Katalizör Nedir Araba

Katalitik Konvertör Ne İşe Yarar?

°C arası sıcaklıkta çalışabilen katalitik konvertör, motordaki yanma sonucu oluşan gazlar nedeniyle oluşabilecek zararlı etkilerin mümkün olan en üst düzeyde azaltılması görevini üstleniyor. Kimi zaman katalitik dönüştürücü veya oksidasyon katalizörü adlarıyla da anılan bu parça, hava-yakıt karışımının yanması sonucu ortaya çıkan karbonmonoksit, hidrokarbon, azot oksit kaynaklı kirli sis bulutu ve asit yağmuru oluşumu gibi sorunların önüne geçilmesine katkı sağlıyor. Böylece çevrenin ve insan sağlığının korunması adına önemli bir adım atılmış oluyor. Günümüzde katalitik konvertöre, hem dizel hem de benzinli otomobillerde yer veriliyor. Benzinli motorlarda üç yollu, dizel yakıtla çalışanlarda iki yollu dönüştürücü tercih ediliyor. Parçanın reaksiyona girebildiği gaz sayısı, isim farklılığının meydana gelmesindeki en önemli etken olarak öne çıkıyor. Üç yollu katalitik konvertör; karbonmonoksit, hidrokarbonlar ve azot oksitleri zararsız hale getiriyor. İki yollu konvertörler ise yalnızca karbonmonoksit ve hidrokarbonlar ile etkileşime giriyor.

Katalitik Konvertör Temizliği Nasıl Yapılır?

Katalitik konvertör, seramik kaplı dış çeper ve platinyum, paladyum, rodyum gibi materyallerden üretilmiş petek şeklindeki dış kısımdan oluşuyor. Zararlı gazların önce redüksiyon, sonrasında ise oksidasyon işlemlerine tabi tutularak karbondioksit ve suya çevrilmesini sağlayan bu parça, normal şartlar altında 80 bin kilometreye kadar kullanılabiliyor. Ancak motorun düşük devirde çalıştırılması ya da düşük kaliteli yakıt kullanımı nedeniyle dönüştürücünün gözenekleri tıkanarak sağlıklı biçimde filtre görevini yerine getirmesi imkânsız hale gelebiliyor. Gözeneklerin tıkanması sonucunda gündeme gelen katalitik konvertör temizliği için izleyebileceğiniz iki yöntem bulunuyor. Bu yöntemlerin ilki olan kimyasal temizleyici kullanımını dilerseniz kendiniz de kolaylıkla yapabilirsiniz. Zamanınızın bir bölümünü bu işe ayırmak istemezseniz, yetkili servisten yardım almayı düşünebilirsiniz. Ancak solüsyon kullanımı, parçanın %’e varan oranlarda eski performansını yakalamasına imkân tanısa da bu etki genelde kısa süreli oluyor. Dolayısıyla belirli bir zaman geçtikten sonra motorda yeniden performans düşüşleri gözlemlenebiliyor.

Kimyasal temizleyicinin kısa süreli etkisi yerine daha kalıcı bir çözüm yolu arayan araç sahipleri için en mantıklı seçenek olarak katalitik konvertör değişimi öne çıkıyor. Bu işlem için doğrudan aracınızın periyodik bakımını yaptırdığınız yetkili servisten destek alabilirsiniz.

Katalitik Konvertör Arızalı İse Ne Yapmak Gerekir?

Otomobilin kullanım sıklığı gibi koşullara bağlı tıkanma dışında da katalitik konvertörde farklı sorunlar baş gösterebiliyor. Örneğin motorun yağ yakması, tıpkı kalitesiz yakıt kullanımında olduğu gibi gözeneklerin çeşitli partiküllerle dolmasına neden oluyor. Motor ateşleme sistemi ve oksijen sensörü arızaları, konvertörün kullanım süresinin dramatik biçimde azalmasına yol açıyor. Bu etmenlere ek olarak motoru yüksek devirlerde zorladığınız takdirde seramik dış çeperin aşırı derecede ısınarak yapısal bütünlüğünün bozulması durumu ile karşılaşabilirsiniz. Kullanım tarzı ve motorun diğer kısımlarındaki arızalar kadar yol şartları da katalitik konvertöre zarar verebiliyor. Örneğin binek araçla engebeli bir yola girmek, dönüştürücünün darbe alma ihtimalini bariz oranda artırıyor.

Katalitik konvertörde ne gibi sorunlar olduğunu, yanan arıza ışığını otomobilinizin kullanım kılavuzundaki bilgilerle karşılaştırarak kolayca belirleyebilirsiniz. Böyle bir durumla karşılaştığınızda zaman kaybetmeden yetkili servisle iletişim kurarsanız, katalitik konvertör tamiri konusunda en doğru çözümleri elde etmiş olursunuz.

Günümüzde çevreye ve insan sağlığına zararlı etmenlerin başında egzoz gazları geliyor. Her geçen gün daha fazla otomobilin trafiğe çıkması sonucunda olumsuz etkileri katlanarak artan bu zararlı gazların doğaya salınımı ile ilgili tüm dünyada zorunlu kısıtlamalar gündeme geliyor. Bu doğrultuda otomotiv firmaları, ürettikleri araçlara katalitik konvertör gibi parçalar ekleyerek yasalar çerçevesinde belirlenen emisyon sınırlarının altında kalmaya çalışıyor.

Katalitik Konvertör Ne İşe Yarıyor?

Katalitik dönüştürücü, yakıtın yanması sonucu ortaya çıkan bazı gazların aracın egzozundan dışarı atılmadan önce zararlı etkilerinin mümkün olduğunca minimalize edilmesini sağlıyor. Hava-yakıt karışımı, motorda yandıktan sonra suya, karbondioksite, karbon monoksite, azot oksite ve hidrokarbona dönüşüyor. Yanma ile ortaya çıkan gazlardan karbon monoksit, azot oksit ve hidrokarbon dönüştürücüde çeşitli reaksiyonlara giriyor. Bu sayede kirli sis bulutları ve asit yağmurları başta olmak üzere hem insan sağlığı hem de çevre üzerinde yıkıcı etkiler bırakabilen birçok olumsuzluğun önüne geçilebiliyor.

Otomotiv sektöründe ağırlıklı olarak benzinli araçlarda kullanılan katalitik konvertörün dış kısmında, seramik kaplama bulunuyor. Petek şeklinde tasarlanmış iç bölüm ise platinyum, paladyum ve rodyum gibi malzemelerden üretiliyor. Sırasıyla redüksiyon ve oksidasyon işlemlerini gerçekleştiren dönüştürücü, ila °C arası sıcaklıkta çalışabiliyor. Redüksiyon sırasında azot oksit parçalanarak zararsız hale geliyor. Oksidasyon işleminde ise karbon monoksite oksijen ilave edilerek karbondioksite dönüşmesi sağlanıyor. Bu aşamada ayrıca yanmamış haldeki hidrokarbonlar, karbondioksite ve suya çevriliyor. Bir katalitik dönüştürücü, normal şartlar altında yaklaşık 80 bin kilometre kullanılabiliyor.

Sık Karşılaşılan Katalitik Konvertör Arızaları

Katalitik dönüştürücülerde en sık görülen arızaların başında, filtre gözeneklerinin tıkanması sorunu geliyor. Bu durum, otomobilin tasarruf amaçlı olarak sürekli düşük devirde kullanımı ile ortaya çıkıyor. Motorun düşük devirde çalışması, monolit gözeneklerin tıkanmasına ve dolayısıyla filtrenin görevini yerine getirememesine yol açıyor. Tıkanmaya ayrıca düşük kaliteli yakıt kullanımı da sebep olabiliyor. Özellikle yağ katkı oranı yüksek yakıtların tercih edilmesi neticesinde belirli bir süre sonra dönüştürücünün yüzeyi atık maddeler ile kaplanıyor. Gözenekleri kapanan filtre, zararlı gazları bünyesinde gerektiği gibi dönüştüremiyor.

Kimi zaman motor kaynaklı katalitik konvertör arızaları da görülebiliyor. Bu tarz arızalara, dönüştürücünün içerisine yanmamış yakıtın kaçması sebep oluyor. Egzoz gazının sıcaklığı ile tutuşan yakıt, yüksek sıcaklığın ortaya çıkmasıyla konvertördeki monoliti eritiyor. Parçanın kullanım ömrünü bariz şekilde azaltan bu soruna, solvent katkı oranı yüksek yakıtların kullanıldığı araçlarda daha sık rastlanıyor.

Tıkanan katalitik dönüştürücüler çoğu zaman kimyasal temizleyiciler kullanılarak kısa sürede temizlenebiliyor. Erime kaynaklı arızalarda ise konvertörü yenisi ile değiştirmek gerekiyor.