Adet Gecikmesi Nedir?
Kadınların çoğunda adet döngüsü adetin başladığı günden bir sonraki adet gününe kadar yaklaşık gün sürer Adet gecikmesinin kesin bir tanısı olmamakla beraber çok düzenli adet gören birinde 3 günlük bir gecikme gecikmiş adet kabul edilebileceği gibi adetleri 28 günde bir olan birisinin son adet tarihinden itibaren 38 gün geçmesi gecikmiş olarak kabul edilebilir. Adet döngüsü kadın üreme sisteminde oluşan, üremeyi mümkün kılan ve adetin ilk gününden sonraki adet sürecinin ilk gününe kadar süren doğal bir süreçtir. Adet gecikmesinin birçok farklı sebebi olabilir ve adet gecikmesi tanısı konulduktan sonra tedavi olunması önemlidir.
Adet Gecikmesi Belirtileri Nelerdir?
Adet döneminin gecikmesi ile bir veya daha fazla adet döneminin görülmemesine amenore denir. Birincil amenore 15 yaşına kadar bir kişinin adet görmemiş olmasına denir. Sekonder amenore ise normalde adet gören kadınların bir ya da daha fazla sayıda adet döngüsü görmemesidir. Amenore nedenine bağlı olarak vücutta bazı belirtiler oluşabilir. Adet gecikmesinin bazı belirtileri şunlardır:
- Baş ağrısı
- Pelvik ağrılar
- Akne
- Meme başı akıntısı
- Huzursuzluk gibi duygu durum değişiklikleri
- Yüzde ve vücutta aşırı kıl oluşumu
- Saç dökülmesi gibi belirtiler görülebilir.
Adet Gecikmesi Neden Olur?
Birkaç günlük adet gecikmesi normal olmakla birlikte adet döngüsünün uzun süreli gecikmesi altta yatan bazı nedenlere bağlı olabilir. Hamileliğin ilk belirtilerinden olan adet gecikmesinin bilinen diğer bazı nedenleri şunlardır:
Stres: Yüksek düzeyde olan stres sadece zihinsel sağlığını etkilemez. Fiziksel bazı semptomlara da neden olabilir. Günlük küçük stresler adet döneminizi genelde etkilemez. Ancak sevdiklerinizin ölümü, iş kaybı, düğün ve önemli sınavlarınız gibi hayatınızın önemli dönemleri hormon dengenizin bozulmasına neden olabilir. Bu durum adetinizin gecikmesine neden olabilir.
Aşırı diyet ve egzersiz: Sağlıklı bir diyet ve düzenli bir egzersiz sağlığınız için çok faydalı olabilir. Ancak diyetiniz ve yaptığınız egzersizlerde aşırıya kaçmanız adet döngünüzün gecikmesine neden olabilir. Hormon dengenizi korumak için yeterli kalori almanız önemlidir.
Polikistik over sendromu: Polikistik over sendromu yumurtalıklarda birçok kist oluşmasıdır ve yumurtlamayı olumsuz etkileyen bir hastalıktır. Bu durum hormon seviyesinin bozulmasına ve yumurtlamanın olmamasına neden olur. Yumurtlama olmayan kadınlarda adet gecikmesi oluşur.
İlaçlar: Kullanılan psikiyatrik ilaçlar, antidepresanlar, kanser, tansiyon ve alerji için kullanılan ilaçlar hormonal dengeyi bozduğundan adet gecikmesine neden olabilir.
Üreme organlarının eksikliği: Fetal gelişim sürecinde rahim, serviks ya da vajina gibi üreme sisteminin bazı kısımları eksik oluşabilir. Üreme sistemi tam oluşmayan kişilerde adet döngüsü de oluşmaz.
Vajinanın yapısal anormalliği: Vajinada bir tıkanıklık olması ya da uterus ve serviksten kan akışını önleyen bir zar varlığı adet kanamasını önleyebilir.
Kontraseptifler: Kontraseptif (doğum kontrol hapı) kullanan bazı kişilerde adet gecikmesi olabilir. Doğum kontrol haplarını bıraktıktan sonra bile bu durumun düzelmesi uzun zaman alabilir. Enjeksiyon yoluyla kullanılan ya da rahim içine implante edilen kontraseptifler de adet gecikmesine neden olabilir.
Diyabet: Kontrolsüz diyabetiniz varsa, kan şeker düzeyiniz ve hormonlarınız arasında oluşacak etkileşim adet döngünüzü bozabileceğinden, adet gecikmesine neden olabilir.
Tiroid sorunları: Hipotiroidizm ve hipertroidizm gibi tiroid hormonu bozuklukları adet döngünüzü olumsuz etkileyebilir. Tiroid vücudun sistemlerini düzenlemeye yardımcı hormonlar üretir, tiroid hormonunun seviyesi anormal düzeyde olursa adet gecikmeleri yaşayabilirsiniz.
Menopoz: Menopozun ilk dönemi olan perimenopoz sürecinde adetlerinizin sıklığı azalabilir. Adetlerin azalması östrojen hormonunun azalmasından kaynaklanır.
Hiperprolaktinemi: Prolaktin denilen protein hormonu kanınızda yüksek miktarda varsa adet gecikmesi oluşabilir.
Kilo sorunu: Kilonuzun fazla ya da az olması ve kilonuzdaki herhangi bir değişim adet döngünüzü olumsuz etkileyebilir. Kilo ve adet düzensizliği ile bağlantılı sağlık sorunları arasında anoreksiya ve bulimia gibi yeme bozuklukları yer alır.
Emzirme: Bebek doğumundan sonra adet görmeme süreciniz devam edebilir. Bu normal bir durumdur endişelenmenize gerek yoktur. Laktasyonel amenore denilen emzirme döneminde, hamilelik sürecinde seviyeleri artan östrojen ve progesteron hormonlarının normal seviyelere düşmesi biraz zaman alır. Tekrar adet görme süresi kişiden kişiye farklılık gösterir.
Adet gecikmesi Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Adet gecikmesi şikayetiyle doktora başvurduğunuzda doktorunuz öncelikle adet döngünüz ve tıbbi geçmişinizi soracaktır. Daha sonra pelvik muayene de dahil fizik muayene yapılacaktır. Teşhisi daha doğru koymak için kan testleri istenebilir ve pelvik ultrason ve histeroskopi işlemi ihtiyaca göre yapılabilir.
Adet Gecikmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kadınlarda adet döneminin gecikmesi istenmeyen strese ve huzursuzluk gibi duygu durum bozukluklarına neden olabilir. Bu nedenle adet gecikmesinin tedavi edilmesi önemlidir. Adet gecikmesi için yapılacak tedavi, adet döngüsü bozukluğunun sebebine göre yapılır. Hekiminiz tedavi seçeneklerini sunarken sağlık sorununuzun ciddiyetine, hangi tedaviyi tercih ettiğinize ve sağlık geçmişinize dikkat edecektir. Yapılacak bazı tedavi seçenekleri şunlardır:
- Hormonal doğum kontrol hapları: Miyomlar, endometriozis ya da diğer tıbbi durumların neden olduğu düzensiz adet döngülerini düzeltmek için hormonal doğum kontrol hapları tedavide etkilidir. Bunlar östrojen ve progestinden oluşan kombine doğum kontrol hapları ya da sadece progestin içeren haplar olarak verilebilir. Oral kontraseptifler dışında kontraseptif bantlar da tedavide kullanılabilir. Her iki çeşit kontraseptif de kanamanın durma nedenini düzeltmese bile düzensiz kanamaların tedavi edilmesinde oldukça etkilidir. Bu kontraseptif çeşitleri adet dönemlerini düzeltmeye ve adet sırasında oluşan pelvik ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Adet gecikmesini düzeltmek için sağlıklı beslenmeye, kan şekeri düzeyinin normal seviyede olmasına, yeterli kalori alımına, polikistik over sorunu olan kişilerin kilolarına dikkat etmesine, aşırı stres ve bedeni zorlayacak egzersizlerden kaçınmaya dikkat etmeniz önemlidir. Bu uyarılara dikkat etmeniz durumunda adet düzensizliği ve adet gecikmesi muhtemelen kendiliğinden düzelecektir.
- Yeme bozuklukları için danışmanlık ve beslenme tedavisi alınarak altta yatan nedene bağlı tedavi uygulanabilir.
Ne Zaman Doktora Görünmeli?
Adet düzensizliği ve gecikmesi çoğu zaman normal olsa da bazen ciddi sorunların habercisi olabilir. Adet düzensizliği ve adet gecikmesi için aşağıda belirtilen durumlarda doktora görünmeniz önemlidir:
- Şiddetli ağrı
- Ateş
- Anormal vajinal akıntı ya da koku
- Sebebi bilinmeyen kilo kaybı ya da kilo alımı
- Aşırı sivilce oluşması
- Meme sertleşmesi ya da meme başında akıntı olması
- Adetlerinizin sürekli bir haftadan uzun sürmesi.
Adet gecikmesinin birkaç gün sürmesi endişelenecek bir durum değildir. Ancak adet gecikmesi normalden çok uzun sürerse ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabilir. Böyle bir durum yaşamanız halinde bir sağlık kuruluşunda muayene olunuz, erken teşhis konulması sağlığınız açısından çok önemlidir.