1 Saat Neden 60 Dakikadır
1 Gün Neden 24 Saat, 1 Saat Neden 60 Dakika, 1 Dakika Neden 60 Saniye?
Biraz daha detaylandıracak olursak
kendinizi; not almanızı sağlayan kağıt kalemin, sayıların, cep telefonunun hesap makinesinin olmadığı bir dönemde hayal edin. bir tapınağın vergi toplama bölümünde görevli bir katipsiniz. ülkenin kralından "tapınaklar yöredeki çiftçilerin mahsülünden 1/10 oranında vergi alacaklar" emri geldi. ardından çevredeki çiftçiler de katırlara yükleyip getirdiler mahsülü. şimdi çiftçinin kaç balya mahsülü olduğunu sayıp uygun oranda vergiyi tapınağın deposuna indirmeniz gerek. mesele aslında basit bir sayı sayma sorunu. dikkat, hala günümüzdeki gibi "bir, iki, üç ..." diye sayılar bilinmiyor. bugün kolay sayılabilecek bu konu o dönem için ciddi bir sorun.
mısırlılar bunu parmak hesabı ile çözmüşler. iki eli açıp, her bir balya için bir parmağı kapatarak basit bir el hesabı ile sayı saymayı biliyorlar. her iki elde de toplam 10 parmak olduğuna göre, 10'lu gruplar halinde saymayı biliyorlar. bu yüzden günümüzde 10'lu sayı sistemini kullanırız. 10'a kadar "bir, iki" diye say, sonra "on-bir, on-iki" diye bir sonraki 10'lu gruptan devam et.
isterseniz işi büyütebilirsiniz de. bir katip ellerini açıp teker teker sayar, 10 parmağını da kapattığında yanında başka bir katip sadece bir parmağını kapatır. öncekinin bir 10 parmak sayması sonucu bir parmağını daha kapatır. böylece birinci katibin her bir 10'a kadar sayması için ikinci katibin bir parmağını saymasıyla 10x10=100'e kadar sayı sayabilirsiniz. üçüncü bir katip daha eklerseniz 1000'e kadar sayarsınız. işte basamak kavramı da budur; 1. katip birler basamağı, 2. katip yüzler basamağı, 3. katip binler basamağı vs.
fakat sümerliler bu işi geliştirmişler (herhalde kralları daha karmaşık bir vergi oranı belirlemişti) bir sümerli sayı sayarken bir elinin parmaklarını açar, baş parmağını işaretleme olarak kullanır, diğer 4 parmağının boğumlarını (katlanan eklemlerin arasında kalan etli kısımlar) sayar. her bir parmakta 3'er boğum var; 4x3 toplam 12 boğum sayılabilir, ardından bir 12'lik grup tamamlanınca diğer elde bir parmak katlanır. ilk elini tekrar açar ve tekrar bir 12 daha sayar, diğer elde bir parmak daha katlar. kısaca 5x12=60'a kadar sayı sayabilirsiniz böyle parmak hesabıyla. işte 60'lık sayı sistemi burdan gelir. basit bir parmak hesabı.
60'lık sistem sümerlerin gökyüzü hareketleri konusundaki araştırmalarına da yansır. güneşin doğudan batıya hareketini 3 dilime ayırırlar, sabah, öğle, akşam. bu dilimler sonra geometride daha hassas hesaplama gerekince 60'ar bölmeye daha bölünür. bu yüzden bütün açı 180 derece kabul edilir. güneşin onların gözünden yer altındaki hareketi de aynı şekilde bir 180 derece'dir, bu sebeple tam çember 360 derece kabul edilir.
ya da yine zaman tanımlaması da buna göre düzenlenir; gün 12 gündüz 12 gece dilimine bölünür; birer saat. daha hassas hesap gerektikçe bu dilimler de 60'ar parçaya bölünür ve dakika icat edilir. sonra onlar da 60'a bölünür ve saniye icat edilir.
yine günümüzde deste (10) ve düzine (12)'nin özel isimlerinin olmasının sebebi de mısır-sümer sayı sistemleridir. kimse örneğin 11'e ya da 13'e özel bir isim vermedi.
1 derece=60 dakika?
- Teğmen148 Mesaj
Konu Sahibi 
1 derecenin neden 60 dakika olduğunu anlayamadım, yani saati düşünürsek 60 dakika sonuçta 360 derecelik bir dönüş sonucunda oluşuyor ama 1 derece 60 dakika bu nerden geliyor, bilenler açıklarsa sevinirim... - Yarbay
5458 MesajBildiğim kadarıyla izah edeyim,
Zaman ölçüsü olan dakika ile açı ölçüsü olan dakikadan bahsediyorsun. Bunlar ayrı kavramlar. zaman ölçüsünde bir saat atmış dakikadır. bir dakika atmış saniyedir. Saat kadranının 12 ye bölünmesi ise bir gelenektir, 24 e de bölünebilirdi, 8 e de bölünebilirdi, 6 ya da bölünebilirdi. Hatta bu şekilde akrep ve yelkovanlı saatler hiç olmayabilirdi, başka birşey olabilirdi mesela mekanik bir tambur üzerinde dönen rakamlar olabilirdi tıpkı arabaların kilometre sayacı gibi. (Nitekim günümüzde dijital saatler yokmu). o zaman böyle bir şeyden bahsetmeyecektik.
Açı ölçüsü olan derecede ise bir tam turu 360 kabul edersek bunun 360 ta biri 1 derece yapıyor onun da 60 ta biri 1 dakika onun da atmışta biri bir saniye yapıyor. Yelkovan saat kadranı üzerinde dakikada 6 derece açı katederken akrep yarım derece açı katediyor. Sonuç olarak birisi açı ölçüsü diğeri zaman ölçüsü, sadece isimleri benziyor.
Yeni mesajları sizin için sürekli kontrol ediyoruz, bir mesaj yazılırsa otomatik yükleyeceğiz.Bir Daha GöstermeBenzer içerikler
1 saat neden 60 dakika?
Sümerler 10/3= 3,33333… gibi devreden sayıları kullanmayı pek sevmezlermiş. 60’lık sistemde bu tür ondalık kesirlerle karşılaşma ihtimali çok azalır; çünkü 60 sayısı 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20 ve 30’a kalansız bölünen bir sayıdır; fakat buna karşılık 10’luk sisteme bakarsak 10 sadece 2 ve 5e bölünebilen ezik bir sayı gibi görülüyormuş.
Başka bir teoriye göre
Lidyalılar parayı bulmadan önce, insanlar bir şeyleri alıp satarken para yerine takas yöntemini kullanıyorlardı. Bir mala değer biçmek için de parmak hesabı yapıyorlardı. Nasıl mı? Gelin bunu uygulayarak anlamaya çalışalım.
Sağ avuç içinizi kendinize doğru çevirin. Sağ başparmağınızla, sağ elinizin diğer parmaklarına ait boğumları saymaya başlayın. Sonuç kaç? 12 boğum değil mi? Her sayışınızdan sonra sol elinizde bir parmağınızı kapatın. 5 defa saydıktan sonra, sol elinizdeki bütün parmakları kapatmış olursunuz, öyle değil mi? Sol elinizde kapattığınız her parmak 12 birime karşılık gelir. Yani sol elinizin bütün parmaklarını kapattığınızda 60 birimi ifade etmiş olursunuz. Sol yumruğunuzu 4 kere sallarsanız, 4x60=240 birimlik değer biçtiğinizi gösterirsiniz.
İşte para bulunmadan önce kullanılan parmak hesabı bu şekilde yapılmaktaydı. 60’lık sistemin bu hesaba dayandığı da iddia edilmektedir. Çünkü 60 hem bölenleri açısından hem de parmakla ifade kolaylığı açısından eski zamanların ticaretini kolaylaştırıyordu.
Peki günün 2 yarısı neden 12’ye bölündü?
Sümerler geometrik hesaplarda ve matematikte oldukça iyilerdi. Özellikle çember ve çemberle ilgili hesaplar konusunda ustalardı. Onlara göre bir dairenin içine en kolay altıgen şekli çizilebilirdi. Bu da 6 tane eşkenar üçgen demekti. Üçgenlerin birleştiği tepe noktaları ise çemberin merkeziydi. Her üçgenin taban kenarının orta noktasından çemberin merkezine bir çizgi çizilince, 12 tane ikizkenar üçgen elde edilmiş olur. Merkezden geçen tüm çizgiler daireyle birleştirildiğinde ise, 12ye bölünmüş bir daire elde ederiz.
İnsanlar binlerce yıl önce zamanı ölçmeye, birim vermeye başlamışlar. Bulunduğumuz yüzyılda umarız ki yaşadığımız hayatın ve geçen zamanın kıymetini bilelim.