65 Yaş Üstü Aşı

İçindekiler

Yaşlılarda bulaşıcı hastalıklara duyarlılık artıyor

Yaşlanmayla birlikte immün yanıtın da azalması aşıya verilen cevabın da azalmasına neden olur. Yaşlılarda bulaşıcı hastalıklara duyarlılık yükselir. Özellikle şeker, kronik akciğer ve böbrek hastalıkları, kanser ve beslenme bozuklukları gibi pek çok hastalık yaşla birlikte artar. Aşıyla önlenebilir hastalıklara karşı, bağışıklık sağlanması büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle yaşlı bireylerin aşılanması en az çocukların aşılanması kadar önemlidir.

Ülkemizde “Genişletilmiş Bağışıklama Programı” kapsamında yaşlılara grip (influenza), zatürre (pnömokok) ve tetanoz aşıları uygulanmaktadır. Ayrıca gerekli görüldüğünde kuduz, suçiçeği, hepatit, menenjit, seyahat aşıları gibi diğer aşılar da önerilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) yaşlılık döneminde grip, zatürre ve tetanoz aşılarına ek olarak zona (herpes zoster) aşısını da önermektedir

Yaş Gruplarına Göre Aşılama Tablosu:

Influenza Aşısı:

İnfluenza yaşlılarda, tüm hastalık ve ölümlerin en önemli nedenlerinden biridir. Pnömoni ve influenza ilişkili ölümlerin yüzde 90’ından fazlası 65 yaş ve üzeri kişilerdir. İmmün yaşlanma ve viral klirenste zayıflama nedeniyle yaşlı kişiler, influenza komplikasyonları açısından daha yüksek risk altında bulunmaktadır. Yaşlı kişiler aşılamadan fayda görmekte ve semptomları daha düşük şiddette seyretmektedir. Aşı, influenza insidansını ve şiddetini düşürmekte, influenza ile ilişkili hastaneye yatışları yüzde 48 oranında önlemektedir. Ayrıca pnömonileri, inme ve iskemik kalp hastalığı riskini azaltmaktadır.

Tetanoz-Difteri Toksoid Aşısı:

60 yaş ve üzerindeki bireylerde tetanoz enfeksiyonu riski, yaş arası kişilere göre iki kat daha fazladır. 65 yaş üzeri kişilere önerilen aşı formu “Td”dir. Yaralanma sonrası aşılama aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Aşı öyküsü bilinmeyen ya da güvenilir olmayan kişilere; Td, dört hafta arayla iki doz, ikinci dozdan ay sonra üçüncü doz uygulanır. 10 yılda bir rapel dozu (pekiştirme aşısı) yapılmalıdır.

Tetanoz için temas sonrası profilaksi:

* Kirli, dışkı ve salya teması olan yaralanmalar, ısırık, yanık, donma, kurşun yarası, kesi yaraları, yanıklar, yabancı cisim batması.

**Son doz üzerinden geçen süre >10 yıl ise evet

Td: Tetanoz ve erişkin difteri toksoidi, TIG: Tetanoz İmmünglogülin

Pnömokok Aşısı:

65 yaş üzerinde, pnömokokal enfeksiyonların insidansı artar. Mortalite (ölüm) genellikle bakteriyemi ve menenjitle ilişkilidir. yaş arasındaki bireyler için yüzde 40’ın altındayken, 70 yaş üzerindeki bireylerde risk yüzde 55’in üzerine çıkar. Aşı, pnömoni ve pnömokok ile meydana gelen invaziv hastalıklarda hastaneye yatışı ve ölümü engellemede yüzde etkindir.

65 yaş üzerindeki kişilere, 23 serogrup içeren polisakkarid aşı (PPV23) şu şekilde uygulanır:

Eğer ilk doz 65 yaşından önce yapılmışsa tek doz aşılama, ilk aşılama 65 yaş üzerinde ve üzerinden en az 5 yıl geçmişse ikinci bir doz uygulama yapılır (Subkutan ya da İntramüsküler).

Pnömokok aşısı, başka bir bölgeden yapılmak koşuluyla bütün aşılarla aynı zamanda uygulanabilir.

65 yaş üstü tüm yetişkinlere PCV13 ve PPSV23 yapılması önerilmektedir. 65 yaş öncesi aşılanmış dahi olsalar tüm yaşlılara bir doz PPSV23 yapılmalıdır. Bununla birlikte PPSV23 dozları arasında beş yıllık bir minimum aralık muhafaza edilmelidir. PCV13 ise aşılamanın tekrarı -Rapel- uygun değildir.

Zona (Herpes Zoster) Aşısı:

Zona, yaşam boyunca bireylerin yaklaşık yüzde 30'unu etkileyen bir hastalıktır. Zonadan etkilenen kişilerin üçte ikisinden fazlası 50 yaşın üzerindedir. Latent varisella, zoster virüsünün reaktivasyonu sonucu ağrılı lokalize döküntüyle ortaya çıkar. Ayrıca immün yetmezliği ya da stres durumunda zonanın görülme oranı artar. Post-herpetik nevralji, ensefalit, miyelit, kranial ve periferik sinirlerin felci dahil en sık gözlenen komplikasyonlarıdır.

Zona aşısının hem sağlıklı bireylerde hem de diyabet ve koroner kalp hastalığı gibi kronik hastalıkları olan bireylerde zona riskini yüzde 55 oranında azalttığı gözlemlenmiştir.

Tek doz aşılamayla 60 yaş ve üstü kişilerde beş yıl boyunca zona enfeksiyonu oranını yüzde 51, postherpetik nevraljinin yüzde 67 oranında azaldığı belirlenmiştir.

60 yaş ve üzeri kişilere, daha önce zona (herpes zoster) enfeksiyonu olup olmamasına bakılmaksızın tek doz aşı yapılması önerilmelidir.

Koronavirüs Hastalığı:

Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid’a yakalananların ölüm oranı genç erişkinlerde yüzde bir, 60 yaş üzerinde yüzde 4, 70 yaş üzerinde yüzde 9, 80 yaş üzerinde yüzde 18’dir. Bu tabloda yaş ilerledikçe bağışıklığın zayıflaması ve diyabet, yüksek tansiyon gibi ek hastalıkların ortaya çıkması rol oynamaktadır. Henüz etkin bir tedavisi olmayan Covid’a karşı “maske-mesafe-hijyen” korunma önlemlerine ek olarak onay alan aşılar, risk grubunda olan yaşlılarla birlikte toplumda yaygın olarak uygulanmalı ve toplumsal bağışıklık sağlanmalıdır.

Sonuç olarak hastalıklara duyarlılığın arttığı yaşlılık döneminde sadece pandemi döneminde değil, her zaman önerilen aşılamaların yapılmasına, aşıyla önlenebilir hastalıklar ve komplikasyonlarından, ek hastalık yüklerinden korunmaya özen gösterilmelidir.

Gazete Duvar'ın haberine göre; CHP’li Bulut, 65 yaş üstü ve yüksek riskli kronik hastalığı olanların Aile Sağlığı Merkezleri’ne gittiğinde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) üzerinden tanımlanan ücretsiz grip aşısının reçete edilemediğini ifade ederek şöyle konuştu:

“Daha önce 65 yaş üstüne direkt aşı yapılırken şimdi 65 yaş üstünün başka hastalıklarının da olması gerektiği belirtiliyor. Sağlık Bakanlığı’nın uyguladığı skor tablosuna göre 5 ve üzerinde puanı olan hastalar 'yüksek riskli' kabul ediliyor ve aşı reçete ediliyor. Örneğin sadece kalp rahatsızlığı olanlar aşı olamazken, kalp hastalığının yanında bir başka kronik rahatsızlığı olanlara ücretsiz aşı reçete ediliyor. Grip aşısını ücretsiz alabilmek için bir kişinin birden fazla hastalığının olması gerekiyor. Parasıyla grip aşısı olmak isteyenler de geçen sene 85 lira 12 kuruş olarak belirlenen bu yıl yüzde oranında zamlanarak TL’den satılan grip aşısına ulaşamıyor. 20 milyon kronik hastanın olduğu ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nın sipariş ettiği milyon grip aşısı yetersiz olduğu için vatandaş aşıya ulaşmakta sıkıntı çekiyor. Sağlık Bakanlığı her yıl olduğu gibi bu yıl da planlamada sınıfta kaldı.”

HALK SAĞLIĞI TEHDİT ALTINDA

Sağlık Bakanlığı’na her yıl aynı çağrıyı yaptıklarını ancak sorunun çözümü noktasında adım atılmadığını kaydeden CHP’nin eczacı kökenli milletvekili Bulut, bu plansızlık, organizasyonsuzluk ve ciddiyetsizliğin halk sağlığı açısından ciddi bir tehdit oluşturduğunun altını çizdi. Bulut, özellikle risk grubunda olanların bir an önce aşılanması için depolarda bekletilen grip aşısının eczanelere sevkinin sağlanmasını istedi.