Çek Mağdurları 2022

Adana'da mobilya imalat&#;ısı Sait Erdem, alışveriş sitesinde satılığa &#;ıkardığı ara&#; y&#;z&#;nden karşılıksız &#;ekle dolandırıldı yaşındaki Sait Erdem, model aracını internetteki bir alışveriş sitesi &#;zerinden satılığa &#;ıkardı. Erdem'in aracına Trabzon'dan Mustafa N. m&#;şteri oldu. Mustafa N. aracın devri i&#;in arkadaşı İlker K.'yı Adana'ya g&#;nderdi. bin TL'yi peşin veren İlker K. 95 bin TL'lik Mustafa N.'ye ait &#;eki Sait Erdem'e verdi. Erdem, bankadan &#;eki sorguladığında sağlam olduğu s&#;ylendi. Bir ay sonrası i&#;in verilen &#;ek karşılıksız &#;ıkınca Erdem, dolandırıldığını anladı.Araştırdığında bu kişilerin y&#;zlerce kişiyi bu şekilde mağdur ettiğini belirten Erdem, “Bu şebeke 14 firma ve 14 banka ile &#;alışıyor. Bu adamlar bu işi yaparken arkasında bakanların, sanat&#;ıların yetkililerin isimlerini kullanıyorlar. Biz devletimize, adaletimize, emniyetimize g&#;veniyoruz. L&#;tfen bu adamların &#;zerine gidin. L&#;tfen bu ara&#;lar piyasadan toplansın sahiplerine geri verilsin” diye konuşfunduszeue.infoını sattıktan sonra başka plakalarla 4. kez el değiştirdiğini ileri s&#;ren Erdem, “Benim gibi gariban insan takip edip bu adamın kabarık bir dosyasını ortaya &#;ıkarabiliyorsa bizim savcılarımız da &#;ıkarabilir” diyerek yetkililerden yardım funduszeue.info Erdem, aracı bulunursa mağazasına gelip &#;eyiz almak isteyen ilk &#;ifte bir takım koltuk hediye edeceğini kaydetti.

Türkiye'de yaklaşık bin çek yasası mağduru olduğu söyleniyor. Bu insanlar No'lu Çek Kanunu'na göre, borçlarını ödeyemedikleri andan itibaren ilerleyen zaman içinde sonu beş yıl hapisle neticelenen bir sürece giriyorlar. Oysaki Anayasa'mızın maddesinde açıkça "Hiç kimse,yalnızca sözleşmedendoğan bir yükümlülüğüyerine getirememesindendolayı özgürlüğünden alıkonulamaz" deniliyor.
Kaldı ki "Ekonomiksuça, ekonomik ceza"ilkesini bile unutup sadecefiziki sonuçlarına baktığınızdada bu yasayı savunmak funduszeue.info pandemi dönemindekendinizi esnaf yerine koyupdüşünün. Ekonomi daralmış,zaten kendi alacaklarınızıtam tahsil edemiyorsunuz,"günü kurtarma" bağlamındaticari hayatınızı yürütmeyeçalışıyorsunuz. Her esnafgibi borçlarınız var. Borcu,örneğin senet şeklindeolanlar hapse girme tehdidiyaşamazken, ödeyemediğinizbir çek sebebiylehapse atılıyorsunuz.
Hapse atılınca ne oluyor? Muhtemelen işiniz batıyor. Ticari itibarınız sıfırlanıyor. Siciliniz gelecekteki her ticari işte sizi takip ediyor. Bundan kim yarar gördü? Alacağı olan kişinin artık borcunu tahsil imkânı kaldı mı? Ekonomiye faydası oldu mu? Bu esnafa beş yıl bakan ve onun ticari olanaklarını sıfırlayıp salan devletin daha fazla masraftan başka bir kazancı oldu mu? O esnafın ailesi ne oldu? Velhasıl sonuç elde etmek minvalinde faydasız olduğu gibi ekonomik ve sosyal pek çok zararı da olan bir uygulamadan bahsediyoruz.
Bu minvalde bir ilginç istisna da şu oldu: yılında yapılan infaz düzenlemesinde, "Dolandırıcılık, hırsızlık, ihaleye fesat karıştırmak, yağmacılık vb. suçlardan altı yıla kadar ceza alanların mahkûmiyeti yarı oranında üç yıla düşürülmüş, geri kalan üç yıl da dışarıda denetimli serbestlik olmak üzere serbest bırakılmıştı. Ancak üst sınırı beş yıl ile çekini ödeyememiş esnaf, bu düzenlemede kapsam dışı bırakıldı. Yani ödeyemedikleriçek vermekyerine birilerini dolandırmışveya soymuş olsalardıserbest kalacaklardı.Bu orantısız cezanın dadüzeltilmesi hâlâ bir aciliyetolarak duruyor.
O yüzden Çek Yasası mağdurlarına kulak verilmesi çağrımı yinelemek istedim.

***

YUNANİSTAN, ZOR YOLDANANLAMAZSA İYİ OLUR
Dün Başkan Erdoğan, Adalar Denizi'nde düzenlenen Efes Tatbikatı sahasından komşuya önemli bir mesaj verdi: "Yunanistan'ı gayri askeristatüdeki adaları silahlandırmaktanvazgeçmeye,uluslararası anlaşmalarauygun davranmaya davetediyoruz. Şaka yapmıyorum,ciddi konuşuyorum."
Başkan Erdoğan'ın siyasi tarihini biraz bilenler, bu sözlerin ne anlama geldiğini anlamakta zorlanmazlar. Umarım komşu, tüm ferasetini Amerikan Kongresi'ne gömmemiştir de idrak edebilir.

Karşılıksız çekte insan haklarına uygun düzenleme yapılması için 12 gün kaldı. Eğer 30 Haziran  tarihine kadar Anayasa ve insan haklarına uygun düzenleme yapılmazsa, karşılıksız çek mahkumlarının ertelenen hapis cezalarının infazına kaldığı yerden devam edilecek.

Karşılıksız çekle ilgili onlarca yazı yazdım. Bu hem toplumsal, hem de hukuki bir sorunu olduğu için, Anayasa’ya ve insan haklarına aykırılık giderilinceye kadar da yazmaya devam edeceğim.

tarihine kadar karşılıksız çekten hapis cezası alanların cezalarının infazı durdurulmuştu.

tarihine kadar çek bedelinin ödenmeyen kısmının onda birinin alacaklıya ödemesi, kalan kısmını ise tarihinden itibaren 15 eşit takside bölüp ikişer aylık taksitler halinde ödenmesine olanak veren düzenleme Sayılı Çek Kanunu’nun Geçici 5’inci maddesinde.

Koronavirüs pandemisi artık bitti ama sosyal ve bireysel yaşamımızdaki etkileri gibi ekonomideki etkileri de halen devam etmekte.

Ekonomik koşullardaki sıkıntılar görmezlikten gelemeyiz. Çeki karşılıksız çıkanlar da genellikle küçük esnaflar. Bu ekonomik koşullarda küçük esnafın yeniden iş kurması, gelir elde etmesi, kahramanlık gibi olur. Çabalıyorlar. Ama her şey onların çabasına bağlı değil, Onlar da kendi alacaklılarını tahsil edemiyor. Girdilerdeki ve maliyetlerdeki artış, işletmesini ayakta tutmasını zorlaştırıyor. Fiyatlardaki yükselme ve alım gücündeki düşüş, müşteri sayısını azaltıyor. Enflasyon nedeniyle sattıklarının yerine aynı miktarda yenisini koymasına engel oluyor.

Sıkıntılar geçici

Elbette bütün sıkıntılar gibi, içinde bulunduğumuz ekonomik güçlükler de kalıcı değil geçicidir. Makro ekonomik düzeyde iyileşme oluncaya kadar, sosyal ve ekonomik alanda dayanışmanın yanında devletin de çeşitli destekler sunması beklenir.

Karşılıksız çeke hapis cezasının kalkmasından yana olmak, sosyal dayanışmanın gereğidir.

Anayasamızın Md. 38/8 düzenlemesi; “Hiç kimse, yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirememesinden dolayı özgürlüğünden alıkonulamaz” demekte.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Ek 4 No’lu Protokol Md 1 ise; “Hiç kimse yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirmemiş olmasından dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılamaz” diyor.

Bu her iki kural da, kiracının kirasını ödeyememesi, bankadan kredi çekenlerin borçlarını ödeyememesi, konut satın alanın müteahhite borcunu ödeyememesi gibi hallerde, borçlarını ödemeye zorlamak için kimseye hapis cezası verilemeyeceğini söylemekte.

Bizim ceza hukuku sistemimizde, vergi borcu gibi kamu borçları ödenmese de hapis cezası yok. Aile hukukunda nafaka borcu ödenmese de hapis cezası yok, ödemeye zorlama için tazyik hapsi var.

Borcunu ödeyemeyince hapis cezası alan tek kişi, ileride param olacak, vadeyi ona göre yazayım da çekimi öderim diyen, ama işleri iyi gitmediği için çekini ödeyemeyen, çeki karşılıksız çıkan kişi.

Hukuk sistemimiz hangi sebeple karşılıksız çek düzenleyenlere böyle bir öfke duyuyor, anlamak mümkün değil.

Senet ödenmezse

Senedini ödemeyenler değil, hatta ödemeyenler dahi, Anayasa ve insan haklarına uygun olarak hapis cezası almazlarken, çeki karşılıksız çıkanların Anayasa ve insan haklarına aykırı olarak hapis cezası almaları hukuken savunulacak bir durum değil.

Bir an düşünün, Esnaf Ahmet Bey, Toptancı Tolga Bey’den 20 bin TL tutarında kırtasiye malzemesi satın alıyor. 6 ay vadeli çek veriyor.

Toptancı Tolga Bey de aynı anda tedarikçi Temel Bey’den bin TL tutarında malzeme satın alıyor. Ama Tolga Bey, tedarikçisine 6 ay vadeli çek değil, senet veriyor. Aynı zamanda bir bankadan da 1 milyon TL kredi çekiyor.

Sonra şöyle bir şey oluyor; esnaf Ahmet Bey kendi müşterilerinden alacaklarını alamadığı için parayı toparlayamıyor ve toptancı Tolga Bey’e verdiği 20 bin TL meblağlı çeki vadesinde ödeyemiyor. Çek hamili Tolga Bey’in şikayeti üzerine sonuçta hapis cezası alıyor.

Tolga Bey de tedarikçisi Temel Bey’e verdiği bin TL meblağlı senedini, işyeri sahibine ödemesi gerek işyerinin kirasını, bankasına da kredi borcunu ödeyemiyor. Bütün bu borçları ödeyememesine rağmen, hiçbir hapis cezası almıyor. Hatta avukat tutup, masraflarını ödeyip, bir de ticaret mahkemesinden konkordato kararı alıp, borçlarının ödemesini tatil ediyor.

Sadece bir çekini ödeyemeyen Ahmet Bey hapiste, onlarca senedini, kiralarını, kredi borçlarını ödeyemeyen Tolga Bey ise rahat, hapis cezası asla onun için değil. Onun ödemediği senet de kıymetli evrak ve kambiyo senedi, Ahmet Bey’in verdiği çek de. Hukuken hiçbir fark yok. Pratikteki tek fark, birisinde ‘ben ödeyeceğim’ diyor, diğerinde ise ‘bankadaki hesabımdan ödensin’ diyor.

İşte bu hukuki sakatlığın düzelmesi için toplumsal bir dayanışma gerekiyor.

Herkesin başına gelir

Çeke hapis cezasının kalkmasına karşı çıkanların zaman zaman ödeyemedikleri borçları olmamış mıdır? Ticaret yapan herkes bilir ki, ödemelerde aksama mutlaka olur, her esnaf ve tacir bunu yaşar. Hele bizim gibi inişli çıkışlı ekonomilerde, zaman zaman borçların ödenememesi durumuyla karşılaşılması çok olağandır.

Bu sebepler ve gerekçelerle karşılıksız çeke hapis cezasının kalmasından yana olma, sadece çek borçlularının isteği olmamalı, sosyal dayanışma ve eşitlik gereği, başta çeklerini tahsil edemeyenler değil, herkesin isteği olmalı. Sonuçta, ‘düşmez kalkmaz bir Allah.’

Kötü niyetli olanları, dolandırıcılık amacıyla çek verip ödemeyenleri, çeklerini ödemeyip, işlerini akrabaları, arkadaşları üzerinden yürütenleri bulup cezalandırmak hukuk sisteminin görevidir. Hukuk sistemi görevini gereği gibi yerine getiremiyorsa, bunun sonuçlarından çeki karşılıksız çıkanlara hapis cezası vererek kaçmamalıdır.

Karşılıksız çekte insan haklarına uygun düzenleme için 12 gün kaldı. Eğer 30 Haziran tarihine kadar Anayasa ve insan haklarına uygun düzenleme yapılmazsa, karşılıksız çek mahkumlarının ertelenen hapis cezalarının infazına kaldığı yerden devam edilecek.

1 yılda 53 bin mahkum

yılı adli istatistiklerine göre 53 bin kişi karşılıksız çekten mahkum olmuş. Yani adli para cezası ve hapis cezası almış. Daha önceki yıllarda ve yılında mahkumiyet alanlar bu rakamlara dahil değil.

Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre ise yılının ilk dört ayında çeki karşılıksız çıkan kişilerin sayısı 11 bin olup, toplam karşılıksız işlemi yapılan çek sayısı 42 bin ’dir.

Aynı dönemde hapis cezası almayan protesto edilen senet sayısı bin adet.

Eğer karşılıksız çeke verilen hapis cezası Anayasa ve insan hakları gereği kaldırılmazsa, tecavüzcülerden, hırsızlardan, katillerden, dolandırıcılardan boşalan cezaevleri, çeki karşılıksız çıkan esnaf ile dolacak.

RECEP ERÇİN

Çek Yasas&#; Ma&#;durlar&#; erteleme de&#;il bu defa kesin çözüm için Ankara temaslar&#;n&#; h&#;zland&#;rd&#;. Çek Yasas&#; Ma&#;durlar&#; Sözcüsü Haydar Zirek, eski Ba&#;bakan, Milletvekili Binali Y&#;ld&#;r&#;m, Adalet Bakan&#; Bekir Bozda&#; ve TBMM Adalet Komisyonu Ba&#;kan&#; Y&#;lmaz Tunç'u ziyaret etti. Yapt&#;klar&#; görü&#;melere ili&#;kin Ayd&#;nl&#;k'a bilgi veren Haydar Zirek, durumu net bir &#;ekilde ortaya koyduklar&#;n&#; ve ekonomik suça ekonomik ceza istediklerini söyledi. Anayasa'n&#;n maddesi uyar&#;nca “Hiç kimse, yaln&#;zca sözle&#;meden do&#;an bir yükümlülü&#;ü yerine getirememesinden dolay&#; özgürlü&#;ünden al&#;konulamaz.” hükmünü hat&#;rlatan Zirek, görü&#;tükleri yetkililerin de kendilerine hak verdi&#;ini aktard&#;.

B&#;N MA&#;DUR M&#;LYAR TL ALACAK

Çek Yasas&#; Ma&#;dur say&#;s&#;n&#;n bin civar&#;nda oldu&#;unu, toplamda milyar liral&#;k bir ödenmemi&#; çek tutar&#; bulundu&#;unu anlatan Haydar Zirek, bir bu kadar tutar da ödenmemi&#; senet bulundu&#;unu ancak orada Anayasa ilkesi uyar&#;nca herhangi bir hapis cezas&#;n&#;n gündeme gelmedi&#;ini vurgulad&#;. Kar&#;&#;l&#;ks&#;z çek verenlerin, adli para cezas&#;na çarpt&#;r&#;ld&#;klar&#; için hapse gitti&#;ini belirten Haydar Zirek, “Örne&#;in alt&#; y&#;l meselesi var. Adi suçlarda alt&#; y&#;la kadar ceza alanlar bir gün olsun hapis yatmad&#;. Çek yasas&#;ndaki ceza be&#; y&#;l olmas&#;na ra&#;men vatanda&#;lar cezaevine yolland&#;. Geçen y&#;lki düzenleme 30 Haziran'da doluyor. Yüzde 10'u ödenmek üzere. Sonra 15 taksit yap&#;lacak. Fakat esnaf&#;n, i&#; insan&#;n&#;n paras&#; olsa zaten çekini ödeyecek. Paras&#; olmad&#;&#;&#; için ödeyemiyor. Yüzde 90'&#; iflas etmi&#;.” dedi.

ADL&#; CEZA &#;DAR&#;YE DÖNSÜN!

“Ben size senet vermi&#;im ödeyememi&#;im. Siz de ödeyece&#;ime güvenerek daha önceden çek vermi&#;siniz, &#;imdi ödeyemiyorsunuz. Hapse giden ben de&#;il siz oluyorsunuz.” örne&#;ini veren Haydar Zirek, “Muhalefet bu i&#;i Cumhurba&#;kan&#; Erdo&#;an'&#;n sorumlulu&#;unda gibi gösteriyor. Bu da iktidara zarar veriyor. Yeni bir düzenleme yap&#;lmas&#; &#;art. Adli para cezas&#;nda insanlar hapis yat&#;yor, çeki öderse kalk&#;yor. Bunu idari para cezas&#;na çevirelim. Yine çekini ödeyince idari para cezas&#; kalks&#;n. Hapis yatmas&#;n. &#;nsanlar&#; çekini ödemeye yönlendirelim.” ifadelerini kulland&#;.

HÜKÜMLER ZATEN GAYET A&#;IR

Ekonominin güvene dayal&#; i&#;ledi&#;ini, kimsenin ödeme gücüne güvenmedi&#;i bir ba&#;kas&#;ndan çek almayaca&#;&#;n&#;, dolay&#;s&#;yla i&#;lemin bir ticari faaliyetten ibaret oldu&#;unu anlatan Haydar Zirek, “Cezaland&#;rman&#;n kimseye faydas&#; yok. Alacakl&#; zaten alamayacak. Cezaevinde devlet bakmakla yükümlü. Ödeyebilecek olan niye hapse gitsin? Zaten a&#;&#;r hükümler var; on y&#;l boyunca çek alam&#;yorsun. Kimse çekini yazd&#;rmak istemez. Kara listeye girmek istemez. Zaten hapisten daha kötü bir ceza bu. Hiçbir yapt&#;r&#;m&#; yok de&#;il. Haciz de var. Zaten çekten dolay&#; haciz i&#;lemi yap&#;l&#;yor.” diye konu&#;tu.
“Diyelim ki bir esnaf&#;n senet borcu var. Ödemedi&#;inde ona hapis yok, banka borcu var hapis yok, vergi borcu var hapis yok, binlerce icra var. Bakkal veresiyesi bile borçtur. Bu bakkald&#;r, çektir, senettir, diye ayr&#;lmaz. Çeke niye hapis var?” diye soran Haydar Zirek, sözlerini &#;öyle sürdürdü: “Çek esasen pe&#;in ödeme arac&#;. Üzerinde nakit ta&#;&#;mamak için çek yaz&#;l&#;r. Adam bankaya gider tahsilat&#; yapar. Çek bir ödeme emridir. Ama bizde uygulanan yasa gere&#;i 31 Aral&#;k 'e kadar ibraz tarihinden önce çek tahsilat&#; yap&#;lamaz. Vadeli kredili ödeme arac&#; gibi kullan&#;l&#;yor. Senet vadeli ödeme arac&#; oldu&#;u için hapis yok, di&#;erini de vadeli ödeme arac&#; yapm&#;&#;&#;z, ona niye hapis var? Gözler Cumhurba&#;kan&#;m&#;z'dan gelecek müjdeli haberde.”