda, iş ortaklarımıza, tedarikçilerimize kanunen yetkili kamu kurumlarına ve özel kişilere Kanun’un 8. ve 9. maddelerinde belirtilen kişisel veri işleme şartları ve amaçları kapsamında aktarılabilmektedir.

3.Kişisel Verilerin Toplanma Yöntemi

Çerezler, ziyaret edilen internet siteleri tarafından tarayıcılar aracılığıyla cihaza veya ağ sunucusuna depolanan küçük metin dosyalarıdır. Web sitemiz ziyaret edildiğinde, kişisel verilerin saklanması için herhangi bir çerez kullanılmamaktadır.

4.Çerezleri Kullanım Amacı

Web sitemiz birinci ve üçüncü taraf çerezleri kullanır. Birinci taraf çerezleri çoğunlukla web sitesinin doğru şekilde çalışması için gereklidir, kişisel verilerinizi tutmazlar. Üçüncü taraf çerezleri, web sitemizin performansını, etkileşimini, güvenliğini, reklamları ve sonucunda daha iyi bir hizmet sunmak için kullanılır. Kullanıcı deneyimi ve web sitemizle gelecekteki etkileşimleri hızlandırmaya yardımcı olur. Bu kapsamda çerezler;

İşlevsel:Bunlar, web sitemizdeki bazı önemli olmayan işlevlere yardımcı olan çerezlerdir. Bu işlevler arasında videolar gibi içerik yerleştirme veya web sitesindeki içerikleri sosyal medya platformlarında paylaşma yer alır.

Teknik olarak web sitemizde kullanılan çerez türleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

Web sitemizde çerez kullanılmasının başlıca amaçları aşağıda sıralanmaktadır:

• • İnternet sitesinin işlevselliğini ve performansını arttırmak yoluyla sizlere sunulan hizmetleri geliştirmek,

5.Çerez Tercihlerini Kontrol Etme

Farklı tarayıcılar web siteleri tarafından kullanılan çerezleri engellemek ve silmek için farklı yöntemler sunar. Çerezleri engellemek / silmek için tarayıcı ayarları değiştirilmelidir. Tanımlama bilgilerinin nasıl yönetileceği ve silineceği hakkında daha fazla bilgi edinmek için www.allaboutcookies.org adresini ziyaret edilebilir. Ziyaretçi, tarayıcı ayarlarını değiştirerek çerezlere ilişkin tercihlerini kişiselleştirme imkânına sahiptir.  

6.Veri Sahiplerinin Hakları

Kanunun “ilgili kişinin haklarını düzenleyen” 11. maddesi kapsamındaki talepleri, Politika’da düzenlendiği şekilde, ayrıntısını Başvuru Formunu’nu Bakanlığımıza ileterek yapabilir. Talebin niteliğine göre en kısa sürede ve en geç otuz gün içinde başvuruları ücretsiz olarak sonuçlandırılır; ancak işlemin ayrıca bir maliyet gerektirmesi halinde Kişisel Verileri Koruma Kurulu tarafından belirlenecek tarifeye göre ücret talep edilebilir.

2020 yılında ülkemizde yaşanan en önemli afet şüphesiz COVID-19 salgınıdır. Bununla birlikte uluslararası afet veri tabanları kayıtlarına Türkiye kaynaklı başka afetler de girmiş bulunmaktadır.

Uluslararası Acil Durum Veri Tabanına (EM-DAT) Türkiye’den 2020 yılında sekiz doğa kaynaklı ve dört teknoloji kaynaklı afet girmiştir. Doğa kaynaklı sekiz afetin beşini, jeofiziksel afetlerden deprem kaynaklı yer hareketi ve tsunami oluşturmaktadır. Diğer doğa kaynaklı üç afetin biri, meteorolojik ve ikisi de hidrometeorolojik afetten oluşmaktadır. Bunlar konvektif fırtınalar, ani sel ve çığlardan oluşmaktadır.

2020 yılında Türkiye’de yaşanan dört teknolojik afetin üçü ulaşım sektörü ile ilgili olarak yaşandı. Ulaşım sektöründeki bu afetlerin biri uçak kazası, ikisi denizde göçmenlerle ilgili hadise olarak kayıtlara geçti. Kayıtlarda bir de zehirlenme olayı var. 

2020 yılının en ölümcül ve yıkıcı afeti İzmir’in Bornova, Bayraklı ve Karşıyaka ilçelerini etkileyen Sisam merkezli deprem olmuştur. 114 kişinin hayatını kaybettiği 1.034 kişinin de yaralandığı bu depremde 5.000 kişi için barınma ihtiyacı hasıl olmuştur. 2020 yılında ikinci ve üçüncü sırada yine 41 can kaybı ile Elazığ Sivrice’de yaşanan deprem ve Van’da görülen çığ yer almıştır.

Sakarya’nın Hendek ilçesinde 3 Temmuz’da saat 11.15’te meydana gelen ve yaklaşık 50 kilometre mesafeden kentin birçok noktasından duyulan patlamalarda ve sonrasında 10 kişi hayatını kaybetmiş ve 135 kişi yaralanmıştır.

Sabiha Gökçen Havalimanı’nda pistten çıkan Boeing 737 uçak kazasında 1 kişi hayatını kaybetmiş ve 177 kişi yaralanmıştır.  Buna ek olarak ulaşım alanında yaşanan iki diğer teknolojik afette çok sayıda göçmen hayatını kaybetmiştir. Çeşme açıklarındaki deniz kazasında 11, Van Gölü’ndeki kazada ise 50 sığınmacı hayatını kaybetmiştir. Bursa ve Giresun selleri uluslararası veri tabanlarında yer almamıştır. 

Yukarıda sadece bir veri tabanına göre 2020 yılında kayıtlara geçmiş afetlerden kısaca bahsedilmiştir. Bu afetlerin oluşum sayısı ve neden oldukları kayıplar bakımından büyük kısmını depremler oluşturuyor. Sonra meteorolojik afetler ve ulaşım kazaları önemli bir yer tutuyor.

Türkiye’nin büyük bir kısmının depremlerin etkisinde olması ve özellikle yapı stokunun depreme dayanıklı olmaması, deprem nedeniyle oluşan can kayıplarını ve ekonomik kayıpları önemli boyutlara ulaştırmaktadır. Bununla birlikte sel ve çığlar gibi meteorolojik afetler önemli can kayıplarına neden olurken bu afetlerdeki ekonomik kayıplar depreme nispeten düşük seyretmektedir.

Bununla beraber deprem ve seller daha çok Türkiye’deki yanlış şehirleşme, binalar için yanlış yer seçimi ve mühendislik standartlarının göz ardı edilmesinden kaynaklanmaktadır.

Türkiye’de sık yaşanan maden kazalarına 2020 yılında birçok fabrika yangını ile beraber Hendek’teki patlama ilave olmuştur. Bu patlama sonrasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 5 Ağustos 2020 tarihinde Büyük Endüstriyel Kazalarda Uygulanacak Dâhili Acil Durum Planları Hakkında Tebliğ’i yayımlamıştır. Bu tebliğin amacı, 2/3/2019 tarihli ve 30702 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelikte belirtilen üst seviyeli kuruluş yöneticilerinin aynı yönetmeliğin 13. maddesi gereği hazırlamaları veya hazırlatmaları gereken dâhilî acil durum planı için usul ve esasları belirlemektir.

Bütün bu afetlerden alınması gereken dersler vardır. Özellikle depremlere karşı öncelikle binaların sağlam olması olmazsa olmaz bir şarttır. Deprem tehlikesinin afete dönüşmemesi için öncelikle yapısal risklerin giderilmesi diğer bir deyişle binaların depreme dayanıklı yapılması şarttır. Bundan sonra insanları can ve mallarını koruma ile birlikte kurum ve kuruluşların işler hâlde kalması için yapısal olmayan tehlikelerin önlenmesi gerekir. Kamu kurum ve kuruluşları afet yönetiminde kritik tesisler olarak büyük önem arz ederler. Bir yerde kritik tesislerin afet sonrası yapısal veya yapısal olmayan nedenlerden dolayı kullanılamaz hâle gelmesi afet sonrası çalışmaların verimli bir şekilde yerine getirilmesini engeller.

Elazığ ve İzmir depremlerinde yıkılan binalar büyük can ve mal kaybına neden olmuştur. Yıkılmış yahut hasarlı binalarda onlarca arama kurtarma ekibi tarafından uzun ve yoğun çalışmalar yapılmasına rağmen çok sayıda insanımıza ya hayatını kaybetmiş olarak ya da hafif veya ağır yaralı ulaşılabilmektedir. Arama kurtarma ve yara sarma çalışmaları ne kadar başarılı olursa olsun can kayıplarını, fiziksel ve ruhsal yaralanmaları geri döndürmek mümkün değildir.

Elazığ ve İzmir’deki arama kurtarma ve yardım çalışmaları asla İstanbul ve Marmara Bölgesi’nde beklenen büyük bir deprem için ölçü veya emsal olarak kabul edilemez. Bu tür küçük depremlerdeki refleksimiz, 50.000 binanın yıkılması beklenen İstanbul depremi sonrasında göstermemiz gereken refleks ile kıyaslanamaz. Arama ve kurtarmadaki başarımızı, devletin seferber olma yeteneğini öncelikle İstanbul olmak üzere tüm deprem beklenen yerlerde afet öncesine aktarmamız gerekmektedir.

Teknoloji

Yaralarını Sarmamızın Yıllarca Sürdüğü Türkiye Tarihinde Meydana Gelen En Büyük Doğal Afetler

1. Türkiye tarihinde yaşanmış en büyük deprem 1939 Erzincan depremi...

2. 1992 yılı ise Türkiye'nin çığ nedeniyle en fazla kayıp yaşadığı yıl olarak kayda geçti. 1992'de tam 157 çığ düşmesi sonucunda 443 kişi hayatını kaybetti.

3. 23 Haziran 1988 tarihinde Trabzon'un Maçka ilçesinde bulunan Çatak köyünde meydana gelen heyelanda 64 kişi hayatını kaybetti.

4. 11 Ağustos 2021 tarihinde Batı Karadeniz bölgesinde başlayan sel felaketinde 70 kişinin hayatını kaybettiği söyleniyor.

5. 28 Temmuz 2021'de Antalya'nın Manavgat ilçesinde başlayan ve kısa süre içerisinde Türkiye'nin birçok şehrine yayılan orman yangınlarında yüzbinlerce hektar orman ve yerleşim yeri küle döndü, binlerce hayvan hayatını kaybetti.

6. Ülkemizde en çok görülen olaylardan bir diğeri yıldırım düşmesi. 5-13 Mayıs 2018 tarihleri arasında da Türkiye’de yıldırım düşmesi vakalarında çok fazla artış yaşandı.

7. Bugüne kadar ölçülen rüzgar hızlarında Tokat ilk sırada yer aldı. İlde 1 Ocak 1978 tarihinde saatte 176 kilometre hızla esen rüzgar kayıtlara geçti.

8.Ülkemizin % 59 ‘u % 12'den fazla eğimli alanlardan oluşmaktadır. Bu alanların % 11,5’inde şiddetli ve çok şiddetli erozyon görülür.

9. Ülkemizde en çok kaya düşmesi yaşanan il ise Kayseri...

10. Dünyadaki 31 farklı doğal afet arasında en kritik afet olarak tanımlanan kuraklık. Türkiye'de kuraklık için uzmanlardan uyarı geldi.

Bu içerikler de ilginizi çekebilir 👇