Yüzün Sağ Tarafında Şişlik Ve Ağrı

YÜZ FELCİ
Tıbbi olarak “Fasiyal Paralizi” olarak adlandırılan bu durum, yüzün bir kısmında veya tamamında meydana gelen hareket kaybını anlatmaktadır. İnsan yüzünün her bir yarısındaki kaslar, o taraftaki “tek bir sinir” tarafından çalıştırılırlar. Bu sinirin hastalandığı veya hasara uğradığı durumlarda, o sinirin çalıştırması gereken kaslarda felç meydana gelir. “Fasiyal sinir” olarak adlandırılan bu sinir (7. Kranial sinir), kulak kemiği içerisinde çok dar bir kanaldan geçtikten sonra kafatası dışına çıkar ve o taraftaki yüz kaslarını çalıştırmak üzere dallanma gösterir.
Neden olur?
Yüz felcinin onlarca değişik nedeni olabilir. En sık rastlanan yüz felci “idiyopatik periferik fasiyal paralizi” olarak isimlendirilen durumdur. Burada, ortada görünür bir neden yokken birden başlayan tek taraflı bir yüz felci söz konusudur. Hastaların bir çoğu öncesinde geçirdikleri bir gribal enfeksiyon olduğundan veya yüzlerinin soğukta/rüzgarda kaldığından bahsederler. Ve bu gibi bir nedene bağlı olarak “fasiyal sinir” in kulak içindeki dar kanalda şişerek sıkıştığı ve çalışamaz hale geldiği düşünülmektedir. (Sinir sıkıştığında, sıkıştığı noktadan ileriye akım iletemez ve kendisiyle bağlantılı olan kaslar da çalışamaz)
Bunun dışında kulak ve kafa travmaları, kulak ameliyatları, kulak tümörleri, fasiyal sinir ve beyin köşe tümörleri, tükürük bezi tümörleri yüz felci yapabilen nedenlerdir.
Belirtiler Nelerdir?
Başlangıç belirtileri dilin bir yarısında uyuşma ve tat almada azalma, kulak kepçesinde ağrı, yüzde / göz kenarında uyuşma, karıncalanma veya seğirmelerdir. Bazen de bu belirtiler gece uykuda geçirilir ve hasta sabaha tam bir yüz felci ile uyanabilir. Genellikle ilk anda aslında yüzün “sağlam” olan yarısında çarpılma olduğu, dudakların o tarafa kaydığı zannedilir. Daha dikkatle bakılınca diğer yüz yarısında kasların çalışmadığı fark edilir. Hasta, o taraftaki gözünü kapatmakta, kaşlarını kaldırmakta güçlük çeker veya hiç yapamaz. Burun kenarından aşağı inen oluk silikleşir. Ağız köşesi aşağı kayar. Hasta ıslık çalma hareketini yapamaz, dudak kenarını oynatamaz, gülerken o taraf hareket etmez.
Nasıl teşhis edilir?
Teşhis esas olarak muayene ile konur. Rahatsızlığın şiddetini ve iyileşme potansiyelini belirlemek üzere bir takım testler yapmak mümkündür. Ancak test sonuçları ne olursa olsun, esas olan klinik düzelmedir. Yüz felci, Kulak Burun Boğaz, Nöroloji, Fizik Tedavi Rehabilitasyon ve Göz Hastalıkları bölümlerinin birlikte takip etmeleri gereken bir durumdur. Hatta geç dönem tedavisinde Plastik ve Rekonstrüktif cerrahinin de konusudur.

Nasıl Tedavi Edilir?
Yüz felci % oranında kendiliğinden düzelir. Ancak kendiliğinden düzelmeye bırakılmamalı, teşhis koyulur koyulmaz derhal tedaviye başlanmalıdır. Çünkü iyileşmediği takdirde ciddi estetik kusura yol açar. Ayrıca göz kapağı yeterli kapanmadığından gözün kornea (şeffaf) tabakasında zedelenme ve yaralara neden olabilir. Bu da körlüğe kadar giden göz rahatsızlıklarının başlangıcı olabilir.
Tedavi hafta kadar sürer. Tedavide amaçlanan sinirdeki şişmeyi azaltarak sıkıştığı kemik kanal içerisinde rahatlamasını sağlamaktır.
Tedavide pek çok ilaç kullanılagelmekle beraber, temel ilaçlar kortizon ve anti-virüs ilaçlardır. Etkin bir tedavi için kısa süreli yüksek doz kortizon verilir. Özellikle şeker hastalığı olanlarda dikkatli olunmalı, gerekirse hastanede yatırılıp kan şekeri kontrolü sağlanarak tedavi verilmelidir.
Anti-virüs ilaçlar özellikle ilk 3 gün gibi erken dönemde değer taşır. Geç dönem tedavisinde çok etkili olmaz.
Bunların yanı sıra B-vitaminleri, mide koruyucu ilaçlar gibi destekleyici ilaçlar da verilebilir.
Uygun ilaç tedavisi ile düzelme sağlanamadığında, bir takım testler yapılarak kendiliğinden iyileşme şansı olup olmadığı araştırılır. İyileşme şansı azsa cerrahi tedavi düşünülür. Cerrahi tedavide amaçlanan siniri sıkıştıran kemik kanalın alınarak sinirin rahatlatılmasıdır. Uygun teknikle yapılan cerrahi tedavinin başarı şansı oldukça yüksektir.

FD lezyonları yavaş büyüdükleri için paranazal sinüslere yerleştiklerinde genellikle uzun zaman semptom vermezler. Ağrısız yüz, kafa şekil bozuklukları ve baş ağrısı en sık gözlenen klinik bulgular olmasına rağmen burun tıkanıklığı, burun kanaması, koku alamama, diş kaybı, yüz felci, işitme kaybı, trigeminal nevraljiye benzeyen ağrı ve tekrarlayan sinüzit gibi çeşitli semptomlar meydana gelebilir. Orbita tutulumunda, diplopi, proptozis, görme kaybı ve epifora meydana gelebilir^6,7.

Sino-nazal bölgenin FD lezyonları submukozal büyüme gösterdiğinden burun muayenesinde; normal mukoza ile çevrili kitleler oluşturur ya da sinüs duvarlarında expansiyon tespit edilir. Tanı radyolojik bulgulara dayanır. Günümüzde daha çok BT ve MRI tercih edilir. BT kemik detayları ve lezyonun uzanımını göstermede büyük avantaj sağlar^1,6. Hastalığın seyrini takipte de BT kullanılır. Patolojik dokunun mineralizasyon derecesine göre BT dansiteleri değişkenlik gösterir. Radyolusent (basit kemik kistinden ayırımı zor), buzlu cam (fibröz ve kemik yapılar eşit oranda) ve sklerotik (kemik dokuları belirgin) görünümlerde olabilir⁸. Hastamızda kemik dokuların yoğun olduğu sklerotik görünüm baskındı. BT aynı zamanda, Paget&#;s hastalığı, otosclerozis, osteogenezis imperfekta, osteopetrozis gibi diğer osteodistrofilerle ayırıcı tanının yapılmasında yardımcıdır⁹. MRI yumuşak doku komponentlerini değerlendirmede faydalıdır. Menengiom, osteom, mukosel gibi diğer benign lezyonlardan FD&#;yi ayırabilir^4,6. FD radyolojik olarak klasifiye edilemezse biopsi ya da cerrahi eksizyon gereklidir. Bizim hastamıza maligniteyi ekarte etme ve kesin tanı koyma amacıyla preoperatif biyopsi uygulandı.

Estetik değişiklikler tolere edilebilir ve hastanın semptomu yoksa FD lezyonu BT ya da MRI ile takip edilebilir. Klinik semptom ortaya çıkarsa cerrahi tedavi gerekir. Cerrahide primer amaç, semptomlarda iyileşme sağlamaktır. Radikal eksizyon daha ciddi fonksiyonel ve kozmetik deformitelere sebep olabilir⁵. Cerrahi tekniğin seçimi ve rezeksiyon sınırı, lezyonun hacmi, önemli anatomik yapılara yakınlığı (a. karotis interna, optik sinir, orbita), hastanın yaşı, semptomların şiddeti ve muhtemel sarkomatöz dejenerasyona bağlıdır^10,11. Caldwell Luc tekniği, eksternal etmoidektomi, lateral rinotomi ve kraniofasiyal rezeksiyon gibi eksternal yaklaşımlar paranazal sinüs FD&#;leri için yaygın olarak kullanılmaktadır. Daha konservatif transnazal endoskopik yaklaşımlar, özellikle etmoide sınırlı lezyonlarda son zamanlarda uygulanmıştır¹⁰. Bu vakada lezyon sağ maksiller sinüs infero-lateral duvarda sınırlı kalmaktaydı. Yanak bölgesinde şişme ve ağrı şikayetinin olması, orbitaya yakın olması nedeni ile hastanın ameliyatına karar verildi. Hastada, lezyonun kolay eksize edilebileceği Caldwell-Luc operasyonu tercih edildi. Cerrahiden sonra hastalar, özellikle subtotal rezeksiyon uygulananlar belli aralıklarla radyolojik olarak takip edilmelidirler. Hastamıza başlangıçta 6 ay aralıkla takip önerildi.

Sonuç olarak, literatür verileri ve klinik tecrübeler paranazal sinüs yerleşimli FD lezyonları semptomatik hale gelmiş, fonksiyon kaybı ve kozmetik deformitelere yol açmışsa cerrahi tedavi gerektiğini vurgulamaktadır. Tedavide, hastalığın benign seyirli olması nedeniyle daha büyük defektlere ve fonksiyon kayıplarına yol açacak radikal cerrahiden kaçınılması ve konservatif yaklaşım yaygın kabul gören protokoldür.

Kar kış derken havaların bir anda soğuması vücudunuzu da olumsuz yönde etkilemiş olabilir. Özellikle sabahları rüzgarın da etkili olduğu saatlerde yüzünüzü korumadan dışarı çıkarsanız yüz felci geçirme ihtimaliniz olabilir.

Kış aylarında soğuk nedeniyle daha fazla görülen yüz felcinin nedenlerini ve tedavi yöntemlerini Hisar Intercontinental Hospital Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanları ile konuştuk.

Yüz felci nedir?

Yüzümüzün her iki yarısında bulunan kasların hareket etmesini sağlayan iki tane sinir vardır. Bu sinirler beyin sapından çıktıktan sonra kulak kemiği içinde devam eder ve kulaktan çıktıktan sonra yüzümüzde alın, göz kapağı, kaş, burun kenarı, dudak kenarı ve boyun kaslarını hareket ettirmeye sağlayan sinirler olarak beş parçaya ayrılır. Bu sinirin hasar görmesi durumunda buradaki kasların yönetilmesi azalır. Buna bağlı olarak da kaslarda hareketsizlik oluşmaya başlar. Kaslardaki hareketsizlik hafif derecede olabileceği gibi tamamen de hareketsizlik görülebilir. Bu duruma yüz felci denir. Yüz felcini santral dediğimiz merkezi yüz felci ve çevresel dediğimiz periferik yüz felci olarak ikiye ayırırız. Santral yüz felci beyindeki bir hasardan dolayı meydana gelen yüz felcidir ve beraberinde vücudun başka yerinde de tutmama, beyin hasarı, inme gibi başka bulgular da olur. İkincisi ise sinirin beyin sapından çıktıktan sonra başına bir olay gelmesi dolayısıyla oluşan ve sadece yüzün o tarafını etkileyen vücudun başka bir yerinde herhangi bir bulgu yaratmayan çevresel dediğimiz periferik yüz felcidir. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları santral yüz felcine göre daha sık görülen periferik yüz felci ile ilgilenir.

Yüz felcinin belirtileri nelerdir?

• Genelde hasta uyandığı zaman yüzünün bir tarafında farklılık;
• Aynaya baktığı zaman hareketlenmesinde azalma
• Ağzının bir tarafa çekmesi, tükürük salgısına hakim olamama
• Gözünün aşırı yaşarması veya gözde kuruma
• Ağızda tat değişikliğiyle karşılaşır.

Bu belirtiler dışında viral enfeksiyonların neden olduğu kulak ağrısı ile yüzde hareketsizlik ve beraberinde yüz felci birlikte görülebilir. Yüz felcinin etki alanı sinirdeki zararın miktarıyla doğru orantılıdır. Hafif bir kapanma kusurundan; tamamen gözü kapatamamaya, ağzın kenarını hareket ettirememeye ve alın çizgilerinde silinmeye kadar gidebilir. Bu tam felç durumudur.

Çevresel yüz felcinin nedenleri nelerdir?

Birdenbire ortaya çıkan, her yaş grubunda görülebilen ve cinsiyette eşit dağılım gösteren, %90’ının üzerinde kendiliğinden iyileşen sebebi bilinmeyen yüz felci, en sık görülen yüz felci türüdür. Diğer sebepler kafa travması gibi problemler sonrası hastada o bölgeden geçen sinir hattı boyunca bir kırık yaşanması, kafa tabanı boyunca bu sinirde zarar görmeye sebep olabilir. Sinir, kafa içinden devam ederken kulak kemiğinin içine çok ince bir kanaldan geçer. Bu kanalda sinirin şişerek beslenme bozukluğu yaşaması, hasar görmesine neden olur ve yüz felci oluşabilir. Çocuklarda daha az görülen yüz felci; genç erişkinlerde ve hamileliğinin son üç ayındaki kadınlarda daha sık görülür. Ayrıca şeker hastalığı gibi metabolik hastalıklarda 4 kat daha fazla yüz felci riski vardır. Lipid yağ hastalıkları, tiroid hormon bozukluklarında görülme riski biraz daha artar. Özellikle hipotiroidi vücuttaki ödemi artırdığı için yüz felci görülme riskini artırır. Yüz felcine neden olan önemli faktörlerden biri de yüzün ciddi rüzgar ya da soğuğa maruz kalmasıdır. Soğuğa maruz kalma sinirin o kemik kanal içerisinde ödemlenmesine neden olabilir. Soğuk dışında metabolik hastalıklar, travmatik nedenler, özellikle uçuk gibi viral enfeksiyonlar, orta kulak iltihabı, tükürük bezi tümörleri, nezle, grip gibi bazı üst solunum yolu enfeksiyonları sonrası sinirde oluşan ödem de yüz felcine neden olabilir.

Nasıl tanı konulur?

Yüz felciyle gelen hastanın tanısı için en değerli bulgu muayenedir. Hastanın yüzüne bakarak; gözlerini kapama, alnını-kaşlarını kaldırma, burnunu çekme, ağızda ıslık öttürme, boynunu germe hareketi gibi belli mimik hareketlerini yapmasını isteriz. Bu mimik hareketleriyle hastanın etkilenen taraftaki hasarının derecesini belirleriz. Sonrasında da yaşı, kullandığı ilaçlar gibi genel durumunu sorgularız.

Yüz felcinin tedavisi nasıl yapılır?

Hasta yüz felcini geçirdiği zaman  yüzünde bir hissizlik, kayma,tükürüğünü ağız içinde tutamama gözünde yaşarma veya kuruluk hisseder ve bu durum gün içinde daha da kötüleşebilir. İyileşme süreci sinir hasarının oranına göre değişir. Sinir hasarı ne kadar fazlaysa araz kalma ihtimali ve iyileşme süreci de o kadar uzundur. Bu durumda saat içerisinde tedaviye başlamakta fayda vardır. Öncelikle kortizon tedavisi uygulanır. Bu vakaların genelde %80’i gün içerisinde; %10’u hafta içerisinde iyileşir. Diğer %10’luk bölüm ise 3 hafta geçtiği halde hareket kısıtlılığı problemi yaşamaya devam edebilir.

Eğer yüz sinirinde tam bir hareket kısıtlılığı var ve hiçbir düzelme yoksa bazı nörofizyolojik testlerden yararlanırız. Bunların başında EMG dediğimiz elektromiyografi testi gelir. Teste göre dejenerasyon seviyesi %95’in üzerindeyse o zaman siniri cerrahi olarak rahatlatma yoluna gidebiliriz. Onun haricinde soğuğa bağlı ya da viral enfeksiyonlardan kaynaklanan yüz felçleri %’i kendiliğinden iyileşiyor. Ortalama iyileşme süreci 3 hafta ile 1 yıl arasında sürebiliyor. Sinir hücreleri günde en fazla mm iyileşir. Genelde sinir hasarı uçtan başlar ve merkeze doğru ilerler. İyileşme ise merkezden başlar ve sinir ucuna doğru ilerler.