Memurlukta Kademe Ilerlemesi

Bu makale hakem değerlendirmesine tabi tutulmaksızın Uzman Görüşü niteliğindedir!

6111 sayılı bazı alacakların yeniden yapılandırılması ile sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanunu ve diğer bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılması hakkında kanun 100 üncü maddesinde Aşağıdaki gibi Kademe İlerlemesinin Son sekiz yıl içinde disiplin cezası almayan memurlara bir kademe ilerlemesi uygulanacağı hükmü getirilmiştir. Sicil uygulamalarının bazı olumsuz sonuçları vardı sicilin kalkması, iyi bir uygulama fakat 6 yıllık sicil notu uygulamasının kaldırılıp yerine 8 yıl getirilmesi eski uygulamaya göre kazanılmış hakkı olan memurların, aleyhine bir uygulama ile sonuçlanacaktır. Bu yazımda bu konuya değineceğim.

İlgili madde aşağıdaki gibidir.

Madde 100- 657 sayılı Kanununun64 üncü maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Kademe ve kademe ilerlemesi:

Madde 64- Kademe; derece içinde, görevin önemi veya sorumluluğu artmadan, memurun aylığındaki ilerlemedir.

Memurun kademe ilerlemesinin yapılabilmesi için bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olması ve bulunduğu derecede ilerleyebileceği bir kademenin bulunması şartları aranır.

72 nci madde gereğince belirli bir süre görev yapmak üzere, mecburî olarak sürekli görevle atanan memurlardan kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde bulunanlara, bu yörelerde fiilen çalışmak suretiyle geçirilen her iki yıl için bir kademe ilerlemesidaha verilir. Yıllık izinde geçirilen süreler fiilen çalışılmış sayılır. İki yıldan az süreler dikkate alınmaz.

Son sekiz yıl içinde herhangi bir disiplin cezası almayan memurlara, aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır.

Bu maddede belirtilen şartları haiz her sınıf ve derecedeki memurlar, hak kazandıkları tarihten geçerli olmak üzere ve başkaca bir işleme gerek kalmaksızın bir ileri kademeye ilerlemiş sayılırlar.

Kademe ilerlemesi ile ilgili onay mercii atamaya yetkili amirdir. Onay mercileri kademe ilerlemeleri ile ilgili yetkilerini devredebilirler.

Kademe ilerlemesine hak kazanamayan memurlar, kurumlarınca her ay alınacak toplu onaylarla belirlenir. Kademe ilerlemesi yapmış sayılanlardan ilerlemeye müstahak olmadıkları sonradan tespit edilenlerin kademe ilerlemeleri, ilerlemiş sayıldıkları tarihten geçerli olmak üzere iptal edilir.”

Denilmektedir. Yine aynı kanunun 116 maddesinde 657 sayılı kanundaki sicil kalktığı için kademe ilerlemesi için, geçiş hükümleri getirilmektedir. Fakat getirilen bu geçiş hükümleri memur açısından, hak kayıplarına neden olmaktadır. Şöyle ki önce kanun maddesine bakalım,

Madde 116- 657 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"Geçiş hükümleri:

Geçici Madde 36- A) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tutulmakta olan sicil dosyaları, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen beşinci yılın sonuna kadar muhafaza edilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce olumsuz sicil almış olan memurların itirazları ve bu itirazların sonuçlandırılması hakkında, 657 sayılı Kanunun bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla değiştirilen veya yürürlükten kaldırılan sicile ilişkin hükümleri uygulanır.

B) Bu maddenin yayımı tarihinden önceki son altı yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlardan 37 nci maddede yer alan bir üst dereceye yükseltme uygulamasından yararlanmamış olanlar hakkında, bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla değiştirilen 37 nci maddenin değişiklikten önceki hükmü uygulanır. Bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla değiştirilen 37 nci maddede yer alan sekiz yıllık süre, ilk sekiz yıllık dönem için, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki;

a) Son beş yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için üç yıl,

b) Son dört yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için dört yıl,

c) Son üç yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için beş yıl,

d) Son iki yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için altı yıl,

e) Son sicil notu doksan ve daha yukarı olanlar için yedi yıl,

olarak uygulanır.

C) Bu maddenin yayımı tarihinden önceki son altı yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlardan bir kademe ilerlemesi uygulamasından yararlanmamış olanlar hakkında, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla değiştirilen 64 üncü maddenin ikinci fıkrasının değişiklikten önceki hükmü uygulanır. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla değiştirilen 64 üncü maddenin dördüncü fıkrasında yer alan sekiz yıllık süre, ilk sekiz yıllık dönem için, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki;

a) Son beş yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için üç yıl,

b) Son dört yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için dört yıl,

c) Son üç yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için beş yıl,

d) Son iki yıllık sicil notu ortalaması doksan ve daha yukarı olanlar için altı yıl,

e) Son sicil notu doksan ve daha yukarı olanlar için yedi yıl,

olarak uygulanır.

D) 657 sayılı Kanunun bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla değiştirilen hükümleri gereğince, ilgililere geriye dönük olarak herhangi bir şekilde malî ve sosyal hak sağlanamaz ve hiçbir şekilde ödeme yapılmaz.

Hükmü getirmektedir. Bu şekliyle olayımızı bir örnek senaryo ile açıklayacak olursak 2010 yılı itibariyle 3/2 sinde olan bir memuru ele alalım bu memur, aynı zamanda son 5 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve üzeri olsun.

kanun koyucu 5 yıldır 90 ve üzeri not alan arkadaşlara şöyle bir haksızlık yapıyor ;

Mesala 5 yıl üst üste 90 ve yukarı sicil notu olan birisi eski uygulamaya göre (6 yıllık sicil notu ort. 90 ve üzeri olan memura 1 kademe ilerlemesi) 1 yıl sonra yani bu yılın bitiminde 6 yıllık sicil notu ortalaması 90 olsaydı, 1 kademe ilerlemesi alacaktı. 

Bu durumdaki memura diyor ki; Kanun koyucu 3 yıl daha bekleceksin ve disiplin cezası da almayacaksın, o zaman 1 kademe ilerleyebilirsin . bu kişinin 2 yıl kaybı var.

Örnek senaryo : Örnek olarak maliyede Muhasebe Uzmanı 3/2 sinde olan bir kişi bu yıl 1 kademe (normal kademesini ) alacak 3/3 olacak 2012 de; 6 yıllık sicil notu ortalamasından 1 kademe  alıp, ocak ayında 2/1 ine düşecek, fon tazminatı artışından 5 puan; 5 puan da 115+(5) =120 özel hizmet tazminatından olmak üzere +20 denetim = 140 olacak (5 puan da burdan alacak), 500 puan da ek göstergesi artacak. toplam da maaşında bugünkü katsayıya göre 70,00 TL. artış olacaktır, 

Diğer türlü bu kişi ; 2011 de normal kademesini alacak 3/3 olacak, Bu kişinin 2012'nin  kasımında terfi ettiğini varsayalım kişi 2012 kasımına kadar bekleyecektir. 11 aylık kaybı olacaktır. 2012 kasımında 2/1 kademesine gelecektir. Bu noktada, 2012 kasımında bu kişi diğer yılın normal terfisini de alıp 2/2 si olacaktı. daha erken terfi edecekti. bana göre bu düzenleme hak kayıplarına yol açıyor. 

Yeni Düzenleme ile bu kişi terfisini 5+3 yıl hesabıyla 2011+2012+2013 sonunda 2014 alacak  3/3--2/1-2/2- 2/3 2014 (5+3=8.nci yılsonunda 1 kademe ilerlemesi alacak)  1/1 nci kademesine gelecek.

657 sayılı kanunun eski hükmüne göre (6 yıllık sicil notu ort. 90) olsaydı   2011 de 3/3 üncü kademesini alacak (normal kademe) 2012 yılının ocak ayında (6 yıllık sicil notu ort. 90 ve üzeri olsaydı. 1 kademe alacak)  2/1 nci kademesine ilerleyecek, (Kasımda alacağı terfiyi Ocak ayında alarak 11 ay erken terfi edecekti)

-- 2012 /Kasım ayı normal terfi 2/2 kademesine gelecek,  2013/Kasım -- 2/3'ü olacak

-- 2014 /Kasımında -- 1/1 nci kademesine gelmiş olacak,

görüldüğü üzere, 2012 den itibaren 2014 ocak a kadar memurlar için hak kaybı söz konusudur. Bu konuda, kanun hükmü Anayasanın eşitlik ilkesine aykırıdır. Çünkü bu yıl 6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve üzeri olup 1 kademe ilerlemesi alanlar için  sorun olmayacak, Alamayanlar için sıkıntı olacaktır. bu da eşitliğe aykırıdır. konuyla ilgili  gerekli girişimlerin yapılması gerekmektedir

Çözüm Önerisi : Eğer kanun koyucu bu düzenlemeyi 657 Sayılı Kanundaki gibi 6 yıl üzerinden değerlendirseydi, Sekiz yıl yerine SON ALTI YIL İÇİNDE DİSİPLİN CEZASI ALMAYAN memurlara BİR KADEME ilerlemesi uygulanır şeklinde çıksaydı. geçiş hükümleri de buna göre yapılsaydı. yani son 5 yıl sicil notu ortalaması 90 ve üzeri olan bir memur bir yıl disiplin cezası almadan geçirdiğinde, diğer yıl kademe ilerlemesinden faydalansaydı. hiçbir sıkıntı olmayacaktı. bu şekliyle kanun hak kayıplarına açıktır. bence mahkemeye gidenler kazanacaktır. Daha yolun başında iken bu düzenlemenin yapılması gerekmektedir.. İlgililere duyrulur.

Memurlar genel olarak her yıl kademe ilerlemesi her üç yılda bir ise derece yükselmesi yapmaktadır. Kademe ilerlemesinde ve derece yükselmesinde kural olarak göreve başlama tarihleri esas alınmaktadır. Hizmette bir yılını dolduran personel bulunduğu derecede bir ileri kademeye ilerlemekte, bulunduğu derecede üç yılını tamamlayan personel ise bir üst dereceye yükseltilmektedir. Ancak aynı tarihte göreve başlayan memurların kademe ve derece terfi tarihlerinin 657 sayılı Kanundaki özel hükümler sebebiyle farklılık gösterdiği durumlar oluşabilmekte, kurumların özlük birimlerince memurların terfi tarihlerinin tek tek takip edilmesi zorunluluğu ortaya çıkmaktadır.

Devlet Memurları Kanununun 64. maddesine göre kademe ilerlemesine hak kazanan her sınıf ve derecedeki memurlar, hak kazandıkları tarihten geçerli olmak üzere ve başkaca bir işleme gerek kalmaksızın bir ileri kademeye ilerlemiş sayılmakta, kademe ilerlemesine hak kazanamayan memurlar, kurumlarınca her ay alınacak toplu onaylarla belirlenmekte, kademe ilerlemesi yapmış sayılanlardan ilerlemeye müstahak olmadıkları sonradan tespit edilenlerin kademe ilerlemeleri, ilerlemiş sayıldıkları tarihten geçerli olmak üzere iptal edilmektedir.

657 sayılı Kanunun 68. maddesinde ise derece yükselmesi için;
a) Üst derecelerden boş bir kadronun bulunması,
b) Derecesi içinde en az 3 yıl ve bu derecenin 3. kademesinde 1 yıl bulunmuş,
c) Kadronun tahsis edildiği görev için öngörülen nitelikleri elde etmiş,
olması şartları aranmaktadır.

Aynı tarihte göreve başladıkları halde kademe ve derece terfi tarihlerinin farklı olmasının sebepleri nelerdir?

Devlet memurlarının memuriyete atanmadan önce yaptıkları bazı işler kısmen veya tamamen memuriyette geçmiş gibi sayılmaktadır. Bu şekilde sayılacak süreler genel olarak 657 sayılı Kanunun 36/C maddesinde belirtilmiştir. Ayrıca askerliğini memuriyet öncesi yapanların askerlik süreleri de hizmetten sayılmakta, kademe ve derece terfi tarihlerinin belirlenmesinde dikkate alınmaktadır.

657 sayılı Kanunun 36/C maddesine göre;

- Teknik Hizmetler Sınıfı ve Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı kapsamına giren memurların bu hizmet sınıfı kapsamına giren görevleri hangi statüde olursa olsun kamu kurumlarında yerine getirmişler se bu sürelerin tamamı memuriyette geçmiş kabul edilmekte ve terfi tarihini öne çekmektedir. Bu kapsamda serbest olarak veya özel kuruluşlarda çalışılan sürelerin ise dörtte üçü memuriyette geçmiş sayılmakta ve terfi tarihlerini değiştirmektedir.

- Avukatlık Hizmetleri Sınıfı kapsamına girenlerin memuriyetten önce avukat olarak çalıştıkları sürelerin dörtte üçü memuriyette geçmiş sayılmaktadır.

- Memuriyet öncesi gazetecilik yapmış olanların meslekleriyle ilgili görevlerde istihdam edilmeleri koşuluyla bu hizmetlerinin dörtte üçü memuriyette geçmiş sayılmaktadır.

- Özel okullarda öğretmenlik yaptıktan sonra Milli Eğitim Bakanlığına atananların özel okullarda geçen sürelerinin üçte ikisi memuriyette geçmiş sayılmaktadır.

- 4/B sözleşmeli olarak çalıştıktan sonra memuriyete atananların bu süreleri intibakta dikkate alınmaktadır.

- Tarım Kredi ve Tarım Satış Kooperatiflerinde çalıştıktan sonra memuriyete atananların bu süreleri derece ve kademe terfisinde dikkate alınmaktadır.

Ayrıca memurken istifa edip 657 sayılı Kanunun 92. maddesi kapsamında atananların geçmiş hizmetlerinin tamamı memuriyette sayılmakta terfi tarihleri yeniden atandığı tarihe göre değil eski hizmetleri dikkate alınarak belirlenmekte, memuriyette iken üst öğrenimi bitirenlerin intibakı yapılırken emsaline takılma durumunda terfi tarihleri emsali esas alınarak yeniden belirlenmektedir.

Görüleceği üzere aynı tarihte göreve başlayan iki memurun derece ve kademe terfi tarihleri askerlik, üst öğrenimi bitirme veya memuriyet dışındaki diğer hizmetlere göre değişkenlik gösterebilmektedir.

Peki tüm memurları kapsayacak şekilde tek bir terfi tarihinin belirlenmesi mümkün müdür? Başka bir ifadeyle tüm memurlar 29 Ekim Cumhuriyet bayramında kademe ve/veya derece terfii yapsalar nasıl olur?

Mevcut mevzuat çerçevesinde bu uygulama memur alımlarının her yıl 29 Ekimde yapılması halinde mümkün olabilecektir. Kamu kurumları farklı tarihlerde personel alımı yaptıkları için bu mümkün değil. Ancak, TSK'da görevli askeri personel için benzer bir uygulama yapılmaktadır. Subay ve astsubayların terfi tarihi 30 Ağustos olarak uygulanmaktadır. Bu personeli subaylık nasıpları hangi tarihte olursa olsun, kademe ilerlemesi veya üst rütbeye yükselmelerine esas olacak nasıpları onay takvim yılının 30 Ağustos tarihi esas alınmaktadır.

Tüm memurların terfi tarihi 29 Ekim olarak belirlense bu durum özlük birimlerinin ve atamaya yetkili amirlerin yükünü önemli ölçüde azaltacaktır. Yıl içinde hangi tarihte atanırsa atansın memurlar 29 Ekimde göreve başlamış gibi kabul edilecek, ilerleyen dönemde kademe ve derece ilerlemeleri aynı tarihte yapılmaya devam edecektir. 29 Ekim öncesi ve sonrası atananların fazla veya eksik kalan süreleri memuriyet kıdemlerinde ayrıca değerlendirilerek bir hak kaybı yaşanması önlenebilecek, üst derecelere atanmada kadro sıkıntısı olması durumunda kıdemi yüksek olanlara öncelik verilebilecektir.

Ufukta bir personel reformu gözükmüyor. 657 sayılı Kanunla uzunca bir süre daha birlikte olacağımız anlaşılıyor. Mevcut kademe ve derece sistemi ise 657 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği dönemdeki gücünü ve etkisini büyük ölçüde kaybetmiş durumda. Şu anda aylık miktarının belirlenmesinde en önemli etken memurun kadro unvanı.

Sonuç olarak memurlar için -29 Ekim olabilir, başka bir tarih olabilir- tek bir terfi tarihi belirlenmesinin uygulanabilir bir yöntem olduğunu, pratik açıdan pek çok faydalar sağlayacağını, özlük birimlerinin ve atamaya yetkili amirlerin iş yükünü önemli ölçüde azaltacağını değerlendirmekteyiz.