Sma Taşıyıcılığı

sma taşıyıcılığı

SMA hastalığında anne ve babanın taşıyıcılığı etkili

Genellikle çocuklarda görülen ve istemli kasların erimesine yol açan spinal muskuler atrofi (SMA) hastalığı, özellikle dünyadaki bebek ölümlerinde ilk sıralarda yer alıyor. Prof. Dr. Aycan Ünalp, hastalıkta anne ve baba taşıyıcılığına dikkat çekerek, taşıyıcılık durumunda doğan bebeklerin SMA hastası olma oranının dörtte bir olduğunu söyledi.

Yayınlanma:

SMA hastalığında anne ve babanın taşıyıcılığı etkili

Vücudu hareket ettiren motor sinirlerin ana gövdelerini etkileyen, genellikle çocuklarda görülen kas hastalığı olan SMA, hem ebeveyn hem de çocukların yaşamını olumsuz etkiliyor. İstemli kasların güçsüzlüğüne ve erimesine yol açan hastalıkta, hastalığın tipine göre yürüyememe, kasları kullanamama gibi birçok semptom meydana gelebiliyor. Hastalığın bilinen ve kesin bir tedavi yöntemi bulunmamasından dolayı aileler bu zorlu süreçte büyük problemler yaşıyor. Genetik bir hastalık olan SMA, dünyadaki bebek ölümlerinde ilk sıralarda yer alması sebebiyle, toplumu yakından ilgilendiren hastalıkların başında yer alıyor.

İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde görev yapan nörolog Prof. Dr. Aycan Ünalp, hastalığın önlenebilmesi açısından anne ve babanın taşıyıcı olmaması gerektiğine dikkat çekti. SMA’nın çekinik bir hastalık olduğunu ifade eden Prof. Dr. Ünalp, “SMA, 6 bin ila 10 bin doğumda bir görülmektedir. 40 kişiden biri bu hastalığın taşıyıcısı olabilir. Anne ve babanın taşıyıcı olması durumunda doğan bebeklerin SMA hastası olma ihtimali dörtte birdir. Böyle bir durumda anne ve baba hasta değildir, ama her dört çocuktan biri hasta olabilmektedir” dedi.

‘HER İKİ EBEVEYNDE TAŞIYICILIK VARSA…’

SMA hastalığıyla beraber solunum kaslarında kuvvet kaybı meydana geldiğini söyleyen Prof. Dr. Ünalp, “Bu hastalığın tüm tiplerinde omurilikteki ön boynuz denilen bir bölgedeki hareket siniri hücreleri etkilenmektedir. SMA hastalığında kesin tanı yüzde 95 oranında delesyon tanısı olarak DNA testi sonucuyla koyulmaktadır. Geriye kalan yüzde 5 oranındaki bozukluk diğer hasar veren mutasyonlar şeklinde gelişmektedir. Çekinik geçişli bir hastalık olduğu için taşıyıcı olan hem anne hem babadan yani her iki ebeveynden bozuk gen çocuğa geçtiğinde ancak çocuk SMA hastası olabilir. Sadece anneden veya sadece babadan bozuk gen aktarımı çocukta hastalık oluşturmak ancak taşıyıcılık oluşturabilir. Bu risk taşıyıcı olan ebeveynlerin beklenen çocuklarında her doğum için yüzde 25 oranında vardır” dedi.

TİP-1’DE BEBEKLERİN YÜZDE 65’İ 2 YAŞINA VARMADAN KAYBEDİLİYOR

SMA hastalarının görme ve işitme duyularının sağlam olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ünalp, “Yüzde, kol ve bacaklarda his kaybı yoktur. Sosyal açıdan yeteneklidirler, algı ve becerileri yüksek olabilir. Zeka normal veya normalin üzerinde olabilir. Hastalık, bebekler, çocuklar ve yetişkinlerde görülebilmektedir. Klasik SMA hastalığı ağırdan hafife 4 tipten oluşmaktadır. SMA’da belirtiler başladığı yaş geciktikçe hastalık seyri de daha hafif gelişir. Tip 1 SMA, bebeklikte başlayıp çok ağır ve ciddi seyreden, bebeğin nefes alırken bile nefes kaslarının hareket edememesine, yani bebeğin tam hareketsizliğine yol açan bebek kayıplarının yaşandığı bir türdür. Tip 2 SMA, emeklemiş ama hiçbir zaman yürüyememiş çocuklarda yaşına kadar başlayan tipi temsil ederken, tip 3 ise, çocuk yürümeye başladıktan sonra çocukluk ve gençlik döneminde herhangi bir yaşta başlayan hastalık türünü ifade eder. SMA tip1’de bebekler 6 ay öncesi hareket azlığıyla gevşek bebek olarak belirti verir, sık solunum enfeksiyonları sonucu akciğer kapasitesi azaldıkça solunum desteğiyle yaşatılabilir ve bu bebeklerimizin yüzde 65 civarı 2 yaşına varmadan kaybedilir. Bebek ölümlerinde dünyada ikinci sırada olan tiptir” diye konuştu.

HER TİPTE FARKLI DURUMLAR MEYDANA GELİYOR

SMA hastalığının tipine göre farklı seyrettiğini belirten Prof. Dr. Ünalp, “Ağır seyreden tip 2’de hastalık ay arasında başlar ve bu çocuklar hiçbir zaman bağımsız yürüyemezler. Daha küçük yaşlarında omurgada skolyoz (eğrilik) başlar ve sık sık solunum yolu enfeksiyonu geçirirler. Daha hafif seyirli olan SMA tip-3 çocuklar ise doğumda normaldirler. Belirtiler 18 aylıktan sonra başlar ve daha yavaş seyirlidir ancak yürümede zorluk yaşarlar. İleriki yaşlarda tekerlekli sandalyede yaşamlarını sürdürebilirler. Tip 4 SMA ise daha erişkin yaşta başlar ve seyrek görülür. Aynı zamanda en hafif SMA tipidir” dedi.

DHA

İlginizi ÇekebilirSMA hastası Turan Ege ilaç yardımı bekliyor

annebabaBebekÇocukDNAgenetikizmirSMA hastalığıTokat

funduszeue.info

Formu doldurun, biz sizi arayalım:

Kullanıcılar bunları da aradı:

Yayın Tarihi : 07/07/

SMA testinin detaylarını uzmanları anlattı

Sağlık Bakanlığı SMA Bilim Kurulu sonrası yazılı bir açıklama yapan Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca, artık evlilik öncesi zorunlu tarama testleri arasına SMA'nın da eklendiğini duyurdu. Buna göre çiftler, evlilik öncesi genetik olarak taşıyıcı olup olmadıklarını ücretsiz olarak öğrenebilecek. Yeni yılla birlikte uygulamaya başlanacak yeni tarama programının detaylarını ile Demirören Haber Ajansı'na anlatan Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Genetik Hastalıklar Değerlendirme Merkezi Sorumlu Hekimi ve Tıbbi Genetik Uzmanı Dr. Alper Gezdirici ile Tüp Bebek Merkezi Sorumlusu Doç. Dr. İbrahim Polat, bu uygulama ile SMA'lı bebek dramlarının da son bulacağını söyledi.

KAN ÖRNEKLERİ ASM'LERDE ALINACAK

Tıbbi Genetik Uzmanı Dr. Alper Gezdirici, "Sağlık Bakanımız birkaç gün önce bir genelge yayınladı. Spinal Muscular Atrophy yani SMA hastalığı ile ilgili. Aslında uzun süredir bizim Tıbbi Genetik Derneğimizin de yoğun çalışmaları var.

Toplumdaki SMA taşıyıcılarının tespit edilip bu hastalığı minimum seviyeye indirmek. SMA'nın birkaç tipi var. Özellikle Tip-1'i biz sık görüyoruz ve bu çocuklar maalesef ki birkaç yıl öncesine kadar, çoğu erken yaşta kaybediliyordu. SMA aileler için oldukça yıpratıcı bir süreç. Bundan böyle evlenecek çiftler Aile Sağlığı Merkezleri'nde (ASM) alınacak kan örnekleri ile taşıyıcı olup olmadıklarını öğrenebilecek" dedi.

ERKEK TAŞIYICI ÇIKARSA, KADINA DA TEST YAPILACAK

Dr. Gezdirici, uygulamanın detaylarını ise şu şekilde anlattı: "Çiftlerden öncelikle erkek bireyden kan alınacak. Taşıyıcılık taraması, Ankara'da Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün kurmuş olduğu genetik laboratuvarında yapılacak ve birkaç gün içinde kişinin taşıyıcı olup olmadığı tespit edilecek. Eğer erkek taşıyıcı çıkarsa bu kez eş adayından da örnek alınacak. Çiftelerden sadece birinin taşıyıcı olması, SMA'lı bebek doğumu açısından risk oluşturmuyor. Ama diyelim ki çiftlerin ikisinde de taşıyıcılık tespit edildi, burada da genetik devreye girecek. Preimplantasyon genetik tanı dediğimiz yöntemle embriyonun SMA açısından taraması yapılacak ve bebeğin SMA'lı doğmaması için tüp bebek yönteminden yararlanılacak. Tüp bebek tedavisini de çiftler ücretsiz olarak yaptırabilecek."

TESTLER ANKARA'DA ÇALIŞILACAK, SONUÇ BİRKAÇ GÜN İÇİNDE ÇIKACAK

Her ikisi de taşıyıcı çıkan çiftlerin, ne zaman çocuk sahibi olmayı isterlerse o zaman tüp bebek tedavisinde başvurabileceklerini de belirten Dr. Gezdirici, "Onunla ilgili de yoğun çalışmalar var. Zira preimplantasyon genetik tanı, her merkezde yapılabilen bir işlem değil" dedi. Çiftlerden alınan kan örneklerinin Ankara'da PCR yöntemi ile taranacağını ve bu nedenle çok kısa sürede sonuçlanacağını söyleyen Dr. Gezdirici, "SMA testi nasıl yapılacak? Artık Kovid dolayısıyla hepimizin bildiği meşhur PCR temelli bir test bu. Birkaç gün içinde sonuçlandırılacak. Yüzde 99'un üzerinde real time PCR temelli bu test, SMN1 genindeki ekzon 7 dediğimiz bölgesine bakıyor. Real time'da Kovid gibi değil, direkt DNA temelli olduğu için daha net, daha doğruluk payı yüksek bir test bu" ifadesini kullandı.

BİR SONRAKİ ADIM: EVLİ ÇİFTLER VE YENİDOĞAN TARAMASI

Dr. Alper Gezdirici, yeni yılla birlikte uygulamaya geçecek evlilik öncesi zorunlu SMA taramasında bir sonraki adımın da, yenidoğan bebekler ile halihazırda evli ama çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin programa dahil edilmesi olduğunu söyleyerek sözlerini şöyle noktaladı. "Normalde yenidoğan tarama programında kistik fibrozis, hipotiroidi, biyotinidaz eksikliği ve fenilketonüri yer alıyor. Buna, SMA'nın da dahil edilmesi planlanıyor. Burada da amaç, bebekte SMA ne kadar erken teşhis edilirse, tedaviye o kadar erken başlamak. Zira hastalarımız ancak erken tanı alıp tedavilerine erkenden başlanırsa iyi yanıt gösteriyor. Yenidoğanlarda da yine örnekler aynı laboratuvarlarda çalışılacak ve bebeğin SMA hastası olup olmadığı doğar doğmaz tespit edilebilecek. Bir diğer planlama da halihazırda evli olan ve çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin başvurduğu taktirde SMA açısından taşıyıcılık testlerini ücretsiz yaptırabilmesi."

HANGİ TÜP BEBEK MERKEZLERİ OLDUĞUNU BAKANLIK BELİRLEYECEK

Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Tüp Bebek Merkezi Sorumlusu Doç. Dr. İbrahim Polat ise SMA taşıyıcısı olarak tespit edilen çiftlerin bir rapor ile tüp bebek tedavisinden ücretsiz faydalanabileceğini söyledi ve ekledi: "Tüp bebek uygulaması ile preimplantasyon genetik tanı dediğimiz yöntemle, embriyonun genetik taraması yapılacak. SMA'lı embriyolar anne adayına nakledilmeyecek, sağlam embriyolar ayıklanacak. Eğer çiftin her ikisi de SMA taşıyıcısı ise bu çiftlerden doğacak çocukların SMA'lı olma riski çok yüksek. Hatta ardı ardına da SMA'lı çocuk doğabiliyor. Onun için çok önemli ve Sağlık Bakanlığı'nın attığı büyük bir adım bu. Biz, tüp bebek yönteminde yumurtlamayı sağlamak ve daha fazla sayıda yumurta elde etmek için anne adayına bazı ilaçlar veriyoruz. Ardından küçük bir operasyon ile bu yumurtaları topluyoruz. Sağlıklı embriyo elde ettikten sonra da tekrar anne adayına transfer ediyoruz. Buradaki tek risk, çok ufak da olsa bir operasyon geçiriyor, anestezi alıyor anne adayı. Bunun dışında anne açısından büyük bir risk yok. Doğacak bebek açısından da çok büyük bir risk taşımıyor bu işlem. Preimplantasyon genetik tanı (PGD) dediğimiz işlem maalesef her tüp bebek merkezinde yapılabilen bir uygulama değil. Genetik tanı merkezi oaln tüp bebek merkezlerinin olması gerekiyor. Bu konuda Sağlı Bakanlığı da çalışmalarını sürdürüyor. Bakanlık, hangi merkezlerde tüp bebek tedavisi uygulanabileceği belirlenecek ve çiftler ona göre belli merkezlere yönlendirilecek."