2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununun

SAYILI BELEDÄ°YE GELÄ°RLERÄ° KANUNUNUN HARCAMALARA KATILMA PAYLARI Ä°LE Ä°LGÄ°LÄ° HÃœKÃœMLERÄ°NÄ°N UYGULANMASINA Ä°LİŞKÄ°N YÖNETMELÄ°K

BİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Amaç

Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı 26/5/ gün ve sayılı Belediye Gelirleri Kanununun üçüncü kısmında yer alan yol, kanalizasyon ve su tesisleri harcamalarına katılma paylarının uygulanmasına ilişkin esasları düzenlemektir.

Kapsam

Madde 2- Bu yönetmelik sayılı Belediye Gelirleri Kanununun

a) Yol harcamalarına katılma payı ile ilgili 86 ncı,

b)  Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı ile ilgili 87 nci,

c)  Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı ile ilgili 88 nci,

d)  Payların hesaplanması ile ilgili 89 ncı,

e)  Payların Tahakkuk Şekli ile ilgili 90 ncı,

f)  Tahakkuk zamanı ile ilgili 91 nci,

g)  Payların ilanı ile ilgili 92 nci,

h)  Tahsil ÅŸekli ile ilgili 93 ncü,

Maddelerinde yer alan hükümlerin uygulanma esaslarını kapsar.

Yasal dayanak

Madde 3- Bu yönetmelik sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 94 ncü maddesine göre (Değişik ibare:RG/5/)Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanmıştır.

İKİNCİ BÖLÜM

Uygulama Esasları

A- Yol Harcamalarına Katılma Payı

Mahiyeti

Madde 4- Belediye veya bağlı kuruluşlarınca, belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde,

a) Yeni yol açılması,

b) Mevcut yolların % 40 oranında veya daha fazla genişletilmesi,

c) Kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların kaldırım veya parke kaldırım haline getirilmesi veya asfalt yapılması, kaldırım veya şose halindeki yolların da parke, beton veya asfalta çevrilmesi,

d) Mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden düzenlenmesi,

hallerinde bu yolların iki tarafında bulunan veya başka bir yola çıkışı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden Yol Harcamalarına Katılma Payı (Değişik ibare:RG/4/)alınabilir.

Payın Hesaplanması

Madde 5- Yol Harcamalarına Katılma Payı bir program dahilinde veya istek üzerine doÄŸrudan (Mülga ibare:RG/4/) yapılan iÅŸlerde, 4 üncü (DeÄŸiÅŸik ibare:RG/4/) maddede belirlenen hizmetler için yapılan giderlerin (DeÄŸiÅŸik ibare:RG/4/)tamamıdır. Giderlerin hesaplanmasında maliyet, iÅŸler hangi ihale usulü ile yapılmış olursa olsun, (DeÄŸiÅŸik ibare:RG/4/) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Ä°ller Bankası Anonim Şirketinin o yıllar için tespit ederek yayınlandığı  birim fiyatlar ve rayiçlere göre hesaplanan gerçek bedeli geçemez.

Yolların kaldırımlar da dahil olmak üzere (15) metreden fazla genişliklerine düşen giderler, belediyelere ait olup, (Değişik ibare:RG/4/) payın hesaplanmasında bu giderler nazara alınmaz.

Böylece hesaplanan gider  (DeÄŸiÅŸik ibare:RG/4/)tutarından özel Devlet yardımları karşılıksız fon tahsisleri, bu iÅŸ için yapılan bağış ve yardımlar ile (DeÄŸiÅŸik ibare:RG/4/)kamulaÅŸtırma bedelleri düşüldükten sonra kalan miktarın (DeÄŸiÅŸik ibare:RG/4/) tamamı, 4 üncü maddede belirtilen mükellefler adına Belediye Encümeninin kararını müteakip tahakkuk ettirilir.

Payın Tahakkuk Şekli

Madde 6- Yol Harcamalarına Katılma Payı 5 inci maddeye göre hesaplanan katılma payları toplamının ilgili gayrimenkullerin sahipleri arasında vergi değeri toplamına oranlanması ile bulunur. İki veya daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkul için asıl cepheyi teşkil eden yoldan dolayı düşen pay tam, diğer yollardan dolayı düşen paylar ise yarım olarak tahakkuk ettirilir.

Payın Tahakkuk Zamanı

Madde 7- Yol Harcamalarına Katılma Payının tahakkuku, iş hangi ihale usulüne göre yapılmış olursa olsun, hizmetin tamamlanarak halkın istifadesine sunulmasından sonra yapılır. (Ek cümle:RG/4/) Ancak, yapılacak tebliğ ile verilecek süre içinde ilgililerin harcamalara katılma paylarını peşin ödemeyi kabul etmeleri halinde, bu paylar, kabule ilişkin yazılı başvuru tarihinden itibaren bir ay içinde tahakkuk ettirilir.

Şu kadar ki, belediyenin çalışma programı uygulaması gereğince veya teknik zorunluluklar dolayısıyla kısım kısım inşa, tamir veya genişletme yapılması halinde, bitirilerek istifadeye açılmış olması şartı ile, katılma payının kısım kısım da tahakkuku mümkündür.

İşin bitirilerek hizmete açılmış olduğu geçici kabulünün yapılması ile belirlenir.

B- Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı

Madde 8- Belediye veya bağlı kuruluşlarınca, belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde,

a) Yeni kanalizasyon tesisi yapılması,

b) Mevcut tesislerin sıhhi ve fenni şartlara göre ıslah edilmesi hallerinde, bu tesislerden faydalanacak gayrimenkullerin sahiplerinden Kanalizasyon Harcamalarına katılma payı alınır. İki veya daha fazla yol kenarlarında bulunan gayrimenkuller hangi yoldaki kanalizasyona bağlanmış iseler, payın hesabından o yola ait kanalizasyon giderleri nazara alınır.

Payın Hesaplanması

Madde 9- Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı bu yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde hesaplanır.

Payın Tahakkuk Şekli

Madde 10- Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı 5 inci ve 6 ncı maddelere göre hesaplanacak katılma payları toplamının, ilgili gayrimenkullerin vergi değerleri toplamına oranlanması ile bulunur.

Payın Tahakkuk Zamanı

Madde 11- Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı, bu Yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde tahakkuk ettirilir.

C- Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı

Mahiyeti

Madde 12- Belediye veya bağlı kuruluşlarınca belediye sınırları ve mücavir alanları içerisinde,

a) Yeni içme suyu şebeke tesisleri yapılması,

b) Mevcut şebeke tesislerinin tevsii ve ıslahı hallerinde, dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkul sahiplerinden Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı alınır.

Payın Hesaplanması

Madde 13- Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde hesaplanır.

Payın Tahakkuk Şekli

Madde 14- Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı bu YönetmeliÄŸin  5 inci ve 6 ncı maddelerine göre hesaplanan katılma payı tutarının, dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkullerin vergi deÄŸerleri toplamına oranlanması ile bulunur.

Payın Tahakkuk Zamanı

Madde 15- Su tesisleri Harcamalarına Katılma Payı bu yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde tahakkuk ettirilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Ortak Hükümler

Payın Üst Sınırı

Madde 16- Harcamalara Katılma Payı bina ve arsalarda vergi değerinin (Değişik ibare:RG/4/)% 2’sini geçemez.

Muaflıklar

Madde İbadet yerleri Harcamalara Katılma Paylarından muaftır.

Sahip Deyimi

Madde 18- (DeÄŸiÅŸik:RG-1/11/)

Bu Yönetmelikte geçen sahip deyimi gayrimenkulün malikini, varsa intifa hakkı sahibini veya tahsisli olduğu kamu kurum ve kuruluşunu, bunlar yoksa gayrimenkulüsahibi gibi kullananları ifade eder.

Payların İlanı

Madde 19- Yukarıdaki maddelerde yazılı esaslara göre hesaplanan Harcamalara Katılma Paylarına ait tahakkuk cetvelleri bir ay süre ile Belediye ilan tahtasında ve varsa belediye ses yayın aracı ile ilan edilir. tahakkuk cetvellerinde mükelleflerin adı ve soyadı, adresi, payın mahiyeti ile isabet eden katılma payı miktarları belirtilir. Tahakkuk cetvelleri mahalle, cadde ve sokak itibariyle ayrı ayrı düzenlenir.

Katılma Payları tutarları mükelleflere ayrıca tebliğ olunur.

Katılma Payının tahakkuk ve tahsilinde tebliğ tarihi esas alınır.

Vergi DeÄŸeri Deyimi

Madde 20- (DeÄŸiÅŸik:RG/4/)

Vergi değeri, bina ve arsanın sayılı Emlak Vergisi Kanununun 29 uncu maddesine göre tespit edilen bedelini ifade eder.

Vergi DeÄŸerinde DeÄŸiÅŸiklik

Madde 21- Harcamalara Katılma Payının hesaplanmasında, gayrimenkulün vergi değerinde tahakkuktan sonra meydana gelen değişiklikler nazara alınmaz.

Tahsil ÅŸekli

Madde 22- (DeÄŸiÅŸik:RG/4/)

Harcamalara katılma payları belediyelerce veya bunlara bağlı kuruluşlarca, bu Yönetmelikte yer alan esaslara göre hesaplanarak ilan ve tebliğ edildiği yılı izleyen yıldan itibaren her yıl Nisan ve Ekim aylarında olmak üzere iki yılda ve dört eşit taksitte tahsil olunur. Bu paylar peşin ödemelerde tahakkuk tarihinden itibaren bir ay içinde tahsil olunur.

PeÅŸin Tahsil

Madde 23- Gayrimenkulün satış, hibe ve trampa gibi yollarla devri halinde o tarihe tahsil edilmemiş katılma payı taksitleri peşin olarak tahsil olunur.

Tapu Dairelerinin SorumluluÄŸu

Madde 24- Harcamalara Katılma Payına tabi gayrimenkullerin bir listesi belediyelerce ilgili tapu dairelerine bildirilir. Bu gayrimenkullerin satış, hibe ve trampaları halinde tapu dairesi payın tahsilini sağlamak üzere ilgili Belediyeyi haberdar eder. Pay ödenmedikçe intikal işlemi yapılmaz.

Ä°tiraz

Madde 25- Harcamalara Katılma Payları ile ilgili itirazlar sayılı Vergi Usulü Kanunu hükümlerine göre çözümlenir.

DÖNDÜNCÜ BÖLÜM

Son Hükümler 

Yürürlük

Madde Bu yönetmelik hükümleri 1 Temmuz tarihinden geçerli  olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 27- Bu yönetmelik hükümleri (Değişik ibare:RG/5/)Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yürütülür.

Tebliğ

Maliye Bakanlığından:

Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği

(Seri No: 31)

sayılı Belediye GelirleriKanununun¹ 97’nci maddesi ile belediyelerin yaptıkları hizmetler karşılığında ücret almalarına ilişkin hükümler düzenlenmiş olup, konuya ilişkin olarak aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.

1. Ücretin Konusu ve Kapsamı

sayılı Kanunun 97’nci maddesinde, belediyelerin; bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkili oldukları belirtilmiş olup, belediyeye tekel olarak verilmiş işlerin kendi özel hükümlerine tabi olacağı hükme bağlanmıştır.

sayılı Belediye Kanununun² 59’uncu maddesinin(e) fıkrasında, belediye meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler,belediyelerin gelirleri arasında yer almaktadır.

sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun³ 23’üncü maddesinin (e) fıkrasında, büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yollar ile bu alanlara cephesi bulunan binalar üzerindeki her türlü ilan ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve bakım ücretleri ve (m) fıkrasında da, yapılacak hizmetler karşılığı alınacak ücretler,büyükşehir belediyeleriningelirleri arasında sayılmıştır.

2. Belediyelerce Ücret Uygulama Esasları

sayılı Kanunun İkinciKısım’ında belediyelerce alınacak harçlara yer verilmiş, konusu, mükellefi ve tahsil hükümleri ayrı ayrı düzenlenmiş olup, Üçüncü Kısım’ındada belediyelerce alınacak yol, kanalizasyon ve su tesisleri harcamalarına katılma paylarının uygulanmasına ilişkin esaslar belirlenmiştir.

Ayrıca, anılan Kanuna göre alınmaktaolanharçlar ile harcamalara katılma paylarının uygulamasıyla ilgili olarak, sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Çeşitli Harçlarla İlgiliHükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’⁴ ile sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Harcamalara Katılma Payları İle İlgili Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’te⁵ ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır.

Belediyelerin harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları mümkün bulunmakla beraber, ücretlerin hizmetten faydalananlardan yapılan hizmetin maliyeti göz önünde bulundurularak adalet, eşitlik ve genellik prensiplerine uygun olarak tespit edilmesi gerekmektedir.

Ücret uygulamalarına ilişkinaşağıda örneklerverilmiştir.

Örnek 1 - sayılıKanunun 80’inci maddesinin(d) fıkrasında yer alan Zemin Açma İzni ve Toprak Hafriyatı Harcı, yukarıda belirtilen yönetmelikte;

"1. Zemin Açma: Gayrimenkul sahiplerince pis su mecralarının yapının bulunduğu sokaktaki lağım şebekesine veya umumi fosseptiğe bağlanması veya elektrik, temiz su, P.T.T. hattı gibi teknik altyapı hizmetlerinin götürülmesi amacı ilebelediyelerce tespit edilen esaslar dahilinde yol, kaldırım, meydanveya benzeri yerlerin kazanılmasıdır.

2. Toprak Hafriyatı: Temel kazısı ile inşaat sahasındadaha önceden mevcut olup da bu inşaat sebebiyle kaldırılması gereken yıkım artığı malzemenin belediyece gösterilecek yere dökülmesi ve bu yerlerin tesviyesi faaliyetlerinin bütünüdür." şeklinde tanımlanmıştır.

Mükellefler tarafından yukarıda açıklanan zemin açma ve toprak hafriyatı için belediyeden izin talebinde bulunulması halinde anılan Kanunda yer alan tarifelere göre harç alınması gerekmekte olup, bunun için ayrıca ücret alınması mümkün değildir. Ancak, hafriyatta meydana gelen yıkım artığı malzemenin mükellefin talebiüzerine belediyece kaldırılması ve taşınması halinde ücret alınması mümkün bulunmaktadır.

Örnek 2- Büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeler, ilan ve reklam vergisi dışında verecekleri hizmete karşılık olarak asma, tahsis ve bakım ücreti alabileceklerdir.Sözü edilen ücretlerinalınabilmesiiçinmükelleflerinhizmetbinalarıdışında,meydan, bulvar, cadde ve ana yollar ile bu alanlara cephesi bulunan binalara ve diğer yerlereilan ve reklamlarını asabilmek için belediyelerden asma, tahsis ve bakım hizmeti talebinde bulunmasıve belediyelerin de bu hizmeti yerine getirmesi gerekmektedir. Bu durumda belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları mümkün bulunmaktadır. Buna karşılık, ücrete konu edilen ve mükelleflerin hizmet binalarında ve diğer yerlerdebulunan ve belediyelerdenasma, tahsis ve bakım hizmeti talep edilmeyenilan ve reklamları için, sayılı Kanunda yer alan ilan ve reklam vergisi dışındaherhangi bir ücret alınması söz konusu değildir.

Bu durumda, yukarıda yer alan örneklerde de belirtildiği üzere, sayılıKanunda harç ve katılma payı konusu olan iş ve hizmetleriçin, belediyelerce bu kapsam dışında başkaca bir iş veya hizmet verilmeyen hallerde, harç ve katılma payı dışında her ne ad altında olursa olsun başka bir bedel alınması mümkün bulunmamaktadır.

Tebliğ olunur.

______________________________________________

1) gün ve sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

2) gün ve sayılı Resmî Gezete’de yayımlanmıştır.

3) gün ve sayılı Resmî Gezete’de yayımlanmıştır.

4) gün ve sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

5) gün ve sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 75 BİR OTOKONTROL SİSTEMİ OLARAK BELEDİYELERDE HARCAMALARA KATILMA PAYI Nebi YILMAZ* I. Giriş Yönetim, insanların en önemli faaliyetlerinden birisidir. Yönetim, insanların belirlenen amaç ve hedefler doğrultusunda, bu amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesi için birlikte çalışmalarına ve birlikte üretmelerine imkan veren bir çevrenin biçimlendirilmesi ve işlerliğinin sağlanmasıdır. Günümüzde yönetim, devlet yönetimi bağlamında merkezi yönetim ve yerel yönetim olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu ayrımdan farklı olarak yerel yönetimin, merkezi yönetimi bütünleyen ancak ikincil derecede önem taşıyan bir örgütlenme biçimi olarak değerlendirildiği de söylenebilir. Ülkemizde en önemli yerel yönetim kuruluşlarından birisi belediyelerdir. Anayasada belediyelerin mahallî müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan kuruluşlar olduğu belirtilmiş ve kanunlarla belediyelere mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamak için önemli görevler ve bu görevleri yerine getirmek için de yetkiler verilmiştir. Belediyelere verilen en önemli yetkiler arasında kanunlarda sayılmış gelirleri toplama yetkisi sayılabilir. Özellikle, belediyelerin topladıkları gelirlerin kendi faaliyetleri sonucu olması bu gelirlerin sürekliliği açısından büyük önem arz etmektedir. Belediyelere faaliyetleri sonucunda kanunla sağlanan gelirler arasında belediyenin yapmış olduğu asfalt ve kaldırım ve altyapı gibi harcamalarını bu hizmetten faydalananlardan tahsil edilmesini ifade eden harcamalara katılma payı da yer almaktadır. Belediyelere faaliyetleri sonucu sağlanan gelirlerden olan harcamalara katılma payı belediyeler için hem bir öz gelir olması, hem de belediyelerin faaliyetlerinin bir otokontrol aracı olması bakımından büyük önem arz etmektedir. Aynı zamanda, belediyenin faaliyetleri sonucu elde edilen harcamalara katılma payları, belediyelere yönelik en önemli şikayet * Sayıştay Denetçisi Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı 76 SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 konularından birisi olan asfalt ve kaldırımların sık sık yenilenmesi sorununa ve buna benzer diğer eleştiri konularına yönelik bir çözüm ve otokontrol sistemi de sağlamaktadır. Bu yazıda, asfalt ve kaldırım harcamalarına ilişkin olarak vatandaşlardan alınması gereken harcamalara katılma paylarının belediyelerin sık sık asfalt ve kaldırımları yenilemesi sonucu ortaya çıkan harcamalarının otokontrolünün sağlanmasındaki çözüm yollarından biri olduğu, bu otokontrol mekanizmasının nasıl işlediği ve yürürlükte olan mevzuatta harcamalara katılma payına ilişkin var olan düzenlemeler anlatılacaktır. II. Belediye Harcamalarının Finansman Kaynakları Bir kamu tüzel kişisi olarak tüm kamusal yetkileri elinde tutan devlet, bu yetkileri bizzat kullanabileceği gibi, bunları yetki devrinin genel kurallarına uymak suretiyle başkalarına da devredebilir. Bazı ülkelerde ve Türkiye’de bazı vergi, resim ve harçların tarh ve tahsili mahalli idarelere devredilmiştir (Nadaroğlu, ). Devletin kendisinin toplama yetkisine sahip olduğu gelirleri, mahalli müşterek ihtiyaçların giderilmesi amacıyla mahalli idarelere (belediyelere) bırakması suretiyle mahalli gelirler oluşmaktadır. Belediye gelirleri aynı zamanda belediye harcamalarının finansman kaynakları olmaktadır. Belediye gelirlerinin düzenlendiği sayılı Belediye Gelirleri Kanununda belediye gelirleri üç kısma ayrılmıştır. Birinci kısımda belediye vergileri, ikinci kısımda belediye harçları ve üçüncü kısımda ise harcamalara katılma payı yer almıştır. Ayrıca kanunda ücrete tabii işler başlığıyla harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve vatandaştan gelen talep üzerine belediyece yerine getirilen işlerden de ücret alınacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla, bu bölümde, öncelikle belediye gelirlerinden olan vergi, harç ve harcamalara katılma payından kısaca bahsettikten sonra karıştırılan kavramlar olan şerefiye, harcamalara katılma payı ve verginin benzerlikleri ve farklılıkları ele alınacaktır. Ancak, belediye gelirlerini anlatmadan önce, belediyelerin öz gelir sorunundan bahsetmek bu gelirlerin öneminin daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Belediyelerin Öz Gelir Sorunu sayılı kanunda belirtilen vergi, harç, katılma payları ve ücretler belediyelerin öz gelirleri arasındadır. yılları arasında belediye öz Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 77 gelirlerinin toplam gelirler içerisindeki payı ortalama % ’ü olarak gerçekleşmiştir. sayılı kanunda belirtilmeyen diğer öz gelirler yılları arasında toplam belediye gelirlerinin ortalama % ’ünü oluşturmuştur. Bu oran vergi harç, katılma payı ve ücretlerden yüksektir ve aslında belediyeler için olumsuz bir durum oluşturmaktadır. Kendine yeterli gelir kaynakları bulunmayan belediye yönetimi, gelirini artırmak için kendi mal varlığını eritmektedir veya mahalli idare fonksiyonları arasında bulunmayan alanlara yönelmektedir. döneminde belediye gelirlerinin ortalama olarak % 48’i, Büyükşehir belediyelerinde % 55’i Genel bütçe vergi gelirlerinden gönderilen paylardan oluşmuştur. Bu durum, belediye yönetimlerinin, mali kaynaklarını geliştirmelerine engel olmakta ve yöneticiler merkezi idare tarafından gönderilen kaynakları harcarken vergi mükelleflerine karşı her hangi bir sorumluluk hissetmemektedirler. Genel bütçe vergi gelirlerinin belediyelere aktarılması hususunda vergi mükelleflerinin vergilerle belediye harcamaları arasındaki ilişkiyi kavramaları güçleşmektedir. 1 Ayrıca, genel bütçe gelirlerinden alınan paylarla birlikte, bazı bütçe ve fonlardan yapılan kaynak aktarmaları, belediyeleri yeni kaynak arayışından ve yasal öz kaynaklarını toplama becerisinden uzaklaştırmıştır. Oysa, seçimle iş başına gelen ve yerinden yönetim ilkeleriyle çalışmaları esas olması gereken yerel yönetimlerin kendi öz gelir kaynaklarını harekete geçirebilmeleri, bu yolla da ekonomik ve mali özerkliklerini sağlamaları esas olmalıdır. Yerel yönetimlerin gelir kaynakları, kesintisiz kamu hizmetlerine ve gerekli mali yapılanmaya olanak verecek şekilde düzenli ve sürekli olmalı, merkezi yönetimin etki alanından mümkün olduğu ölçüde çıkarılmalıdır (DPT, ). Vergiler Vergi; devletin, kişilere seçilebilir bir karşılık sunmaksızın devlet egemenliğine ve yaptırım gücüne dayanarak elde ettiği iktisadi kaynaktır. Vergilerin en önemli özelliği karşılıksız ve cebri olmalarıdır (Uluatam, ). sayılı kanunda sayılan belediye vergileri, ilan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, haberleşme vergisi, elektrik ve havagazı tüketim vergisi, yangın sigorta vergisi ve çevre temizlik vergisidir. Ayrıca, kanunda belirtilmemekle birlikte emlak vergisi de belediye gelirleri arasındadır. 1 İl Özel İdaresi ve Belediye Gelirleri Kanun Tasarısı, Genel Gerekçe, Syf 32 Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı 78 SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 Harçlar Kamu tüzel kişiliğinin sunduğu dışsal faydaya sahip, yarı kamusal hizmetlerden yararlananların ödediği bedeldir. Hizmetin maliyeti ile herhangi bir bağlantısı olmayan bu bedellerin en önemli özelliği, hizmetin yapılması sırasında alınmasıdır (Ulusoy ve Aydemir, ). Devletin toplum yararına sunduğu hizmetlerden ayrıca, özel yarar elde edilmesi dolayısıyla alınan bedel (Akdoğan, ) olarak da tanımlanabilen harçta, vergiden farklı olarak, karşılık vardır. sayılı kanunda sayılan belediye harçları, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı, ölçü ve tartı aletleri muayene harcı, kaynak suları harcı, tellallık harcı, hayvan kesimi muayene ve denetimi harcı, bina inşaat harcı, kayıt ve suret harcı, imar ile ilgili harçlar, işyeri açma harcı, muayene ruhsat ve rapor harcı ve sağlık belgesi harcından oluşmaktadır. Harcamalara Katılma Payı Belediyenin yapmış olduğu yol, kanalizasyon ve su tesisleri harcamalarının kanunun belirlediği esaslar çerçevesinde bu hizmetlerden faydalananlardan alınan payı ifade eder. Diğer bir tanımla, harcamalara katılma payı, belediyelerin kendi sınırları ve mücavir alanlar içerisinde yol yapımı, yol genişletmesi ve yolların yeniden düzenlenmesi, kanalizasyon tesisi yapılması ve mevcut tesislerin onarılması ile yeni içme suyu tesisi yapılması ve mevcut şebekelerin onarılması karşılığında bu hizmetlerden faydalanan gayrimenkul sahiplerinden alınan paydır (Kurtuluş, 55). sayılı kanun, harcamalara katılma paylarını belediyelerin altyapı niteliğindeki yol, su ve kanalizasyon harcamaları ile sınırlamıştır. Bu harcamalar gayrimenkul değerini artırıcı nitelikte olduğu için, katılma payı mükellefliğini harcamanın yapıldığı bölgedeki gayrimenkul sahipliği ile ilişkilendirmiştir. Harcamalara katılma payı yoluyla, belediye tarafından yapılan kentsel altyapı yatırımlarının bir kısmının, bu harcama sonucu belli değer elde eden kişilerce varlık değerleri ile orantılı olarak karşılanması oldukça yerinde bir düzenlemedir (Kurtuluş, 55). Harcamalara katılma payı ne bir vergi, ne bir harç ve ne de bir şerefiyedir. Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 79 Şerefiye ve Şerefiyenin Harcamalara Katılma Payıyla ve Vergiyle Farklılıkları Şerefiye, kamu tüzel kişilerinin gerçekleştirdikleri bayındırlık ve altyapı hizmetleri ve imar uygulamalarından dolayı, kişilerin malvarlıklarında meydana gelen değer artışlarıdır (Ulusoy ve Aydemir, 99). Gerçekte bir tür değer artış vergisi olan şerefiye, yılında sayılı kanunla yürürlükten kaldırılan sayılı Belediye Gelirleri Kanununda “değerlendirme resmi” şeklinde adlandırılmıştır. Teorik planda önemli değer kaynağı olma potansiyeli taşıyan şerefiye uygulaması, ülkemizdeki belediye gelirleri içinde aynı önemi yakalayamamıştır (Arısoy, ). Şerefiye uygulamasında temel amaç özellikle belediyelerin yapmış oldukları bayındırlık, alt yapı hizmetleri ve imar faaliyetleri sonucunda bazı kişilerin mal varlığında meydana gelen değer artışlarının vergilendirilmesidir. Örneğin, yeni yolların yapılması, mevcut yolların daha iyi hale getirilmesi, yeni meydanların açılması gibi yapıldıkları yerdeki ev, dükkan, arsa ve tarlaların değerinde bir artış meydana getirir. Belediye faaliyeti sonucu gayrı menkullerdeki değer artışında sahiplerinin herhangi bir katkısı yoktur. Böyle bir durumda mal varlığında değer artışı meydana gelenlerin, bu artışa neden olan faaliyetlerin harcamalarına katılmaları öngörülmekte ve bu amaçla getirilen yükümlülüğe şerefiye denilmektedir (Arısoy, ). Zorunlu oluşu ve miktarının ortaya çıkan değer artışına göre belirlenmesi nedeniyle şerefiye bir tür değer artışı vergisi olarak da kabul edilebilir. Bununla birlikte, şerefiyede bir karşılığın bulunması, onu vergiden ayıran bir sebep olarak kabul edilebilir. Şerefiyeyi ödeyen yükümlü bir hizmetten yararlanmış ve mal varlığında bir değer artışı meydana gelmiştir. Ancak yükümlü böyle bir hizmet talebinde bulunmamış hatta, böyle bir hizmetin yapılmasını arzulamamış da olabilir. Buna rağmen hizmet yapılmış ve bir değer artışı meydana gelmişse o kimse yine de yükümlü kılındığı şerefiyeyi ödemek zorundadır (Nadaroğlu, ). Şerefiyeden bahsedebilmek için herhangi bir imar faaliyeti sonucu değer artışları ortaya çıkması gerekmektedir. Ancak, enflasyon, kentleşme, nüfus artışı, spekülasyon ya da iktisadi büyüme gibi nedenlerle taşınmaz mallarda meydana gelen değer artışı şerefiyenin değil, merkezi idareye ait diğer vergilerin konusunu teşkil eder (Ulusoy ve Aydemir, ). Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı 80 SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 Şerefiye ve katılma payları, geniş anlamda vergisel mükellefiyetler içinde yer alan harçlar ve resimlerle birbirine bir hayli benzemektedir. Şerefiye ve katılma paylarını, harç ve resimlerden ayıran temel husus, şerefiye ve katılma paylarında, devletçe sağlanan bir bayındırlık hizmetinin bahis konusu olmasıdır. Bu hizmetten yararlanan ve mülklerinin değeri artan kişilerden bu yararlanma ya da değer artışıyla orantılı olarak bir bedel alınmakta, sağlanan bayındırlık hizmetinin maliyeti kısmen bu yolla karşılanmaktadır (Uluatam, ). Ayrıca, şerefiye, belediye gelirleri içerisinde yer alan harcamalara katılma payına son derece benzemektedir. Ancak harcamalara katılma payı, değer artışını vergilendirmek gibi sosyal bir amaçla değil, öngörülen harcamayı finanse edebilmek için alınmaktadır (Nadaroğlu, ). Şerefiyelerin uygulama itibariyle bazı güçlükleri bulunmaktadır. Bunlar, şerefiye tutarının belirlenmesi bakımından kullanılacak ölçüler ile ölçüleri gayrimenkuller itibariyle değerlendirecek görevlilerin objektifliği, eşit uygulamaların sağlanması, takdir edilen şerefiye tutarının kişileri zor durumda bırakmayacak şekil ve zamanlarda toplanmasının sağlanması belirtilebilir (Akdoğan, ). Kanun koyucunun yılında çıkardığı sayılı kanunla şerefiye uygulamasına son vermesinde yukarıda zikredilen uygulama güçlükleri etkili olmuştur. Zira, harcamalara katılma payında, şerefiyede söz konusu olan soyutluk bulunmamakta aşağıda anlatılacağı üzere belirli bir hizmetin ve belirli bir harcamanın objektif olarak ölçülebilir maliyetine ilgililerin de katılımı sağlanmaktadır. Sonuç olarak, şu anda belediye gelirleri arasında şerefiye geliri bulunmamaktadır. Kanun sadece saydığı üç gider (yol, kanalizasyon ve su tesisi harcamaları) için yapılan harcamaların tamamının hizmetten yararlananlardan tahsil edileceğini belirtmektedir. Yukarıda da ifade edildiği gibi bu, bir değer artışı vergisi olan şerefiye değildir. III. Harcamalara Katılma Payına İlişkin Yasal Düzenlemeler Harcamalara katılma payı, Sayılı Belediye Gelirleri Kanununu maddeleri arasında düzenlenmiştir. Kanuna 3 çeşit harcamalara katılma payı öngörmüştür. Bunlar, yol harcamalarına katılma payı, kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve su tesisleri harcamalarına katılma payıdır. Yol harcamalarına katılma payı, kanunun maddesinde düzenlenmiştir: Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 81 a) Yeni yol açılması; b) Mevcut yolların yüzde 40 nispetinde veya daha fazla genişletilmesi; c) Kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların, kaldırım veya parke kaldırım haline getirilmesi veya asfalt yapılması, kaldırım veya şose halindeki yolların da parke, beton veya asfalta çevrilmesi; d) Mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden düzenlenmesi, durumunda bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden yol harcamalarına katılma payı alınacağı hükme bağlanmıştır. Yolların kaldırımlar da dahil olmak üzere (15) metreden fazla genişliklerine düşen giderler, belediyelere ait olup harç payına konu teşkil etmeyeceği ifade edilmiştir. Ayrıca, iki ve daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkuller için asıl cepheyi teşkil eden yoldan düşen pay tam, diğer yollara ait pay ise yarım olarak hesaplanacağı aynı maddede hükme bağlanmıştır. Kanalizasyon harcamalarına katılma payı kanunun maddesinde düzenlenmiştir: a) Yeni kanalizasyon tesisi yapılması, b) Mevcut tesislerin sıhhi ve fenni şartlara göre ıslah edilmesi halinde harcamalara katılma payı alınacağı, iki ve daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkullerin, hangi yoldaki kanalizasyona bağlanmış ise, payın hesabında o yola ait kanalizasyon giderleri nazara alınacağı belirtilmiştir. Kanalizasyon harcamalarına katılma payı alınabilmesi için gayrimenkulun yapılan veya ıslah edilen kanalizasyondan faydalanıyor veya gelecekte faydalanacak olması gerekir (Ünlü ve Korkusuz, ). Burada, harcamalara katılma payı ile yararlanma düzeyi arasında bir ilişki kurulması adalet ilkesi açısından da önem taşımaktadır (Ulusoy ve Aydemir, ). Su tesisleri harcamalarına katılma payı kanunun maddesinde düzenlenmiştir: a) Yeni içmesuyu şebeke tesisleri yapılması, b) Mevcut şebeke tesislerinin tevsii ve ıslahıBir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı 82 SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 halinde harcamalara katılma payı alınacağı hükme bağlanmıştır. Birden fazla yol kenarında bulunan gayri menkullere ait payın hesabında, bunların yalnız suya bağlandıkları yol üzerindeki uzunlukları esas alınmaktadır. Belediyeler, şehirlerarası yolların bir bağlantısı olarak Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan yollar için yol harcamalarına katılma payı, kanalizasyonun şehir dışı ve ana bağlantılarına ilişkin harcamalarla, bakım ve tamir giderleri için kanalizasyon harcamalarına katılma payı isteyemezler (Ünlü ve Korkusuz, ). Belediyeler Yaptıkları Harcamanın İlgililerden Tahsil Edilmesi Buna ilişkin olarak kanunun maddesinde: “a) Harcamalara katılma payları, bir program dahilinde veya istek üzerine doğrudan doğruya yapılan işlerde, bu hizmetler dolayısıyla yapılan giderlerin tamamıdır. Şu kadar ki yapılacak giderler peşin ödendiği takdirde bu paylar ilgililerden yüzde yirmibeş noksanı ile alınır. Ancak, bu tür hizmet giderleri Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile İller Bankası tarafından tespit edilen ve yayınlanan rayiç ve birim fiyatlara göre hesaplanan tutarları aşamaz.” ifadesi yer almıştır. Dolayısıyla belediye yaptığı harcamaların tamamını hizmet götürdüğü ilgililerden tahsil edebilecektir. Ancak kanun burada tahsil edilecek harcamalar için bir üst sınır belirlemiştir. Bu üst sınır, hizmet giderleri Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile İller Bankası tarafından tespit edilen ve yayınlanan rayiç ve birim fiyatlara göre hesaplanan tutarları aşamayacağı şeklinde belirlenmiştir. Bu düzenlemeyle de kanun koyucu gayrimenkul sahiplerini belediye görevlilerince yapılabilecek kötüye kullanımlara karşı korumak istemiş ve piyasa rayiçlerinin üzerinde tahsilat yapılmasını engellemek istemiştir. İlgili kanunun değişmeden önceki halinde belediye ancak yaptığı hizmet giderinin 1/3’ünü tahsil edebilecekken, yılında sayılı kanunla yapılan değişiklikle bu ibare tamamı olarak değiştirilmiştir. Ayrıca, kanun harcamalara katılma payının peşin ödenmesi halinde %25 indirim öngörmektedir. Ancak, bu durumda ödemenin tahakkuktan sonra bir ay içinde yapılması gerektiği kanunda yer almıştır. Ayrıca, ilgili kanun harcamalara katılma paylarının bina ve arsa vergi değerinin % 2’sini geçemeyeceğini hükme bağlamıştır. Dolayısıyla kanun koyucu, gayrimenkul sahiplerinin tek başına ödeyeceği üst sınırı da açıkça belirtmiştir. Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 83 Vergi değerinin hesaplamasının nasıl olacağı, Vergi Usul Kanununun maddesinde düzenlenmiştir. sayılı kanunun maddesinde harcamalara katılma paylarının tahakkuk şekli “Yol harcamalarına katılma payı, bu hizmetin yapıldığı yollardan faydalanan, su tesisleri ile kanalizasyon harcamalarına katılma payları ise hizmetten faydalanma şekillerine göre ilgili gayrimenkul sahipleri arasında ve maddeye göre hesaplanan katılma payları toplamının ilgili gayrimenkullerin vergi değerleri toplamına oranlanarak dağıtılması suretiyle hesaplanıp tahakkuk ettirilir” şeklinde açıklanmıştır. Harcamalara Katılma Payının Hesaplanması Belediyeler, hesapladıkları vergi değerleri toplamını, bu kanunun maddesine uygun olarak hesapladıkları harcamalar toplamına bölerek katılma payı oranını bulurlar. Örneğin, belediyenin yol harcaması tutarı TL, yoldan faydalanan gayri menkullerin vergi değerleri toplamı TL olsun. Bu durumda, / = katılma payı oranı bulunur. Yola cephesi bulunan ve vergi değeri TL olan bir gayri menkul sahibinin ödeyeceği katılım payı, * = TL bulunulacaktır. Bu tutar, hiçbir şekilde vergi değerinin % 2 sinden fazla olamayacağı için gayrimenkul sahibinden tahsil edilecek tutar TL olacaktır. Ancak, aynı gayri menkul için, Kanalizasyon ve Su tesisleri harcamalara katılma paylarının dağıtımında, hizmetten faydalanma şekli dikkate alınır. Başka bir deyişle, gayri menkul hangi cephedeki kanalizasyon veya su şebekesine bağlanmış ise ancak o kanalizasyon ve şebeke ile ilgili harcamalara katılır. Diğer cephedeki işler için gayri menkul sahibinden pay istenmez. Kanunda belirtildiği üzere, ibadet yerlerinden harcamalara katılma payı alınmaz. Ancak, bunun dışındaki tüm resmi kurumlardan harcamalara katılma payı alınır. Bu hususa ilişkin yılında yayınlanmış Maliye Bakanlığı genelgesi vardır. sayılı kanunda, Harcamalara katılma paylarının tahakkuku için, hizmetin tamamlanarak halkın istifadesine sunulmuş olmasından sonra Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı 84 SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 yapılacağı ve tahsilinin de iki yıl içinde 4 eşit taksit halinde olacağı belirtilmiştir. Payların ilanı, kanunun maddesinde: “Yukarıdaki maddelerde yazılı esaslar dairesinde hesaplanan paylar, mükelleflerin soyadları, adları, adresleri ve kendilerine isabet eden pay miktarını gösteren ve mahiyetlerine göre mahalle, cadde ve sokak itibariyle düzenlenecek tahakkuk cetvellerinin bir ay süre ile belediye ilan yerlerine asılması suretiyle ilan olunur” şeklinde düzenlendikten sonra katılma payları tutarları mükelleflere ayrıca tebliğ olunacağı hükme bağlanmıştır. IV. Mevzuat ve Uygulama Hakkında Değerlendirme İkincil Mevzuatın Güncellenmesi İhtiyacı sayılı Kanun yılında yürürlüğe girmiş ve kanunun maddesine dayanılarak çıkarılan uygulama yönetmeliği de aynı yıl yürürlüğe konmuştur. Ancak sayılı Kanun ile Sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Harcamalara Katılma Payları İle İlgili Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik arasında aykırılıklar bulunduğu görülmektedir. Kanunda yılında sayılı kanunla yapılan değişiklik yönetmeliğe işlenmemiştir. Bu değişiklik kanunun maddesindeki harcamalara katılma payının üst sınırını belirten önemli bir düzenlemeyi değiştirmiştir. Bu kanunla, harcamalara katılma payları bina ve arsalarda vergi değerinin yüzde 1’ini geçemez ifadesi, yüzde 2’sini geçemez şeklinde düzenlenmiştir. Dolayısıyla üst sınır artırılmıştır. Ancak, aynı madde yönetmeliğin maddesinde yüzde 1 olarak kalmıştır. Aynı şekilde yılında kanunda yapılan değişiklikle belediye yaptığı harcamaların ancak “1/3 ‘ünü” hizmet götürdüğü ilgililerden tahsil edebileceği maddesi, “tamamı” olarak değiştirilmiş ancak aynı husus yönetmelikte 1/3 olarak kalmıştır. Ayrıca, yine yılında yapılan değişiklikle harcamalara katılma payının tahsil süresi 4 yıldan 2 yıla indirilmiş, fakat yönetmelikte bu değişiklik yapılmamıştır. Dolayısıyla, kanunda yapılan değişikliklere ilişkin olarak ikincil mevzuatın güncellenmesi yapılarak ikincil mevzuatta gerekli düzenlemelerin yapılması ve bu aykırılığın ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 85 Aslında, burada yönetmeliğin kanuna aykırılığından ziyade dikkat çeken başka bir husus da kanunda harcamalara katılma payına ilişkin olarak yılında çıktıktan sonra yılı değişikliğinden başka bir düzenleme ve değişiklik yapılmamış olmasıdır. Değişikliğe uğramama bir yana bu kanunun açıklanmasına yönelik tebliğlerle harcamalara katılma payı üzerinde herhangi bir düzenleme veya güncelleştirme yapılmamıştır. Bu durum iki nedenden kaynaklanabilir; Birincisi, kanunun çok iyi hazırlanmış olması ve değişikliğe ihtiyaç duymamasıdır. İkinci neden ise, kanunun pratikte uygulanmıyor olması dolayısıyla değişikliğe ihtiyaç duyulmamasıdır. Kanunun Uygulanması yılları arasındaki belediyelere gelirlerinden harcamalarına katılma payının seyrinin yer aldığı aşağıdaki tablo incelendiğinde2 yol harcamalarına katılma payı tahsilatlarının asfalt ve kaldırım harcamalarının çok altında kaldığı görülmektedir. Belediyeler yapmış olduğu asfalt ve kaldırım harcamalarının ancak yüzde ’sini hizmetten yararlananlardan harcamalara katılma payı olarak tahsil etmektedir. Kayıtlarda gösterilen harcamalara katılma payı tutarların tamamının harcamalara katılma payı olarak tahsil edilip edilmediği kesin değildir. Çünkü, uygulamada kişilerin kendi talepleri üzerine yapılan su ve kanalizasyon harcamalarının ücrete tabi işler kalemi yerine harcamalara katılma payı olarak kayıt altına alınmaktadır. Diğer bir yanlış kayıt ise, sayılı İmar Kanununca altyapı hizmetinin götürülmesi sonucu alınan teknik altyapı bedellerinin harcamalarına katılma payı olarak kaydedilmesidir. 2 Tabloda yer alan asfalt ve kaldırım harcamalarının yıllar itibariyle miktarı, yatırım harcamaları içindeki payının oransal olarak hesaplanması yoluyla bulunmuştur. Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı 86 SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı 0 Yatırım Harcamaları Harcamalara Katılma Payı Asfalt ve Kaldırım Harcamaları Kaynak: Kurtuluş () Belediyelerdeki uygulamalar dikkate alındığında bazı belediyelerde harcamalara katılma payı hiç uygulanmamakta, bazı belediyelerde uygulanmakla birlikte, kanunun öngördüğü şekilde yürütülmemektedir. Örneğin, bazı belediyeler meclis kararı alarak, yapılacak asfalt ve kaldırım harcamaları için metre bazında tahsil edilecek tutarları maktu olarak belirlemektedir. Bu doğru bir uygulama değildir. Çünkü, burada kanunun öngördüğü yapılan harcamanın miktarıyla tahsil edilecek miktarın ilişkisi ihmal edilmekte ve yapılan harcamadan daha fazla tahsilat yapılma ihtimali bulunmaktadır. Kanun yapılan işin tamamının hizmetten yararlananlardan tahsil edileceğini belirtirken, tahsil edilecek tutarı da harcama miktarı olarak belirlemektedir. Belediyelerin yapması gereken sadece yeni kaynak araması değil, aynı zamanda kanunun kendisine verdikleri yetkileri kullanmasıdır. Zira, harcamalara katılma payıyla belediyelere bir tahsil yetkisi verildiği gibi bir tahsil görevi de verilmektedir. Ancak belediyelerin neden harcamalara katılma paylarını tahsil etmede isteksiz kaldıkları, üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. “Belediyeler tarafından harcamalara katılma paylarının tahsilatlarının düşük kalmasında, birçok belediye idaresinin siyasi ve benzeri nedenlerle yapmış oldukları yol su ve kanalizasyon harcamalarından katılma payı almamasının etkili olduğu söylenebilir” (Ulusoy ve Aydemir, ).Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 87 Ayrıca, belediyelerin yapmış oldukları asfalt harcamaları belediyeler için bir hizmet yolu olarak görülmekte ve asfalt ve kaldırımların durumu çok dikkate alınmamaktadır. Ancak, belediyeler hem hizmet götürüp, hem de kanunen kendisine verilmiş olan hizmetin karşılığını hizmetten yararlanandan tahsil etmeme şeklinde popülist davranmamalı, faaliyetlerinde ekonomik ölçülülüğü göz önünde bulundurmalıdırlar (DPT, 97). Belediyelerin mevzuatta olmamasına rağmen şerefiye tahsil etmeye çalışmaları ancak mevzuatta var olan harcamalara katılma payını tahsilinde isteksiz davranmaların da şerefiyenin yapılan park ve çevre düzenlemesi gibi belediyenin tercihine bağlı olması ve vatandaşlarca özel bir hizmet olarak algılanması, ancak harcamalara katılma payının belediyelerce ve hizmetten yararlananlarca zorunlu bir hizmet olarak görülmesi etkili olmaktadır. Ayrıca, Belediyelerin kendi öz gelirlerini toplama konusunda isteksiz davranmalarında toplamış oldukları gelirlerden diğer kurumlara aktardıkları paylar da etkili olmaktadır (DPT, ). Küçük yerleşim birimlerinde, emlak birim fiyatlarının düşük olmasından dolayı, harcamalara katılma paylarının vergi değerinin % 2’si ile sınırlandırılması, söz konusu payların önemsiz kalmasına yol açmaktadır (Ulusoy ve Aydemir, ). Ancak bu durum, büyükşehir ve iller için geçerli değildir. Zaten yapılan harcamaların büyük bir kısmı bu belediyeler tarafından gerçekleştirilmekte ve altyapı yatırımları bu belediyeler tarafından yaygın bir şekilde sürdürülmektedir. V. Otokontrol Mekanizması Belediyelerin yapmış oldukları asfalt ve kaldırım harcamaları su ve kanalizasyona ilişkin altyapı harcamalarının bu hizmetten yararlananlardan harcamalara katılma payı olarak tahsil edilecek olması çok önemli bir otokontrol mekanizmasıdır. Belediyelerce yapılan asfalt ve kaldırım harcamalarının hizmetten yararlanan ilgililerden tahsili istenildiği zaman, ilgililerin göstereceği tavrın ne olacağı belediyeler için önemlidir. Yukarıda bahsedildiği gibi hizmetin belediyenin bir zorunlu hizmeti olarak görülmesi kişilerin bu talepleri olumlu karşılamayacağının en büyük göstergesidir. Bu durum, belediyelerin en büyük çekincesi olarak görülmektedir. Zira, insanlar mahallelerine bir hizmet geldiği zaman memnun olur ve hizmetin güzelliğini ve yaşanan değişimi memnuniyetle karşılarlar. Ancak, Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı 88 SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 yapılan hizmetin maliyetinin kendilerinden karşılanacağını bilseler asla o kadar teslimiyetçi olmazlar ve yapılan işi ve gerekliliğini sorgularlar. Belki de, insanlar yapılan işi gereksiz bir düzenleme olarak da göreceklerdir. Daha sonra, Belediye kendilerinden yapılan hizmetin karşılığı olan paraları tahsil etmeye geldiği zaman bu tepkisellik had safhaya yükselecektir. İşte, o zaman belediye yaptığı harcamaların tahsilindeki güçlüğü ve kendisine yapılan denetimleri de görünce daha planlı hareket etmek zorunda kalacaktır. Bir kamu kurumunun faaliyetlerinin denetimi de en iyi ve en etkili böyle sağlanabilir. Aslında, bireylerin sorgulayıcılığının bu kadar dar bakışlı olmaması gerekir. Zira, belediyenin her faaliyetlerinin finansmanı da kamu kaynağıyla yapılmakta ve bireyler de bu kamu kaynağının kaynağında yer almaktadırlar. Ayrıca, kişiler kendilerinden tahsil edilecek olan bu harcamalara karşı sorgulama yaptıklarında belediyeler özellikle seçim zamanlarında bir seçim yatırımı olarak yaptıkları asfalt ve kaldırım çalışmalarında bu kadar kolay ve plansız hareket edemeyeceklerdir. Son olarak, asfalt ve kaldırımlardan yararlananlardan harcamalara katılma payının tahsili yerinde bir düzenlemedir. Zira, hemşehrilere3 sağlanan hizmetin karşılığı mutlaka hemşehrilerden alınmalı, bu anlamda nimet ve külfet ilişkisinde adalet sağlanmalı, vatandaşlar hemşehri olmanın bedelini ödemeli, kent yönetimine katılmalı ve katkıda bulunmalıdır (DPT, ). Belediyelerin Denetimi Harcamalara katılma payının bir otokontrol mekanizması olarak işlev görebilmesi için belediyelerde yapılacak denetimler büyük önem arz etmektedir. Çünkü, sayılı kanunda yer alan harcamalara katılma payıyla, belediyelere sadece bir yetki verilmemekte, aynı zamanda bir görev de verilmektedir. 3 Hemşehri, sadece günlük hayatta kullanılan bir kavram olmayıp, sayılı Belediye Kanununun hemşehri hukuku başlıklı 13 uncu maddesinde; “Herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır.” denilerek, hemşehri genel olarak tanımlanmış ve hakları belirtilmiştir. Ayrıca aynı maddenin son fıkrasında hemşehrinin sorumluluklarına da yer verilmiştir: “Belediye sınırları içinde oturan, bulunan veya ilişiği olan her şahıs, belediyenin kanunlara dayanan kararlarına, emirlerine ve duyurularına uymakla ve belediye vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarını ödemekle yükümlüdür.” Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 89 Belediyelerin kanunla kendisine verilen görev ve yetkileri yerine getirip getirmediklerinin kontrolü ve bunun sonucunda ortaya çıkacak yaptırımlar, belediyelerin etkin bir şekilde denetlenmesiyle mümkün olacaktır. Belediyeler üzerinde yapılan denetimlerde, denetim kuruluşlarının harcamalara katılma payına ilişkin denetimleri olmamakta veya yapılan denetimler yüzeysel kalmaktadır. Bunda, konunun iyi bilinmemesi etkili olduğu gibi, bazı denetim zorlukları da etkili olmaktadır. Bu denetim zorlukları arasında, sorunun kronikleşen bir konu olduğu, tahsil süresinin iki yıl olmasından dolayı, genellikle yıllık yapılan denetimlerde konuya yeterince yer verilememesi ve birçok belediyede de asfalt ve kaldırım yapılan yerlere ilişkin yeterli kayıt ve bilgilerin olmaması sayılabilir. Harcamalara katılma payı denetimlerine ilişkin denetim kurumlarınca konuyu geniş olarak ele alan ve tüm belediyeleri kapsayan bütüncül bir yaklaşım sergilenmeli ve konu bütün belediyelerde ele alınmalıdır. VI. Sonuç Mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamak için kurulmuş olan belediyelere bu görevleri yerine getirmek için önemli yetkiler verilmiştir. Bu yetkilerin en önemlilerinden biri kanunlarda sayılmış gelirleri toplama yetkisidir. Belediye gelirleri içinde belediyeler için en önemli gelir kaynağı belediyelerin özgelirleridir. Belediye Gelirleri Kanununda sayılan harcamalara katılma payı, belediyenin en önemli öz gelirleri arasında yer almaktadır. Belediyenin yapmış olduğu asfalt ve kaldırım harcamaları ve su tesisi ve kanalizasyona ilişkin altyapı harcamalarının bu hizmetlerden yararlananlardan tahsil edilmesini ifade eden harcamalara katılma payı, genel bir şikayet konusu olan sık sık asfalt ve kaldırımların yenilenmesi gibi sorunlara ilişkin bir otokontrol görevi de görmektedir. Bu otokontrol mekanizmasının işleyebilmesi için söz konusu yasal düzenlemelerin etkin bir şekilde uygulanması gerekmekte ve uygulamanın da etkin bir şekilde denetimi büyük önem taşımaktadır. Yapılan denetimler de konunun tüm belediyeleri kapsayacak bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerekmektedir. Bir Otokontrol Sistemi Olarak Belediyelerde Harcamalara Katılma Payı 90 SAYIŞTAY DERGİSİ ● SAYI: 71 KAYNAKÇA DPT (), Mahalli İdareler Ve Büyükşehir Yönetimi, Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın No, Ankara. Nadaroğlu, Halil (), Kamu Maliyesi Teorisi, Beta Yayınları, İstanbul. Uluatam, Özhan (), Kamu Maliyesi, İmaj Yayınları, Ankara Ulusoy, Ahmet ve Aydemir, Tekin (), Mahalli İdareler, Seçkin Yayınları, Ankara. Tortop, Nuri (), Mahalli İdareler, TODAİE Yayınları, Yayın No: , Ankara. Abdurrahman Akdoğan, Kamu Maliyesi, Gazi Kitapevi, Ankara Kurtuluş, Barış (), Türkiye’de Belediyelerin Mali Yapısı ve Harcamalarının Finansmanı, DPT Yayını, Yayın No: , Ankara. Neşe Sağlam Arısoy, Yerel Yönetimlerde Reformun Gerekliliği, Sonbaskı, Sanal Dergi Yıl 2 Sayı 2 Şubat , seafoodplus.info Ünlü, M. Cengiz ve Korkusuz, Mehmet (), Açıklamalı-Uygulamalı Belediye Gelirleri Kanunu, Seçkin Yayınları, Ankara. Pirler, Orhan (), Açıklamalı–Uygulamalı Belediye Gelirleri Kanunu, Bellek Yayınları, Nisan. İl Özel İdaresi ve Belediye Gelirleri Kanun Tasarısı, seafoodplus.info%20ozel%20id seafoodplus.info 

BELEDİYE GELİRLERİ KANUNU

Kanun Numarası                 :

             Kabul Tarihi                         : Tarih : 26/5/

             Yayımlandığı R. Gazete     : Tarih : 29/5/   Sayı :

             Yayımlandığı Düstur           : Tertip : 5   Cilt : 20   Sayfa :

Bu Kanunun yürürlükte olmayan hükümleri için bakınız

                         "Yürürlükteki Bazı Kanunların Mülga Hükümleri Külliyatı"

                                                         Cilt:2          Sayfa:

                                                                 BİRİNCİ KISIM

                                                                Belediye Vergileri

                                                               BİRİNCİ BÖLÜM

                                                                   Meslek Vergisi

Madde 1 - 11 – (Mülga: 18/5/ - /1 md.)

                                                                 İKİNCİ BÖLÜM

                                                             İlan ve Reklam Vergisi

Konu:

Madde 12 – Belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü İlan ve reklam, İlan ve Reklam Vergisine tabidir.

Mükellef ve sorumlu:

Madde 13 – İlan ve Reklam Vergisinin mükellefi, yurt dışından gönderilen ilan ve reklamlar dahil olmak üzere, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzelkişilerdir.

             İlan ve reklam işlerini mutat meslek olarak ifa edenler, başkaları adına yaptıkları ilan ve reklamlara ait vergileri mükellefler adına ilgili belediyeye yatırmaktan sorumludurlar.

İstisna ve muaflıklar:

Madde 14 – Aşağıda sayılan ilan ve reklamlardan vergi alınmaz.

1. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu tarafından yayınlanan ve yapılan ilan ve reklamlar,
2. Her türlü gazete, dergi ve kitaplarda yapılan ilan ve reklamlar,
3. Gerçek kişilerin ikametgahlarının iç veya dış kapılarına konan ve kimliklerini gösteren levhalar,
4. İşletmelerin iştigal veya imal konusu maddelerinin ambalajları üzerinde bulunan ve kendi işlerine ait ilan ve reklamları ile ambalaj muhtevasından olan prospektüs ve tarifnameler,

1. Gerçek veya tüzel kişilere ait işyerlerinin içine veya dışına asılan iş sahibinin kimliği ile işin mahiyetini gösteren ve alanı 1/2 metrekareyi aşmayan ışıksız levhalar, (Alanı 1/2 metrekareyi aşan levhalar, aşan kısım üzerinden vergiye tabidir.)
2. Genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idarelerinin, belediyelerin, köylerin ve bunların kuracakları birliklerin ve Posta - Telgraf - Telefon ve T.C. Devlet Demiryolları İşletmelerinin yapacakları her türlü ilan ve reklamlar,
3. Siyasi Partiler Kanununa göre, siyasi partilerin siyasi faaliyet sınırları içinde yapacakları ilan ve reklamlar,
4. Altıncı bentte yazılı idarelerle, kooperatifler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları tarafından ülke ürünlerinin ve turizminin reklamını yapmak ve herhangi bir ticari ve sınai kuruluşa ait olmamak üzere hazırlanan her türlü levha ve afişlerle, aynı kuruluşlar tarafından Türkiye'deki ticaret, sanayi, tarım ve mesleki müesseselerinin isim ve ticaret unvanları ile ad ve adreslerini intiva etmek üzere yayınlanacak kitap, broşür, katalog ve dergiler,
5. Umumi mahallere reklam amacı ile konulacak sıra, bank ve benzeri gereçler üzerindeki ilan ve reklamlar,
6. Sinema ve tiyatroların kendi programlarına ilişkin olarak gösterinin yapıldığı binanın içinde ve dış yüzünde yaptıkları ilan ve reklamlar.

Tarife ve nispet: ⁽¹⁾

Madde 15 – İlan ve Reklam Vergisi aşağıdaki tarifeye göre alınır.

(Değişik Tarife: 30/12//16 md.)                            Verginin Tutarı (YTL)

En azEn çok

1. Dükkân, ticarî ve sınaî müessese ve serbest meslek erbabınca

çeşitli yerlere asılan ve takılan her çeşit levha, yazı  ve resim gibi

tüm sabit ilân ve reklamların beher metrekaresinden yıllık olarak:                      20        

1. Motorlu taşıt araçlarının içine veya dışına konulan ilân ve

reklamların beher  metrekaresinden  yıllık olarak:                                               8           40

1. Cadde, sokak ve yaya kaldırımları üzerine gerilen, binaların

cephe ve yanlarına asılan bez veya sair maddeler vasıtasıyla yapılan

geçici mahiyetteki ilân ve reklamların metrekaresinden haftalık olarak:             2           10

1. Işıklı veya projeksiyonlu ilân ve reklamlardan her metrekare için

yıllık olarak:                                                                                                          30        

1. İlân ve reklam amacıyla dağıtılan broşür, katalog, duvar ve

cep takvimleri, biblolar veya benzerlerinin her biri için:                                     0,01      0,25

1. Mahiyeti ne olursa olsun yapıştırılacak çeşitli afişler ve

benzerlerinin beherinin metrekaresinden:                                                            0,02     0,50

–––––––––––––––––––

(1) Bu maddede yer alan maktu vergi ve harç tarifeleri ile ilgili olarak, 18/2/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 10/2/ tarihli ve / sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Eki Karara bakınız.

             Vergi tarifesinin uygulanmasında aşağıdaki esaslara uyulur:

1. a) Metrekare üzerinden yapılan hesaplamalarda, yarım metrekareye kadar olan kesirler yarım metrekareye, yarım metrekareyi aşanlar ise tam metrekareye tamamlanır.
2. b) Herhangibir yüzeye yazılmak, takılmak veya çizilmek suretiyle yapılan ilan ve reklamlarda yazı ve resimlerin kapladığı alanın yüzölçümü esas alınır.
3. c) Çok cepheli ilan ve reklamlarda metrekare hesabı her cephe için ayrı ayrı nazara alınır,
4. d) Vergi tarifesinin 1, 2 ve 4 üncü bentlerinde belirtilen ilan ve reklamların süresi 6 aydan; 3 üncü bendinde belirtilen ilan ve reklamın süresi 1 haftadan az olursa vergi miktarının yarısı alınır. 6 ayı geçen süreler 1 yıl, hafta kesirleri de tam hafta sayılır.
5. e) Vergi tarifesinin 5 ve 6 ncı bentlerinde yer alan ve çok nüsha olarak basılan ilan ve reklamlar üzerinde basımevinin ticari unvanı, adresi ve kaç nüsha olarak basıldığı ayrıca belirtilir.

Verginin tarhı ve ödenmesi:

Madde 16 – Vergiye tabi ilan ve reklamlarda, ilan ve reklam işinin mükellefçe yapılması halinde ilan veya reklam işinin yapılmasından önce mükellef tarafından, ilan ve reklam işinin bu işi mutad meslek olarak ifa edenler tarafından yapılması halinde ilan ve reklam işini yapanlarca ilan veya reklamın yapıldığı ayı takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar verilecek beyanname üzerine, tarh ve tahakkuk ettirilir. Beyannameler vergi tarifesinin 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 ncı bentlerinde yazılı ilan ve reklamlarda bunların yayınlandığı, dağıtıldığı veya teşhir edildiği mahallin belediyesine verilir,

             İlan ve Reklam Vergisi, beyanname verme süresi içinde ödenir. Şu kadar ki belediye meclisleri vergi tarifesinin 1, 2 ve 4 üncü bentlerinde yazılı yıllık ilan ve reklamlara ait vergileri, yılı içinde, iki eşit taksitte almaya yetkilidirler.

             İlan ve Reklam Vergisinin ödendiğinin belgelendirilmesi yönünden ilgili belediyeler gerekli usulleri ihdas edebilirler.

                                                              ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

                                                                  Eğlence Vergisi

Konu:

Madde 17 – Bu Kanunun 21 inci maddesinde belirtilen ve belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yer alan eğlence işletmelerinin faaliyetleri Eğlence Vergisine tabidir.

Mükellef:

Madde 18 – Verginin mükellefi, eğlence yerlerini işleten gerçek veya tüzelkişilerdir.

İstisna ve muaflıklar:

Madde 19 – Aşağıda belirtilen eğlence faaliyetlerinden bu vergi alınmaz:

1. Ulusal bayramlar veya tarihi özellik taşıyan günler nedeniyle genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idareleri, belediyeler, köyler ve bunların kurdukları birlikleri tarafından düzenlenen ve kazanç amacı gütmeyen tören, şenlik, müsabaka ve gösterilerle balo, temsil ve benzeri faaliyetler,
2. Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve köyler tarafından kültürel, sosyal, turistik ve ekonomik amaçlarla düzenlenen kongre, konferans, fuar, festival, şenlik, sergi ve benzeri faaliyetler ile tertip edilen eğlenceler ve konserler.
3. Eğitim ve öğretim kuruluşları ile okul dernekleri, kamu yararına çalışan dernekler, orduevleri, askeri gazinolar ve askeri dinlenme tesislerinde tertiplenen eğlenceler.

             4.(Değişik: 14/3//10 md.) Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından düzenlenen müşterek bahis oynanması.

1. (Ek : 3/10/ - /1 md.) Bira, alkollü içki içilmeyen, satılmayan ve ruhsatnamelerde kahvehane, kıraathane, çayhane ve çay ocakları olduğu belirtilen yerler.

Matrah:

Madde 20 – 1. Biletle girilen yerlerde, Eğlence Vergisi hariç olmak üzere bilet bedeli olarak sağlanan gayri safi hasılat (bilet bedeli dışında bağış veya başka adlar altında alınan paralar dahil).

1. (Değişik: 14/3//10 md.) Müşterek bahislerde, iştirakçilerden tahsil edilen tutardan Katma Değer Vergisi düşüldükten sonra kalan tutar.
2. (Değişik: 3/10/ - /2 md.) Biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, pavyon, gazino, gece kulübü, taverna, diskotek, kabare, dansing, bilardo ve masa futbolu salonları gibi eğlence yerlerinde işin mahiyetine göre çalışılan her gün için bu Kanunun 96 ncı maddesine göre tespit edilen miktardır.⁽¹⁾

Nispet ve miktar: ⁽⁶⁾

Madde 21 – Eğlence Vergisi aşağıdaki nispet ve miktarlarda alınır.

Verginin

                                                                                                                             Nispeti

%  

        I –  Biletle Girilen Yerlerde :

1. Yerli film göstermelerinden⁽¹⁾⁽²⁾ 20 (10)
2. Yabancı film göstermelerinden^{(1) (2)} 50 (10)
3. Tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve orta-

                  oyunundan⁽³⁾                                                                                         5  (0)

1. Spor müsabakaları, at yarışları ve konserlerden 10
2. Sirkler, lunaparklar, çalgılı bahçeler ve benzerle-

                  rinden                                                                                                   20

       II –  (Değişik: 14/3//10 md.) Müşterek Bahislerde:                      5

       III – (Değişik: 30/12//17 md.) Biletle girilmesi zorunlu

               olmayan eğlence yerlerinden (Günlük, YTL)                                          5       

             (Ek ikinci fıkra: 21/2/ – /6 md.;Değişik: 3/3/ – /2 md.) (I) numaralı bendin (1) ve (2) numaralı alt bentleri ile yerli ve yabancı film gösterimlerine ilişkin belirlenen vergi bu Kanunun 22 nci maddesinin (1) numaralı bendinde öngörüldüğü şekilde hesaplanarak biletler kullanılmadan önce mahallin mal müdürlüğüne veya muhasebe müdürlüğüne emaneten yatırılır. Ödemenin yapıldığına dair banka dekontunun ibrazı üzerine belediye tarafından biletlere özel damga konulur. Ödeme yapmayanlar hakkında sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Bahsi geçen yerlerde toplanan meblağın % 75’i Kültür ve Turizm Bakanlığı Merkez Saymanlık hesabına, % 25’i ilgili belediyeye tahsilini takip eden ayın onbeşinci günü akşamına kadar aktarılır. (Ek cümle: 30/12//17 md.) Maliye Bakanlığı yukarıdaki şartlara bağlı kalmaksızın, biletle girilen yerlere ilişkin eğlence vergisinin hesaplanması ve ödenmesine dair işlemlerin ödeme kaydedici cihaz kullanılarak yapılmasına ait usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir.⁽⁴⁾⁽⁵⁾

(Dikkat: Bu sayfada yer alan dipnotlar için numaralı sayfaya bakınız.)

(1)  24/5/ tarihli ve sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle, bu bentte yer alan “Belediye Meclislerince takdir edilecek miktardır.” ibaresi, “bu Kanunun 96 ncı maddesine göre tespit edilen miktardır.” şeklinde değiştirilmiştir.

(2)  Bu altbentlere Kanunla getirilmiş olan miktar aynen bırakılmış; 9/12/ tarih ve 97/ sayılı Kararname ile 16/12/ tarihinden geçerli olarak tesbit edilen miktarlar ise, metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir. Daha önce Kararname ile yapılan değişiklik için Bu Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.

(3)  20/12/ tarih ve sayılı yılı Mali Yılı Bütçe Kanununun 67 nci maddesi aşağıdaki hükmü getirmiştir. “(1) ve (2) numaralı alt bentleri uyarınca yerli ve yabancı film gösterimlerinden tahsil olunan vergi gelirlerinin % 75’i bu Kanunun yayımını izleyen ay başından itibaren sayılı Kanunun 10 uncu maddesine göre oluşturulan “Sinema ve Müzik Sanatını Destekleme Fonu” payı olarak ayrılır. Söz konusu tutarlar tahsilini takip eden ayın onbeşinci günü akşamına kadar ilgili belediyeler tarafından adı geçen Fonun T.C. Ziraat Bankası Merkez Şubesi nezdindeki hesabına yatırılır. Süresinde yatırılmayan fon paylarının tahsilinde sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.”

(4)  Bu alt bentte Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış; 7/1/ tarih ve 91/ sayılı Kararname ile 1/1/ tarihinden geçerli olarak tesbit edilen miktarlar ise metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir. Daha önce Kararname ile yapılan değişiklik için bu Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız,

(5) 30/12/ tarihli ve sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “ her ayın onbeşinci günü akşamına kadar“ ibaresi, “ biletler kullanılmadan önce“ olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

(6) Bu maddede yer alan maktu vergi ve harç tarifeleri ile ilgili olarak, 18/2/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 10/2/ tarihli ve / sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Eki Karara bakınız.

Verginin ödenmesi:

Madde 22 – 1.  Vergi  biletle  girilen  yerlerde  bilet  bedellerine  eklenmek  suretiyle  hesaplanır ve belediye  tarafından  özel  damga  konulması  sırasında   ödenir.  Bu

suretle   alınan   biletlerin   kullanılmadan   iadesi   halinde   peşin   olarak   ödenen   vergi   geri verilir.

             Genel ve Katma Bütçeli idarelerle İl Özel İdareleri ve köyler tarafından yürütülen spor müsabakaları, at yarışları ve benzeri faaliyetlerde bilet bedeli ile birlikte alınan vergi takip eden 20 gün içinde ilgili belediyeye ödenir.

1. Müşterek bahislerde her aya ait vergi o ayı takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar ilgili belediyeye bir beyanname ile bildirilir ve aynı sürede ödenir.
2. Biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinde her aya ait vergi o ayı takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar ilgili belediyeye yatırılır.

                                                             DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

                                                            Akaryakıt Tüketim Vergisi

Madde 23 - 28 – (Mülga: 7/11/ - /8 md.)

                                                                 BEŞİNCİ BÖLÜM

                                                                    Çeşitli Vergiler

1. Haberleşme vergisi:

Konu:

Madde 29 – (Değişik: 4/12/ - / md.)

             Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Posta Telgraf Telefon işletmesi tarafından tahsil edilen telefon, teleks, faksimili ve data ücretleri (tesis, devir ve nakil ücretleri hariç) Haberleşme Vergisine tabidir.

             Mükellef:

Madde 30 – Haberleşme Vergisinin mükellefi, telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerini tahsil eden Posta Telgraf Telefon İdaresidir.

             Matrah:

Madde 31 – Haberleşme Vergisinin matrahı, tesis, devir ve nakil ücretleri hariç olmak üzere tahsil edilen ücrettir. Matraha gider vergileri dahil edilmez.

             Nispet:

Madde 32 – (Değişik birinci cümle: 12/1/ - /5 md.) Haberleşme vergisinin nispeti yüzde 1'dir. Ancak genel ve katma bütçeli kurumlarla il özel idare ve belediyelere ve bunların kurdukları birliklere ait teleks, faksimili ve data ücretinden vergi alınmaz.

Beyan ve ödeme:

Madde 33 – Bir ay içinde tahsil edilen telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerine isabet eden Haberleşme Vergisi, ilgili belediyeye tahsilatı takip eden ayın sonuna kadar bir beyanname ile bildirilir ve aynı süre içinde tediye edilir.

             Beyannamelerin şekil ve muhtevası İçişleri ve Maliye Bakanlıklarınca tayin ve tespit olunur.

1. Elektrik ve havagazı tüketim vergisi:

             Konu:

Madde 34 – Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketimi, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisine tabidir.

            Mükellef ve sorumlu:

Madde 35 – Elektrik ve Havagazı tüketenler, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisini ödemekle mükelleftirler.

(Değişik ikinci fıkra: 9/7//14 md.) 20/2/ tarihli ve sayılı Elektrik Piyasası Kanununa göre elektrik enerjisini tedarik eden ve havagazını dağıtan kuruluşlar, satış bedeli ile birlikte bu verginin de tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından sorumludurlar. Organize sanayi bölgelerinde tüketilen elektrik enerjisinin vergisini organize sanayi bölgeleri tüzel kişiliklerine elektriği temin eden kuruluş öder.

İstisnalar:

Madde 36 – Aşağıdaki yazılı yerlerde ve şekillerde tüketilen elektrik ve havagazı vergiden müstesnadır.

1. Kazanç amacı gütmemek şartıyla işletilen; hastane, dispanser, klinik, sağlık ocağı ve merkezleri, rehabilitasyon, teşhis ve tedavi merkez ve kurumları, doğum ve çocuk bakımevleri, kreşler, sanatoryum, Prevantoryum gibi sağlık kuruluşları ile düşkünler evi, yetimhaneler, Çocuk Esirgeme Kurumu ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları ve bunlara bağlı işyerleri gibi sosyal yardım kuruluşlarında,
2. Dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan cami, mescit, kilise ve havra gibi ibadethanelerde,
3. Milletlerarası panayır, sergi ve fuarlarda, bunların giriş yerlerinde, mal teşhir edilen ve satılan pavyonlarda,
4. Doğrudan doğruya elektrik ve havagazı üreten dağıtım ve istihsal müesseselerinde.

             Matrah:

Madde 37 – (Değişik : 9/7//15 md.)

Verginin matrahı; elektriğin iletimi, dağıtımı ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedelleri hariç olmak üzere, elektrik enerjisi satış bedeli ile havagazının satış bedelidir. Matraha vergi, fon ve paylar dahil edilmez.

Nispet:

Madde 38 – Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi aşağıda gösterilen nispetlerde alınır.

1. a) İmal ve istihsal, taşıma, yükleme boşaltma, soğutma, telli ve telsiz telgraf ve telefon müraselesi işlerinde tüketilen elektriğin satış bedeli üzerinden yüzde 1,
2. b) (a) bendi dışında kalan maksatlar için tüketilen elektriğin satış bedeli üzerinden yüzde 5,
3. c) Havagazının satış bedelinden yüzde 5.

Beyan ve ödeme: ⁽¹⁾

Madde 39 – Elektrik enerjisini tedarik eden veya havagazını dağıtan kuruluşlar tahsil ettikleri vergiyi, tahsil tarihini takibeden ayın 20 nci günü akşamına kadar belediyeye bir beyanname ile bildirmeye ve vergiyi aynı sürede ödemeye mecburdurlar. Elektrik ve havagazı işleri bütçesi içinde yer alan belediyeler bu hükümden müstesnadır.

seafoodplus.infoın sigortası vergisi:

Konu:

Madde 40 – Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler; Yangın Sigortası Vergisine tabidir.

Mükellef:

Madde 41 – Yangın Sigortası Vergisini, sigorta şirketleri ödemekle mükelleftir.

Matrah:

Madde 42 – Yangın Sigortası Vergisinin matrahı, yapılan yangın sigorta muameleleri dolayısıyla alınan primlerin tutarıdır.

–––––––––––––

(1) 9/7/ tarihli ve sayılı Kanunun 16 ncı maddesiyle; bu maddenin birinci cümlesinde yer alan “Elektrik ve havagazını” ibaresi “Elektrik enerjisini tedarik eden veya havagazını” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

             Sigorta şirketleri vergilendirme dönemi içinde iptal edilen yangın sigorta muamelelerine ait primleri, iptalin vukubulduğu döneme ait matrahtan indirilebilirler.

Nispet:

Madde 43 – Yangın Sigortası Vergisinin nispeti yüzde 10'dur.

Beyan ve ödeme:

Madde 44 – Mükellefler bir ay içindeki vergiye tabi muamelelerini ertesi ayın 20 nci günü akşamına kadar bağlı bulundukları belediyeye bir beyanname ile bildirmeye ve hesaplanan vergiyi aynı sürede ödemeye mecburdurlar. Beyannamelerin şekil ve muhtevası Maliye ve Ticaret bakanlıklarının görüşü alınarak İçişleri Bakanlığınca tayin ve tespit olunur.

1. Çevre temizlik vergisi:⁽¹⁾

Mükerrer Madde 44 – (Değişik/12/ - /41 md.)

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabidir.

             Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların kuracakları birlikler, darülaceze ve benzeri kuruluşlar ve üniversiteler tarafından  münhasıran hizmetlerinde kullanılan binalar, Kızılay Genel Merkezi ile şubeleri ve kampları, Kredi  ve Yurtlar Kurumuna ait öğrenci yurtları, korumalı işyerleri ile umuma açık  ibadet yerleri, karşılıklı olmak şartıyla elçilik ve konsolosluk hizmetlerinde kullanılanlarla elçilerin ikametine mahsus olan binalar, milletlerarası kuruluşlar ve bunların temsilcilikleri tarafından kullanılan binalar ile bunların müştemilatı vergiye tâbi değildir. ⁽²⁾

             Verginin mükellefi, binaları kullananlardır. Mükellefiyet binanın kullanımı ile başlar.

(Değişik dördüncü fıkra: 30/12//18 md.) Konutlara ait çevre temizlik vergisi, su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp başına büyükşehirlerde 15 YKr, diğer yerlerde 12 YKr olarak hesaplanır.

(Değişik beşinci fıkra: 30/12//18 md.) İşyerleri ve diğer şekilde kullanılan binalara ait Çevre Temizlik Vergisi, aşağıdaki tarifeye göre alınır ve büyükşehirlerde % 25 artırımlı uygulanır.

Yıllık Vergi Tutarı (YTL)

Belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su ihtiyacını belediyece tesis edilmiş su şebekesi haricinden karşılayan konutlara ilişkin çevre temizlik vergisi, yukarıdaki tarifenin yedinci grubunun belediye meclisince belirlenecek derecesi üzerinden hesaplanır.

Su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle hesaplanan çevre temizlik vergisi,  su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiş sayılır. Bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilir. Su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanunla düzenlenmiş bulunan büyük şehir belediye sınırları ve mücavir alanlardaki çevre temizlik vergisi ise tarihli ve sayılı Kanun hükümlerine göre kurulan su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilir.

––––––––––––––

(1)  Bu maddenin 1/1/ tarihinden itibaren uygulanması ile ilgili olarak; 27/12/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Maliye Bakanlığının  (Gelir İdaresi Başkanlığı) 49 Seri No.'lu Tebliğine bakınız.

(2) 6/2/ tarihli ve sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “öğrenci yurtları” ibaresinden sonra gelmek üzere“, korumalı işyerleri” ibaresi eklenmiştir.

İş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi, belediyelerce binaların tarifedeki derecelere intibak ettirilmesi üzerine her yılın Ocak ayında yıllık tutarı itibarıyla tahakkuk etmiş sayılır. Tahakkuk eden vergi, bir defaya mahsus olmak üzere, belediyelerin ilan mahallerinde bir ay süreyle topluca ilan edilir. İş yeri ve diğer şekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk eden bu vergi, her yıl, emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenir.

Su ve kanalizasyon idareleri büyük şehir dahilindeki her ilçe veya ilk kademe belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara ilişkin olarak tahsil ettiği çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zammının yüzde seksenini tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar bir bildirim ile ilgili belediyeye bildirerek aynı süre içinde öder. Tahsil edilen vergi ve gecikme zammının yüzde yirmisini ise münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere büyük şehir belediyesinin hesabına tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar aktarır. Büyük şehir belediye sınırları içinde bulunan belediyelerin kendileri tarafından tahsil edilen çevre temizlik vergisinin yüzde yirmisi aynı esaslar çerçevesinde büyük şehir belediyelerine aktarılır.

Tahsil ettiği vergiyi veya gecikme zammını yukarıda belirtilen süre içinde ilgili belediyeye yatırmayan idarelerden, bu tutarlar  sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre gecikme zammı tatbik edilerek tahsil edilir.

Bu maddenin dördüncü ve beşinci fıkralarında yer alan  tutarlar, her yıl yeniden değerleme oranında artırılır. Bu tutarların belirlenmesinde, vergi tutarlarının yüzde beşini aşmayan kesirleri dikkate alınmaz. 

Bakanlar Kurulu; beşinci fıkradaki tarifede yer alan bina gruplarını belirlemeye ve bu maddenin dördüncü ve beşinci fıkralarında yer alan tutarları yöreler, belediyelerin nüfusları ve bina grupları itibarıyla ayrı ayrı dörtte birine kadar indirmeye veya yarısına kadar   artırmaya  yetkilidir.

Belediye meclisleri, bulundukları mahallin sosyal ve ekonomik farklılıkları ile büyüklüklerini de dikkate alarak binaların hangi dereceye gireceğini tespit etmeye yetkilidir.

Maliye Bakanlığı, mükellefiyetle ilgili olarak bildirim verdirmeye ve buna ilişkin  usulleri belirlemeye, İçişleri Bakanlığının da görüşünü alarak bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.

                                                                  İKİNCİ KISIM

                                                                Belediye Harçları

                                                               BİRİNCİ BÖLÜM

                                                     Temizleme ve Aydınlatma Harcı

Madde 45 - 51 – (Mülga: 4/12/ - / md.)

İKİNCİ BÖLÜM

İşgal Harcı

Konu:

Madde 52 – Belediye sınırları içinde bulunan aşağıdaki yerlerden herhangi birinin satış yapmak veya sair maksatlarla ve yetkili mercilerden usulüne uygun izin alınarak geçici olarak işgal edilmesi, İşgal Harcına tabidir:

1. Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından işgali,

1. Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için işgali,
2. Motorlu kara taşıtlarının park etmeleri için il trafik komisyonlarının olumlu görüşü alınarak belediyelerce şehir merkezlerinde tesis edilen ve işletilen mahallerin çalışma saatleri içinde, taşıtlar tarafından işgali (Bisiklet ve motosikletler hariç)

             Yukarıda sayılan yerlerin izinsiz işgalleri mükellefiyeti kaldırmaz.

(Ek fıkra: 3/3/ – /3 md.) sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan eser, icra ve yapımların tespit edildiği kitap, kaset, CD, VCD ve DVD gibi taşıyıcı materyallerin birinci fıkrada bahsi geçen yerlerde satışına izin verilmez.

Mükellef:

Madde 53 – İşgal Harcını, işgali harca tabi yerleri 52 nci maddede yazılı maksatlarla işgal edenler ödemekle mükelleftir.

             İstisnalar:

Madde 54 – Aşağıda gösterilen kara taşıtlarının işgalleri İşgal Harcından müstesnadır.

1. Genel ve katma bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediye ve köylerin ve bunların teşkil ettikleri birliklerin kara taşıtlarının işgalleri,
2. İlgili mevzuata uygun olarak kara ticari taşıtlarının beklemelerine tahsis edilen yerlerin bu taşıtlarca işgalleri.

Matrah:

Madde 55 – İşgal Harcının matrahı 52 nci maddenin 1 ve 2 nci bentlerinde yazılı işgallerde işgal edilen yerlerin metrekare olarak alanı veya hayvan adedi, 3 üncü bendinde yazılı işgallerde taşıt adedidir.

Harcın tarifesi: ⁽¹⁾

Madde 56 – İşgal harcı aşağıda gösterilen hadler içinde düzenlenecek tarifeye göre alınır.

             Tarifenin (1) numaralı bendindeki harçların hesabında metrekare kesirleri tam sayılır ve tam günü aşan işgallerde altı saatten az süreler atılır, fazlası tam gün sayılır.

–––––––––––––––––––

(1) Bu maddede yer alan maktu vergi ve harç tarifeleri ile ilgili olarak, 18/2/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 10/2/ tarihli ve / sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Eki Karara bakınız.

             Harcın ödenmesi:

Madde 57 – İşgal harcı belediyelerin yetkili kılacakları memur veya kişilerce makbuz karşılığında tahsil edilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı

Konu:

Madde 58 – Hafta tatili ve ulusal bayram günlerinde çalışmaları belediyelerce izne bağlı işyerlerine ruhsat verilmesi, Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcına tabidir.

Mükellef:

Madde 59 –Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcının mükellefi kendisine çalışma ruhsatı verilen gerçek veya tüzelkişidir.            

Harcın tarifesi: ⁽¹⁾

             Madde 60 – (Değişik: 30/12//20 md.)

          Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı, işin mahiyetine göre yılda 20 TL’den az, TL’den çok olmamak üzere bu Kanunun 96 ncı maddesine göre tespit edilir.⁽²⁾

Mükellefiyet dönemi ve harcın ödenmesi:

Madde 61 – Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcının mükellefiyet dönemi, çalışma izninin kullanılacağı takvim yılıdır. Yıl içinde mükellefiyete girilmesi veya işin terk edilmesi hallerinde mükellefiyet, çalışılan süreye inhisar eder. Mükellefiyete girilen veya mükellefiyetten çıkılan ay kesirleri tam ay sayılır.

             Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı, makbuz karşılığında peşin olarak alınır. Harcı ödenmemiş ruhsatlar geçerli değildir.

Adi ortaklıklarda harcın muhatabı:

Madde 62 – Adi Ortaklıklarda harç, ortaklık adına ortaklardan birinden alınır. Ortaklardan herbiri harcın ödenmesinden müteselsilen sorumludur.

–––––––––––––––––––

(1) Bu maddede yer alan maktu vergi ve harç tarifeleri ile ilgili olarak, 18/2/ tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 10/2/ tarihli ve / sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Eki Karara bakınız.

(2) 24/5/ tarihli ve sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle, bu bentte yer alan “20 YTL’den az; YTL’den çok olmamak üzere belediye meclislerince tespit edilir.” ibaresi “20 TL’den az, TL’den çok olmamak üzere bu Kanunun 96 ncı maddesine göre tespit edilir.” şeklinde değiştirilmiştir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Kaynak Suları Harcı

             Konu:

  &nbs