Kaldıraç Ingilizce

’li yılların başlarında Bretton Woods anlaşmasının sona ermesi ile birlikte döviz kurlarında başlayan volatilite, swap benzeri türev ürünlerin hayata geçmesine imkan sağladı. Her geçen gün gelişen teknolojinin katkısıyla da günümüze gelindiğinde kaldıraçlı türev piyasalarda banka ve benzeri finansal kuruluşların yanı sıra bireysel yatırımcılar da oldukça dar spread oranları ile kolayca işlem yapma fırsatı yakaladılar. Türkiye’de özellikle son 10 yıldır gelişen forex piyasaları, yılından itibaren SPK regülasyonu gereği forex piyasalarında işlem yapma imkânı sağlayan finansal kuruluşların denetlenmeye başlanması ile kaldıraç oranı kullanarak daha yüksek hacimli işlem yapma fırsatından yararlanmak isteyen büyük-küçük tüm yatırımcıların ilgisi artmaya başladı.

Forex’te Kaldıraç Örneği

Forex piyasalarında sıkça kullanılan ve yatırımcılar tarafından risk unsuru olarak görülen “kaldıraç” kavramını netleştirmek için bir örnek üzerinden gidelim. FinansolineFX’de 1/ kaldıraç oranı seçeneğiyle forex hesabı açan Ahmet Bey’in, başlangıç teminatı olarak hesabına USD yatırdığını düşünelim. Ahmet Bey’in yatırmış olduğu bu teminat ile açabileceği maksimum pozisyon büyüklüğü USD ( x ) ‘dir. Maksimum pozisyon büyüklüğünün burada altını çizmek gerekiyor. Çünkü yatırımcıların kullanmış olduğu işlem platformuna bağlı olarak emir ekranında açmış olduğu pozisyonun nominal büyüklüğü de görülebilir, lot cinsinden değeri de. Eğer Ahmet Bey forex piyasalarında en sık kullanılan işlem platformlarından biri olan MetaTrader4 platformunda USD/TRY paritesinde işlem yapıyorsa, emir ekranında “volume” olarak görülen alanda “ 1 “ seçerek 1 lot’luk pozisyon açmış olur. Açmış olduğu pozisyonun nominal büyüklüğü de USD olur. Artık Ahmet Bey ‘in hesabındaki USD, USDTRY fiyatının her bir pip yükseliş / düşüş ‘ünde USD ‘lik bir pozisyonun karını veya zararını içerecek şekilde artar veya azalır.

Kaldıraçlı İşlemler Riskli mi? Forex İşlemleri Riskli mi?

Forex piyasalarında kaldıraç oranlarının yüksek olması zaman zaman yatırımcılarda “ acaba forex çok mu riskli? “ sorusunu akıllara getiriyor olabilir. Ancak kaldıraç oranı ve risk kavramları bilinenin aksine birbirleri ile çok da doğru orantılı olmayabiliyor. Bir örnek ile açıklamak gerekirse; Kemal Bey 1/1 kaldıraç oranı ile forex hesabı açarak USD başlangıç teminatı yatırdı ve USD/TRY paritesinde USD’lik pozisyon açmak istiyor. Bunun için kendisinin MetaTrader4 platformunda 1 lot ( USD ) pozisyon açabilmesi için başlangıç teminatının tümünü kullanması gerekiyor ve geriye serbest teminatı kalmıyor. Ancak Kemal Bey kaldıraç oranını 1/ seçerek forex hesabı açmış olsaydı bu durumda, yine 1 lot ( USD ) pozisyon açabilmek için başlangıç teminatı olan USD’nin içinden USD ( / ) teminata ayrılacak ve geriye kalan USD serbest teminatı, yani güvencesi olacaktır.

Kaldıraç hakkında doğru bilinen yanlışlardan bir tanesi de yüksek kaldıraç = yüksek zarar. Aslında gerçekte durum böyle değildir. Yukarıdaki örnek üzerinden devam edersek, 1/1 kaldıraç ile forex hesabı açan Kemal Bey’in aldığı 1 lot pozisyonun kar/zararı ile 1/ kaldıraç seçseydi 1 lot pozisyonun karı/zararı aynı olacaktı. Kaldıraç, karın/zararın daha az veya çok olmasına etki etmez, sadece başlangıç teminatının az veya çok olmasını belirler.

Kaldıraçlı İşlem Örnekleri

Vermiş olduğumuz örneklerden de anlaşılacağı gibi kaldıraç oranı düşük teminatlarla yüksek hacimli pozisyon açabilmemizi sağlıyor. Buradaki risk unsuru yatırımcıların daha fazla pozisyon açmak adına yüksek kaldıraç kullanmalarıdır. Yani eğer Kemal Bey 1/ kaldıraç kullanarak açmış olduğu 1 lot’luk işlemin ardından geride USD daha kaldı diyerek yüksek lot oranları ile pozisyon açmaya devam ederse işte o zaman kaldıraç oranı yatırımcılar için risk oluşturmaya başlayabilir. Ancak Kemal Bey oluşturmuş olduğu stratejiler doğrultusunda ve kendi risk algısını hesaba katarak başka pozisyon almadan veya sınırlı pozisyon açarak işlem yapmaya devam ederse, USD/TRY paritesinin beklentilerinin aksi yönde hareket etmesi durumunda dahi uzunca bir süre pozisyonunu koruyarak kara geçmesini bekleyebilir. Forex piyasaları ve kaldıraç imkânı evet risk unsuru olabilir çünkü kazanılan paranın miktarı alınan risk ile doğru orantılıdır. Ancak bu riskin düzeyini ayarlamak tamamen yatırımcının inisiyatifindedir.

Borç oranı olarak da bilinen bu oran borçların toplam aktiflere bölünmesiyle hesaplanır.

Hesaplama sonucunda ulaşılan değer varlıkların ne kadarının borçlar ile finanse edildiğini göstermiş olur. Yüksek borç işletmenin ödeme riskini arttıracağı için kreditörler bu oranın düşük olmasını tercih ederler fakat belirli seviyede yabancı kaynak kullanımı öz sermaye karlılığı nı arttırıyorsa olumlu karşılanabilir. Bu durum "kaldıraç etkisi" olarak tanımlanmaktadır. Daha açık bir ifadeyle ortaklar daha düşük sermaye koyarak daha fazla öz kaynak karlılığı elde ediyorsa borçlanma tercih edilebilir. Yüksek yabancı kaynağın işletmenin risk derecesini arttırdığı unutulmamalıdır.

Finansal Kaldıraç = Toplam Borçlar / Toplam Varlıklar

Sektörler arasında karşılaştırma yapıldığında oldukça farklı kaldıraç oranları ile karşılaşılabilir. Örneğin sermaye yoğun sanayi işletmelerinde yüksek kaldıraç kullanılırken, yazılım ya da teknoloji şirketinde düşük kaldıraç kullanılması beklenir. Genel olarak 1/2 oranında finansal kaldıraç normal kabul edilir.

Bu terimin İngilizce karşılığı: Debt Ratio, Financial Leverage