De Da Ayrı

        Bulunma Durumu Eki -da / -de / -ta / -te&#x;nin Yaz&#x;l&#x;ş&#x;

Bulunma durumu eki getirildiği kelimeye bitişik yaz&#x;l&#x;r: devede (deve-de) kulak, yolda (yol-da)kalmak, ayakta (ayak-ta) durmak, işte (iş-te) çal&#x;şmak vb.

Yurtta sulh, cihanda sulh. (Atatürk)

Bağlaç Olan da / de&#x;nin Yaz&#x;l&#x;ş&#x;

Bağlaç olan da / de ayr&#x; yaz&#x;l&#x;r ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağl&#x; olarak büyük ünlü uyumuna uyar: K&#x;z&#x; da geldi gelini de. Durumu oğluna da bildirdi. Sen de mi kardeşim? Güç de olsa. Konuşur da konuşur.

UYARI: Ayr&#x; yaz&#x;lan da / de hiçbir zaman ta / te biçiminde yaz&#x;lmaz: Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var (Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var değil)

UYARI: Ya sözüyle birlikte kullan&#x;lan da ayr&#x; yaz&#x;l&#x;r: ya da

UYARI: Da / de bağlac&#x;n&#x; kendisinden önceki kelimeden kesme ile ay&#x;rmak yanl&#x;şt&#x;r: Ayşe de geldi(Ayşe&#x;de geldi değil). Kitab&#x;n kapağ&#x;na da dikkat et (Kitab&#x;n kapağ&#x;na&#x;da dikkat et değil).

funduszeue.info adresinden al&#x;nt&#x;d&#x;r.

&#x;PUCU: Peki bu durumlar&#x; nas&#x;l birbirinden ay&#x;racağ&#x;z? Eğer nas&#x;l yaz&#x;lacağ&#x;ndan emin değilseniz, cümleyi içinizden bu de&#x;yi ç&#x;kararak okuyun. Şayet cümle anlam&#x;ndan büyük bir kay&#x;p yaşam&#x;yorsa, hala kulağ&#x;n&#x;za hoş geliyorsa bu de bağlaçt&#x;r ve ayr&#x; yaz&#x;lmal&#x;d&#x;r.

Örnek verelim:

Kitab&#x;n kapağ&#x;na da dikkat et.

Kitab&#x;n kapağ&#x;na dikkat et.

Da&#x;y&#x; cümleden ç&#x;kard&#x;ğ&#x;m&#x;zda ufak bir anlam daralmas&#x; gerçekleşiyor, ama bu cümlelerde as&#x;l varmam&#x;z gereken yarg&#x;y&#x; halen anlayabiliyoruz.

Diğer örnekte incelersek:

Yurtta sulh, cihanda sulh.

Yurt sulh, cihan sulh.

&#x;ki cümlenin vard&#x;ğ&#x; yarg&#x;lar birbirlerinden farkl&#x;d&#x;r. &#x;lk cümle vatan s&#x;n&#x;rlar&#x; içerisindeki bar&#x;ş&#x;n, dünyada da bar&#x;şa sebep olacağ&#x;n&#x; belirtirken, ikinci cümle vatan bar&#x;ş ise, dünya da bar&#x;şt&#x;r gibi bir anlama geliyor.

NOT: Say&#x;n okuyucular&#x;m herhangi bir özel eğitime sahip olmaks&#x;z&#x;n (Türk dili ile ilgili ilkokul ve lise eğitimimin üstüne herhangi bir üniversite eğitimi almad&#x;m.) böyle bir kitap yaz&#x;yorum, ancak baz&#x; dergilerde hikayeleri ve şiirleri yay&#x;nlanan amatör yazar arkadaşlar&#x;m var ve onlar&#x;n yaz&#x;lar&#x;ndaki yaz&#x;m yanl&#x;şlar&#x;n&#x; genellikle ben düzeltiyorum, bu nedenle böyle bir kitap yazabileceğimi düşündüm. Size verdiğim bilgileri yetkili mercilerden tekrar onaylamadan yay&#x;nlamamaya özen gösteriyorum. Umar&#x;m gözümden kaçan yanl&#x;ş bir bilgiyi burada sizlerle paylaşmam. Eğer yazd&#x;klar&#x;mda herhangi yanl&#x;ş bir bilgiye rastlars&#x;n, beni uyar&#x;n lütfen.

Bağlaç Olan da / de’ninYazılışı

Bağlaç olan da / de ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar: Kızı da geldi gelini de. Durumu oğluna da bildirdi. Sen de mi kardeşim? Güç de olsa. Konuşur da konuşur.

UYARI: Ayrı yazılan da / de hiçbir zaman ta / te biçiminde yazılmaz: Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var (Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var değil)

UYARI: Ya sözüyle birlikte kullanılan da ayrı yazılır: ya da

UYARI: Da / de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır: Ayşe de geldi (Ayşe’de geldi değil). Kitabın kapağına da dikkat et (Kitabın kapağına’da dikkat et değil).

Bu son derece kolay yöntemi şimdi bir kez öğrendiğinizde kalan ömrünüz boyunca ‘de’ ve ‘da’ konusunda hata yapmaktan kurtulacaksınız.

Yöntem basit:

Sağlamasını yapın!

Ayrı yazılan ‘de’ ve ‘da’ cümleden çıkarılırsa cümlenin temel anlamı bozulmaz. Bunun için ‘de’yi veya ‘da’yı cümleden çıkarıp, cümleyi tekrar okuyun. Cümle anlamsız hale gelmiyorsa, ayrı yazılır.

Örnek: Ayşe de kitap okuyor → Ayşe kitap okuyor.

Oysa bitişik yazılan ‘de’ ve ‘da’yı çıkarıp okursanız, anlamın bozulduğunu göreceksiniz.

Örnek: Masada üç kitap var →  üç kitap var.

‘De’ ve ‘da’ neden ayrı yazılır?

Ayrı yazılan ‘de’ ve ‘da’ birer sözcüktür. ‘Dahi’ anlamına gelir.

Yanıt çok net: Çünkü, ayrı yazılan ‘de’ ve ‘da’ birer sözcüktür. Tıpkı ‘sen’, ‘ben’, ‘yaz’, ‘oku’ ve diğer sözcükler gibi. Evet, isim veya fiil veya zarf değil, bağlaç; ama sözcük. ‘Dahi’ anlamına gelir. Herhangi bir sözcüğü diğer sözcüklerle olur olmaz bitişik yazmak yanlış kullanım olduğu gibi, ‘de’ ve ‘da’yı da olur olmaz bitişik yazmak yanlıştır. Üstelik birçok durumda daha vahim bir yanlıştır, çünkü bitişik yazılan durum eki ‘-de’ ve ‘-da’ ile karıştığında tamamen farklı bir anlam ortaya çıkar.

‘De’ ve ‘da’ların ayrı veya bitişik olması ne fark eder?

Aşağıda ‘da’nın ayrı ve bitişik yazıldığı iki cümlenin anlamını karşılaştırıp farkın önemine siz karar verin:

Örnek:

• Sizin mağaza da satıldı. (Burada satılan şey mağaza.)
• Sizin mağazada satıldı. (Burada satılan şey mağaza değil, satışın yapıldığı yer mağaza.)