كرتون
Didim Uslu Sitesi'nde, denize metre yakınlıkta, deniz ve dağ manzaralı olan apartmanımızda eşyalı lüks daire bulunmaktadır. Dairenin mutfak eşyaları, yatak odası eşyaları, çamaşır makinesi, güneş enerjisi, klima (salonda) ve tv-uydu sistemleri kullanıma hazırdır. Dairemiz 7 kişinin rahatça kalabileceği şekilde düzenlenmiştir. For Rent / Summer Villa / Didim Uslu Sitesinde Denize Sıfır Kiralık Müstakil Ev/Yazlık! at sahibinden. Didim Kiralık Daire Fiyatları ve Kiralık Ev İlanları - funduszeue.info " Didim Kiralık Daire " aramanızda 96 ilan bulundu. Aramayı Kaydet Seçtiklerimi Gizle Adres Aydın, Didim Tümünü Temizle Gelişmiş sıralama Tüm İlanlar Sahibinden Emlak Ofisinden İnşaat Firmasından Toplam 5 sayfa içerisinde 1. sayfayı görmektesiniz. Aramayı Kaydet Seçtiklerimi Gizle Adres Aydın, Didim Tümünü Temizle Gelişmiş sıralama Tüm İlanlar Sahibinden Emlak Ofisinden İnşaat Firmasından Toplam 7 sayfa içerisinde 1. sayfayı görmektesiniz. 1 2 3 4 5 6 7 Sonraki Her sayfada 20 50 sonuç göster Favori Aramalarım Didim Kiralık Rezidans, Villa, Müstakil Ev ve Daireler - funduszeue.info " Didim Kiralık Ev " aramanızda ilan bulundu. sayfayı görmektesiniz. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Sonraki Yazlık sahibinden didim 27 yazlık ilanı bulundu 1 Satılık Didim Golden Sand Emlak'tan 2+1 Satılık Daire TL Didim, Aydin 2 odalı 1 banyo 90 metrekare Geçi̇ni̇z…aydın, didim, muğla, milas, kazıklı, satılık, kiralık, sıfır, daire, yazlık, villa, arsa, arazi 46 Telefonu Göster.
Anadolu Üniversitesi
‹lâhiyat Önlisans Program›
ARAPÇA-I
Editör
funduszeue.info Ahmet BOSTANCI
Yazarlar
funduszeue.info Abdurrahman ÖZDEM‹R (Ünite 5, 7)
funduszeue.info Ahmet BOSTANCI (Ünite 1, 4)
funduszeue.info Dursun HAZER (Ünite 6, 8)
funduszeue.infoç.Dr. fiahabettin ERGÜVEN (Ünite 2, 3)
Dr. Hüseyin GÜNDAY (Ünite 9, 10)
ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹
Bu kitab›n bas›m, yay›m ve sat›fl haklar› Anadolu Üniversitesine aittir.
“Uzaktan Ö¤retim” tekni¤ine uygun olarak haz›rlanan bu kitab›n bütün haklar› sakl›d›r.
‹lgili kurulufltan izin almadan kitab›n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay›t
veya baflka flekillerde ço¤alt›lamaz, bas›lamaz ve da¤›t›lamaz.
Program Koordinatörü
funduszeue.info Cemil Ulukan
Kapak Düzeni
Prof. Tevfik Fikret Uçar
Dizgi
Aç›kö¤retim Fakültesi Dizgi Ekibi
Arapça-I
ISBN
7. Bask›
ِ اﻷﲰ
Ünite 5: İ‘râb Yönünden İsimler ﺎء ْ اب
ُ …………………………… إ ْﻋ َﺮ94
Ünite 6: İsim Cümlesinin Ögeleri (ْﻤ ْﺒﺘَ َﺪأ َواﳋَﺒَـ ُﺮ ِِِ ِ ِ
ُ ………… َﻋﻨﺎﺻ ُﺮ اﳉُ ْﻤﻠَﺔ اﻻ ْﲰﻴّﺔ )اﻟ
َ ………………………………………… ا ِﻹ
Ünite 9: İsim Tamlaması ﺿﺎﻓﺔ
iii
iv
ÖNSÖZ
Her bir ünitede konunun genel olarak tanıtıldığı giriş bölümünden sonra
ünitede konusuyla alakalı çok sayıda örnek içeren bir Arapça Okuma Parçası
yer almaktadır. Akabinde parça ile alakalı alıştırmalara “Metni Kavrama
Alıştırmaları” başlığı altında yer verilmektedir. Bu bölümdeki alıştırmaların
her bir ünitede standart olması sağlanmıştır ve bunlarla öğrencilerin metni
anlama düzeylerinin ölçülmesi ve geliştirilmesi ayrıca kelime hazinelerinin
arttırılması hedeflenmektedir.
Kitaptan yeterli ölçüde yararlanabilmek için;
Her bir ünitenin okuma parçasının birkaç kez mümkünse sesli olarak
okunması ve peşinden “Kelimeler ve Deyimler” bölümü ve sözlüklerden
yararlanılarak Türkçeye çevrilmeye çalışılması, ardından Metni Kavrama
Alıştırmalarının dikkatli bir şekilde çözülerek metni kavrama düzeyinin
ölçülmesi ve geliştirilmesi,
Dilbilgisi ile ilgili her bir alıştırmanın çözülmesi, gerekli durumlarda Sıra
Sizde alıştırmalarında yer alan benzer sorulardan yararlanılması, Türkçeden
Arapçaya çevirilerin özenli bir şekilde yapılması,
vi
1
Amaçlarımız
Bu üniteyi tamamladıktan sonra;
• Arapça kelimelerin isim mi, fiil mi, harf mi olduğunu ayırt edebilecek,
• İsim
• Fiil
• Harf
• İsim cümlesi
• Fiil cümlesi
Öneriler
Bu üniteyi daha iyi kavrayabilmek için okumaya başlamadan önce;
2
Arapçada Kelime
ve Cümle Çeşitleri
اﻟﻌ َﺮﺑِﻴّ ِﺔ ِ أَﻧْﻮاعُ اﻟْ َﻜﻠِﻤﺔ واﳉﻤ
ِ َﻠﺔ ِﰲ اﻟﻠﻐ
ﺔ
َ ُْ َ َ
GİRİŞ
Türkçemizde olduğu gibi Arapçada da istediğimiz hususları kurduğumuz
cümleler yoluyla ifade ederiz. Cümleler “anlamlı ses veya ses birliği”
şeklinde tanımlanabilecek olan kelimelerden oluşurlar. Türkçede bir
cümlenin isim cümlesi mi yoksa fiil cümlesi mi olduğunun tespitindeki temel
ölçüt yüklemidir. Türkçede yüklemi isim olan cümlelere isim cümlesi,
yüklemi çekimli fiil olan cümlelere ise fiil cümlesi denilmektedir. Arapçada
ise cümlenin ne tür bir kelime ile başladığı önemlidir. Arapçada ise isim ile
başlayan cümleler isim ve fiil ile başlayan cümleler de fiil cümlesidir. Bu
sebeple, cümlelerin yapısını anlayabilmek için öncelikle kelimelerin çeşidinin
bilinmesine ihtiyaç vardır. Arapçada isim, fiil ve harf olmak üzere üç çeşit
kelime bulunmaktadır. Bunlar anlamları sayesinde bilinebilecekleri gibi
özellikle isim ve fiil için geçerli olmak üzere bir takım şekilsel özellikleriyle
de diğerlerinden ayırt edilebilirler. İsimler el takısı alma, başında cer harfi
bulunabilme, sonuna yuvarlak tâ alabilme gibi şekilsel özelliklere sahipken
fiiller de öncelerinde bulunan bazı edatlar ya da sonlarına eklenen zamirler
gibi şeklen de tespit edilmelerini sağlayan alâmetler taşımaktadırlar.
3
OKUMA PARÇASI
ﺗﺮﻛﻴﺎ وﻃﲏ
ِ ِ ِ ِ
ّﻢ ،ﺗُﻈَﻠﱢﻠُِﲏ َﲰﺎ ُؤﻫﺎ ،وﺗَ ْﺴﻘ ِﻴﲏ ﻣ ُ
ﻴﺎﻫﻬﺎ، ﻴﺶ ،وﻓﻴﻬﺎ أﺗَـ َﺮﱠﰉ وأَﺗَـ َﻌﻠ ُ
أﺟﺪادي ،وﻓﻴﻬﺎ أَﻋ ُ َوﻃَِﲏ ﺗُﺮﻛﻴﺎ ،ﻓﻴﻬﺎ َ
ﻋﺎش ْ
وﺗُـﻐَ ّﺬ ِﻳﲏ َﺧ ْﲑا ُﺎَ ،وﻟِﺬا ﻓﺄﻧﺎ ﳍَﺎ وﻫ َﻲ ِﱄ.
ِ
ﺐ ُِﳛ ﱡ
ﺐ َوﻃَﻨَﻪُ؟ ِ
.1ﻫﻞ اﻟﻜﺎﺗ ُ
ﺟﺒﺎل اﻟﻮﻃﻦ وأ ْ ُ
ﺎرﻩُ؟ ﻒ ُ َ .2ﻛ ْﻴ َ
وﺳﻬﻮﻟُﻪُ؟
ﻒ ﻏﺎﺑﺎت اﻟﻮﻃﻦ ُ َ .3ﻛ ْﻴ َ
اﻟﻜﺎﺗﺐ ﻟِﻮﻃﻨِ ِﻪ؟
ُ .4ﻣﺎذا ﻳُ ِﺮﻳ ُﺪ
اﻟﻮﻃﻦ؟
ُ ﻳﻨﺘﻈﺮ ﻣﻨﺎ
.5ﻣﺎذا ُ
ﲨﻴﻞ؟
اﻟﻮﻃﻦ ٌ
ُ .6ﻫﻞ
ِ
اﻟﻜﺎﺗﺐ ﺑﻌﻴﺪا َﻋ ْﻦ وﻃﻨﻪ؟
ُ .7ﻫﻞ ﳝُْﻜ ُﻦ أن َ
ﻳﻌﻴﺶ
.8ﻣﺎذا ﻳﺮﻳ ُﺪ اﻟﻜﺎﺗﺐ ﻣﻦ أ ِ
َﺧ ِﻴﻪ وأُ ْﺧﺘِﻪ؟ ُ ُ
.9ﻣﺎذا ﻧُـ ْﺒ ِﻌ ُﺪ ﻋﻦ اﻟﻮﻃ ِﻦ؟
اﺣ ِﺔ؟
ﺑﺎﻟﺮ َ
ﺐ ّ
ِ
َ ﻣ َﱴ ﻳَ ْﺸﻌُ ُﺮ اﻟﻜﺎﺗ ُ
ﻄﻠﺐُ ،ﻣ ْﺮﺗَِﻔ َﻌﺔ ،ﻳَﻜ َْﺮﻩُ( ﲨﺎلِ ، ِ ِ
ﺲ ،أﻃﻴﺐ ،أ ْﺷﺘﺎ ُق ،ﺗ ُ
أﺣ ﱡ أبُ ،
) ﻧُـ ْﻨﺸﺊ ،واﻟ َﺪةٌٌ ،
ِ .1ﺟﺒﺎﻟُﻚ ِ
ﺷﺎﳐَﺔٌ.
أﲨَﻠَﻚ ﻳﺎ َوﻃَِﲏ! .2ﻣﺎ ْ
إﻟﻴﻚ . ِ ِ
ﻓﺈﱐ أَﺣ ﱡﻦ َ ت ﻋ ْﻨﻚ ﱢ .3إذا اﺑْـﺘَـ َﻌ ْﺪ ُ
ﻚ.اﺣ ِﺔ إﻻ َوأﻧﺎ ﻓَـ ْﻮ َق ﺗُﺮاﺑِ َ .4ﻻ أَ ْﺷﻌُ ُﺮ ّ
ﺑﺎﻟﺮ َ
ِ
ﺐ واﻟﺪي وإ ْﺧ َﻮِﰐ.ِ ِ
ﻚ ﻳﺎ َوﻃَِﲏ َﻛﻤﺎ أﺣ ﱡ .5أ ُِﺣﺒﱡ َ
4
ﻚ؟ .6ﻣﺎذا ﺗُ ِﺮﻳ ُﺪ ﻟَِﻮﻃَﻨِ َ
.7ﻳَـ ْﻨﺘَ ِﻈ ُﺮ ِﻣﻨّﺎ أَ ْن ﻧَـ ْﺒﻨِﻴَﻪُ .
ِ ﻣﺎت َ ِ
ﻳﻦ ،ﻗَ ِﺮ ٌ
ﻳﺐ ،اﻗﱰب ،ﺟﺎء( ،ﻋﻠ َﻢُْ ،ﳛﺴﻦ ،ﻗَﺒِ ٌ
ﻴﺢَ ،ﺣ ِﺰ ٌ ) ﻃﻴّﺒﺔ ،اﻟﺘَـ َﻌﺐَ ،
ﻴﺶ ﺑَ ِﻌﻴﺪا ﻋ ْﻨ َ
ﻚ. ِ .1ﻻ أ ِ
ﻴﻊ أن أﻋ َ َﺳﺘَﻄ ُ ْ
إﻟﻴﻚ. ِ ِ
ﻓﺈﱐ أَﺣ ﱡﻦ َ ت ﻋ ْﻨﻚ ﱢ .2إذا اﺑْـﺘَـ َﻌ ْﺪ ُ
.3أُ ِرﻳ ُﺪ أَ ْن ﻳ ِﻌﻴﺶ وﻃَِﲏ َﻋ ِﺰﻳﺰاَ ،ﻫ ِ
ﺎدﺋﺎُ ،ﻣﻄ َْﻤﺌِﻨًّﺎَ ،ﺳﻌﻴ ًﺪا . ً َ َ َ
ﻲء إﻟ َْﻴ ِﻪ . ﺴ .4ﻧُـﺒ ِﻌﺪ َﻋ ْﻨﻪُ ُﻛﻞ َﺷﻲ ٍء ﳝُْ ِﻜﻦ أ ْن ﻳ ِ
ُ ُ َ ّ ْ ْ
ﻚ َِ
ﲨﻴﻠَﺔٌ . ﺌ
َ ُ َ .5ِ
ﻮاﻃ ﺷ
ﺪادي . .6وﻃَِﲏ ﺗُﺮﻛﻴﺎ ،ﻓﻴﻬﺎ ﻋﺎش أﺟ ِ
َ ْ َ
ﻚ.ِﻀﺎﻧ َﺣ
أ ﲔـﺑو ﻚ ِ
ﺑ اﺮ
َ َ ْ َ ُ َ َ َْ ْ َﺗ قﻮ ـﻓ أﻧﺎو إﻻ ِ
ﺔ اﺣﺑﺎﻟﺮ ﺮﻌﺷَأ وﻻ
ْ ُُ ّ َ .7
ِ ِ
ﻴﺎﻫﻬﺎ . .1ﺗَ ْﺴﻘ ِﻴﲏ ﻣ ُ
ﺪادي . .2ﻓﻴﻬﺎ ﻋﺎش أﺟ ِ
َ ْ
.3ﺗُـﻐَ ّﺬ ِﻳﲏ َﺧ ْﲑا ُ ﺎ .
ﺼﺒَﺔٌ . ﻀﺮاء ،وﺳﻬﻮﻟُ َ ِ ﻚ َِ ِ .4ﺟﺒﺎﻟُﻚ ِ
ﺷﺎﳐَﺔٌ ،وأ ْ ﺎر َك ﺟﺎ ِرﻳﺔٌ ،و َﺷ ِ
ﻚﺧ ْ ﻚ َﺧ ْ ُ ُ
ﲨﻴﻠَﺔٌ ،وﻏَﺎﺑﺎﺗُ َ ﻮاﻃﺌُ َ َ ُ
ﺐ واﻟِ ِﺪي وإ ْﺧ َﻮِﰐ . ﻚ ﻳﺎ وﻃَِﲏ َﻛﻤﺎ ِ
أﺣ ﱡ ِ
.5أُﺣﺒﱡ َ َ
5
c. Vatanım ne güzelsin! Dağların yüksek, nehirlerin gür, kıyıların güzel,
ormanların yeşil, ovaların düzdür.
a. Bana “vatanın için ne istersin” diye soran birine derim ki: “Vatanımın
güçlü, sakin, huzurlu ve mutlu olarak yaşamasını isterim.”
b. Bana “vatanın için ne istersin” diye sorsalar derim ki: “Vatanımın güçlü,
sakin, huzurlu ve mutlu olarak yaşamasını isterim.”
d. Bana “vatanın için ne istersin” diye sorsan sana derim ki: “Vatanımın
güçlü, huzurlu ve mutlu olarak yaşamasını isterim.”
e. Bana “vatanın için ne istersin” diye sorsan sana derim ki: “Vatanımın
güçlü, sakin, huzurlu ve mutlu olarak yaşamasını isterim.”
DİLBİLGİSİ
İsim
Zamana bağlı olmaksızın müstakil bir anlamı gösteren kelimedir. Varlıklara
ad olan kelimelerdir şeklinde de ifade edilebilir. ٌﺎرة ِ
َ ّ َﺳﻴ،ٌ َﺟﻨﱠﺔ،ﺘﺎب
ٌ ﻛ،َﺣ َﺴ ٌﻦ
kelimeleri isimdirler.
1. İsmin başına ( )الtakısı gelebilir. Fiil ve harfin başına ise ( )الtakısı
gelmez. ﺘﺎب ِ ِ
ُ اﻟﻜ،ﺼ ُﻞ
ْ اﻟ َﻔ،ُ اﳉﺎﻣ َﻌﺔkelimelerinde olduğu gibi.
2. İsmin başına ( آ، أﻳﺎ، )ﻳﺎnida harflerinden birisi gelebilir.
3. İsmin başına ( ِل، ﻋﻠﻰ، َﻋ ْﻦ، إﱃ، ِﻣﻦ، )بcer harflerinden birisi gelebilir.
Ayrıntısı 8. ünitede anlatılacağı üzere cer harfleri başına geldikleri isimlerin
sonuna etki ederek mecrûr yaparlar. Müfred (tekil) isimlerde, cem-i müennes
sâlimlerde (kurallı dişil çoğullarda) ve cem-i teksirlerde (kuralsız/kırık
çoğullarda) mecrûr olmanın alameti ismin son harekesinin kesra olmasıdır.
ِ ﺴ
(ﻮق ذﻫﺒﺖ إﱃ اﻟ ﱡ
ُ ) “Çarşıya gittim” cümlesinde (ﻮق ِ ﺴ
)اﻟ ﱡkelimesi başındaki ()ال
takısından ve cer harfinden de rahatlıkla anlaşıldığı üzere isimdir. ( )إﱃcer
ِ ﺴ
harfi (ﻮق )اﻟ ﱡkelimesinin son harekesinin kesra olmasının da sebebidir.
4. İsmin sonuna tenvin (iki üstün, iki ötre, iki esre) gelebilir. Fiil ve
harfler ise tenvin almazlar.
Bir kelimenin sonuna gelen yuvarlak tâ, o kelimenin fiil ya da harf değil
isim olduğunu gösterdiği gibi, istisnalar bir tarafa konursa aynı zamanda o
ismin müennes (dişil) olduğunun da göstergesidir. Ayrıntılar “Cinsiyet
Bakımından İsimler” ünitesinde ele alınacaktır.
6. İsim isnadı kabul eder. Yani müsned ileyh (kendisine isnad edilen)
olur. Fiil ise müsned yani isnad edilendir, müsned ileyh olamaz. Bunu şu
şekilde açabiliriz: Arapçada bir cümlenin var olabilmesi için bir müsned (bir
başka şeye bağlanılan, onunla ilgili olarak söylenilen yargı, değerlendirme,
hüküm, oluş…) ve bir de müsned ileyh (bir yargı, değerlendirme, hükmün,
oluşun… kendisiyle ilgili olduğu söylenilen varlık) olması gereklidir.
Arapça fiil cümlelerinde fâil (özne), müsned ileyh, fiil ise müsneddir. (ﻧﺎم َ
ﻋﻠﻲ
“ ) ﱞAli uyudu” cümlesinde iki unsur bulunmaktadır. Birincisi “uyuma” işi
(müsned/fiil), diğeri de bu işin kendisine bağlandığı Ali (müsned
ileyh/özne)dir. Bu ikisinin bir araya gelmesinden fiil cümlesi oluşmuştur.
(ُﻈﺖ َﺧ ِﺪﳚَﺔ
ْ اﺳﺘَـ ْﻴـ َﻘ
ْ ) “Hatice uyandı.” cümlesinde ise (اﺳﺘَـ ْﻴـ َﻘﻆ
ِ
ْ ) fiili müsnedi, (ُ) َﺧﺪﳚَﺔ
ismi ise müsned ileyhi oluşturmaktadır. Müsned ileyh olabilme isme ait bir
özelliktir. Fiilin müsned ileyh olma imkânı olmadığından fâil olabilme
ihtimali de bulunmamaktadır.
yargının verildiği varlık (اﻟﻜﺘﺎب
ُ ) (müsned ileyh/mübteda). Bu ikisinin bir
araya gelmesinden isim cümlesi oluşmuştur. (.ٌﲑة ِ
َ “ )اﻟﻨﺎﻓﺬةُ َﻛﺒPencere büyüktür”
cümlesinde ise (ٌﲑة ِ
َ ) َﻛﺒmüsnedi, (ُ )اﻟﻨﺎﻓﺬةise müsned ileyhi oluşturmaktadır.
Müsned ileyh olabilme isme ait bir özelliktir. Buna göre fiilin mübteda
olabilme ihtimali bulunmamaktadır.
(ﻠﻰ َﻋﻠِ ﱟﻲ ُ ”“ ) َﺳﻠ ّْﻤcümlesinde ( ) َﻋﻠِ ﱞﻲkelimesi cer harfi olan (ﻠﻰ
َ ﺖ َﻋ ) َﻋdan sonra
geldiği için son harekesi kesra olmuştur. (ّﻢ ِ ﺐ إﱃ اﳌﻌﻠ ِ“ )ﻧَﻈََﺮ اﻟﻄﺎﻟÖğrenci
ُ َ
öğretmene baktı” cümlesindeki (ّﻢ ِ )اﳌﻌﻠkelimesi de yine cer harfi dolayısıyla
kesra ile harekelenmiştir.
Mecrûr olma sadece isme ait bir özelliktir. Muzâri fiiller de yerine göre
merfu‘ ve mansûb olabilir ama asla mecrûr olmazlar.
İsmin cer olmasının üç sebebi (harfi cer, izafet ve bir başka mecrûr
kelimeye bağlılık) besmelede bir arada bulunmaktadır: ()ﺑﺎﺳﻢ اﷲ اﻟﺮﲪﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ
ifadesinde ( )اﺳﻢkelimesi ( )بcer harfi sebebiyle, ( )اﷲkelimesi muzafun ileyh
8
olduğu için ve ( )اﻟﺮﲪﻦve ( )اﻟﺮﺣﻴﻢkelimeleri de ( )اﷲkelimesinin sıfatı olup ona
uyduklarından dolayı mecrûrdurlar.
Bir kelimenin isim olması için sayılan bu alametlerden herhangi bir tanesinin
bulunması yeterlidir. Ancak bir isimde bu saydığımız alametlerden birden
fazlası da bulunabilir. (ِﻀ َﺪة َ “ )اﻟ َﻘﻠَ ُﻢ َﻋﻠَﻰ اﳌِْﻨKalem masanın üzerindedir”
cümlesinde ( )اﻟ َﻘﻠَ ُﻢkelimesinin isim olduğuna dair iki alamet bulunmaktadır:
Birincisi, başında ( )الtakısı bulunması ve ikincisi de kelimenin cümle
içerisinde müsnedün ileyh (bu cümlede mübteda) oluşudur. (ﻀ َﺪ ِة َ )اﳌِْﻨ
kelimesinin ise üç alameti vardır: Birincisi, başında ( )الtakısı bulunması,
ikincisi, sonunda yuvarlak tâ olması ve üçüncüsü de başına cer harfi () َﻋﻠَﻰ
gelmiş olmasıdır.
Fiil
Zamana bağlı olarak müstakil bir anlam ifade eden kelimelerdir. Eylem, iş,
oluş bildirirler.
Fiillerde isme ait özellikler olan yuvarlak tâ, tenvin, ( )الtakısı ve cer harfi
alabilme gibi hususlar kesinlikle bulunmaz. Fiil zaman bakımından üç kısma
ayrılır: Mâzî, muzâri ve emir
َ ﻛﺘﺐ َﺣ َﺴ ٌﻦ اﻟ ﱠﺪ ْر
(س َ ) “Ali dersi yazdı” cümlesindeki (ﺐ َ َ“ ) َﻛﺘyazdı” kelimesi,
(ﺲ َﻋﻠِ ﱞﻲَ َ ﻠ
َ ﺟ ) “Ali oturdu” cümlesindeki (ﺲ ﻠ
َ
َ َ ﺟ ) “oturdu” kelimesi ve (ﺢ ِ ) َﺧﺮج
ٌ ﺻﺎﻟ
َ ََ
“Salih çıktı” cümlesindeki (ج ﺮ
ََ ﺧ
َ ) “çıktı” kelimesi mâzî fiildir.
Mâzî fiilin hem isimden hem de diğer fiil çeşitlerinden (Muzâri, emir)
ayırt edici özellikleri ise şunlardır:
2. Mâzî fiilin başına ( )ﻗَ ْﺪedatı gelebilir. Edat mâzî fiile kesinlik anlamı
katar. Örneğin (ﺐَ َ“ )ﻗَ ْﺪ َﻛﺘKesinlikle yazdı” anlamındadır. İsmin başında yer
9
almayan bu edat muzâri fiilin başına da gelebilir. Yalnız bu durumda ifade
ettiği anlam kesinlik değil ihtimaldir.
Mâzî fiillerin sonu mebni olup cümle içersindeki yerine göre veya
başında bulunan edatlara göre değişiklik göstermez.
Muzâri fiilin hem isimden hem de diğer fiil çeşitlerinden (Mâzî, Emir)
ayırt edici özellikleri ise şunlardır:
2. Muzâri fiilin başına sonunu cezm eden (ْ ) َﱂveya (َﻤﺎ ّ )ﻟedatları gelebilir. ( ﱂ
ْ ُ“ )ﻳَﻜْﺘYazmadı” ve (ﺐ
ﺐ ْ ُ“ )ﻟ َّﻤﺎ ﻳَﻜْﺘhenüz yazmadı” örneklerinde olduğu gibi. Bu
edatlar isimler ile mâzî ve emir fiillerin başına gelmez.
Muzâri başına gelen ve sonunu cezm eden (َﻤﺎ ّ ’)ﻟnın, “… dığı zaman”
manasına gelen ve mâzî fiilden önce gelen şart edatı (َﻤﺎ ّ ’)ﻟdan farklı olduğunu
ِ َﺖ َﻋﻠ
unutmayınız. (ﻴﻪ ّﻤ
ﻠ
ُ ْ َﺳ ي ِ
ﺘﺎذ ُﺳ
أ أﻳﺖر ﺎ
ّﳌ
ْ ُ ) “Hocamı gördüğüm zaman ona selam
verdim” cümlesinde şart edatı olan (َﻤﺎ ّ ﻟ ) bulunmaktadır.
(ﺢ
ُ َ )ﻳَـ ْﻔﺘmuzâri fiili merfu‘dur. (َﻦ ﳜَْ ُﺮ َج
ْ )ﻟmansûb, ( ) َﱂْ ﻳَـ ْﻌﻠَ ْﻢise meczum
konumundadır.
Emir: Bir işin olmasını veya yapılmasını istemek için kullanılan kip
emirdir. (ﺐ ِ ِ
ْ ُ“ )اُ ْﻛﺘYaz!”, (ﺲ
ْ “ )ا ْﺟﻠotur!”, (“ )اُ ْد ُﺧ ْﻞgir!” kelimeleri emir
örnekleridir.
İSİM FİİL
()س
َ ve (ف
َ )ﺳ ْﻮ
َ edatları
Gelmez Gelebilir (muzâri)
( إِ َذ ْن، َﻛ ْﻲ،َﻦ
ْ ﻟ،)أَ ْن nasb edatları
Gelmez Gelebilir (muzâri)
Harf
Arapçadaki kelime çeşitlerinden üçüncüsü harftir. Harfe edat da
denilmektedir. Arapçada isim ve fiil gibi bir diğer kelime çeşidi olan harfi
alfabe harfleri ile karıştırmamak gerekir. Burada harf derken tek başına bir
anlamı olmayan başka kelimelerle beraber bir anlam ifade eden edatlar
kastedilmektedir.
Arapçada ( ِل، ﻋﻠﻰ، َﻋ ْﻦ، إﱃ، ِﻣﻦ، )بcer harfleri, ( إِ َذ ْن، َﻛ ْﻲ،َﻦ ْ ﻟ، )أَ ْنnasb
ِ ﻟ، َﻛﺄَ ﱠن، أَ ﱠن،… )إِ ّن
َ ، ﰒُﱠ، ) َوatıf harfleri ( )إ ﱠنve benzerleri (َﻜ ﱠﻦ
edatları, ( ف
kelime çeşidi olarak harf kabul edilmektedir.
Harf olan kelimeler mebnidir yani sonları asla değişmez. Harflerin isim
ve fiillerden ayrıldıkları en önemli nokta tek başlarına bir anlamlarının
olmayıp beraber kullanıldıkları kelimelerle birlikte bir anlam ifade
etmeleridir. Harflerin şekilsel alametleri olarak da isim ve fiillere has
alametlerden hiç birisinin kendilerinde bulunmuyor olmasını ifade edebiliriz.
mübteda ve haberin başına gelmekte ve mübtedanın sonunu nasb ve haberin
sonunu da ref etmektedirler. (ﻒ ّ “ )اﳌﻌﻠﱢ ُﻢ ﰲÖğretmen sınıftadır” cümlesinde
اﻟﺼ ﱢ
( )ﰲcer harfi (ﻒ اﻟﺼ ﱢ
ّ ) kelimesine etki ederek sonunun kesra ile harekelenmesine
ِ
yol açmaktadır. (ٌﻳﻌﺔ َ “ )إ ﱠن اﳊَﺎﻓﻠَﺔَ َﺳ ِﺮŞüphesiz otobüs hızlıdır” cümlesinde ise ()إ ﱠن
ِ
harfi (َ )اﳊَﺎﻓﻠَﺔkelimesinin sonunun mansûb olmasının (fetha hareke almasının)
َ ) َﺳ ِﺮkelimesinin sonunun merfu‘ olmasının (ötre hareke almasının)
ve (ٌﻳﻌﺔ
sebebidir. Buna mukabil (أﻳﺖ اﻷﺳﺘﺎ َذ؟ َ “ )ﻫﻞ رHocayı gördün mü?” cümlesinin
başındaki ( )ﻫﻞistifham (soru) harfinin herhangi bir kelimenin sonuna etkisi
yoktur.
İsim Cümlesi
Arapçada isimle başlayan cümlelere isim cümlesi ( )اﳉﻤﻠﺔ اﻻﲰﻴﺔdenilir. Cümle
isimle başladığı için bu şekilde isimlendirilmiştir. Bilindiği üzere Türkçede
ise yüklemi isim olan cümlelere isim cümlesi denilmektedir.
12
Ayrıntısı “İsim Cümlesinin Ögeleri” ünitesinde anlatılacağı üzere
mübteda ile haber arasında müzekkerlik (erillik)-müenneslik (dişillik) ve sayı
[müfred (tekil)-Tesniye (ikil)-cemi (çoğul) olma] bakımından uyum aranır.
Yani mübteda nasıl gelmişse haber de ona uyumlu şekilde gelir.
Arapça normal isim cümlesi dizilişinde haber sonra gelir. Ancak (ﻞ ِ
ٌ )ﰲ اﻟﺒﻴﺖ َر ُﺟ
“Evde bir adam var” örneğindeki gibi haberin önce, mübtedânın sonra geldiği
yerler de vardır. Konunun ayrıntıları “İsim Cümlesinin Ögeleri” Ünitesinde
anlatılacaktır.
(ﻴﻞ ِ ِ ِ ِ
ٌ ﺘﺎب َﲨ
ُ “ )اﻟﻜKitap güzeldir.” (ﺘﺎب
ُ )اﻟﻜkelimesi mübteda, (ﻴﻞ
ٌ ) َﲨkelimesi
haberdir.
ِ ﻧﺎﺟ
(ﺤﺎن ِ ِ“ )اﻟﻄﺎﻟİki öğrenci başarılıdır” (ﺒﺎن
ِ ﺒﺎن ِ ِ )اﻟﻄﺎﻟkelimesi mübteda, (ﺤﺎن
ِ ﻧﺎﺟ
ِ )
kelimesi haberdir.
ِ “ )اﳌُﻌﻠّﻤﻮ َنÖğretmenler başarılıdırlar.” ( )اﳌُﻌﻠّﻤﻮ َنkelimesi mübteda,
(ﻧﺎﺟ ُﺤﻮ َن َ َ
(ﺤﻮ َن ِ
ُ )ﻧﺎﺟkelimesi haberdir.
(ﺤﺎت ِ ّﻤﺎت
ٌ ﻧﺎﺟ ُ “ )اﳌَُﻌﻠBayan öğretmenler başarılıdırlar” (ّﻤﺎت
ُ )اﳌَُﻌﻠkelimesi
mübteda, (ﺤﺎت ِ ) kelimesi haberdir.
ٌ ﻧﺎﺟ
(ﺘﻮح ِ
ٌ ﺑﺎب اﻟﺒﻴﺖ َﻣ ْﻔ
ُ ) “Evin kapısı açıktır” (ﺑﺎب
ُ ) kelimesi mübteda, (ﺘﻮح
ٌ ) َﻣ ْﻔ
kelimesi haberdir.
ِ ِ
ْ “ )اﳌﻌﻠﻤﻮ َن ﻧَﺸﻴﻄُﻮ َن ِﰲ َﻋ َﻤﻠÖğretmenler işlerinde aktiftirler” ( )اﳌﻌﻠﻤﻮ َنkelimesi
(ﻬﻢ
mübteda, ( )ﻧَ ِﺸﻴﻄُﻮ َنkelimesi haberdir.
Fiil Cümlesi
Arapçada fiil işe başlayan cümlelere fiil cümlesi (اﻟﻔ ْﻌﻠِﻴّﺔ
ِ ُ )اﳉﻤﻠﺔdenir.
Türkçemizde ise yüklemi çekimli bir fiil olan cümleler fiil cümlesi olarak
nitelendirilmektedir.
(ْﺞ
ُ “ )ﻧَـ َﺰ َل اﻟﺜﻠKar yağdı” ifadesi bir fiil cümlesidir zira ( )ﻧَـ َﺰ َلfiili ile
başlamaktadır.
Bir fiil cümlesi en az iki ögeden oluşur ki bunlar fiil ve fâildir. Fiil, mâzî,
muzâri veya emir olabilir.
13
Eğer anlam fiil ve fâil ile tamamlanıyorsa yani fiil lâzım (geçişsiz/nesne
almayan) bir fiil ise fiil cümlesi olabilmesi için bir başka ögeye ihtiyaç
yoktur. Şayet tamamlanmıyorsa yani fiil müteaddî (geçişli/nesne alan) bir
fiilse cümlede fiil ve fâil dışında üçüncü bir öge daha bulunur ki o da
mef’ûldür. Fiilin yaptığı işten etkilenen ögeyi gösteren mef’ûl mansûbtur
(yani müfred (tekil) ve kuralsız çoğul (cem-i teksir) kelimeler için geçerli
olmak üzere son harekesi daima fethadır). Mef’ûl cer harfli olarak da
gelebilir. Bu son durumda fiilin mutlaka müteaddi (geçişli) olması gerekmez.
(ًﺼﺔ ِ ِ“ )ﻗَـﺮأَ اﻟﻄﺎﻟÖğrenci bir hikâye okudu” (َ )ﻗَـﺮأfiil, ( )اﻟﻄﺎﻟﺐfâil ve (ً)ﻗِﺼﺔ
ّﺐ ﻗُ َ َ ُ ّ
mef’ûldür.
(ﻴﻊ ِ ِ
ُ ﺎم اﻟ ﱠﺮﺿ
َ َ“ )ﻧBebek uyudu” ( )ﻧَﺎ َمfiil, (ﻴﻊ
ُ )اﻟ ﱠﺮﺿfâildir.
ﻣﺎت اﳉُْﻨ ِﺪ ﱡ
(ي َ ) “Asker öldü” (ﻣﺎت )اﳉُْﻨ ِﺪ ﱡfâildir.
َ ) fiil, (ي
ُ ِﺖ اﻟﻄّﺎﻟ
(ﺒﺎت ََ ََ ُ ِ )اﻟﻄﺎﻟfâildir.
ِ “ ) َﺧﺮﺟBayan öğrenciler çıktı” ( ) َﺧﺮﺟﺖfiil, (ﺒﺎت
ِ “ )ﻳـﻠْﻌﺐ اﻟﻮﻟَ َﺪİki çocuk oynuyor” ( )ﻳـﻠْﻌﺐfiil, ( )اﻟﻮﻟَ َﺪا ِنfâildir.
(ان َ ُ ََ ُ ََ َ
ِ
(اﻟﺒﻨﺘﺎن ﺐ ِ
ُ ﻠﻌ
َ َ“ )ﺗİki kız oynuyor” (ﻠﻌﺐُ َ )ﺗfiil, ( )اﻟﺒﻨﺘﺎنfâildir.
(“ ) َﺳ َﺠ َﺪ اﳌُ ْﺴ ِﻠﻤﻮ َنMüslümanlar secde etti” ( ) َﺳ َﺠ َﺪfiil, ( )اﳌُ ْﺴﻠِﻤﻮ َنfâildir.
َ “ ) َرأَى َﺣ َﺴ ٌﻦ أHasan bir aslan gördü” ( ) َرأَىfiil, ( ) َﺣ َﺴ ٌﻦfâil ve (ًَﺳﺪا
(ًَﺳﺪا َ )أmef’ûldür.
(ﺴ ِﺠ ِﺪ ِ ِ ِِ
ْ َﺻﻠّﻰ َﻋﻠ ﱞﻲ ﰲ اﳌ َ ) “Ali mescitte namaz kıldı” (ﺻﻠّﻰ َ ) fiil, ( ) َﻋﻠ ﱞﻲfâil ve ()ﰲ اﳌَ ْﺴﺠﺪ
mef’ûldür.
Örneklere dikkat edilirse fâil (özne), ister müfred (tekil), ister tesniye
(ikil), isterse de cemi (çoğul) olsun fiil dâima 3. tekil şahıs kipinde
gelmektedir. Fiille fâil arasında sadece müenneslik (dişillik)-müzekkerlik
(erillik) açısından uyum bulunmaktadır.
ان ذَﻛِﻴ ِ
ﺎن. ﻼن اﻟﺼﻐﲑ ِ اﻟﻄّْﻔ ِ
ّ
ِ
أﻃْﻔ ِﺊ اﻟﻨ َ
ﱡﻮر َوَْﱎ.
ALIŞTIRMALAR
)1. Aşağıdaki cümlelerde geçen her bir kelimenin çeşidini (isim/fiil/harf
belirtiniz.
ﻒ ِﻣﻦ ِﺧﺰ ِ
اﻧﺔ أﺑﻴﻪ. اﳌﺼ َﺤ َ
ﻋﻠﻲ ْ
.1أﺧ َﺬ ﱞ
.2ﻣﺎذا ﺗﻘﺮأُ ﻳﺎ أﲪ ُﺪ؟
َ .3ﳛ ِﱰُم اﻟﻮﻟَ ُﺪ أﺑﺎَﻩ.
ِ
اﻷﻣﻬﺎت. ﲢﺖ أَﻗ ِ
ْﺪام .4اﳉﻨﺔ َ
ِ
اﻟﺴﺠﺎدة. اﻟﺒﻨﺖ ﻋﻠﻰ ﺼﻠّﻲ ُ .5ﺗُ َ
ِ
اﻟﻘﺮآن اﻟﻜﺮ ِﱘ. آﻳﺎت ﻣﻦ .6ﻳـ ْﻘﺮأ ﺧﺎﻟ ٌﺪ ٍ
َ
اﻟﺼ ِﻐ ِﲑ.
ّ ﻩرِ ﻔﻮﺼ ﻋ أﻣﺎم ﱯ
ّ َ َ .7ﱡ َ ُ ْ ِاﻟﺼ ﻗﻒ و
اﻟﺼ ِﻐ ِﲑ.
ﻒ ﻋﻠﻰ ّ ﲑ وا ْﻋ ِﻄ ْ ِ ْ .8
اﺣ َِﱰم اﻟ َﻜﺒِ َ
ِ
اﻹﳍﻴﺎت. .9أﻧﺎ ﻃﺎﻟﺐ ﰲ ﻛﻠ ِ
ّﻴﺔ ٌ
ﺪئ ِﺑﻔ ْﻌ ٍﻞ. ﺘ ﺗﺒ اﻟﱵ ﻫﻲ ﺔﻴ اﳉﻤﻠﺔ اﻟﻔﻌﻠِ
َْ ُ ّْ
اﻟﺴﺎﺣ ِﺔ؟
َ اﻟﻄﺎﻟﺐ إﱃ
ُ ﻫﻞ َﺧ َﺮ َج ْ .1
اﻷﺣ ِﺬﻳَِﺔ.
ﺼﻨﺎﻋﺔ ْ
ﺧﺎﱄ ﻳ ْﺸﺘَ ِﻐﻞ ﺑِ ِ ِ
ُ َ ِ .2
اﻟﻼﻋﺐ ﰲ اﳌﺒﺎر ِاة.
ُ ﺷﺎرك
َ .3
ِ
ﻗﺒﻞ اﻟﻨﻮم.
أﺳﻨﺎﻧﻚ ََ ّﻒ
.4ﻧَﻈ ْ
ﺖ ﱂْ ﺗَـﻨَ ْﻢ ﺑﺎﻛِﺮاً. .5أﻧْ َ
ُﻛﻢ اﳊِْﺮﻣﺎ ُن واﳉﻮعُ. َ .6ﺟﺰاؤ ْ
ﺠﺖ اﻟﻔﺎﻛِ َﻬﺔ.ﻀ ِ .7ﻣﺎ ﻧَ ِ
ﺑﲔ ِ
اﻟﻨﺎس. واﻟﺘﺴﺎﻣﺢ َ
ُ اﳊﺐ
ﺳﺎد ﱡ َ .8
ﻬﻢ. ِ
أﻃﻔﺎل اﻟﻘﺮﻳﺔ ﻓﻴﻤﺎ ﺑَـﻴَـﻨَ ْ ُ ْﻌﺐ
.9ﻳﻠ ُ
ِ
ﺑﺎﻻﺳﻢ. ﺗﺒﺘﺪئ
ُ اﻻﲰﻴّﺔ ﻫﻲ اﻟﱵ اﳉﻤﻠﺔُ ِْ
15
4. Aşağıdaki kelimeleri anlamlı bir isim cümlesi oluşturacak şekilde
sıraya diziniz.
5. Aşağıdaki kelimeleri anlamlı bir fiil cümlesi oluşturacak şekilde sıraya
diziniz.
اﳋَﻤﺴ ِﺔ ،ﻗَ ْﺪ ﺟﻌﻠَﻪ اﷲ ﰲ رﻣﻀﺎ َن .ورﻣﻀﺎ ُن َﺷ ْﻬﺮ ِﻣﻦ أ ْﺷﺮ ِ ﻛﺎن ْ ِ اﻟﺼﻮم رْﻛﻦ َﻋﻈَﻴﻢ ِﻣﻦ أَر ِ
ف ٌ ْ َ َ َ َ ُ ُ ََ اﻹﺳﻼم ْ ْ َ ٌ ْ ْ ّْ ُ ُ ٌ
ِ
ﻼم ﰲ ﻏَ ْﺰَوة ﺑَ ْﺪ ٍر وﰲ ﻓَـ ْﺘ ِﺢ َﻣ ّﻜﺔَ. ِ ِ
اﻹﺳ ﺮﺼ
َ ََ ْ ُ ﺘ ـﻧ
ْ ا وﻓﻴﻪ ن
ُ آﺮ ﻘ
ُ
َ ْاﻟ ل
َ ﺰـﻧ
َ ﻓﻴﻪ ي اﻟﺬ ﺸ ُﻬﻮِر ،ﻷﻧّﻪُ اﻟ ْ ُ
ﺮﻬ ﺸ
ّ اﻟ ّ
16
ﻴﻤﺔٌ َوﺗَـ ْﺮﺑِﻴَﺔٌ اﳌﺆِﻣﻨ ِﺔ واﻟﺼﻮم ِﻋ َ ِ ﺼﺮ ِﻣ ْﻦ ِﻋ ْﻨ ِﺪﻩ َوﺑﺄﻧّﻪُ ﻳَـﺘَ َﺤ ّﻘ ُﻖ ﻟِﻠ ُﻘﻠُ ِ وﻫﺬا َد ْر ِ ِ ِ
ﺒﺎدةٌ َﻋﻈ َ ﻮب ْ َ َ ّ ْ ُ س ﻣ َﻦ اﷲ ﺑﺄَ ّن اﻟﻨّ ْ َ ٌ
ﱯ ﺻﻠّﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠّﻢ :ﺻﻮﻣﻮا ﺗَ ِ ْﺠ ْﺴ ِﻢ َوِﳍﺬا َ ﺻﺤﺔٌ ﻟِﻠ ِ ِ
ﻼﻣﻴﺔٌِ ُ ،
ﺼ ﱡﺤﻮا. ُ ُ ُ ﻗﺎل اﻟﻨِّ ﱡ وﻫ َﻮ ّ إﺳ ّْ
اﳊﺮف اﻟﻔﻌﻞ اﻻﺳﻢ
ﺼ ِﻐﲑةُ ﻣﻦ أُﱢﻣﻬﺎ
.1اﻟﻄﱢْﻔﻠَﺔُ اﻟ ﱠ
ِح اﻟﻄّْﻔ ُﻞ .2ﻓَﺮ َ
ِ .3ﺣﻜﺎﻳَﺔُ اﻷ ﱢم وﺑِْﻨﺘِﻬﺎ
.4اِﻗـ َْﺮأْ اﳉُ ْﻤﻠَﺔَ اﻟﺘﺎﻟِﻴَﺔَ
اﺟﺔَ
ﱠر َﺖ اﻟﺪ ّ َ .5رﻛِ ْﺒ ُ
ﺎدةٌ َِ
ﲨﻴﻠَﺔٌ .6إِ ّ ﺎ َﻋ َ
اﻟﺰ ِ ِ
ﺖ
ﻣﺎن ﻛﺎﻧَ ْ .7ﰲ ﻗَﺪ ِﱘ ّ
اﻟﻮﻟَ ُﺪ إﱃ اﳌ ْﻨ ِﺰِل َ .8ر َﺟ َﻊ َ
ﺿﺔُ َﺣﺮ َارَة اﳌ ِﺮ ِ
ﻳﺾ اﳌﻤ ﱢﺮ َ
َ .9
اﳊﺪﻳ َﻘﺔِ
ﻻد ِﰲ ِ اﻷو ُْ
Türkiye’de yaşıyorum.
Türkiye’nin ormanları güzeldir.
İlahiyat Fakültesine gittim.
Baba dün evine döndü.
Hatice uyumadan önce dişlerini temizliyor.
Kelimeler ve Deyimler
أَﺑْـ َﻌ َﺪ – ﻳُـ ْﺒ ِﻌ ُﺪ – إﺑْﻌﺎ ٌدا Uzaklaştırmak :
ِ
ﺳﺎء ًةKötülük yapmak : ﺎء – ﻳُﺴﻲءُ – إِ َ أﺳ َ
َ
اِ ْﺳﺘَ َﺤﻖ – ﻳَ ْﺴﺘَﺤﻖ – ا ْﺳﺘ ْﺤ َﻘﺎﻗﺎ hak etmek :
ِ ِ ﱡ ِ ﱠ
اﻵﱄrobot : اﻹﻧْﺴﺎ ُن ِ ّ
اِﻧْـﺘَﻈََﺮ – ﻳَـ ْﻨﺘَ ِﻈ ُﺮ – اِﻧْﺘِﻈﺎراً beklemek :
ﺑَـ َﲎ – ﻳَـ ْﺒ ِﲏ – ﺑِﻨﺎءاً bina etmek, yapmak :
ﺗَـ َﺮﱠﰉ – ﻳَـﺘَـ َﺮﱠﰉ – ﺗَـ َﺮﺑﱢﻴﺎً yetişmek :
ﺒﺎل dağ : َﺟﺒَ ٌﻞ )ج( ِﺟ ٌ
17
(su) akmak َﺟ َﺮى – َْﳚ ِﺮي – َﺟ ْﺮﻳًﺎ
kucak :َﺣﻀﺎ ٌن ْ ﻀ ٌﻦ )ج( أْ ِﺣ
özlemek :ﲔ ٌ َِﺣ ﱠﻦ – َِﳛ ﱡﻦ – َﺣﻨ
verimli :ﺧﺼﺒﺔ
savunmak : دﻓﺎﻋﺎ/ ٌَداﻓَ َﻊ – ﻳُﺪاﻓِ ُﻊ – ُﻣﺪاﻓَـ َﻌﺔ
ِ
Su vermek :ًَﺳ َﻘﻰ – ﻳَ ْﺴ ِﻘﻲ – َﺳ ْﻘﻴﺎ
Ova :ﻮل ٌ َﺳ ْﻬ ٌﻞ )ج( ُﺳ ُﻬ
Kıyı :ﻮاﻃﺊ ِ ﺷﺎﻃﺊ )ج( َﺷ ِ
ٌ
yüksek :ﺷﺎﻣ ٌﺦ )ج( ﴰُﱠ ٌﺦ ِ
uçurtma :ﻃﺎﺋَِﺮة َوَرﻗِﻴﱠﺔ
َ ﻴﺶ – ِﻋﻴ
yaşamak :ًﺸﺔ ِ
ُ ﺎش – ﻳَﻌ
َ َﻋ
ٌ ﻧَـ ْﻬ ٌﺮ )ج( أَﻧْـ َﻬ
nehir :ﺎر
Özet
Arapçadaki kelime çeşitlerini sayabilmek
Arapçada üç çeşit kelime vardır: İsim, fiil ve harf. İsim varlıklara ad olan
kelimelerdir. İsimler zaman göstermezler. Fiil zamana bağlı olarak bir eylem,
bir iş, bir oluş bildiren kelimelerdir. Harf (edat) tek başına bir anlamı olmayıp
başına geldiği kelime ile birlikte bir anlam ifade eden kelimelerdir.
Arapça kelimelerin isim mi, fiil mi, harf mi olduğunu ayırt edebilmek
Arapçada isim olan kelimeler başlarına ( )الtakısı almaları, cer harfi gelmesi,
sonlarına tenvin (iki esra, iki üstün, iki esre), yuvarlak tâ gelmesi gibi
özellikleri ile diğer kelime çeşitlerinden ayrılırlar. Mâzî fiil çekimi esnasında
fiile bitişen tâu’t-te’nîs (müenneslik tâsı) (ت ْ ) ve yine çekim esnasında bitişen
ve özne görevi gören ( ﺗُ ﱠﻦ، ُْﰎ، ُﲤﺎ،ت ُ ،ت ِ ،ت َ ) zamirleri mâzî fiile has
özelliklerdir. Muzâri fiilin başlıca özellikleri ise başında muzâraât harfleri
dediğimiz ( )أَﺗﲔkelimesindeki harflerden bir tanesinin bulunması, başına
sonunu cezm eden (ْ ) َﱂveya (َﻤﺎ َ )ﻟedatlarının, gelecek anlamı katan (س َ ) ve
(فَ ) َﺳ ْﻮedatlarının veya ( إِ َذ ْن، َﻛ ْﻲ،َﻦ
ْ ﻟ ، ن
ْ َ
أ ) nasb edatlarından birinin
gelebilmesidir. Harfler sonu asla değişmeyen mebni kelimelerdir ve
ezberleme veya metinlerde karşılaşma sonucunda aşinalık kazanma yoluyla
tanınabilirler.
Arapça iki çeşit cümle vardır: 1. İsim cümlesi, 2. Fiil cümlesi. İsim ile
başlayan cümleler isim cümlesi olarak nitelendirilirler. Fiil ile başlayan
cümleler ise fiil cümlesidirler. Yani bir cümlenin türünü belirlemedeki temel
ölçü o cümlenin isim veya fiil ile başlamasıdır.
Nekra olarak geldiği durumlar da vardır. Mübteda daima merfu‘dur. Haber:
İsim cümlesinin yüklemidir. Normal cümle dizilişinde mübtedadan sonra
gelir ve genellikle nekredir. Haber de mübteda gibi daima merfu‘dur.
Bir fiil cümlesi en az iki ögeden oluşur ki bunlar fiil ve fâildir. Fâil, Türkçe
fiil cümlesindeki öznenin karşılığıdır ve fiili işleyeni göstermektedir. Fiil ile
fâil arasında müenneslik (dişillik)-müzekkerlik (erillik) açısından uyum
bulunması gerekir. Arapçada fâil daima merfu‘dur. Eğer anlam fiil ve fâil ile
tamamlanıyorsa yani fiil lâzım (geçişsiz/nesne almayan) bir fiil ise fiil
cümlesi olabilmesi için bir başka ögeye ihtiyaç yoktur. Şayet
tamamlanmıyorsa yani fiil müteaddî (geçişli/nesne alan) bir fiilse cümlede fiil
ve fâil dışında üçüncü bir öge daha bulunur ki o da mef’ûldür. Fiilin yaptığı
işten etkilenen ögeyi gösteren mef’ûl mansûbtur.
Kendimizi Sınayalım
2. (.إﻟﻴﻚ ِ ﻓﺈﱐ أ ِ
َ َﺣ ﱡﻦ ت ﻋ ْﻨﻚ ﱢ
ُ )إذا اﺑْـﺘَـ َﻌ ْﺪcümlesindeki altı çizili kelimenin eş anlamlısı
aşağıdakilerden hangisidir?
ُ
a. ﻃﺒﻴﺐ اﳌﺴﺘﺸﻔﻰ
b. ٌﺳﻴﺎرةٌ ﺳﺮﻳﻌﺔ
ِ اﻟﺒﻴ
c. ُﺖ اﻟﻮاﺳﻌﺔ ُ
ْ أﺑﻮاب
19
ِ
d. اﻟﺜﺎﻧﻮﻳﺔ ِ
اﳌﺪرﺳﺔ ﰲ
ِ
e. اﳌﺪرﺳﺔ ﺧﺮج اﻟﺘﻠﻤﻴ ُﺬ ﻣﻦ
) ِ ﱢisim. Alameti: Başında ( )الtakısı bulunması, (ﻀ ُﻞ
(اﻵﱄ َ ْ )أَﻓisim. Alameti: İsm-
i tafdil kalıbında olması. (Bu kalıptan Arapça II kitabında söz edilecektir. )
( ) َﻋ َﻤ ِﻞisim. Alameti: Öncesinde cer harfi ( ) ِﻣ ْﻦolması. (ﺴﺎن
ِ ْ )اﻹﻧisim. Alameti:
ِ ِ
Başında ( )الtakısı bulunması. ( )اﻟﻄّﺒﻴﻌ ﱢﻲisim. Alameti: Başında ( )الtakısı
bulunması.
Sıra Sizde 2
(.ﺻ ْﺤ ٌﻮ ﰲ اﻟﺼﻴﻒ
َ )اﳉَﱡﻮcümlesinde ( )اﳉَﱡﻮkelimesi ( )الtakısından da anlaşıldığı
üzere isim, (ﺻ ْﺤ ٌﻮ
َ ) kelimesi sonundaki tenvinden de anlaşıldığı üzere isim, ()ﰲ
harf ve ( )اﻟﺼﻴﻒkelimesi de başındaki cer harfinden ve ( )الtakısından
anlaşıldığı üzere yine isimdir.
اﺟﺐ اﳌ ْﻨ ِﺰِ ﱠ
(.ًﱄ ﻣﺴﺎءا َ ﺖ اﻟﻮ
ُ ) َﻛﺘَْﺒcümlesinde (ﺖ ُ ) َﻛﺘَْﺒkelimesi sonundaki (ت ُ ) zamirinden
anlaşıldığı üzere fiil, (اﻟﻮاﺟﺐ َ ), (ﱄ ِ
ﺰِ
ْ ﱠ ﻨ اﳌ) kelimeleri başlarındaki (ال ) takısından da
anlaşıldığı üzere isim ve (ً )ﻣﺴﺎءاkelimesi de sonundaki tenvinden de
anlaşıldığı üzere yine isimdir.
(.ٌﺿﺮورﻳّﺔ
َ ﺼ ﱢﺤﻴﱠﺔُ ﻟﻠﻤﺮﺿﻰ
)اﻟ ﱢﺮﻋﺎﻳَﺔُ اﻟ ﱢcümlesinde (ُ)اﻟ ﱢﺮﻋﺎﻳَﺔ, (ُﺼ ﱢﺤﻴﱠﺔ
)اﻟ ﱢve ( )ﻟﻠﻤﺮﺿﻰkelimeleri
başlarındaki ( )الtakısından da anlaşıldığı üzere isimdirler. ()ﻟﻠﻤﺮﺿﻰ
kelimesinde bir alamet daha vardır ki o da başındaki ( )لcer harfidir. (ٌﺿﺮورﻳّﺔ َ)
kelimesi de isimdir ve alameti sonundaki tenvindir.
(.ﱠﻤ ِﺮ ِ
ْ اﻷﺻﺪﻗﺎءُ َﻋ ِﻦ اﻟﺘ
ْ ثُ )ﻳَـﺘَ َﺤ ّﺪcümlesinde (ث ُ )ﻳَـﺘَ َﺤ ّﺪkelimesi başındaki muzaraât harfi
( )يden anlaşıldığı üzere muzâri fiil, (ُاﻷﺻ ِﺪﻗﺎء ْ ) kelimesi ( )الtakısından
anlaşıldığı üzere isim ve (ﱠﻤ ِﺮ ْ ﺘ اﻟ ) kelimesi de başındaki ( ) َﻋ ِﻦcer harfinden ve
( )الtakısından anlaşıldığı üzere isimdir.
Sıra Sizde 3
(.ﺖ َﲨَﻼ ﰲ اﻟﺼﺤﺮاء
ُ ْ“ ) َرأَﻳÇölde bir deve gördüm”, fiil cümlesi
(.ُوﺳﻪ
َ اﻟﻮﻟَ ُﺪ ُد ُر
َ اﺟ َﻊ
َ “ ) َرÖğrenci derslerini gözden geçirdi”, fiil cümlesi
ِ ان ذَﻛِﻴ
(.ﺎن ِ ﻼن اﻟﺼﻐﲑ
ِ “ )اﻟﻄّْﻔİki küçük çocuk zekidir”, isim cümlesi
ّ
ِ
َ “ )أﻃْﻔ ِﺊ اﻟﻨIşığı kapat ve uyu!”, fiil cümlesi
(.ﱡﻮر َوَْﱎ
Yararlanılan Kaynaklar
Vâlî, F. F. (), en-Nahvu’l-vazîfî, Hâil
22
23
Amaçlarımız
Bu üniteyi tamamladıktan sonra;
Anahtar Kavramlar
• Müzekker
• Müennes
• Tâ-i marbûta
• Elif-i maksûra
• Elif-i memdûde
Öneriler
Bu üniteyi daha iyi kavrayabilmek için;
24
Cinsiyet Yönünden
İsimler (Müzekker-
Müennes)
اﳌَُﺬ ﱠﻛ ُﺮ َواﳌَُﺆﻧﱠﺚ
GİRİŞ
Türkçenin gramerinde doğadaki erkek ve dişi canlıların adlandırılmalarındaki
bazı ayrımlar dışında erillik-dişillik kategorilerine rastlanmaz. Bu adlan-
dırmalar da dilbilgisi kurallarını etkilemez. İngilizcede üçüncü şahıs
zamirlerinde olduğu gibi sınırlı düzeyde cinsiyet ayrımı gözlenir. Arapça ise
cinsiyet ayrımının neredeyse bütün dilbilgisi kural ve yapılarında etkili
olduğu bir dildir.
25
OKUMA PARÇASI
ُﺳ َﺮةُ َﺧﺎﻟِ ٍﺪ
أْ
ﲨﻴﻠَﺔٌ ﺗَـﺘَ َﻜ ﱠﻮ ُن ِﻣ ْﻦ أ َْرﺑَـ َﻌ ِﺔ أَﻓـ َْﺮ ٍاد :أَِﰊ،
ُﺳﺮةٌ َِ ﺚ اﻟﺜﱠﺎﻧَ ِﻮ ﱢ ﻒ اﻟﺜﱠﺎﻟِ ِ س ِﰲ اﻟ ﱠ ِ ِ ِِ
يِ .ﱄ أ ْ َ ﺼﱢ ﺐ ﻳَ ْﺪ ُر ُ
ا ْﲰﻲ ﺧﺎﻟ ٌﺪ .أَﻧﺎ ﻃَﺎﻟ ٌ
ﺐ ِرْزﻗَﻪُ ﺑِ َﻌ َﺮ ِق َﺟﺒِﻴﻨِ ِﻪ .أَِﰊ ﻳَـ ْﻌ َﻤ ُﻞ ُدو َن ﺼ ِﻐﲑةُ وأَﻧَﺎ .اِﺳﻢ أَِﰊ َﻋﻠِ ﱞﻲ .أَِﰊ ﺳﺎﺋِ ُﻖ ﺳﻴﱠﺎرِة أ ٍ ِ
ُﺟ َﺮة ﻳَﻜْﺴ ُ َ َ َ ْ ُْ أُﱢﻣﻲ ،أُ ْﺧ ِﱵ اﻟ ﱠ َ
ﻒ .اِ ْﺳﻢ أُﱢﻣﻲ َزﻳْـﻨَﺐ .أُﱢﻣﻲ رﺑﱠﺔُ ﺑـ ْﻴﺖٍ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
َ َ ُ ُ ﺼ َ ﱠ ِ
َﺣﻴَﺎﻧًﺎ إ َﱃ اﻟﺒَـ ْﻴﺖ ﺗَﻌﺒًﺎ َواﻟﻠ ْﻴ ُﻞ ﻗَ ْﺪ اﻧْـﺘَ َ ﻮد أ ْ َﻣﻠَ ٍﻞ أ َْو َﻛﻠَ ٍﻞ ِِﻹ َﻋﺎﻟَﺔ أ ْ
ُﺳ َﺮﺗﻪ .ﻳَـﻌُ ُ
ﺖ ِ ِ ِ ِ ﺎدﻻَ ِن اﳊ ﱠ ِ ﲨﻴﻊ ُﺷ ُﺆ ِ ِ ِ ِ
ﺻﻐ َﲑةٌ َﱂْﺐ َواﻻ ْﺣِﱰاَ َم .ا ْﺳ ُﻢ أُ ْﺧ ِﱵ ﻓَﺎﻃ َﻤﺔُ .ﻫ َﻲ ﺑِْﻨ ٌ َ ُ ون اﳌَْﻨ ِﺰِل .أَِﰊ َوأُﱢﻣﻲ ﻳَـﺘَﺒَ َ َوﻓﻴﱠﺔٌ ﺗُﺪ ُﻳﺮ َ َ
ِ ِ ﺎن أَ ْن أَﻗُ َ ِ ِ ِ
ﺐ ﻳ ْﺪ ِر ُك ﻣﺴ ُﺆوﻟﻴﱠﺎﺗِﻪ أُﺣﺎ ِو ُل ﻗَ ْﺪر ا ِﻹ ْﻣ َﻜ ِ ِ ِ ِ
ﺐ َﻋﻠَ ﱠﻲ ﻣ ْﻦ ﻮم ﺑ ُﻜ ﱢﻞ َﻣﺎ َﳚ ُ َ َ اﺳﺔ ﺑَـ ْﻌ ُﺪ .أَﻧَﺎ َﻛﻄَﺎﻟ ٍ ُ َ ْ ﱢر َ
ﺗَـ ْﺒـﻠُ ْﻎ ﺳ ﱠﻦ اﻟﺪ َ
ِ ِ ﺎت اﻟ َﻔﺮ ِاغ أَﻟْﻌﺐ ﻣﻊ أُ ْﺧ ِﱵ اﻟ ﱠ ِ ِ ﺎل .وِﰲ أَوﻗَ ِ ِ ٍ
ﺼﺎﺼً ُﺳﻠﱢ َﻴﻬﺎ أ َْو أ َْر ِوي َﳍَﺎ ﻗ َ ﺼﻐ َﲑة أَﻟ َْﻌﺎﺑًﺎ ﳐُْﺘَﻠ َﻔﺔً َوأ َ َ َ ُ ََ َ َواﺟﺒَﺎت َوأَ ْﻋ َﻤ ٍ َ ْ
ﺼ ِﻐ َﲑ.
ﱠﻬﺎ اﻟ ﱠ ﺎﺳ ِ ِ
ﺐ ﺳﻨـ َ ﺗُـﻨَ ُ
اءَ .وِﰲ ﻴﻞ ذُو َﺣ ِﺪﻳ َﻘ ٍﺔ َﺧ ْ ِ ِ َﻋﻴﺶ ﻣﻊ أُﺳﺮِﰐ ِﰲ اﺳﺘﺎﻧﺒ َ ِ ِ ِ
ﻀ َﺮ َ ﻮل اﳌَﺪﻳﻨَﺔ اﻟ ُﻜ ْﺒـ َﺮى ِﰲ ﺗُـ ْﺮﻛﻴَﺎ .ﻟَﻨَﺎ َﻣ ْﻨ ِﺰ ٌل َﲨ ٌ ْ ُ أَﻧَﺎ أ ُ َ َ ْ َ
ﺻﺎﻓِﻴَﺔً
ﺴ َﻤﺎءُ َ ﺎت اﳌُﺘَـﻨَـ ﱢﻮ َﻋﺔَِ .ﻋ ْﻨ َﺪ َﻣﺎ ﺗَ ُﻜﻮ ُن اﻟ ﱠ وﻋ ِ ب اﻷَ ْﺷ َﺠ َﺎر َواﳌَْﺰُر َ اﻟﻌ ْﺬ ِ ِ ِ ِ
َﺣﺪﻳ َﻘﺘﻨَﺎ ﺑِْﺌـ ٌﺮ َﻋﻤﻴ َﻘﺔٌ ﻧَ ْﺴﻘﻲ ِﲟَﺎﺋ َﻬﺎ َ
ِ ِ
ﺻ ِﻐ َﲑةٌ َوِﰲ اﻷُ ْﺧ َﺮى َدﻟ ٌْﻮ َﻛﺒِ َﲑةٌ .ﺑِﺎﻟ َﻔﺄ ِ ِ ِ ِ ِ
بْس أُ َﺷ ﱢﺬ ُ ْس َ ي اﻟﻴُ ْﻤ َﲎ ﻓَﺄ ٌ ﺲ َﺳﺎﻃ َﻌﺔً أَﻧْ ِﺰ ُل إِ َﱃ اﳊَﺪﻳ َﻘﺔ َوِﰲ ﻳَﺪ َ ﺸ ْﻤ َُواﻟ ﱠ
ِ ِ وﻋ ِ ِ ِ ِ ِ
ﻮر اﳌُﺘَـ َﻌﻄﱢ َﺸﺔَ ﻟﻠ َْﻤﺎء. ﱡﻫ َ
ﺎت َواﻟﺰُ َﺳﻘﻲ ﺑِﻪ اﳌَْﺰُر َ ﺎء ﻣ َﻦ اﻟﺒِْﺌ ِﺮ َوأ ْ ِج َﻣ ً ﺼﺎ َن اﻟﻴَﺎﺑِ َﺴﺔَ أَ ِو اﻟ َﻔﺎﺳ َﺪ َة ِوﺑﺎﻟ ﱠﺪﻟْ ِﻮ أ ْ
َﺳﺘَ ْﺨﺮ ُ اﻷَ ْﻏ َ
ِ ٍ ٍ ِ ٍ ﱠ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
ﺎﺟﺔ .ﻟَﻨَﺎ ﻗَـ ْﺮﻳَﺔٌ ﻗَ ِﺮﻳﺒَﺔٌ ﻣ َﻦود َﺟ َْﺐ َوﻗﻄﺔ ودﻳﻚ َ ﻴﺶ َﻣ َﻌﻨَﺎ ِﰲ اﳊَﺪﻳ َﻘﺔ ﻣ ْﻦ َﻛﻠ ٍ ﺎم اﳊَﻴَـ َﻮاﻧَﺎت اﻟ ِّﱵ ﺗَﻌ ُ َوﻻَ أَﻧْ َﺴﻰ إِﻃ َْﻌ َ
ﺐ اﳌَ ِﺪﻳﻨَ ِﺔ َوا ْزِد َﺣﺎمِ ﺻ َﺨ ِ ِ ِ ٍ
ﺎدةُ .ﳘَﺎ ﻳُـ َﻔ ﱢ ﻴﺶ ﻓِ َﻴﻬﺎ َﺟﺪﱢي َو َﺟﺪﱠﰐ ﰲ ﺻ ﱠﺤﺔ َو َﺳ َﻌ َ
ٍ ِ ِ ِ ِ ِ ِ
وء اﻟ َﻘ ْﺮﻳَﺔ َﻋﻠَﻰ َ ﻀﻼَن ُﻫ ُﺪ َ اﳌَﺪﻳﻨَﺔ .ﻳَﻌ ُ
ﻀﻲ َﻣ ًﻌﺎ أ َْوﻗَﺎﺗًﺎ ﳑُْﺘِ َﻌﺔًَ .ﻣﺎ أ ْ ﲨﻴﻌﺎ إِﱃ اﻟ َﻘﺮﻳ ِﺔ وﻧَـ ْﻘ ِ ْﻫ ِ ِ ِ
ُﻣ ُﺮوِرَﻫﺎِ .ﰲ ُﻛ ﱢﻞ َﺎﻳَﺔ اﻷ ْ
ﺶ َﻣ َﻊ اﻟﻌ ْﻴ َ
َﺣﻠَﻰ َ َْ َ ﺐ َ ً ﻮع ﺗَـ ْﻘ ِﺮﻳﺒًﺎ ﻧَﺬ َ ُ
ُﺳﺒُ ِ
َﺻ ِﺪﻗَ ِﺎء! ِ ِ
اﻷَﺣﺒﱠﺎء َواﻷ ْ
Metni Kavrama Alıştırmaları
1. Aşağıdaki soruları okuma parçasına göre cevaplandırınız.
ِ ِ ِ
ﻒ. َﺣﻴَﺎﻧًﺎ إِ َﱃ اﻟﺒَـ ْﻴﺖ ﺗَﻌﺒًﺎ َواﻟﻠﱠْﻴ ُﻞ ﻗَ ْﺪ اﻧْـﺘَ َ
ﺼ َ ﻮد أ ْ
.2ﻳَـﻌُ ُ
ﺼ ِﻐ َﲑ. ﺎﺳ ِِ ِ
ﱠﻬﺎ اﻟ ﱠ
ﺐ ﺳﻨـ َ
ﺼﺎ ﺗُـﻨَ ُ
ﺼً .3أ َْر ِوي َﳍَﺎ ﻗ َ
َﺻ ِﺪﻗَ ِﺎء! ِ ِ
ﺶ َﻣ َﻊ اﻷَﺣﺒﱠﺎء َواﻷ ْ
اﻟﻌ ْﻴ َ
َﺣﻠَﻰ َ
َ .4ﻣﺎ أ ْ
ٍ ِ ِ ِ
ﲨﻴﻊ ُﺷ ُﺆ ِ
ون اﳌَْﻨ ِﺰِل. .5أُﱢﻣﻲ َرﺑﱠﺔُ ﺑَـ ْﻴﺖ َوﻓﻴﱠﺔٌ ﺗُﺪ ُﻳﺮ َ َ
وﻋ ِ ِ ِ
ﺎت اﳌُﺘَـﻨَـ ﱢﻮ َﻋﺔَ. ْب اﻷَ ْﺷ َﺠ َﺎر َواﳌَْﺰُر َ .6ﻧَ ْﺴﻘﻲ ِﲟَﺎﺋ َﻬﺎ َ
اﻟﻌﺬ ِ
اﻟﻮﻓَ ِﺎء ،ﺑَ ِﻌﻴ َﺪةٌ َﻋ ْﻦ ،اﻟ َﻜ َﺮ ِاﻫﻴﱠﺔَُ ،ﻛﺒِ َﲑةٌ( ِ
ﺎرَ ،ﻋﺪﳝَﺔُ َ
ﱠﻬ ُ
ِ
اﻟﻌ َﻤ ِﻞ ،ﻧَﺸﻴﻄًﺎ ،ﻗَﺒِ َ
ﻴﺤﺔٌ ،اﻟﻨـ َ ِ
)ِﰲ أ َْوﻗَﺎت َ
27
ِ ﺸﻤﺲ ﺳ
.ﺎﻃ َﻌﺔً أَﻧْ ِﺰ ُل إِ َﱃ اﳊَ ِﺪﻳ َﻘ ِﺔ ِ ﺴﻤﺎء ِ
َ ُ ْ ﺻﺎﻓﻴَﺔً َواﻟ ﱠ
َ ُ َ ﻋ ْﻨ َﺪ َﻣﺎ ﺗَ ُﻜﻮ ُن اﻟ ﱠ.5
ِ ﺐو
.اﻻ ْﺣِﱰاَ َم ِ َ أَِﰊ وأُﱢﻣﻲ ﻳـﺘَﺒ.6
َ ﺎدﻻَن اﳊُ ﱠََ َ
ِ
.ﺎت َواﻷَ ْزَﻫ َﺎر َ َﺳ ِﻘﻲ ﺑِ ِﻪ اﳌَْﺰُر
ِ وﻋ ْ ِج َﻣﺎءً ﻣ َﻦ اﻟﺒِْﺌ ِﺮ َوأ ْ ِوﺑﺎﻟ ﱠﺪﻟْ ِﻮ أ.7
ُ َﺳﺘَ ْﺨﺮ
b. Hava açık ve güneş parlak olduğunda elimde küçük bir balta ve diğerinde
kova olduğu halde bahçeye inerim.
c. Hava açık ve güneş parlak olduğunda sağ elimde bıçak ve diğerinde kova
olduğu halde bahçeye inerim.
d. Hava açık ve güneş parlak olduğunda sağ elimde küçük bir balta ve
diğerinde kovam olduğu halde bahçeye inerim.
e. Hava açık ve güneş parlak olduğunda sağ elimde küçük bir balta ve
diğerinde kova olduğu halde bahçeye inerim.
DİLBİLGİSİ
28
MÜZEKKER (ERİL)
Erkek canlılarla, gramer bakımından erkek kabul edilen varlıklara delalet
eden isim ve sıfatlar müzekkerdir (erildir) . Müzekker isimler, hakîkî (gerçek)
ve mecâzî (itibarî) olmak üzere ikiye ayrılır:
Kurban bayramında bir koç kestik. .ﺤﻰ ِ َذ َْﲝﻨَﺎ َﻛﺒ ًﺸﺎ ِﰲ ِﻋ
ْ َﻴﺪ اﻷ
َﺿ ْ
At binenin kılıç kuşananındır. .ُﻒ ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَـﺘَـ َﻘﻠﱠ ُﺪﻩ ﺼﺎ ُن ﻟِ َﻤ ْﻦ ﻳَـ ْﺮَﻛﺒُﻪُ واﻟ ﱠ
ُ ﺴ ْﻴ ِ
َ اﳊ
29
Örnek Kelime ve Cümleler
30
.ﺎﻋ َﺪ ِة
َ ﺎج إﱃ اﳌُ َﺴ
ُ َ َْﳛﺘ اﻟ ﱠﺮ ُﺟ ُﻞ.2
ِ َ ﻧ اﻟﻄﱠﺎﻟِﺐ.1
.ﺎﺟ ٌﺢ ُ
ﻗَ ِﻮ ﱞ اﻟﺜـ ْﱠﻮُر.4
.ي ِ ﻟِﻠْﺤ اﳌَﺎء.3
.ﻴﺎة َ ُ
. إِ َﱃ اﳌُ ْﺴﺘَ ْﺸ َﻔﻰﻴﺐِﱠ ِ
ُ اﻟﻄﺒ.6 ًﺖ َﲨَﻼ
ُ ْ ا ْﺷﺘَـ َﺮﻳ.5
ﺻ ِﺪ ٍﻳﻖ
َ ﺎج إِﱃ
ٍ
ُ َ ُﻛ ﱡﻞ إِﻧْ َﺴﺎن َْﳛﺘ.8 ﺼﻨَ ُﻊ
ْ َ اﳌ.7
MÜENNES (DİŞİL)
Dişi varlıklarla, gramer bakımından dişi kabul edilen varlıklara delalet eden
isim ve sıfatlar müennestir (dişildir). Müennes isimlerin sonlarında,
genellikle müenneslik alâmetleri ( )ة – ى – اءbulunur. Müennes isimler,
hakîkî (gerçek) ve mecâzî (itibarî) olmak üzere ikiye ayrılır:
Lafzî Hakîkî Müennes: Fizyolojik açıdan dişi bir varlığa delalet
eden ve sonunda dişilik alametlerinden birini taşıyan isimlerdir. Aşağıdaki
lafzî hakîki müennes kelime örneklerini ve cümle içerisindeki kullanımlarını
inceleyiniz:
،ٌ ﻧَـ ْﻌ َﺠﺔ،ٌ ِﻃ ْﻔﻠَﺔ،ٌ ﺑَـ َﻘ َﺮة، ﻟَْﻴـﻠَﻰ،ٌ َﺳﻠ َْﻤﻰ ُﻣ َﻌﻠﱢ َﻤﺔ،َُﲰَﺎء
ْ أ،ٌ ﻧَﺎﻗَﺔ،ٌ َواﻟِ َﺪة،ٌ َﻋ ﱠﻤﺔ،ٌﺿﺔ
َ ﳑَُﱢﺮ،ٌ َﺟ ﱠﺪة،ٌ ﻃَﺒِﻴﺒَﺔ،ٌﺎﺟﺔ َ َد َﺟ،ٌَﻣ ْﺮأَة
ٌ ُﺷ ْﺮ ِﻃﻴﱠﺔ،ٌ ﻟَﺒُـ َﺆة،ٌ َﻋ ْﻨـ َﺰة، َﺳﻠ َْﻤﻰ،ٌَﺧﺎﻟَﺔ
َِ ُاﻟﺪﱠﺟﺎﺟﺔ
Tavuk güzeldir. .ٌﲨﻴﻠَﺔ Kadın uzundur. .ٌاﳌَْﺮأَةُ ﻃَ ِﻮﻳﻠَﺔ
َ َ
Nine mutludur. .ٌاﳉَ ﱠﺪةُ َﺳ ِﻌﻴ َﺪة ِ اﻟﻄَﺒِﻴﺒﺔُ ﻣ
Bayan doktor beceriklidir. .ٌﺎﻫ َﺮة َ َ
Halası zengindir. . ٌَﻋ ﱠﻤﺘُﻪُ ﻏَﻨِﻴﱠﺔ Hemşire başarılıdır. .ٌﺤﺔ ِ َ اﳌُﻤ ﱢﺮ
َ ﺿﺔُ ﻧَﺎﺟ َ
Dişi deve büyüktür .ٌﲑة ِ
َ اﻟﻨﱠﺎﻗَﺔُ َﻛﺒ َ اﻟﻮاﻟِ َﺪةُ َﻣ ِﺮﻳ
Anne hastadır. .ٌﻀﺔ َ
Selma zekidir. .ٌْﻤﻰ ذَﻛِﻴﱠﺔ
َ َﺳﻠ Esma çalışkandır. .ٌﳎﺘَ ِﻬ َﺪة
ُْ َُﲰَﺎء
ْأ
Leyla zengindir. .ٌﻟَْﻴـﻠَﻰ ﻏَﻨِﻴﱠﺔ Bayan öğretmen yorgundur. .ٌاﳌَُﻌﻠﱢ َﻤﺔُ ﺗَ ِﻌﺒَﺔ
Kız çocuk uyuyor. .ٌاﻟﻄﱢْﻔﻠَﺔُ ﻧَﺎﺋِ َﻤﺔ İnek sütü içeriz..َﱭ اﻟﺒَـ َﻘ َﺮِة
ََ ب ﻟ
ُ ﻧَ ْﺸ َﺮ
Teyze fakirdir. .ٌﲑة ِ
َ اﳋَﺎﻟَﺔُ ﻓَﻘ َ َﻫ ِﺬ ِﻩ ﻧَـ ْﻌ َﺠﺔٌ ﺑَـ ْﻴ
Bu, beyaz bir koyundur. .ُﻀﺎء
Gayri Lafzî Hakîkî Müennes: Fizyolojik açıdan dişi bir varlığa
delalet ettiği halde sonunda dişilik alameti taşımayan isimlerdir. Aşağıdaki
gayri lafzî hakiki müennes kelime örneklerini ve cümle içerisindeki
kullanımlarını inceleyiniz:
ِ ِ ِ
ﺐ ٌ ِ َﺣﺎﺋ،ﺲ
ٌ ﺛَـﻴﱢ،ﺾ
ِ
ٌ َﻋﺎﻧ، أَﺗَﺎ ٌن،س ٌ ﺑِْﻨ،ﺖ
ٌ ﻓَـ َﺮ، ﻃَﺎﻟ ٌﻖ، ُﻣﻄْﻔ ٌﻞ، ﻫ ْﻨ ٌﺪ،ُ َﻣ ْﺮَﱘ، أُمﱞ،ﺖ ٌ أُ ْﺧ
ِ ﺖ
Kız küçüktür. .ٌﲑة
َ ﺻﻐَ ُ اﻟﺒِْﻨ Kız kardeşi hastadır. .ٌﻀﺔ َ أُ ْﺧﺘُﻪُ َﻣ ِﺮﻳ
ِ ِ
Meryem evlidir .ٌَﻣ ْﺮَﱘُ ُﻣﺘَـ َﺰﱢو َﺟﺔ َ أُ ﱡم َﻋﻠ ﱟﻲ ﻓَﻘ
Ali’nin annesi fakirdir. .ٌﲑة
O, dul bir kadındır..ِﻫ َﻲ اِ ْﻣ َﺮأَةٌ ِﻃﺎﻟِ ٌﻖ Ayşe çocuklu bir kadındır. .ﻞ ِ ِ
ٌ َﻋﺎﺋ َﺸﺔُ ُﻣﻄْﻔ
Dişi eşek güçlüdür .ٌاﻷَﺗَﺎ ُن ﻗَ ِﻮﻳﱠﺔ Bu bir Arap kısrağıdır. .ٌس َﻋ َﺮﺑِﻴﱠﺔ ِِ
ٌ َﻫﺬﻩ ﻓَـ َﺮ
ِ ٍ ِ
ً ﻻَ ﺗُ ِﺮﻳ ُﺪ أَﻳﱠﺔُ ﺑ ْﻨﺖ أَ ْن ﺗَ ُﻜﻮ َن َﻋﺎﻧ
Hiçbir kız evde kalmış olmayı istemez. .ﺴﺎ
ِ
Hayızlı kadın beş vakit namazını kılamaz..ﺲ
َ ﺻﻼَ َوا َﺎ اﳋَ ْﻤ ُ ِﺼﻠﱢﻲ اﳊَﺎﺋ
َ ﺾ َ ُﻻَ ﺗ
ِ
َ ﺼﻄَﻠَ ٌﺢ ﻳُﻄْﻠَ ُﻖ َﻋﻠﻰ ا ْﻣ َﺮأ ٍَة َﻣ
.ﺎت َزْو ُﺟ َﻬﺎ ُ اﻟﺜﱠـﻴﱢ
ْ ﺐ ُﻣ
“Seyyib” kocası ölen kadın için kullanılan bir terimdir.
ِ ِ ِ
ﺲ ٌ ِ َﺣﺎﺋörneklerinde olduğu gibi sadece dişilere özgü sıfatlara
ٌ َﻋﺎﻧ، ُﻣﻄْﻔ ٌﻞ، ﻃَﺎﻟ ٌﻖ،ﺾ
genellikle dişilik tâ’sı getirilmez. Zira bu tür sıfatlar müzekkerler için
kullanılmaz.
.ﺼﻠﱢﻲ ِ
َ ُ ﻻَ ﺗ ُ اﳌَْﺮأَة.2 اﻟﻨِ ﱢ ُ ﻓَﺎﻃ َﻤﺔ.1
.(ﱠﱯ )ص
2. Mecâzî Müennes: Gerçekte dişi olmadığı halde dil bilgisi yönünden dişi
kabul edilen varlıklara delalet eden isimlerdir. Müenneslik alameti taşıyıp
taşımamasına göre, Lafzî Mecâzî Müennes ve Gayri Lafzî Mecâzî Müennes
(Semâi Müennes) olarak iki kısma ayrılır.
Lafzî Mecâzî Müennes: Gerçekte dişi olmadığı halde dil bilgisi
yönünden dişi sayılan varlıklara delalet eden ve sonunda ( اء- ى- )ةdişilik
alametlerinden birisi bulunan isimlerdir. Aşağıdaki lafzî mecâzi müennes
kelime örneklerini ve cümle içerisindeki kullanımlarını inceleyiniz:
32
،ٌْﻮاة ِ َ ﺑـﻴ،ٌﻀﺔ ِ َ ﺳ، ﺻﺤﺮاء،ٌﺼﻴﺤﺔ ِ ِ ِ ِ
َ ﻣﻜ،ُﻀﺎء ْ َ َ ﺑَـ ْﻴ،ٌ َﻣ ْﺪ َر َﺳﺔ،ٌ َﻣﻜْﺘَﺒَﺔ،ٌ َﺣﺪﻳ َﻘﺔ،ٌﺎﻋﺔ َ ُ َ ْ َ َ َ ﻧ،ٌ َﺳﻴﱠ َﺎرة، ذ ْﻛ َﺮى،ٌ َﺣﻘﻴﺒَﺔ،ٌﻧَﺎﻓ َﺬة
ٌ ﻧِ ْﺴﺒَﺔ،ٌ ُﻣ ْﺸ ِﻜﻠَﺔ،ٌﺼﻴﺒَﺔ
ِﻣ
ُ
ٌ ِ َﻛﺘ،ب ِ
،ﻒ ٌ َﻋ ْﻘ َﺮ، ِر ْﺟ ٌﻞ،ﺼﺎ
ً َﻋ،ٌ ذ َراع، ﻳَ ٌﺪ،ﲔ ٌ ﻧَـ ْﻔ، أُذُ ٌن،ٌ َﲰَﺎء،ﻳﺢ
ٌْ َﻋ،ﺲ ٌ َ ﻧ، َد ٌار، ﺑِْﺌـ ٌﺮ،ب
ٌ ِر،ﺎر ٌ ْ َﴰ،ض
ٌ َﺣ ْﺮ،ﺲ ٌ أ َْر
33
Boşlukları parantez içindeki uygun kelimelerle doldurunuz.
MÜENNESLİK ALAMETLERİ
Arapçada bir ismin müennes olduğunu gösteren üç alâmet vardır:
1. Tâ-i Merbûta (ُ)اﻟﺘﱠﺎءُ اﳌَْﺮﺑُﻮﻃَﺔ: Yuvarlak tâ. Dişilik tâ’sı da denilen bu tâ,
sonuna eklendiği isim ve sıfatları müennes yaparak müzekkerlerinden ayırır.
Yuvarlak müenneslik tâ’sının kelimelerin aslından olmayıp zâid olduğu
unutulmamalıdır. Daha çok fiilden türeyen sıfatların (ism-i fâil, ism-i mef’ûl,
sıfat-ı müşebbehe) ve ism-i mensûb’ların sonlarına eklenir. ( ةveya )ـﺔ
şeklinde yazılır. Fiilden türememiş (câmid) isimlerde daha az bulunur.
Aşağıdaki örnek kelimeleri ve cümle içerisindeki kullanımlarını inceleyiniz:
/ ٌ ِﻃﺎﻟِﺒَﺔ- ﺐ ِ ِ
ٌ ﻃَﺎﻟ/ ٌ َﻛﺎﺗﺒَﺔ- ﺐ
ِ ِ ﻗِ ﱞ/ ٌ َﺷﺎﺑﱠﺔ- ﺎب
ٌ َﻛﻠ/ ٌ ﻗﻄﱠﺔ- ﻂ
ٌ َﻛﺎﺗ/ ٌ َﻛﻠْﺒَﺔ- ْﺐ َﺷ ﱞ/ ٌ ﻓَـﺘَﺎة- ﻓَـ ًﱴ/ ٌ َﻣ ْﺮأَة- ٌَﻣ ْﺮء
ِ ِ َ ﻣ ِﺮﻳ- ﻳﺾ ِ ِ ِ ِ ٌ ُ َﻣ ْﻘﺘ/ ٌ ُﻣ َﻌﻠﱢ َﻤﺔ- ُﻣ َﻌﻠﱢ ٌﻢ
-ﺐ
ٌ ﻃَﻴﱢ/ ٌ ﺗَﻌﺒَﺔ- ﺐ
ٌ ﺗَﻌ/ ٌﻀﺔ َ ٌ َﻣ ِﺮ/ ٌ َﺣﻨَﻔﻴﱠﺔ- ﺗُـ ْﺮﻛﻴﱠﺔٌ َﺣﻨَﻔ ﱞﻲ- ﺗُـ ْﺮﻛ ﱞﻲ/ ٌ َﻣ ْﻘﺘُﻮﻟَﺔ- ﻮل
ٌﻃَﻴﱢﺒَﺔ
Bu genç kız zekidir. .ٌَﻫ ِﺬ ِﻩ اﻟ َﻔﺘَﺎةُ ذَﻛِﻴﱠﺔ Bu delikanlı zekidir. .َﻫ َﺬا اﻟ َﻔ َﱴ ذَﻛِ ﱞﻲ
اﻟ ﱠ
Genç kız terbiyelidir. .ٌﺸﺎﺑﱠﺔُ ُﻣ َﺆدﱠﺑَﺔ Delikanlı terbiyelidir. .ﱠب
ٌ ﺎب ُﻣ َﺆد
ﺸ ﱡاﻟ ﱠ
ِ
Kedi (dişi) uyuyor. .ٌاﻟﻘﻄﱠﺔُ ﻧَﺎﺋِ َﻤﺔ Kedi (erkek) uyuyor. .ﻂ ﻧَﺎﺋِ ٌﻢ ِ
اﻟﻘ ﱡ
Köpek (dişi) açtır. .ٌاﻟ َﻜﻠْﺒَﺔُ َﺟﺎﺋِ َﻌﺔ Köpek (erkek) açtır. .ْﺐ َﺟﺎﺋِ ٌﻊ
ُ اﻟ َﻜﻠ
Zeynep bir yazardır. .ٌﺐ َﻛﺎﺗِﺒَﺔ
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası