Ges Nedir Getirisi

Hazine ve Maliye Bakanlığı, vatandaşların tasarruflarını Türk lirası cinsi varlıklarda değerlendirebilmelerinin teşvik edilmesi ve yatırımcı tabanının genişletilmesi amacıyla, gelire endeksli devlet iç borçlanma senedi (GES) uygulamasının başlatılacağını ve talep toplama işlemlerinin 15 Haziran'dan itibaren gerçekleştirileceğini bildirdi.

Geçmiş yıllarda denenen bu uygulama ile gelire endeksli senetler, zarar etmeyen kamu kurumlarına endeksleniyor ve kuponla ana para ödemeleri belirleniyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığının açıklamasına göre GES'ler sadece gerçek kişilere sunulacak ve ülke genelindeki duyuru ve talep toplama işlemleri yoluyla ihraç edilecek.

Senede ilişkin talep toplama işlemleri ile senedin ihracı, kupon ve anapara ödemeleri Bakanlığın sitesinde yayınlanacak duyuruda belirtilecek bankalar aracılığı ile gerçekleştirilecek.

İhraç edilecek senetler üç ayda bir yatırımcısına kupon getirisi sağlayacak. Bakanlığı bu konudaki açıklaması şöyle:

"Kupon ödemelerinde asgari getiri garantisi olacaktır. Senedin kupon ödemesine esas teşkil edecek getiri oranı ve vade yapısı ihraç duyurusunda ilan edilecektir. Senedin yatırımcıya sağlayacağı nihai getiri oranı, ihraç aşamasında Bakanlığımız tarafından belirlenen getiri oranının, hasılat gerçekleşmeleri çerçevesinde hesaplanacak endeks değeri ile çarpılması yoluyla belirlenecektir."

GES'ler neyin gelirine endeksli olacak?

Kur Korumalı Mevduat'ta oluduğu gibi bu uygulamanın amacı da vatandaşların yatırımlarını TL cinsi varlıklara yönlendirmek. 

Hazine'ye göre (GES) getirileri, gelir performansı güçlü olan ve bütçeye hasılat aktarımı yapan kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) gelirlerine endeksli olacak.

Yeni uygulamada, 3 ayda bir ödenecek kuponlar için uygulanacak asgari getiri garantisi sayesinde, vatandaşların gelir paylarındaki değişimlerden olumsuz etkilenmesinin önleneceği belirtiliyor.

Ayrıca bu KİT'lerden bütçeye aktarılan hasılat performansı beklenenin üzerinde geldiğinde, bunun yatırımcılara ilave getiri olarak aktarılacağı kaydediliyor.

Diken'in aktardığına göre Gaziantep’te A Para Sohbetleri Programı’nda konuşan Nebati, GES’le ilgili olarak şunları söyledi:

“Gelire endeksli senetler bireysel yatırımcılara yönelik olacak olup, bankalarımız aracılıyla 15 Haziran’dan itibaren talep toplanmaya başlanacak. GES’lerin getirileri, Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) içerisinde yer alan Devlet Hava Meydanları İşletmeleri (DHMİ) ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nden (KEGM) bütçeye aktarılan hasılat paylarına endeksli olacaktır. Haziran ayında yapılacak ihraçta yıllık bileşik getiri yüzde 23,04 olacaktır. Üç ayda bir ödenecek kupon getirileri için uygulanacak asgari getiri garantisi sayesinde, vatandaşlarımızın gelir paylarındaki değişimlerden olumsuz etkilenmesi önlenmiş olacaktır. Bununla birlikte, GES’lere konu kamu iktisadi teşebbüslerinden bütçeye aktarılan hasılat performansı beklenenin üzerinde geldiğinde yatırımcılarına ilave getiri de sunabilecektir. Ayrıca, fiyat istikrarını desteklemek ve kredilerin üretken alanlara yönlendirilmesini sağlamak amacıyla tüketici kredilerine yönelik makro ihtiyati politikalarda sıkılaşmaya gidilmiştir. Kredilerin selektif bir şekilde üretim ve ihracatta kullanılmasında politikalarımızda herhangi bir değişim yoktur.”

Ekonomistler GES uygulaması için ne diyor?

Türkiye'yi yakından izleyen İngiliz ekonomist Timothy Ash, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıkladığı yeni önlemi şu sözlerle eleştirdi:

"Türk mali yapısı her gün daha çok Lübnan'a benziyor. Bu kesinlikle, Lübnan'da olduğu gibi bir felaketle sonuçlanacak. Burada tek soru, bunun ne zaman olacağı."

Ash, Twitter'dan yaptığı bir diğer açıklamasında, Türkiye'ye faizleri artırması çağrısında bulundu.

Ekonomist Mustafa Sönmez ise, 'dağ fare doğurdu' diyerek, söz konusu uygulamayla ilgili "Enflasyon yüzde e giderken, hangi devlet gelirine endeksli tahvile güvenirsiniz ? Devletin hangi kurumu, enflasyona yakın gelir garanti eder ki?" diyerek, doların daha da tırmanacağı öngörüsünde bulundu.

Ekonomist Mahfi Eğilmez ise, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın duyurusunun ardından "Faize faiz dememek için yaptıklarımızı yazsak roman olur." tepkisini verdi.

Ekonomist Uğur Gürses'in tepkisi şu şekilde oldu: "Önlem diye açıklananlar şunlar; neye endeksli olduğu bilineyen GES ihracı, tüketici kredilerinde vade ve kredi kartı asgari ödeme oranının düzenlenmesi, SPK'nın iraçlarda aldığı ücretlerde indirim yapılması. Kendileri ciddiye alıyor mu bunları?"

Geçen hafta bir dizi önlem daha açıklandı. Ana hedefi liralaşma çerçevesinde yatırımcıların döviz yerine TL'ye yönelmelerini sağlamak, kredi hacmindeki genişlemeyi makul seviyelere indirmek ve yurtdışı kaynakların ülkeye çekilmesi ile döviz girişi yaratmak şeklinde özetleyebiliriz.
Eylül ayından bu yana ekonomi yönetimi ve Merkez Bankası ağırlıklı olarak kurları baskılamaya yönelik önlemler alıyorlar.
Diğer bir deyişle dolarizasyonun önüne geçmeye çalışıyorlar. Bunu sağlayacak politika setine de "liralaşma" adı verdiler.
Aslında denklem oldukça basit Tasarruf sahiplerinin yatırım aracı tercihinde en fazla dikkate aldıkları veri getiri oluyor.
Risk seviyesine göre hangi aracın getirisi yüksekse tasarruflar oraya yöneliyor. Getiri her ne kadar göreceli bir kavram olsa da temel kriteri enflasyonun üzerine çıkabilmesi, diğer bir deyişle gerçek getirisinin pozitif seviyelere ulaşabilmesidir.
Daha önceki yazılarımda da vurguladığım gibi TÜİK'in yaptığı çalışmalar TL getirilerinin enflasyon düzeyine çıkamadığını bu yüzden reel getirilerinin negatif seviyelerde kaldığını gösteriyor. Dolayısıyla hisse senetleri dışında enflasyon üstünde getiriye ulaşan TL enstrümanı olmadığından ekonomi yönetimi "kur korumalı mevduat" hesabını ara formül olarak yatırımcılara sundu. Gerçekten KKM'nin etkili olduğunu söyleyebiliriz. Aralık ayının son haftasından yakın zamana kadar kurların 13'lerde kalmasına katkı yaptı. Ancak etkisi zayıfladığından ek araçla desteklenmesine karar verildi. Ek araç sizin de bildiğiniz gibi "gelire endeksli senetler" kısaca GES.

AKTARILAN HASILADAN PAY
GES belirlenmiş kamu kurumlarının bütçeye aktarlıkları gelirden dönemsel getiri sağlayan bir finansal araç. Kar payı yerine gelirden pay verdiği için hisse senetlerinden, faiz yerine işletmelerin faaliyetleri sonucu elde ettikleri hâsıladan pay verdiği için de tahvil ve bonolardan ayrılıyor.
Kısacası bir getiri garantisi var. Oysa hisse senetlerinde ihraççı şirket geliri olmasına karşın giderleri fazla ise dağıtılabilir kar yapamaz ve hisse senedi sahipleri hisse senetlerini satmadıkları sürece bir getiri alamazlar.
Tahvil ve bonoda faiz getirisi söz konusu olduğundan faize sıcak bakmayan yatırımcılar için GES cazip olabiliyor.
Bu ihraçta Hazine iki kurum belirlemiş;
"Devlet Hava Meydanları İşletmesi" ve "Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü".
DHMİ'nin web sitesinden finansallarını inceledim. Geçen sene 8,2 milyar TL safi, 7,6 milyar TL de net gelir elde etmiş. Buna karşın 8,2 milyar da gideri olmuş. Sonuçta ödenecek temettü sıfıra denk gelmiş. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü'nün web sitesinde ancak yılında kamuya aktardığı kaynak miktarına ulaşabildim. İki sene önce milyon TL bir aktarım yapmış.
Zaten bu iki kurum mali yapısı dikkate alınarak seçildiler. Bir önceki GES ihracında da yer aldı bu iki kurum. Bunlara ek olarak "Devlet Malzeme Ofisi" ve "Türkiye Petrolleri A.Ş." de vardı havuzda.

ALTERNATİF DEĞİL TAMAMLAYICI
Kamu bankaları halka arzı gerçekleştirecekler.
Gerçek kişiler TL üzerinden alım yapabilecekler. Alanlar 3 ayda bir "hâsılat endeksinin yüzde 95'i ile yüzde 'u arasında bir getiri sağlayacaklar.
Yeni olmayan ve daha önce de ihraç edilmiş bu araç yatırımların TL'de kalmasına katkı yapabilir mi sorusuna kısaca yanıt vermeye çalışayım. Büyük olasılıkla getirisi devlet iç borçlanma senetleri seviyelerinde kalacağı için zamanla göreceğiz etkisini.
Ama şu gerçeği net bir şekilde ifade edebilirim;
KKM'ye alternatif değil tamamlayıcı yatırım araçları ancak dolarizasyonu engelleyebilir. O da bir süreliğine
Diğer önlemlere bir sonraki yazımda değineceğim

Rakamlarla ifade edecek olursak;

Dönemsel getiri: %

Asgari dönemsel getiri: % x = % (yıllık %)

Azami dönemsel getiri: % x = % (yıllık %)

Diğer bir deyişle, dönemsel getiri %’i aşamaz.

Dönemsel Getirinin Hesaplanması:

Endeks hesaplamasında baz olarak bütçede yer alan gelir tahmini kullanılmaktadır.

milyon TL /12= milyon TL aylık gelir tahmini.

x 3 = milyon TL üç aylık gelir tahmini.

Örnek 1

Gelirin tahmin edilene ( milyon TL) eşit ya da onun altında kalması halinde;

24 Haziran ’de GES alan kişiye, 24 Eylül ’de ödenecek getiri, % olacaktır.

Örnek 2

GES’e konu KİT’lerden bütçeye aktarılan hasılat performansı beklenenin üzerinde geldiğinde ise, senet, yatırımcıya ilâve getiri sağlayacaktır. Ancak bu ilâve getiri, konulan üst sınır nedeniyle kısıtlı olacaktır.

İlgili kurumlarca 3 ayda (hasılat dönemi) bütçeye aktarılan tutarın milyon TL olduğunu varsayalım. (Hasılat dönemi, kupon ödeme ayından bir önceki ay itibarıyla açıklanmış son 3 aylık dönemdir.)

Bu durumda;

Kupon Hasılat Endeksi= (/) x = olacaktır.

Nihai kupon getirisi hesaplamasında kullanılan formül: Nihai kupon getirisi= Hazine’ce Belirlenen Kupon Getirisi x (Hasılat Endeksi/)

Örnek 2’ye uygulandığında;

Nihai kupon getirisi= % x (/) = %

Hesaplanan %, üst sınır kabul edilen %’in altında kaldığı için uygulanabilecektir.

TL ana para değerinde bir GES,

x 0, = TL 3 aylık kupon ödemesi alacaktır.

Altı ay vadeli senedin, ikinci kupon ödemesi anapara ile birlikte yapılacaktır.

*Emekli ODTÜ öğretim üyesi