Mavi Kartuş Giriş

mənbəni redaktə et]

Böyük Peterhof sarayının Memorial zalı; bütün otaqlar içərisində Çesme zalı ən məşhurudur. Zal 25-26 iyun (6-7 iyul yeni təqvimlə) 1770-ci ildə (1768-1774-cü ilin Rus-Türk müharibəsi) Egey dənizinin sahilində yerləşən Çeşme şəhərinin yaxınlığında baş vermiş döyüşdə Rusiya donanmasının qələbə qazanması şərəfinə adlandırılmışdır. Çesme döyüşündə türk donanmasının məhv olunması xəbərini alan II Yekaterina, bu şərəfli hadisəni rəsm əsərlərindən ibarət silsilədə əbədiləşdirməyi düşündü. Elə həmin 1770-ci ildə "peyzaj ustası" ləqəbi ilə tanınan alman rəssamı Yakob Filipp Hakkert şəxsən imperatriçadan rus donanmasının hərbi şöhrətini və döyüşü vəsf eləyəcək seriya yaratmağı sifariş almışdır. Donanma hələ də "arxipelaq kampaniyası" olarkən (kampaniya 1774-cü ildə başa çatmışdır), rəssam artıq rəsm əsərləri üzərində işləməyə başladı. Hakkert o zaman İtaliyada həm yaşayır, həm də işləyirdi. Rəssamın gerçək şəkildə gəmidə baş vermiş partlayış və yanğını təsvir edə bilməsi üçün, 1771-ci ildə Rus donanmasının komandanlığı altında və minlərlə tamaşaçının iştirakı ilə köhnə 60 toplu "Müqəddəs Varvara" freqatı partladılmış və daha sonra batırılmışdır. Səhnə bir neçə tablonun, o cümlədən həmin seriyadan olan ən məşhur tablo olan "26 iyun 1770-ci ildə türk donanmasının yandırılması" əsərinin işlənməsi üçün lazım idi. Əsərlər seriyasına daxil olan 12 tablodan altısı bilavasitə Çesme döyüşünə həsr edilmişdir. Digər əsərlər isə türk ordusunun qalıqları ilə sonradan baş vermiş dpyüşləri və Q. A. Spiridov və Q. Orlovun rəhbərliyi ilə rus eskadrasının uzunmüddətli mübarizələrini əks etdirir. Tablolar döyüşdə iştirak edənlərin sənədli təsvirləri və döyüş cədvəlləri əsasında işlənmişdir.

1773-cü ildə rəssam əsərləri üzərində bütün işlərini yekunlaşdırdı; onlar üçün yer əvvəlcədən müəyyən edilmişdir - şəkilləri toplayacaq oda Peterhof sarayının Avanzalı seçilmişdir. Restrukturizasiya işlərinə Y.M. Felten başçılıq edirdi. İlkin Rastrelli interyerindən yalnız parket, divar aralarına quraşdırılmış güzgülər və L. Verner tərəfindən hazırlanmış "Sereranın Triptolemə bağışladığı başaq" adlı plafon qalmışdır. Felten interyeri klassik tərzdə yaradarkən, dekorativ tərtibatdan minimum şəkildə - divarların yalnız ağ və açıq sarı rəng kombinasiyasından, depüdeporlarda yerləşmiş barelyef və tavan paduqasında ciddi yapma ornamentlərdən istifadə edirdi. Onlardan biri, "Türk qəniməti" adlı rəsm birbaşa Çesme döyüşü mövzusu ilə əlaqədardır; digər əsərlər isə dəniz və qəhrəmanlıq mövzularını inkişaf etdirir. 1779-cu ildə yağlı boyalarla çəkilmiş böyük rəsm əsərləri (hər birinin ölçüsü təqribən 3.2 x 2.2 metrdi) özünün hazırkı yerini tutmuşdu. Zalın təyinatı radikal yenidənqurma işlərinin olmasına baxmayaraq, bununla belə dəyişməmişdir; əvvəllər olduğu kimi, burada imperiyanın ən yüksək şəxsləri və xarici elçilər bir araya gələrək müxtəlif mərasimlərə qatılırdılar.

Böyük Vətən müharibəsi zamanı, interyer tamamilə məhv edilmişdi. Rəsmlər evakuasiya edilsə də, tələsik tavandakı plafonu demontaj cəhdləri uğursuz oldu və o yandı. Müharibədən sonrakı illərdə başlanılan bərpa işləri zamanı onu əvəzləyəcək plafon aşkar edilmişdi. Bu Avqustin Tervestenin müəllifi olduğu "İfigeniyanın qurbanı" əsəridir (1690). Tematik olaraq, bu əsər Çesme zalının interyerinə əvvəlkindən daha uyğundur, çünki o Egey dənizi sahillərində baş vermiş əfsanəvi Troya müharibəsinin tarixi haqqda bəhz edir.

Peterhofda xatirə zalının meydana gəlməsi təsadüfi deyil: I Pyotr Böyük Şimal müharibəsində Rusiyanın qələbə abidəsi kimi görünməyini təmin etmək məqsədilə, özünün dəniz kənarındakı iqamətgahını müxtəlif avadanlıqlarla təchiz edirdi; rus silahının ucaltması mövzusu mükəmməl şəkildə məhz Çesme zalında əks olunmuşdur. Bu otaq şərəfli qalibiyyətin yeganə abidəsi deyil: Yekaterina türk donanmasının yandırılması xəbərini aldığı yerdə tezliklə möhtəşəm Çesme kilsəsi, onun yaxınlığında isə eyniadlı saray inşa olunmuşdur. Bundan başqa, Sarskoye Selo parkında bu hadisəni həmişəlik əbədiləşdirəcək Çesme sütunu, Qatçina şəhərində isə obelisk ucaldılmışdır. Həmçinin Qatçina sarayında sonradan Çesme qalereyası yaradılmışdır. Unudulmaz döyüş mövzusuna daha sonralar rəssam Ayvazovski dəfələrlə qayıdırdı: onun "Çesme döyüşü" adlı əsərinin prototipi Y. F. Hakkertin yaradıcılığı olmuşdur.

Çesme zalı 1969-cu ildə bərpa edilmişdi.

Taxt zalı[redaktə mənbəni redaktə et]

1769-1770-ci illərdə memar Yuri Feltenin layihəsi əsasında Təntənəli yataq otağı yaradılmışdır. XVIII əsrin sonunda otaq "Taclı" adlandırılmışdır (otaqda imperator tacını qoruyub saxlayan xüsusi "quraşdırıcı təchizat" hazırlanmışdır). 1941-ci ilin sentyabr ayında divarlardan çıxarılmış ipək naxışlar istisna olmaqla, bütün otaq interyeri məhv olmuşdu. Taclı zal müharibədən sonra Y.Kazanskaya və V.Savkovanın birgə tərtib etdiyi layihəyə əsasən yenidən bərpa edilmişdi. Otağı XVIII əsrin naməlum italyan rəssamı tərəfindən yaradılmış "Venera və Adonis" plafonu bəzəyir. Otağın divarlarını, XVII-XVIII əsrlərə aid, üzərində ətraflı farfor istehsal prosesinin mərhələlərini təsvir edən sıx çin ipək parçası və akvarellə boyanmış şəkillər bəzəyir. İpək parçalar A.Vasilyeva tərəfindən restavrasiya olunmuşdu.

Otaq bərpa işləri ümumilikdə 1964-cü ildə tamamlanmışdı. Taclı zal - Şəkilli zal, həmçinin Kəklikli və Divanlı qonaq otaqları ilə yanaşı Böyük Sarayın ilk yenidənqurulmuş otaqlar sırasında idi.

Kilsə və Gerb korpusları[redaktə

nest...

131043 131044 131045 131046 131047