Doğal özelliği bulunmayan ve laboratuvar ortamında kimyasal sentez yoluyla elde edilen gıda boyalarına " sentetik gıda boyası" denilmektedir. Sentetik gıda boyalarının, doğal gıda boyalarına tercih edilmesinde maliyet farkı etkili olmaktadır. Ayrıca ürüne daha yoğun renk verebilen bu maddeler; ışık, sıcaklık ve pH değişimlerinden daha kolay etkilenmektedir. Akademik olarak yapılan çalışmalarda sentetik gıda boyalarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri kanıtlanmıştır. Birçok sentetik boyanın kullanımı Avrupa'da yasaklanmıştır.
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 25/06/ tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: funduszeue.info
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki
Bugün Öğrendim ki
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın % okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
C. Çolak, et al. Yapay Renklendirici Nedir ve Sağlığımızı Nasıl Etkiler?. (24 Haziran ). Alındığı Tarih: 25 Haziran Alındığı Yer: funduszeue.info
Çolak, C., Sever, M. Ç. (, June 24). Yapay Renklendirici Nedir ve Sağlığımızı Nasıl Etkiler?. Evrim Ağacı. Retrieved June 25, from funduszeue.info
C. Çolak, et al. “Yapay Renklendirici Nedir ve Sağlığımızı Nasıl Etkiler?.” Edited by Meltem Çetin Sever. Evrim Ağacı, 24 Jun. , funduszeue.info
Çolak, Canberk. Sever, Meltem Çetin. “Yapay Renklendirici Nedir ve Sağlığımızı Nasıl Etkiler?.” Edited by Meltem Çetin Sever. Evrim Ağacı, June 24, funduszeue.info
'te bilimi Türkiye'nin her yanına götürmemize yardım etmek ister misiniz?
Bu yıl sayfamızda gezdiniz.
yılından beri Türkiye'de bilim iletişimini geliştirmek adına durmaksızın ter döküyoruz ve sizin gibi bilimseverlerin destekleri sayesinde Türkiye'nin en çok ziyaret edilen, en güvenilir, en büyük bilim arşivini yaratmaya devam ediyoruz. Sitemizde reklamlar görüyor olsanız da bunların bize getirisi önemsenmeyecek kadar az. Bizi ayakta tutan, Türkiye'deki bilimseverlerin gönüllü destekleri. Eğer yılında da Türkiye'de bilimi yeşertme çabalarımıza katkı sağlamak isterseniz, maddi destekçilerimiz arasına katılabilirsiniz. Hatta bu sayede sitemizi ve mobil uygulamamızı tamamen reklamsız bir şekilde kullanmanız mümkün olacak. Tek seferlik destek olun veya daha iyisi, aylık destekçilerimiz arasına şimdi katılın.
Kreosus (₺)YoutubePatreonDiğer Yöntemler
Evrim Ağacı
Türkiye'deki bilimseverlerin buluşma noktasına hoşgeldiniz!
Zaten Destekçiyim
Evrim Ağacı'ndaki ''food porn'' yazımızda da bahsetmiş olduğumuz görsel açlık kavramını etkileyen en önemli unsur yiyeceğin rengidir. Bu yüzden bir satış politikası olarak, yiyecekler kimyasal maddeler katılarak renklendirilmektedir.
Yapay Renklendirici Nedir?
Yiyeceklere renk veren bu kimyasal maddelere gıda boyası ya da yapay renklendirici denilmektedir. Laboratuvar ortamında şimdiye kadar, insan gözünün algılayabileceği her renkte gıda boyası üretilmiştir. Böylece yiyeceklerimiz çok farklı renklere sahip olup, albenisi daha yüksek olmaktadır.
Günümüzde yapay renklendiriciler temel olarak petrolden üretilmektedir. Petrolün kimyasal olarak işlenmesi ile farklı renklerde ve oldukça yoğun yapay renklendiriciler elde edilmektedir. Elde edilen gıda boyasının yoğun olması nedeni ile bir damla gıda boyası ile yüzlerce yiyecek istenilen renge getirilebilmektedir.
Pixabay
Günümüzde Kullanılan Yapay Renklendiriciler Nelerdir?
Dünya çapında birçok kimyasal işleme tesisinde her gün farklı gıda boyaları üretilmektedir. Buna bağlı olarak son 50 yıl içerisinde gıda boyası kullanımı % artmıştır. Ancak üretilen gıda boyalarının kullanımı konusunda her ülkenin kendi içinde yürüttüğü birtakım bürokratik süreçler rol oynamaktadır. Yani üretilen her gıda boyası her ülkede kullanılamamaktadır. Çünkü her ülkenin kendi sağlık bakanlığı ve kabul ettiği farklı beslenme otoriteleri vardır. Aşağıda, Avrupa Birliği ülkelerinde kullanılan gıda boyaları ürün kodlarıyla birlikte sıralanmıştır.
E Zerdeçal
E Riboflavinfosfat
E Tartrazin (sarı no.5)
E Kinolin sarısı
E Gün batımı sarısı
E Koşinil (kırmızı)
E Azorubin
E Amarant
E Ponso 4R (parlak kırmızı)
E Eritrosin (kırmızı no.3)
E Alura kırmızısı
E Patent mavisi
E İndigo karmin (mavi no.2)
E Parlak mavi
E Klorofil
E Klorofil-bakır kompleksi
E Yeşil S
E (a yalın karamel, b kaostik sülfit-karamel, c amonyak karamel, d sülfit-amonyak karamel)
E Parlak siyah
E Bitkisel karbon
E Kahverengi HT
E Alüminyum
E Gümüş
E Altın
E Litol Rubin BK
Bu gıda boyalarından sadece 6 tanesinin kullanımı, hem Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) hem de Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanmıştır. Bunlar;
E Eritrosin (kırmızı no.3)
E Alura kırmızısı
E Tartrazin (sarı no.5)
E Gün batımı sarısı
E Parlak mavi
E İndigo karmin (mavi no.2)'dir.
Pixabay
Yapay Renklendiriciler Zararlı mıdır?
Fazla sayıda üretildiklerinden ve kimya şirketlerinin birbirlerinden bağımsız olarak çalıştıklarından dolayı, çoğu renklendiricinin insan sağlığı üzerindeki etkileri tam olarak bilinememektedir. Test edilen bazı gıda boyalarının ise birçok sağlık sorunu ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Örneğin;
E İndigo karmin (mavi no.2): Farelerde beyin tümörü oluşumu ile ilişkilendirilmiştir.
E Yeşil no.2 (fast green): yılında yapılan bir çalışmada mesane kanseri ile ilişkilendirilmiştir.
E Gün batımı sarısı (sarı no.6): Alerjik reaksiyonlara neden olabileceği gibi, adrenal bezlerde ve böbreklerde tümör oluşumu ile ilişkilendirilmiştir.
E Eritrosin (kırmızı no.3): yılında tiroid tümörleri ile ilişkilendirildiği için, yılından itibaren Norveç ve Amerika'da kullanımı yasaklanmıştır.
Yapay renklendiriciler petrolden üretildikleri için, özellikle alura kırmızısı (kırmızı no), tartrazin (sarı no.5) ve gün batımı sarısı (sarı no.6) adlı renklendiricilerde insan vücudunda kanserojen etki yapan benzidin adlı molekül bulunmuştur.
Reklamsız Deneyim
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %% reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır. Kreosus Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık Daha fazla göster
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, % reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
Kreosus
Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
Patreon
Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTube
YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra saat alabilmektedir.
Diğer Platformlar
Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!
Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Destek Ol
Yapay Renklendiriciler Çocuklarda Hiperaktiviteye Neden Olur mu?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB); akademik, sosyal ve psikiyatrik sorunlara yol açabilen ve olumsuz etkileri yaşam boyunca sürebilen bir hastalıktır. Toplumlarda görülme oranı %5 ile %7 arasında değişmektedir. Çocuklukta başladığı zaman, % oranında yetişkinlikte de görülmektedir.
İlk defa yılında bir klinik pediyatristin yaptığı çalışmalar sonucu, yapay renklendiricilerin DEHB hastalığına yol açabileceği düşünülmüştür. Bunun sonucunda doktorlar çocuklara tedavi olarak eleminasyon diyeti uygulamıştır. Eleminasyon diyeti, vücutta herhangi bir reaksiyona neden olan besini tespit edebilmek için kontrollü olarak kişinin diyetinden bazı besinlerin çıkarılmasına dayanan bir diyettir. Eleminasyon diyeti uygulandıktan sonra yapılan birkaç çalışmada, besinlerdeki yapay renklendiricilerin hiperaktivite bozukluğu ile ilişkili olabileceği görülmüştür.
Başka bir çalışmada ise DEHB hastalığına sahip çocukların diyetlerindeki yapay renklendiricili ve koruyucu katkı maddeli yiyecekleri çıkarılmış ve sonuç olarak hiperaktivite semptomlarının çocukların %73'ünde azaldığı görülmüştür.
Pixabay
Sonuç
Yapay renklendiricilerin sağlığımızı olumsuz yönde etkilediğine dair birçok kanıt bulunmuştur ve bu maddelerin etkileri üzerine çalışmalar devam etmektedir. Özellikle tartrazin (sarı no.5) adlı renklendiricinin çocuklarda sinirlilik, depresyon, uyku bozukluğu ve hiperaktivite bozukluğuna yol açtığı görülmüştür. Bazı ülkeler bu konuda önlemlerini almaya başlamıştır; yılında İngiltere hükümeti, gıda üreticilerine alternatif renklendiriciler bulmaları yönünde teşvik paketleri sunmuştur. Yine İngiltere'de yılında, yapay renklendirici içeren yiyeceklerin etiketlerine, bu maddeleri içerdiğine dair uyarı etiketi eklenmesi zorunlu hale getirilmiştir.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
Kaynaklar ve İleri Okuma
B. Bell. Food Dyes: Harmless Or Harmful?. (7 Ocak ). Alındığı Tarih: 22 Haziran Alındığı Yer: Healthline kaynağı değiştir]
Gıda boyalarının gruplandırılması
Sertifikalı ve sertifikasız adı altında 2 grupta toplanan gıda boylarının yasal tanımı ve gruplandırılması yapılmıştır.
Sertifikalı gıda katkılarının hepsi yapay (sentetik) kaynaklı olup, kendi içinde boyalar ve boyarmaddeler yani pigmentler olarak ikiye ayrılmıştır. Boyalar suda çözünürken, boyarmaddeler yani pigmentler ise suda çözünmemektedirler.
Sertifikasız gıda katkı maddelerinin tümü doğal kaynaklı olma özelliğini taşımaktadır. Bu maddeler yılında "ABD Gıda- İlaç ve Kozmetik Yasası'nda" yapılan düzenleme ile sertifikalı boya listesinden çıkarılarak, öncelikli ve sürekli kullanım özelliği önde olan listeye alınmıştır.[9]
Gıdalarda kullanılan sertifikasız gıda- renk maddelerinin süreklilik listesi[değiştir
nest...