Enine Kıyı Tipi Özellikleri
Türkiye’de Görülen Kıyı Tipleri
Ülkemizde Görülen Kıyı Tipleri
Kıyı tiplerinin oluşmasında matematik konum ve göreceli konum (yer şekilleri, iklim, dağların uzanışı, jeolojik geçmiş vb. ) etkilidir. Buna bağlı olarak Türkiye’de görülen kıyı tiplerinin başlıcaları boyuna, enine, ria ve dalmaçya tipi kıyılardır.
Enine Kıyı Tipi
Dağların kıyıya dik uzandığı Edremit ile Kuşadası arası, Enine Kıyı tipinin örneğidir.
Bu kıyılarda;
• Girinti ve çıkıntı fazla olduğundan doğal liman sayısı fazladır.
• Kıta sahanlığı geniştir.
• İç kesimlere ulaşım kolaydır.
• Limanların hinterlandı (art bölge) geniştir.
• Deniz etkisi iç kesimlere kadar sokulabilir.
Boyuna Kıyı Tipi
Dağların kıyıya paralel uzandığı kıyılarda Boyuna Kıyı tipi görülür. Türkiye’de Karadeniz, Akdeniz kıyıları boyuna kıyılara en güzel örnektir.
Bu kıyılarda;
• Girinti-çıkıntı azdır.
• Doğal limanlar azdır ve hinterlantları (art bölge) dardır.
• İç kesimlere ulaşım zordur.
• Dalga aşındırması ile falez oluşumu fazladır.
• Kıyı ile iç kesim arasında iklim, bitki örtüsü, ekonomik faaliyetlerde farklılık fazladır.
Ria Kıyı Tipi
Eski akarsu vadilerinin deniz suları altında kalmasıyla oluşan Ria Kıyı tipi, Türkiye’de İstanbul, Çanakkale Boğazları, Haliç ve Güneybatı Ege kıyılarında görülür.
Dalmaçya Kıyı tipi
Kıyıya paralel uzanmış dağların çukur kısımlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşan Dalmaçya Kıyı tipi Türkiye’de Kaş Finike arasında görülür.
NOT: Türkiye kıyılarında gel git genliği çok az olduğu için Haliçli ve Watt kıyı tipi ile Orta Kuşak ülkesi olduğundan dolayı Fiyort, Skyer ve mercan ada olan Atol kıyı tipleri görülmez.
Türkiye&#;de Görülen Kıyı Tipleri Ders Notu Pdf İçin Tıklayın
Kıyı Tipleri
Aşağıdaki tabloda boş bırakılan kıyı tiplerine ait özellikleri ve örnekleri ders sırasında not
tutarak doldurunuz.
Kıyı tipi Özellikleri Görüldüğü yerlere örnek
Enine Kıyılar Kıyılar çok girinitli ve Ege bölgemizin kıyısı
çıkıntılıdır.Körfez ve Liman sayısı
çok fazladır.
Boyuna Kıyılar Kıyı sade bir görünüme sahipotir ve Karadeniz ve akdeniz kıyı şeridi.
daha düzlemseldir. Körfez ve liman
sayısı azdır
Ria tipi kıyı Denizin dolgularının akarsunun Çanakkale boğazları
ağzını doldurmasıyla ya da
akarsunun başka nedenlerle
kuruyup denizin buralara kadad
erişmesiyle oluşan kıyı tipi.
Dalmaçya tipi kıyı Adriyatik denizie açılan kıyılar. Antalya-kaş kıyıları
Liman tipi kıyı Girintikli çıkıntılı olup , üzerinde körfezx Ege kıyısı
ve limanlara sahip olan kıyı tipi
Fiyort tipi kıyı denizin buzul vadilerini basması Hamsilos koyu
sonucunda oluşan ve çoğunlukla iç
kesimlere kadar sokulan; ince, uzun,
genellikle çok derin ve kenarları çok
dik körfez
Skyer tipi kıyı Örtü buzullarının oluşturduğu hörgüç Arjantin ve şili
kayalar ile moren depoların
oluşturduğu tepelerin sular altında
kalmasıyla oluşur
Haliç tipi kıyı gel-git genliğinin fazla olduğu
kıyılarda okyanus sularının akarsu Ehe kıyıları
ağızlarından iç kısımlara kadar
girerek akarsuyun ağızlarını
aşınırması ve genişletmesiyle
oluşan kıyılardır
Mercan ortasında lagün adı verilen bir göl Maldiv atolleri
adaları/Atoller bulunan, kısmen veya tamamen
lagünü çevreleyen adacıklara denir.
Footer menu
Kıyı tipleri
Kıyı tipleri; enine kıyılar, boyuna kıyılar, ria tipi kıyılar, dalmaçya tipi kıyılar, limanlı kıyılar, haliç tipi kıyılar, fiyort tipi kıyılar ve resif kıyıları olarak 8’e ayrılmaktadır.[1]
Enine kıyılar:Dağların kıyıya dik uzandığı bölgelerde rastlanır. Buna Ege kıyıları örnek verilebilir.[2]
Boyuna kıyılar: Enine kıyıların aksine dağların kıyıya paralel olduğu bölgelerde görülür. Buna örnek olarak Karadeniz ve Akdeniz kıyıları verilebilir.
Ria tipi kıyılar: Akarsu vadilerinin deniz suyu altında kalmasıyla oluşur. İstanbul ve Çanakkale Boğazları buna örnek olarak gösterilebilir.
Dalmaçya tipi kıyı: Kıyıya paralel olarak uzanmış dağların çukurlarının deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipine denir. Antalya-Kaş kıyıları örnek olarak gösterilebilir.
Limanlı kıyılar: Geniş tabanlı vadi ve körfezlerin deniz suları altında kalmasıyla oluşur. Limanlı kıyılara Büyük Çekmece ve Küçük Çekmece kıyıları örnek gösterilebilir.
Haliç tipi kıyılar:Gelgit olayı yüzünden akarsu ağızlarında rastlanan bir kıyı tipidir. Türkiye’de bir örneği yoktur. Kuzeybatı Avrupa kıyılarında rastlanır.
Fiyort tipi kıyılar: Buzul vadilerin sular altında kalmasıyla ortaya çıkan kıyılara fiyort tipi kıyı denir. Buna örnek olarak Norveç kıyıları gösterilebilir.
Resif kıyıları: Mercan iskeletleri üst üste gelerek resif kıyılarını oluşturur. Buna örnek olarak Avustralya Kıtası’nın doğusunda olan Mercan Adaları kıyıları örnek gösterilebilir.