Bireysel Emeklilikte Biriken Paranın Zekatı

1- Bireysel Emeklilik Sisteminde (BES) biriken paranın zekatı var mı? Ana para ve kârın tamamından mı yoksa sadece kârından mı zekat verilir?
2- Devlet katkısına da zekat gerekir mi?
3- Bireysel Emeklilik faizci kurumda ise zekatı nasıl hesaplanır, faiz kısmının da zekatı olur mu, faiz kısmı ne yapılmalı?

Değerli kardeşimiz,

1. Hesabınıza geçen (size ait olarak kaydedilen) paranın kırkta birini zekat olarak vermeniz gerekir. Çünkü bu para sizin için ticari sermaye gibidir.

2. Devlet katkısı için, belli süresi geçip de istendiği zaman parayı çekmek mümkün hale geldiğinde, ondan da zekat verilir.

3. Faizin zekatının değil, tamamının yoksula veya hayır kurumuna verilmesi gerekir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

Hocam, bir de bireysel emeklilikte biriken paraya zekat düşer mi? elif

*******

Değerli kardeşim;

Bu hususta Diyanet'e sorulan bir soru ve cevabını aynen paylaşmak isterim. Şöyle:

Soru: Bireysel Emeklilik ve Zekat] Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) 56 yaşında paranızı almak için biriktirdiğiniz bir yatırımdır. Sorumdan önce size kısaca sistemi anlatmak istiyorum. Yatırdığınız katkı için devlet de %25 sizin hesabınıza ek katkıda bulunuyor ama [0-3] yıl içinde çıkarsanız bu katkıyı vermiyor. [3-6] yıl içinde çıkarsanız ek katkının %15i, [6-10] yıl içinde çıkarsanız ek katkının %35i, [10 yıl - 56 yaş] içinde çıkarsanız ek katkının %60’ı, [10 yıl ve 56 yaş] içinde çıkarsanız ek katkının %100’ünü alıyorsunuz. Benzer şekilde erken çıkanlardan fazla stopaj vergisi ve erken çıkış kesintisi alınıyor. Şunu sormak istiyorum; diyelim ki, aylık 1.000 TL’den 1 yılda 12.000 TL BES’e yatırdım ve devlet de bana 3.000 TL katkı yaptı. Biriken 15.000’nin ne kadarını zekat olarak vermeliyim? 15.000/40=375 TL ediyor ama ben bu parayı henüz hak etmemiş oluyorum. Çünkü 1 yıl sonunda BES’deki paramı almak istersem, Devlet 3.000 TLyi geri alıyor, 750 TL de erken çıkış aidatı alınıyor ve elime 11.250 TL geçiyor. 11.250/40=281,25 TL. 375 TL mi yoksa 281.25 TL mi zekat vermem gerekiyor? Arada çok büyük fark yok ancak yıllar geçtikçe param artacağı için ayrım önem arz edecek.
Saygılarımla.
 
Cevabı: Sorunuzun iki yönü bulunmaktadır:

1. Bireysel emeklilik hesabında biriken paranın zekat durumu: Bireysel emeklilik dışında başka bir sosyal güvence yoksa, bu sandıkta (Bireysel emeklilik sandığında) birikmiş olan paralara zekat gerekmez. Çünkü bu para sosyal güvenliği sağlamakla ilgili olduğu için asli ihtiyaçtan sayılır. Sosyal güvencesi olduğu halde, bireysel emeklilik için hesapta biriken paralar -tek başına veya diğer birikimlerinizle birlikte- nisap miktarına ulaşmışsa zekata tabi
olurlar.

2. Bireysel emekliliğin caiz olup olmadığı hususuna gelince; bu sorunuzun da iki yönü bulunmaktadır;

a) Kâr payı esasına dayalı olarak çalışan birikimli hayat sigortası ile bireysel emeklilik tasarruf ve yatırım sistemi, yatırılan primler dinen helal olan alanlarda değerlendirilmesi durumunda caizdir. Aksi takdirde caiz değildir. Buna göre, yatırılan primlerin tamamı veya bir kısmı faizli devlet tahvili, bono, repo ve alım satımı haram olan mallar üzerinde ticaret yapmak gibi dinen helal olmayan alanlarda değerlendirilen birikimli hayat sigortası ile bireysel emeklilik sistemi caiz değildir.

b) Bir devletin vatandaşlarına bireysel emeklilik sisteminin yaygınlaşması için bir miktar para vermesi faiz kapsamına girmez. Zira faizin tanımı şöyledir: Faiz, borç verilen bir parayı belli bir süre sonunda belirli bir fazlalıkla yahut borç ilişkisinden doğan ve süresinde ödenmeyen bir alacağa ek vade tanıyıp bu süreye karşılık onu fazlalıkla geri almanın veya bu şekilde alınan fazlalığın adıdır. İslam'da faiz, kesin olarak haram kılınmıştır. Bir zaruret bulunmadıkça faiz almak da vermek de caiz değildir. Bu itibarla devletin vatandaşına bireysel emeklilik hesabında %25 oranında verdiği fazlalık faiz değildir, ancak gerek vatandaşın prim olarak yatırdığı paralar gerekse devletin verdiği fazlalık eğer faize bulaştırılmadan dinen helal olan alanlarda çalıştırılarak kârdan veya zarardan pay dağıtılırsa caiz olur. Eğer bireysel emeklilik hesabında toplanan paraların tamamı veya bir kısmı faizli devlet tahvili, bono, repo ve alım satımı haram olan mallar üzerinde ticaret yapmak gibi dinen helal olmayan alanlarda değerlendirilen birikimli hayat sigortası ile bireysel emeklilik sistemi caiz olmaz.

Cevab: İslâmiyette mülkiyet hakkı masundur (dokunulmazdır). Âyet-i kerimede buyuruluyor ki: “Herkes için çalıştığı kadarı vardır”. İnsanlar günaha girmeden, hak yemeden dilediği kadar kazanır; haram işlemeden dilediği gibi de harcar. Buna kimse karışamaz. Zengin olmak, mal kazanmak, refah içinde yaşamak suç değildir. İbrahim aleyhisselâmın yalnızca koyunlarının iki vâdiyi doldurduğu bilinir. Kur’an-ı kerimde mal için hayır tabiri kullanılır. Davud ve Süleyman aleyhisselâmın zenginliği malumdur. Hazret-i Peygamber, fakirliği tercih etmiştir. Esasında çok zengindi. Ganimetlerin beşte birinin beşte biri ona aitti. Hazret-i Hasan ve Hüseyin de çok zengindi. Eshab-ı kiram içinde servet sahibi olanlar çoktu. Abdurrahman bin Avf’ın zenginliği meşhurdur. Vefat ettiğinde malının üçte birini vasiyet etmiş, kalanından dört hanımından her birine 32’de 1 miras hissesinin karşılığı olarak 83 bin dinar altın düşmüştü. Hazret-i Peygamber, “Zekâtı verilen mal kenz değildir” buyurarak altın ve gümüşü yığıp Allah yolunda harcamamayı kötüleyen âyet-i kerimeyi tefsir etmiştir. Ebu Zer, kenz âyetini ictihadıyla farklı tefsir ederek icmadan ayrıldı. Marjinal görüşü sebebiyle o zamanki Müslüman cemiyetinde kendisine taraftar bulamadı. Ayrı bir yerde tek başına yaşadı.
Kur’an-ı kerimde mealen “İhtiyacından fazlasını ver!” buyuruluyor (Bakara: 219). Bu âyet-i kerime, “İhtiyacın olanı verme!” manasına gelmektedir. İhtiyacından fazlasını vermek lazım değildir. “Eli sıkı olma; büsbütün eli açık da olma. Sonra kınanır, (kaybettiklerinin) hasretini çeker durursun” mealindeki ayet-i kerime (İsrâ: 29) de bu istikamettedir.
Yine Kur’an-ı kerimde geçen “Altın ve gümüşü kenz yapıp (yığıp) Allah oylunda harcamayanların vay hâline” hükmü, farz olan zekâtını vermeyip yığanalrı kötülüyor.
Sahabe arasında mülkiyet ve servet hususunda Ebu Zer’in farklı görüşte olduğu bilinir. Bu görüşüyle icmâya muhalefet etmiş; ama içtihadından dolayı da kınanmamıştır. Kendi inancına göre yaşamıştır. “İslâmî sosyalizm” diyenler hep bunu misal gösteriyor ise de, bu, bâtıldır.
Kur’an-ı kerime göre, herkes için çalıştığının karşılığı vardır. İslâmiyet, istihsalde hür teşebbüs ve serbest mülkiyeti; gelirin ferdlere dağılışında ise sosyal adaleti esas almıştır. Bu cihetiyle liberal ekonomiden ayrılır. Sosyalist ekonomiye ise hiç yaklaşmaz.
Zenginlik suç değildir. Dünyayı kalbine sokmak, yani Allah’ı unutmak, malıyla günah işlemek suçtur. Bu ise fakirlerde bile olabilir. İki keçisi olanın kalbinde bu iki keçi varsa, kötü yoldadır. Çok zengin eğer kalbine sokmamışsa iyi yoldadır. Böyle olmakla beraber, mübahların fazlasından kaçınmak, mütevazı yaşamak, ihtiyacı fazlasını Allah yolunda dağıtmak iyidir, övülmüştür; ama farz kılınmamıştır. Kenz ayetinin ne manaya geldiği tefsirlerde açık anlatılıyor. Gizli değildir. Asırlarca Müslümanların doğru anlayıp üzerinde ittifak ettiği bir meseleyi, yeni bir şeyler keşfetmiş gibi kurcalamak bence mânâsızdır.
7 yıldızlı otel maskaralığı bambaşka bir şeydir. Bir kere İslâmiyet kadınların böyle erkeklere karışarak eğlenmesini tasvip etmiyor. Ziynetlerini göstermesini, makyaj ve kokuyla sokağa çıkmasını, kadınlara bile belli yerlerini açmasını yasaklıyor. Yine dinin müzik hususundaki tavrı bellidir. Çalgılı ilahî, dine uygun değildir. Eğlence ile ibâdetin birbirine karıştırılması, hadis-i şerif ile yasaklanmıştır. Yani bunun israf olup olmadığına gelesiye daha nice felaketleri vardır. İşçi ile anlaşılan ücret verilir. Fazlasına hak sahibi değildir. Ama borcunu hemen vermek lazımdır. Allah ihsan sahiplerini sever. Ecdadımız ölçerken verirken biraz fazla vermeyi tercih etmiş. Padişahlar bile mütevazı yaşamayı tercih etmiştir. Lüks içinde yaşamak çoğunlukla bir kompleksin neticesidir. Ama konforlu yaşayana, kazancı gayrımeşru değilse, yanlış yapıyor denemez. Hazret-i Peygamber’in kıymetli elbiseler giydiği malumdur. İmam Ebu Hanife tüccardı. Zengindi. 4000 dirhem kıymetinde elbise giyerdi. Çünki insanların dış görünüşe ehemmiyet verdiğini biliyordu. Müslümanlığın vakarını korumak için böyle yapardı. Bugün de Müslümanların iyi yaşaması, dinlerinin vakar ve haysiyetini korumak içinse iyidir, güzeldir. Din düşmanlarına nisbet olur. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: “Allah, bir kuluna nimet verirse, eserini üzerinde görmeyi sever”. Zengin adamın basit yaşaması da hoş değildir, mürüvvetsizliktir, dine zarar verir. “İslâmiyet bir lokma bir hırka felsefesini savunuyor” diyenlere prim verilmiş olur.

17 Şubat 2012 Cuma