Güneş Neden Hareket Ediyormuş Gibi Görünür

Aynı şekilde, uçak yolculuğu yaparken de uzaktaki nesneleri çok yavaş geçiyormuş gibi hissedebilirsiniz. 8.500-10.500 metre yükseklikteki, 900-1020 km/saat hızla giden ortalama yolcu uçakları, size yavaşmış gibi gelebilir.

Bu durumun sebebi, tamamen bizim algımızın işleme şekliyle alakalı. Hatta literatürde bir ismi bile var.

Yakınımızdaki nesneleri, "daha hızlı" hareket ediyormuş gibi algılarız.

Örneğin, arabada giderken yol kenarındaki ağaçları (yakındaki nesne) hızlı, Güneş veya Ay gibi uzaktaki nesneleri yavaş hareket ediyormuş gibi görürüz.

Oysa bir yolcu uçağı aslında bu videoda göründüğü gibi oldukça hızlı ilerliyor.

Bu durumun literatürdeki adı ise “hareket paralaksı”.  Görüş alanınızı bir çerçeve olarak düşünün, bu çerçeve boyunca sabit bir hızla hareket eden nesneler daha yakın olduklarında, daha uzak bir mesafede olduklarından daha hızlı hareket ediyorlarmış gibi algılanırlar.

İşte, bu duruma “hareket paralaksı” denir. Bu fenomen, hareket eden nesnenin kendisine göre veya nesneye göre hareket eden gözlemciye (arabada seyahat ederken uçağa bakan bize) göre geçerlidir. 

Görüş alanımızın yüzdesi, nesnenin hareket ettiği mesafeyi de farklı algılamamıza neden olur.

Etkinin nedeni ise, nesnenin hareket ettiği mesafenin, bizim görüş alanımızın yüzdesine kıyasla hareket etmesiyle ilgilidir. Örneğin, yukarıdaki görselde, 100 metre uzaklıktaki bir nesne belirli bir yönde 20 metre hareket edebilir ve görüş alanının yalnızca %25'i boyunca hareket eder.

Ancak, sadece 40 metre uzaklıktaki bir nesnedeki 20 metrelik bir yer değiştirme, nesnenin görüş alanından tamamen dışarı çıkmasına neden olur. 

Kısacası, hareket paralaksı sayesinde, uzaktaki bir uçağı olduğundan yavaş algılarız.

Böylece, bize yakın olan nesnelerin uzaktaki nesnelerden daha hızlı hareket ediyormuş gibi algılarız. Bu mesafeyi belirlemek için de görsel ipuçlarını baz alırız ve hareket paralaksı oluşmuş olur.

Kaynaklar: Science Direct, Science Focus, The Naked Scientist

Emoji İle Tepki Ver

13

Rocky Dağları üzerindeki bu yıldız izi, Kutup Kuzey Yıldızını Dünya'nın dönüşünün merkezinde gösteriyor.

Dünya her 24 saatte bir tam bir dönüş yaparak batıdan doğuya döner, bu nedenle güneş doğudan doğar ve batıdan batar ve yıldızlar geceleri gökyüzünde hareket ediyormuş gibi görünür.

Dünya, Kuzey Kutbu ile Güney Kutbu arasında dönme ekseni adı verilen hayali bir çizgi boyunca döner. Dönme ekseni , Kuzey Yarımküre'de açık gecelerde görülebilen parlak bir yıldız olan Polaris'i gösterir .

Ama neden Dünya her şeyden önce dönüyor? Ve aniden durursa ne olur?

Nedenini anlamak için uzaydaki diğer cisimlerden neler öğrenebileceğimize bakalım.

Güneş Sistemindeki her şey Dönüyor
Güneş kendi ekseni etrafındaki dönüşünü yaklaşık 27 günde bir tamamlar. Dünya, her 365 günde bir, altı saat ve dokuz dakikada bir Güneş'in dönüşünü bitirir.

Güneş dönüyor . Aslında, saat yönünün tersine, Dünya ile aynı yönde döner.

Sadece bu da değil, Dünya, diğer birçok gezegen ve bir milyondan fazla asteroit ve cüce gezegen gibi güneşin etrafında da aynı yönde döner.

Jüpiter ve Satürn Dünya'dan biraz daha hızlı dönerler ve dönmeleri sadece 10 saat sürer. Satürn'ün dönüşü biraz eğimlidir, bu nedenle halkalarının zamanla değişen görünümlerini görebiliriz.

İki istisna vardır: Uranüs ve Venüs. Uranüs o kadar eğik ki, neredeyse kendi tarafında dönüyor. Kimse tam olarak nasıl ve neden bu hale geldiğini bilmiyor. Belki başka bir gezegenle çarpışmıştır. Venüs de tuhaftır - saat yönünde döner.

Bu şekilde mi oluştu yoksa devrildi mi kesin olarak bilmiyoruz. Çoğu bilim insanı artık dönüşünün güneşi ve Venüs'ün kalın atmosferini içeren gelgit kuvvetleri tarafından zamanla tersine çevrildiğini düşünüyor. Hem Venüs hem de Uranüs, geriye dönük olarak bilinen , yani güneşin dönüşünün tersi yönde döner.

Tüm bunlar benim gibi astronomları merak etmeye itiyor: Güneş sisteminin nasıl bu dönüş yönünde "pişmiş" bir şekilde oluştuğu hakkında bir şeyler var mı?

Yıldızlar Doğuyor ve Yavaş Yavaş Dönüyor
Yaklaşık 2192 derece Fahrenheit (1200 Santigrat derece) sıcaklığa sahip olan genç yıldız Beta Pictoris'in bu bileşik görüntüsü, gökbilimcilerin kendi güneş sistemimizin doğduğunda nasıl göründüğüne inanıyor. 

Daha fazla ipucu için, gezegen sistemini henüz oluşturmakta olan genç bir yıldıza bakabiliriz.

Ünlü olanın adı Beta Pictoris . İnce bir toz, gaz diski ve kum taneleri ve büyük kayalardan dağ büyüklüğündeki nesnelere kadar değişen boyutlarda gezegenimsi denen küçük parçacıklarla çevrilidir. Gökbilimciler, diskin, yıldız 20 milyon yıl önce doğduğunda kalan malzemeden oluştuğundan oldukça eminler.

Her yıldız , diğer benzer bulutlarla çevrili uzayda hareket eden bir gaz ve toz bulutundan doğar . Yerçekimi kuvveti, bu bulutların geçerken birbirlerini çekmelerine neden olur, bu da onların yavaşça dönmesini sağlar.

Bu bulutlardan biri bir yıldız oluşturacak şekilde çöktüğünde bile dönmeye devam eder. Yıldız, protogezegen diski adı verilen dönen gaz ve tozdan oluşan düz bir yastığın merkezinde dönerek oluşur . Hepsi - yıldız, gaz, toz - aynı yönde dönüyor.

Gökbilimciler, güneş sistemimizin ilk yıllarında Beta Pictoris'e çok benzediğini düşünüyor.

Diskin içinde gaz ve tozun birikim adı verilen bir süreçte birbirine yapışabileceğini düşünüyoruz . Bir bebek gezegen büyümeye başladıkça ağırlaşır ve yerçekimi gittikçe daha fazla küçük parçayı kendine çeker.

Bebek gezegen yeterince büyük olduğunda, yerçekimi kuvveti onu ezmeye başlar ve onu daha yoğun hale getirir . Yerçekimi kuvveti nedeniyle gezegen, kollarında dönmek için çekilen bir buz patencisi gibi daha hızlı dönüyor.

Çekirdekte artan basınç daha sonra çekirdeğin erimesine neden olur. Daha yoğun malzemeler çekirdeğe doğru batar ve daha hafif malzemeler gezegenin yüzeyine doğru yüzer. Sonunda, kayalarla ve belki de dış kenarlarında su ve buzla çevrili demir çekirdekli bir gezegene sahibiz.

Güneş sistemimizde gördüğümüz şey bu

Dünya Dönmeseydi Ne Olurdu?
Dünyanın dönüşü, esas olarak gece ve gündüze neden olduğu için yaşam için önemlidir. Çok yavaş dönen Merkür'de sıcaklıklar büyük ölçüde değişir. Gün boyunca, sıcaklıklar 800 derece Fahrenheit (430 Santigrat derece) kadar yüksek olabilir ve ardından geceleri eksi 279 Fahrenheit (eksi 173 Santigrat) dereceye kadar düşebilir.

Okyanus gelgitleri için de önemlidir . Suyun günlük gelgitleri olmasaydı, Dünya'daki yaşamın asla denizden karaya çıkması mümkün olmazdı.

Gökbilimciler Dünya'nın döndüğüne inanıyorlar çünkü Dünya oluştuğunda tüm güneş sistemi zaten dönüyordu. Ancak gezegenlerin dönüşlerinin zaman içinde nasıl değiştiğine ve dönüşün yaşamın evrimini nasıl etkilediğine dair hâlâ pek çok soru var.

Şu anda güneş sisteminin ötesinde bilinen 5.000'den fazla gezegenle , geleceğin bilim adamları keşfetmekle meşgul olacaklar.

Silas Laycock , Ph.D., astronomi profesörüdür. Pulsarları, karadelikleri, ikili yıldızları, X-ışınlarını, yüksek enerjili radyasyonu, optik spektroskopiyi ve adaptif optiği araştırır.

Bu makale The Conversation'dan Creative Commons lisansı altında yeniden yayınlanmıştır . Orijinal makaleyi burada bulabilirsiniz .