Cahit Arf In Matematik Alanında Yaptığı Çalışmalar

Yalnızca ülkemizde değil, tüm dünyada matematik deyince akla ilk gelen isimlerden biridir Cahit Arf. Bugün matematikle uğraşan, matematikçi olan birçok gencin seçiminde, farkında olmasa da Arf’ın etkisi büyüktür. Çünkü Cahit Arf bilim ve matematik algısını değiştirmek için çok çaba harcamıştır. Peki, her gün elimize aldığımız 10TL’nin arkasındaki Cahit Arf’tan kaç kişi haberdar?

Cahit Arf çalışmaktan hiçbir zaman sıkılmadı, bilime olan algının değişebileceği umudunu kaybetmedi ve ölene kadar TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nde matematik çalışmalarını sürdürdü. Ezberci eğitim sistemine maruz kalan öğrencilerin özellikle matematikteki güzelliği keşfedememesi, kişisel meraklarının ortaya çıkmaması bu alanda çalışan değerli matematikçilerimizin yaşam hikâyelerini ve aramızdan biri oldukları gerçeğini bilmemeleri sadece matematiğe değil, tüm temel bilimlere olan ilginin azalmasına sebep oluyor.

Cahit Arf’ın benim seçimimdeki rolü büyük

Ben de bir zamanlar matematiği hayatta başka derdi olmayanların hobi olarak ilgilendiği bir şey olarak görürdüm. Kâğıt paraların değiştiği yıllarda hangi paranın arkasında kim var diye merak edip araştırırken rastladım Cahit Arf’a; hayatını araştırdım, yaşadığı dönemin koşullarını düşündüm. O zamanlar, Fransız frangındaki düşüş sebebiyle Fransa’da okumasının Türkiye’de okumasından daha ucuza geleceği düşüncesiyle, babasının Cahit Arf’ı Fransa’ya göndermesi onu şanslı kılmış. Kısaca hayatın getirdiği küçük fırsatlar dışında, Arf aramızdan biri. Bunu anladığım anda, “Galiba matematik sadece dertsiz olanların uğraşı değilmiş” dedim. Daha sonra matematik uygulamaları yapmadan; matematiğe ilgimi artırabilecek, sevdirebilecek şeyler okumaya başladım. Okuldaki notlarım da yükseldikçe bende “yapabilirim” hissi oluşmaya başladı. Emeklerimin karşılığını aldıkça daha çok çalışıp daha çok merak etmeye başladım. Ve şu an lisans eğitimi beni zorlayacak gibi görünse de, hâlâ merak ediyorum. Cahit Arf bu anlamda belki de hayatımın yönünü değiştirdi.

Cahit Hocayla nasıl tanıştınız? Matematik mi tanıştırdı sizi?

90’lı yıllardı. Ben de o zamanlar TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nde çalışıyordum. Aynı araçla gidip geliyorduk; yoldaki sohbetlerimiz sayesinde tanıyorum Cahit Arf’ı. Birkaç kez de evinde ziyaret etmiştim kendisini.

Matematik, fizik, felsefe gibi “ağır” alanlarda kariyer yapanlar genelde toplumun dışında tanımlanır. Cahit Arf da bu tanımlamaya uyan biri miydi?

Hayır, kesinlikle öyle biri değildi. Tanıdığım en akıllı adamdı. Sadece matematik konuşmazdı. Matematiğin şiir yönü, biyoloji ve tarihten bahseder, güzel fıkralar anlatırdı.

Matematikle uğraşmak zaman ister diye biliyorum. Ancak anladığım kadarıyla Cahit Hoca her alanda kendini geliştirmeye zaman bulabilmiş&#;

İyi bir matematikçi olmak günde 15 saat çalışmak değildir. Kaliteli zaman ayırmak lazım, o da öyle yapardı. Zaten o uzun süreli çalışmalar bir konuyu öğrenirken yapılmalı, öğrendikten sonra kaliteli zaman ayırıp hayatın başka yönlerini de görmek gerektiğini düşünüyorum.

Mustafa İnan’ın aldığı eğitim inşaat mühendisliği olmasına rağmen en az iyi bir matematikçi kadar iyiydi. Bu durum Cahit Arf ile Mustafa İnan arasında sözsüz bir rekabete sebebiyet vermiş midir sizce?

İkisi çok iyi dosttular, hatta ortak çalışmaları bile var. Arf, Mustafa İnan hakkında her zaman çok dostça konuşurdu. Zaten bilim insanları arasında rekabet olmaz. Bilimde gizli saklı olmaz.

Hocam sizin de edebiyata olan ilginizi biliyoruz. Oğuz Atay’ın Mustafa İnan için yazdığı “Bir Bilim Adamının Romanı” adlı kitabı gibi, sizden de Cahit Arf biyografisi okur muyuz bir gün?

Yok, öncelikle roman, biyografi benim yazma tarzıma uygun değil. Zaten Cahit Arf hakkında eser yazmak beni aşar. Oğuz Atay’ın TÜBİTAK projesiydi o kitap, orada da Cahit Arf’tan çokça bahsedilir. Kısacası ben istesem de yapamam.

Cahit Arf’ın Türkiye’deki matematik algısını değiştirdiğini düşünüyor musunuz?

Türkiye’de matematik algısı var mıydı ki, değiştirsin?!

Cahit Arf’ın Matematiğe Katkıları

• Sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergel yardımıyla çözülebilirliği konusundaki yaptığı çalışmalar, cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezlere ilişkin “Arf Değişmezi”, “Arf Kapanışı” ve “Arf Halkaları” gibi literatürde kendi adıyla anılan çalışmaları matematik dünyasının ünlüleri arasında yer almasını sağladı.
• yılından beri Cahit Arf, cebir, sayılar teorisi, elastisite teorisi, analiz, geometri ve mühendislik matematiği gibi çok çeşitli alanlarda yaptığı çalışmalarla matematiğe temel katkılarda bulunmuş, yapısal ve kalıcı sonuçlar elde etmiştir. 
• Matematik literatürüne “Hasse-Arf Teoremi” ile anılan teoremler kazandırmıştır.