Na Nın Yükseltgenme Basamağı

Ametaller kendi aralarında kovalent bağları oluşturur. Kovalent bağlar elektronların ortaklaşa kullanılması sonucu oluşur. Kovalent bağlı bileşikler suda çözündüklerinde iyonları oluşturamaz. Bu nedenle bu atomlar için iyon yükü yerine yükseltgenme basamağı terimi uygundur.

Ancak bütün elementler için yükseltgenme basamağı terimi kullanılabilir.  Yükseltgenme basamakları hesaplanırken bazı kuralların bilinmesi ve uygulanması gerekmektedir. Bu kurallar şöyledir:

1. 1A grubu elementleri +1, 2A grubu elementleri +2, 3A grubu elementleri +3 yükseltgenme basamağına sahiptir.
2. Element halindeki atom ya da moleküllerin yükseltgenme basamakları sıfırdır. Na⁰Fe⁰
3. Bileşiklerde oksijenin yükseltgenme basamağı -2’dir. Peroksitlerde (H₂O₂) yükseltgenme basamağı -1 ve OF₂ bileşiğinde +2’dir.
4. Hidrojen bileşiklerinde genellikle +1 yükseltgenme basamağına sahiptir. Metal hidrürlerde ise -1’dir (metal hidrürlere örnek NaH, MgH₂).
5. Florun yükseltgenme basamağı -1’dir.
6. Bütün bileşiklerde atomların yükseltgenme basamakları toplamı sıfıra, köklerde ise atomların yükseltgenme basamakları toplamı kökün
   yüküne eşittir

D Bloğu Elementlerinin Yükseltgenme Basamağı

D grubu elementlerinin orbital dağılımlarını incelediğimizde son 2 orbitalinin {ns (n-1)d} (n=periyot) orbitallerinden oluştuğunu gözlemlemekteyiz. D bloğundaki çoğu element elektron verdiği durumda elektronlarını öncelikle S orbitalinden daha sonra d orbitalinden vermektedir.

Örneğin, Co atomu Co⁺³ şeklinde elektron vereceği zaman, öncelikle 2 tane elektronunu 4s orbitalinden, daha sonra 1 tane elektronunu 3d orbitalinden vermektedir.

Yükseltgenme basamağı ya da Oksidasyon seviyesi, reaksiyon sırasında elektron değişimi yapılmasına verilen ad olarak bilinir. Kovalent bağlı olan bileşikler suda çözündüğü zaman iyon oluşturmaz. Bu atomlar için ise iyon yükünün yerine yükseltgenme seviyesi adı terimi kullanılır. Bu atomların diğer adı ametaller olarak bilinir. Bu bağlar, elektronların ortak kullanılması halinde meydana gelen bağlar olarak bilinir.

Yükseltgenme Basamağı Nasıl Bulunur?

Yükseltgenme basamağı bulunurken kullanılan ve uygulanması gereken bazı kurallar bulunur. Bu kurallar uygulandığı takdirde yükseltgenme basamağını bulmak oldukça kolaydır. Bu kurallar şu şekilde sıralanabilir:
1. 1A grubu elementlerine sahip elementler +1, 2A grubuna ait olan elementler +2, 3A grubuna ait olan elementler +3 yükseltgenme seviyelerine sahip oldukları bilinir.
2. Bileşiklerde ise oksijenin yükseltgenme seviyesi -2 olarak bilinir. Peroksitlerde bu seviye, -1 ve OF2 bileşiğinde +2 olarak bilinir.
3. Element alinde olan molekül ya da atomun yükseltgenme basamağı sıfır olarak kabul edilir. Örneğin; Fe0, Na0.
4. Hidrojen bileşiklerinde çoğunlukla +1 seviyesine sahip olunduğu bilinir. Metallerde ise bu seviye -1 kadardır. Öreğin NaH, MgH2.
5. Florun yükseltgenme seviyesinin ise -1 olarak kabul edildiği bilinir.
6. Bütün bileşiklerde var olan atomların yükseltgenme seviyelerinin toplamı sıfıra, köklerinde ise atomların yükseltgenme seviyelerinin toplamı kökün yükünün değerine eşittir.