Göbeklitepe Ismini Nereden Almıştır

Türkiye&#;deki gizemli bir yeri yazalım: Göbekli Tepe, Örencik Köyü, Şanlıurfa. Şimdilik bilindiği kadarıyla en azından dünyanın en eski tapınağı, dini tören alanı. Herşeyden biraz barındıran Göbekli Tepe biraz toz &#; toprak, biraz sanat, biraz tarihöncesi, biraz hayal dünyası şimdilik; fakat çokca gizem, başarı, merak ve dünya uygarlık tarihi kronolojisinin değişimi demek oluyor. Göbeklitepe veya Göbekli Tepe olarak yazılmaktadır. TDK kuralına göre &#;Göbeklitepe&#; olmalıdır fakat bölge için yapılan ilk araştırmalarda ve arkeoloji literatüründe buranın adı &#;Göbekli Tepe&#; olarak yazılmıştır. Günaydın Gezginler olarak literatürde geçtiği şekilde &#;Göbekli Tepe&#; adıyla yazmayı tercih edeceğiz. Hemen belirtelim, Göbekli Tepe&#;nin MÖ yılları arasında yapıldığı kabul ediliyor.

Göbeklitepe D dairesel alanında insan formunda dikilitaşlar, kazı alanında

Göbekli Tepe (Göbeklitepe) nerede, çevresinde ne var?
Şanlıurfa şehir merkezinin yaklaşık 17 km kuzeydoğusundaki Göbekli Tepe, Örencik köyü sınırları içerisinde, köyden 3 km uzakta, kayalık bölgede bulunuyor. Aslında burası önceden &#;Ziyaret Tepe&#; adıyla anılan yer. Yaklaşık metreye metrelik bir alan, ama şimdilik. Burası deniz seviyesinden yaklaşık metre yüksekte, esintili bir tepe ve güneyde Harran Ovası&#;nı (genel olarak Şanlıurfa ovasını) kuzeyde Toros Dağları&#;nı, kuzeydoğu yönünde Diyarbakır Karacadağ ve civarını gören bir konumda. Göbekli Tepe kazı alanı &#;te bulundu, yüzey araştırması yapıldı, listelenip bırakıldı, sadece mezarlık sanıldığı için önem verilmedi. &#;te tesadüfen çiftçi Mahmut amca tarlasını sürerken bir taşa takılır, taşı yerinden çıkarmak için biraz kazar, üzerinde hayvan kabartması olan kırık bir kaya olduğunu görür ve helal olsun ki o heykeli Şanlıurfa Müzesi&#;ne teslim eder. Bunun üzerine Şanlıurfa müze müdürlüğü hemen araştırma yapar, önemli görülerek kazılara başlar. Fakat bu denli özel bir yer olduğu tahmin edilmiyordu.

Göbeklitepe D dairesel alanı insan formlu dikilitaş, kazı alanında

 yılında Alman Arkeoloji Enstitüsü adına Prof. Dr. Klaus Schmidt başkanlığında kazı çalışması daha sistematik olarak başladı (maalesef Prof. Dr. Klaus Schmidt&#;i Temmuz ayında kaybettik) ve bölgenin önemli bir neolitik (cilalı taş dönemi) yerleşim alanı olduğu tespit edildi. yılında bulunan parçalar ile burası Ortadoğu kazılarının en gizemli alanı oldu. Madeni eşya ve yerleşim olmayan bir yerde kimlerin, ne zaman, neden ve nasıl burayı yaptığı anlaşılmıyordu. yılından itibaren Kültür Bakanlığı Şanlıurfa Müzesi ve Alman Arkeoloji Enstitüsü çalışmalarıyla kazılar devam etmekte. Göbekli Tepe&#;nin yapım zamanının MÖ ile MÖ yılları arasında olduğu düşünülmekte, genel kabul MÖ yılları arasında olduğu şeklindedir. Ocak oldu, kazılar daha yoğun çabayla devam edecek.

Göbekli Tepe&#;de kazı alanı dışında başka bir şey var mı?

göbeklitepe dikilitaş

Evet, aslında var. C dairesel yapısının üstünde, tepenin zirve noktasında bir tane meşe ağacı var. Dalları çaput bağlanmaktan dilek ağacına dönmüş. Burası Göbekli Tepe olarak isim yapmadan önce Ziyaret Tepe adıyla bilinen yer. Ağacın altında ortaçağ (muhtemel Milattan Sonra &#;li yıllar) döneminde iki tane mezar var ama içleri boş, kemik yok, eşya yok, yani birileri kuyuya bir taş atmış vaktinde.

Kazı alanına giriş kapısı olan batı tarafta iki tane ateş çukuru bulunmakta. Bu çukurların, ocakların MÖ civarında Geç Hitit dönemi (Hitit Beylikleri) veya Orta Asur Krallığı döneminde yapıldığı düşünülmekte. Maden işlemek için mi veya tapınak amaçlı mı oldukları henüz belli değil, bu arkeolojinin ayrı bir alanına giriyor.

Göbekli Tepe yılında UNESCO Dünya Mirası ADAY Listesi&#;ne (UNESCO WHL) dahil edildi. UNESCO Dünya Mirası Listesi &#; Türkiye hakkında detaylı bilgi edinmek isteyenler burayı seçerek ilgili yazımızı okuyabilirler.

göbeklitepe dikilitaş totem

Göbekli Tepe&#;ye nasıl gidilir, giriş ücretli mi?
Şanlıurfa merkezden Göbekli Tepe&#;ye ulaşım için otobüs veya dolmuş şimdilik yok. Kendi arabanız yoksa en kolay ulaşım şehir merkezinden taksiyle gitmek. Mesafe biraz uzun ve Göbekli Tepe&#;yi gezme süreniz en azından 1 saat olacak, taksiyle ona göre pazarlık falan yapın. Göbekli Tepe&#;de kazı çalışmaları devam ettiği için Nisan ayından Ekim ayına kadar kazı çalışmalarını da uzaktan görebilirsiniz. Kazı alanı ve örenyeri statüsünde olduğu için Kültür ve Turizm Bakanlığı müze giriş ücreti almakta, müzekart geçerli. Türkiye&#;deki müzelerin giriş ücretlerini merak edenler Müze Giriş Ücretleri yazımıza bakabilir. Kazı alanında tuvalet, kafeterya gibi yerler yeni yapılıyor, hizmete açılmamış olabilir; buraya gelmeden önce ihtiyaçlarınızı giderip gelin.

Göbeklitepe C dairesel alanı

Göbekli Tepe&#;nin yapım amacı nedir?
Bu soruya kesin cevap henüz verilemiyor; tapınak alanı, dini tören alanı, dini merkez, bölgesel inanç merkezi, yönetim merkezi, mezar alanı ve diğer farklı türlerde yapılardan birisi olabileceğine dair öneriler, fikirler, teoriler bulunmakta. Tolga Günaydın olarak ben Göbekli Tepe’nin bir &#;anıt&#; olduğunu; insanların hatırlaması gereken, önemli bir olayın unutulmaması için anıt olsun diyerek yapıldığını düşünüyorum. Fakat şimdilik akla en yatkın ve kabul edilen görüş olan Göbekli Tepe&#;nin tapınak alanı ve çevresinin dini tören düzenlenen yer olduğunu ben de kabul ediyorum.

Göbekli Tepe&#;de bulunan insan ve hayvan kemikleri var mı?
Evet var. Hayvan kemikleri kırık, ufalanmış olarak bulunmuş, insanların beslenmesi hakkında fikir veriyor. İnsan kemikleri de aynı şekilde bulunuyor ama bu insan kurban etmek değil, ölenlerin güneşe gömüldüğünü yani belli bir yerde açık alanda bırakıldığını gösteriyor. Bunun dışında insanlar için bir mezarlık henüz bulunmadı.

Göbeklitepe kazı alanı planı

Göbekli Tepe&#;yi ilginç kılan özellikler neler?
Aslında pek çok ilginç özelliğinden dolayı Göbekli Tepe arkeoloji, tarih, antropoloji, coğrafya, tarım, sosyoloji, dinler tarihi gibi alanları ilgilendirmekte. Göbekli Tepe&#;nin ne olduğunu anlamak için o dönemin insanlarının ne düşündüğünü tahmin etmeniz gerek. Bu ilginç detayları sıralayayım:
1- Çok sayıda yapı ve büyük bir alan: Göbekli Tepe&#;de T şeklinde dikilitaşlar dairesel olarak dizilerek yuvarlak ve oval planlı tören alanları yapılmış. Ama tane değil 20 tane dairesel tören alanı bulunmakta. Bunlardan 6 tanesi açığa çıkarıldı, 14 tane dairesel alanın toprak altındaki yerleri tespit edildi (belki dahası vardır). Her birinde adet dikilitaş var.
2- Dünyanın en eski kentinden daha yaşlı: Göbekli Tepe MÖ yılları arasında yapıldıysa, insanların toplu halde ve organize olarak yaşamaya başladığı yer ve zaman olarak Türkiye&#;deki Çatalhöyük (Çumra) MÖ yılından ve Günaydın Gezginler olarak şimdiden söyleyelim, muhtemelen yakın bir zamanda kabul edilecek MÖ Boncuklu Höyük (Çumra) yerleşiminden daha önce yapılmış oluyor. Şehir yokken şehir mantığında bina yapılmış.
3- Etrafta yerleşim yeri yok: Göbekli Tepe&#;nin çevresinde yoğun yerleşim alanı veya büyük höyükler henüz bulunmuş değil. Yani burayı yapan insanlar yaşadıkları yerden Göbekli Tepe&#;ye gelmiş ve inşaatta çalışmış.
4- Toplumsal organizasyonun büyüklüğü: Bu insanları çağırmak, yapılacak işi planlamak, insanlara görev vermek, yemek barınma vardiya işleri gibi çok detaylı bir organizasyon yapılmış ve bu inşaatın insan ömründen uzun sürmüş. Şu an görülebilir olan A yapısı ile E yapısı arasında yıl fark var, yani A yapısı E yapısından yıl önce yapılmış.
5- Tarihlendirme: Göbekli Tepe tapınak ise ve MÖ yıllarında yapıldıysa, kendine en yakın tapınaktan yıl önce yapılmış oluyor. Dünyada en eski tapınaklar olarak kabul gören yerler MÖ Malta adası tapınakları; MÖ  Mezopotamya Ziggurat&#;ları Sümer tapınakları, MÖ İngiltere Stonehenge, MÖ Mısır piramitleri mezar &#; tapınak olarak yapılmış. Hemen hatırlatayım, Sümerler MÖ &#; civarında çivi yazısı sistemini oluşturuyor.

Göbeklitepeden Şanlıurfa

Göbeklitepe heykel

Göbeklitepe heykel

6- Tarım çağının tarihi değişiyor: Göbekli Tepe&#;de çalışan insanların besin kaynağının et ve tahıl olduğu kazıda ortaya çıkan çöplük amaçlı yerden anlaşıldı. Ziraat dediğimiz planlı, bilinçli tarımın MÖ tarihinde başladığı kabul ediliyordu.
7- Malzeme tedarik işlemi: Göbekli Tepe yapımında hem yakın hem de uzak mesafelerden malzemeler getirilmiş. Volkanik malzemeler (obsidyen) en yakın km mesafedeki Diyarbakır Karacadağ, Kapadokya bölgesi ve Van Gölü havzasından taşınmış, ana T dikilitaşları ise Göbekli Tepe çevresindeki ocaklardan çıkarılmış.
8- Yapının büyüklüğü: Göbekli Tepe&#;de her bir dairesel yapıda adet dikilitaş var, en az 20 dairesel yapı var; yani kaba hesap  adet dikilitaş var. Her bir dikilitaş en az 3 metre, en fazla 6 metre yükseklikte ve tepelerinde T harfi oluşturacak şekilde bir taş konulmuş, yani şapka var. Her dikilitaş yekpare, tek parça; şapka yapıştırma.
9- İşçilik: Sütunların taşınması, üstüste konulması, balçık harç ile yapıştırılması ve bunun fabrikasyon iş bölümü şeklinde olması. Her dairesel yapının ortasında 2 tane dikilitaş birbirine paralel dikilmiş ve birinin ağırlığı 40 ton ile 60 ton arasında değişiyor. Daire oluşturan dikilitaşların &#; sütunların ağırlıkları ise 10 ton ile 15 ton arasında.
Zanaat ve sanat: Kabartmalarda nadir bulunan hayvanların figürlerine rastlanması ve bunların ince detaylar taşıması. Kabartmalarda turna, aslan, yaban domuzu, ördek, çöl varanı, fil, akrep, insan, tilki, akbaba, yılan, vs figürleri bulunuyor.
3 Boyutlu sanat: Dairelerin ortasındaki birbirine paralel olup insan formundaki dikilitaşların yanlarında görülen kollar ve eller ile dikilitaş üzerine konulan baş (şapka) şeklindeki kayalar bilinenden ileri düzey bir sanat anlayışını gösteriyor.
Metal kullanılmayan dönemde: Şimdiye kadar ortaya çıkan buluntularda Göbekli Tepe&#;yi yapan insanların elinde metal bir alet bile yok, Mezopotamya&#;da en erken madeni eşya MÖ yılına tarihlenmekte. Sert eşyalarla (obsidyen, granit, kemik gibi) kireçtaşını işlemek inanılmaz zor değildir, ama bu malzemeleri hazırlamak bile kendi başına çok büyük iş. Ayrıca bakır bile olmadan bu kayaları blok olarak kesmek ve ince detaylarla işlemek normalin onlarca kat üzerinde bir zorluğun başarılması demektir.
Tüm alan taşların altına gömülmüş: En ilginç noktalardan birisi de, Göbekli Tepe uzun süre tapınak olarak kullanılıyor ve sonra bütün alan, dairesel yapıların içi avuç büyüklüğündeki taşlarla her yeri dolduruluyor, üzerine de toprak ve taş örtülüyor yani Göbekli Tepe&#;yi gömüyorlar. Sanki birileri şimdi bulmasın diye toprağın altına saklıyorlar.

Göbeklitepe heykel

Göbeklitepe heykel

Göbeklitepe heykel

Göbekli Tepe&#;de şimdilik bulunamayanlar neler?
Burada yaşamış insanların yaşadığı baraka, mağara, yerleşim alanı henüz bulunamadı.
Burada yaşamış insanların sanayi amaçlı tarım yani doğal yetişen değil, ürün alma amaçlı &#; bilinçli tarım yaptıkları alan bulunamadı.
Burayı yapan insanların kullandıkları aletler ( parça haricinde) bulunamadı. Tabi bunların hepsi &#;şimdilik bulunamadı&#;. Kazılar devam ediyor, yıllar sürecek, herşey bir anda bulunmuyor.

Bunların hepsi Göbekli Tepe&#;nin kendi döneminin çok ötesinde bir başarı örneği olduğu görülmektedir. Tüm bu özelliklerinin yanısıra Göbekli Tepe&#;den sağlanacak bilgi ile Mezopotamya ve Dünya kronolojisi yine değişecek, tarihlendirmeler ve kuramlar yenilenecek. Tabi Şanlıurfa merkez Balıkgöl çevresindeki arkeoloji kazıları da Göbekli tepe kazıları gibi çok önemli bilgiler sağlıyor, ona başka zaman değineceğiz.

Buradaki resimleri küçük boyutlu ve az miktarda seçtik, daha fazlasını merak edenler Günaydın Gezginler Picasaweb albümünden Göbekli Tepe fotoğraflarımızı detaylı inceleyebilir. Göbekli Tepe&#;ye gidecek olanlara şimdiden iyi gezmeler, Dünyada tek olan bir yer daha görecekler.

Şanlıurfa GAP Havalimanı’ndan Göbeklitepe’ye Nasıl Gidilir?

Havalimanından Göbeklitepe’ye direkt geçiş yapmak için özel aracınızın olması gerekiyor. Bu hat üzerinde herhangi bir toplu taşıma aracı yok. Toplu taşıma ile Göbeklitepe’ye ulaşmak istiyorsanız öncelikle Şanlıurfa şehir merkezine gitmelisiniz.Şanlıurfa Havalimanı ile Göbeklitepe arası yaklaşık 36 kilometre. Araç kiralamayı düşünüyorsanız Pegasus Araç Kiralama servisinden destek alabilirsiniz.

Şanlıurfa Göbeklitepe Yol Tarifi

Şanlıurfa şehir merkezinin 18 kilometre doğusunda bulunan Göbeklitepe, Örencik Köyü yakınlarına konumlanmış. Şehir merkezinden araç ile buraya gitmeyi düşünüyorsanız D otoyolu üzerinden yaklaşık 20 dakikada oraya ulaşabilirsiniz. Alternatif bir rota için D otoyolunu takip edebilirsiniz ama yolu uzatmış olursunuz.

Göbeklitepe Adres: Göbeklitepe Ören Yeri, Dağetegi Mahallesi, Haliliye, Şanlıurfa

Göbeklitepe’ye Yakın Yerler

Göbeklitepe’ye en yakın yerler, Güzelyurt ve Dağeteği mahalleleri. Bu bölgeye en yakın şehirleri ise aşağıda bulabilirsiniz.

Göbeklitepe’ye Taksi ile Ulaşım

Şanlıurfa şehir merkezinden Göbeklitepe’ye taksi ile ulaşım sağlayacaksanız yaklaşık TL gibi bir fiyat karşınıza çıkabilir. Şanlıurfalı taksiciler ile pazarlık mümkün. Fiyat için taksicilerden bilgi alabilirsiniz. Havalimanından taksi kullanarak oraya gitmeyi düşünüyorsanız fiyat TL’ye kadar çıkabilir.

Göbeklitepe’ye Toplu Taşıma ile Ulaşım

Göbeklitepe’ye toplu taşıma ile ulaşım için numaralı otobüsleri kullanabilirsiniz. Bu otobüsler saat ve ’da gidiş ve ve saatlerinde de dönüş yapıyor. Göbeklitepe otobüsleri merkezi bir yer olan Abide durağından kalkışlı olarak hareket ediyor. Bilet fiyatları ise şöyle: Tam 5 TL, öğretmen 4 TL ve öğrenci 3 TL. Güncel fiyat bilgisi için Şanlıurfa Belediyesi’nden bilgi alabilirsiniz.

Göbeklitepe Ziyaret Saatleri

Dünyanın en eski tapınağı olarak bilinen bu alanın ziyaret saatlerine, müzeye gitmeden önce göz atmanızda fayda var. Çünkü ziyaret saatleri, yaz ve kış dönemlerine göre değişiklik gösterebiliyor. Göbeklitepe giriş ücreti ise yılı için 30 TL.

Gişe açılış ve ziyaret başlangıç saati: Gişe kapanış saati: Ziyarete kapanış saati:

Gişe açılış ve ziyaret başlangıç saati: Gişe kapanış saati: Ziyarete kapanış saati:

Göbeklitepe Neden Ziyarete Kapatıldı?

yılında birkaç ay süreyle ziyaretçi kabul etmeyen bu tarihi nokta için aklınızda “Göbeklitepe neden kapatıldı?” sorusu oluşabilir. Şubat ’de yeniden ziyarete açılan yani şu anda ziyaret edebileceğiniz tarihi alanın, gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları nedeniyle yılında kısa dönemli kapatıldığını bir dipnot olarak düşmekte fayda var.

Göbeklitepe Nedir?

Göbeklitepe, tarihin bilinen en eski ve en büyük tapınağıdır.  Dev sütunlardan ve üst üste dizilmiş ağır taşlardan oluşan Göbeklitepe, o dönemde el arabası vb. alet edevatın olmadığı için inşa süreci gizemlerini hala kuruyor. Tapınağı oluşturan taşların taşınabilmesi için muhtemelen çok sayıda insanın ve yük hayvanının gücünden yararlanıldığı düşünülüyor. Sütunların üzerinde bulunan hayvan figürü kabartmaları ise, kesinlikle zamanın ötesinde. Göbeklitepe, insanların avcı toplayıcı olarak yaşadığı dönemlerde bile sistematik olarak toplantılar yaptığını kanıtlayan ama ne amaçla kullanıldığı hala tam olarak kestirilemeyen antik bir yapı.

Göbeklitepe UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde

yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edildi ve Nisan ’de de UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne girdi. Yaklaşık 7 sene boyunca aday listesinde yer alan ve tarihi yeniden şekillendiren Göbeklitepe, Temmuz ’de Bahreyn’de toplanan komitenin kararıyla UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmeye hak kazandı.

Göbeklitepe Hangi Döneme Aittir?

Göbeklitepe, Neolitik Çağ’a ait bir tapınaktıfunduszeue.info öncesi dönemlerden biri olan ve Cilâlıtaş Çağı olarak da bilinen Neolitik Çağ’dan günümüze kalan tarihi alanın yaşının olduğu düşünülüyor. Bu da M.Ö. ’lerden beri var olduğu düşünülen alanı; Malta’daki M.Ö. ’lerden kalma megalitik tapınaklardan, Stonehenge ve Mısır Piramitlerinden daha yaşlı kılıyor ve dünyanın bilinen en eski tapınağı yapıyor!Pek çok kaynakta yerleşim yeri olarak kabul görse de bilim insanları tarafından yapılan Göbeklitepe araştırmaları, bu noktanın avcı-toplayıcıların inanç sistemleri doğrultusunda oluşturdukları bir buluşma noktası, avlanma ve dönemin önemli bir ihtiyacı olan takas için inşa edilmiş bir nokta olduğunu gösteriyor.

Göbeklitepe Yılı

, “Göbeklitepe Yılı” olarak ilan edildi. Bu da dünyanın ilk tapınağı yani inanç merkezinin ziyaretçi sayısında, önceki senelere kıyasla ciddi bir artış anlamına geliyor.

Göbeklitepe gezisi için Şanlıurfa’ya uçak yolculuğu ile ulaşmak isterseniz bilet fiyatlarına göz atmak için Şanlıurfa Uçak Bileti sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Göbeklitepe Hikayesi: Nasıl Keşfedildi?

Bu kadar büyük ve önemli bir tarihi alanın neden özellikle son yıllarda ses getirdiği merak edebilirsiniz. Bu sorunun cevabı aslında “Göbeklitepe nasıl bulundu, ne zaman bulundu?” sorularıyla ve Göbeklitepe kazıları başlangıç tarihiyle doğrudan bağlantılı.Dünyanın en önemli tapınma merkezlerinden biri olan Şanlıurfa Göbeklitepe Ören Yeri, yılında İstanbul ve Chicago üniversiteleri iş birliği ile bölgede yapılan “Güneydoğu Anadolu Araştırma Projesi” sırasında bulundu. Göbeklitepe’nin keşfi yılında olsa da kazı çalışmaları yılında başladı. Araştırmalar günümüzde hala devam ediyor.

Göbeklitepe Tarihi: Neden Önemli?

’te başlayan ve devam eden kazı çalışmaları sonucunda bölgede 6 tapınak bulundu ve bu yapıların biçimleri birbirleriyle benzerlik gösteriyor. Fakat bu tarihi sit alanı, şimdiye kadar gün yüzüne çıkandan çok daha fazlası… Çünkü yapılan jeomanyetik çalışmalar, bölgedeki tapınakların 20’ye ulaşabileceğini gösteriyor. Diğer bir deyişle Neolitik Dönem’de avcı-toplayıcıların yaşamları ile ilgili gizemli noktalar, Şanlıurfa’da netlik kazanabilir ve insanlık tarihiyle ilgili çok daha farklı bilgilerle tarih güfunduszeue.info, bu yapıların ortak özellikleri ne? İnsanları temsil ettiği düşünülen, dairesel bir biçimde dizilen ve sayıları 10 ila 12 arasında değişen T şeklindeki sütunlar, taş duvarlarla örülmüş. Bu yapının ortasında iki büyük dikili taş, karşılıklı olarak yerleştirilmiş. Tapınağı oluşturan taşların üzerine tasvir edilen hayvan, insan ve soyut varlıkların sembolleri ise kabartma ya da oyma teknikleri ile oluşturulmuş. Alanın ilk ve en büyük tapınak olmasına ek olarak sütunlar üzerinde yer verilen bu sembollerin, günümüze kadar bilinen ve Neolotik Çağ’dan kalan en eski resimler olması da Göbeklitepe hakkında bilmeniz gerekenler arasında yer alıyor.

Neolitik Çağ’da insan gruplarının oldukça küçük olması ise grupların ilk kez iş birliği yapma ihtimallerinin yüksek olduğunu gösteriyor. Ayrıca bu dönemde insanların eşit olduğu düşüncesi de arkeologlar tarafından kabul görmüş bir anlayıştı. Fakat Göbeklitepe Şanlıurfa, bu görüşü de değiştiriyor. Çünkü uzmanlara göre bu kadar karmaşık bir yapı, bazı alanlarda uzmanlaşmayı gerektiriyor. Diğer bir deyişle yapının hayata geçmesini sağlayan bazı insanlar uzman, bazı insanlarsa işçi olarak çalışmış olabilirler. Bu durum da tarihte ilk kez bir kamusal alanda eşitliğin olmamasını beraberinde getirmiş olabilir.

Göbeklitepe Hakkında Bilmeniz Gereken 8 Detay

Göbeklitepe, birçok gizemini hala koruyor olsa da arkeologlar yapının fiziksel özelliklerini keşfetmiş durumda. Göbeklitepe’ye gitmeden önce biraz bilgi sahibi olmak isterseniz, aşağıdaki detayları aklınıza not alın.

#1 Sütunların ağırlığı 40 ile 60 ton arasında değişiyor.

Mesela bazılarında el ve parmakların var olmasından dolayı insanları temsil eden eserler olduğu düşünülen T biçimindeki sütunların ağırlığının 40 ila 60 ton arasında değiştiği biliniyor. Fakat o dönemin şartlarında bu taşların alana kimler tarafından ve nasıl taşındığı bir Göbeklitepe sırrı olarak çözülmeyi bekliyor.

#2 Döneminin ilerisinde bir mimari teknik kullanılmış.

Göbeklitepe’de dönemine göre oldukça ileri mimari tekniklerin kullanıldığı da bir gerçek. Belki ileriki günlerde bu soruların da cevapları bulunur.

#3 Sütunların üzerinde yılan, yaban domuzu ve ördeği gibi hayvan kabartmaları bulunuyor.

T şeklindeki sütunların üzerine işlenen kabartmalı figürlerde bulunan hayvanların ne amaçla koyulduğu hakkında farklı görüşler bulunuyor. Sütunların üzerinde yaban domuzu, yaban ördeği, boğa, yılan gibi bölgede yaşayan hayvanların figürleri bulunuyor. Bu figürlerin Göbeklitepe’nin muhafızları olarak görülmeleri ve şans için koyulan totem hayvanları olmaları görüşlerinin yanı sıra bu hayvanların kabilelerin sembolleri olabileceği de düşünülüyor. Ayrıca sütunlardaki aslan tasvirleri de Neolitik Çağ’da bu bölgede aslanların var olması ihtimalini güçlü kılıyor.

#4 Buğdayın ana yurdu Göbeklitepe kabul ediliyor.

Günümüzde genetik biliminin katkısı ile birçok varyasyonu bulunan buğday, buluntulara göre ilk olarak Göbeklitepe civarında yetiştirilmiş.

#5 Bira üretimi için tarım yapıldığı düşünülüyor.

Araştırmaların ve incelemelerin ışığında, Göbeklitepe’de bulunan tahıl örnekleri üzerinde fermantasyon belirtileri saptanmış. Aynı zamadan tapınak kalıntıları çevresinde bira varilleri olarak kabul edebileceğimiz ekipmanlar bulunmuş. Bu kanıt üzerinden teori geliştiren bilim insanları, Göbeklitepe’nin aynı zamanda erken dönem alkollü içecek üretimi konusunda bir öncü olduğunu düşünüyor.

#6 Göbeklitepe kaşifi: Klaus Schmidt

Her ne kadar yılında Şanlıurfalı bir çiftçinin bulduğu oyma taş, Göbeklitepe’nin erken dönem buluntularından biri olsa da asıl çalışmalar yılında Şanlıurfa Müzesi başkanlığında başlamış. yılında ise Klaus Schmidt kazı başkanlığına getirilmiş.

#7 Göbeklitepe, insan eliyle saklanmış olabilir.

Dairesel yapının içerisindeki kireç taşı ve toprak yapısının homojen olması, Göbeklitepe tapınağı içerisindeki pek çok kalıntının tapınak kapatılmadan önce temizlenmesi ise alanın bilinçli bir şekilde gömüldüğünü, diğer bir deyişle kapatıldığını gösteriyor. Fakat ne yazık ki henüz “Göbeklitepe neden gömüldü?” sorusunun bir cevabı yok.

#8 Sıvı geçirmeyen zeminler

Göbeklitepe tapınağının zeminleri özellikle sıvı geçirmeyecek şekilde tasarlanmış. Böyle bir zemine ihtiyaç duyulmasındaki amacın ise, tarihin en eski tapınağında kan, alkol vb. sıvı maddelerle ritüellerin gerçekleştirildiği fikrini destekliyor.

Göbeklitepe dışında alternatif olarak Şanlıurfa’da gezilecek yerleri merak ediyorsanız ilgili yazımıza okuyabilirsiniz.

Bu yazılar da ilginizi çekebilir:

Göbeklitepe Nerede, Hangi Şehirde?

Göbekli tepenin konumunu anlatmak gerekirse Göbekli tepe Türkiye ülkesinin Şanlı Urfa ilinde yer almaktadır.

Göbekli tepe aynı zamanda UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesin'de yer alarak adını tüm dünyaya duyurmuştur.

Göbekli tepe insanlık tarihine yön veren bir kazı olarak gösterilmektedir. Günümüzden 12 bin yıl önce bu bölge Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalmaktadır.

Göbekli tepe Şanlı Urfa şehrinin 15 kilometre kuzey doğusunda yer almaktadır. Şanlı Urfa merkezinden taksi veya otobüsle şehrin kuzey doğusuna ulaşılabilmektedir. Şanlı Urfa il merkezinin Örencik köyüne bağlıdır.

Göbeklitepe'nin Tarihi

Göbekli tepe yılında kazı çalışmaları sonucunda ortaya çıkarak UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştır.

Bu kazı çalışmaları ise senesinde Alman arkeolog Klaus Schmidt'in öncülüğünde gerçekleşmiştir.

Klaus Schmidt Göbekli tepeyi şöyle tanımlamıştır; “Kendi gücünün farkına varan insanoğlunun, doğanın parçası olmaktan çıkıp, ona hükmetmeye giden yolu açtığı yerdir. ''

Göbekli tepenin bu kazı çalışmaları sonucunda 12 bin yıl önce inşa edildiği ortaya çıkmıştır. Bu amaçla da yerleşik hayata geçiş tarihinin yeniden yazılmasına yol açtığı bilinmektedir.

Göbekli tepenin açılışı ise yılı olarak kaynaklarda yer almaktadır. yılı Göbekli tepe yılı olarak kabul edilmektedir.

Göbekli tepe en eski tapınak merkezlerinden biri olarak gösterilmektedir. Kazılar sonucunda bazı bilgiler elde edilmiştir. Bu yüzden de Göbekli tepe yapının korunması amacıyla yerleşim yeri olarak kullanılmamıştır.

Bilinen bilgi ise Göbekli tepede tam 20 adet üstü açık yapının bulunduğudur. Bu yapıların dini amaçlı yapılmış olduğu sanılmaktadır.

Bu tapınaklar dünyanın ilk tapınakları olarak geçmektedir. Taş devrinden kalma bu tapınakların yapılış biçiminde pek çok ortak özellik göze çarpmaktadır.

Göbeklitepe'nin Özellikleri Nelerdir?

Göbekli tepenin özelliklerini sizler için listeledik. İşte merak edilen Göbekli tepenin özellikleri şöyle sıralanmaktadır:

Göbekli tepe çok sayıda yuvarlak yapıdan oluşmaktadır.

Bu yapılardan 6 tanesi gün yüzüne çıkarılmıştır.

Taş devrinden kalma ve dünyanın ilk tapınaklarıdır.

Toplam 20 adet üzeri açık yapı yer almaktadır.

Tapınaklar T biçiminde sütunlarla çevrilidir.

Tapınakların merkezinde iki adet T biçiminde sütun karşılıklı bir şekilde yer almaktadır.

Sütunların boyu 6 ile 3 metre arasında değişmektedir.

Düşünülen ise bu sütunların insan tasvirleri olduğudur.

Bunun nedeni olarak sütunlarda gösterilen el ve kol tasvirlerinin varlığıdır.

İnsan tasvirleri haricinde sütunların üzerinde hayvan ve semboller de yer almaktadır.

6 tanesi gün yüzüne çıkarılan ve 20 adet olan bu yapıların geri kalanlarının da gün yüzüne çıkarılması için çalışmalar devam etmektedir.

Türkiye'nin en önemli turizm merkezlerinden birisidir.

Bu özelliklerinden ve sütunların üzerinde yer alan figürlerden dolayı sanat tarihi alanında da büyük öneme sahiptir.

Sütunların üzerinde yer alan figürler üç boyutlu kabartmalar şeklindedir.

Bölgede yapılan kazı çalışmaları sonucunda çeşitli kafatası parçaları da bulunmuştur.

Bilim insanları tarafından çıkarılan üç kafatası örneği dünyanın en erken oyulmuş kafatasları olarak değerlendirilmiştir.

Bazı araştırmacılara göre Göbekli tepe ön Türk eseri olarak yer almaktadır.

Göbekli tepede bulunan bu eserlerin Tük kültürüne ait olduğu bilinmektedir.

Göbeklitepe'nin Önemi Nedir?

Göbekli tepe dinsel tarihi etkilemiştir ve bilinen ilk ibadet merkezi olarak kabul görmüştür. Bu yüzden ve diğer özelliklerinden dolayı da tarihi, kültürel bir öneme sahiptir.

Göbekli tepe yapıları Neolitik dönemde inşa edilmiştir. Yapılarda buğday kalıntıları bulunmuştur. Bu yüzden de yerleşik hayatın ilk döneminin başlangıcının olduğu yer olarak tarihe geçmiştir.

Henüz tarıma geçisin yapılmadığı dönemde Göbekli tepe yapılarının üzerindeki yırtıcı hayvan figürleri dikkat çekmektedir.

İnsanüstü varlıklara işaret eden Göbekli tepe bilinen ilk uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır. Bu uygarlıklar arasında Sümer Uygarlığı, Mısır Uygarlığı, Maya Uygarlığı, Hint Uygarlığı ve Çin Uygarlığı yer almaktadır.

Göbeklitepe Hikayeleri

senesinde bu bölgede tarlasını süren bir çiftçi toprak altında yer alan oymalı bir taş bulmuştur. Bu dönemde bu taşın nedeni bulunmamış, önemsenmemiş ve dikkate alınmamıştır.

Bu bulgunun önemi ise ancak yılında anlaşılmıştır. Bu doğrultuda da Şanlı Urfa Müze Müdürlüğü ve Alman arkeolog Harald Hauptmann danışmanlığında kazı çalışmaları başlamıştır.

Göbekli tepe avcı ve toplayıcı toplumların hayatlarının ne kadar eski bir tarihe dayandığını adeta ispatlamaktadır.

Dönemde el arabasının ve diğer inşaat malzemelerinin bulunmadığı elbette ki bilinmektedir. Bu yüzden de bu büyük yapının nasıl inşa edildiği hala gizemini korumaktadır. Fakat sütunların üzerinde yer alan hayvan figürleri yapının inşa edilmesinde hayvan gücünden yararlanıldığını düşündürmektedir.

Göbekli tepe yapılarında yer alan resim, semboller, kabartma, taşlar, insan ve hayvan figürleri insanların o dönemde de estetik, sanatsal ve yüksek bir bilince sahip olduğunu göstermektedir. Bu yüzden de duyulan ve bilinen rivayetlere göre Göbekli tepe bölgesinde çeşitli insan hikayelerinin olduğu bilinmektedir.

Göbeklitepe, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer almasıyla birlikte dünya çapında adını duyurdu. Günümüzden yaklaşık yıl önce, Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan bölgede yer alan Göbeklitepe insanlık tarihine yön veren bir kazı olarak gösteriliyor. Göbeklitepe, dünya çapında en büyük keşiflerinden birisi olarak değerlendiriliyor. Peki, Göbeklitepe nerede? İşte Göbeklitepe'nin tarihi ve merak edilenleri

Göbeklitepe’nin açılışı “Göbeklitepe yılı” olarak kabul edilen yılında gerçekleştirildi. En eski tapınak merkezlerinden biri olarak gösteriken Göbeklitepe, yerli ve yabancı birçok turisti misafir edecek. yılında başlanan kazılar sonucu ortaya çıkartılan Göbeklitepe, UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştı. Peki Göbeklitepe hangi ilimizde bulunuyor? Ve tam olarak nerede? İşte yanıtı…

GÖBEKLİTEPE NEREDE?

Şanlıurfa'nın 15 kilometre kuzeydoğusunda bulunur. Şanlıurfa merkezinden taksi ya da minibüslerle kentin kuzeydoğusunda yer alan Göbeklitepe'ye kısa sürede ulaşmak mümkün. Şanlıurfa il merkezinin Örencik köyü yakınlarındadır. Göbeklitepe yıl önce inşa edilmiş. Kazılar sonucunda elde edilen verilere göre bu yapılar yerleşim amaçlı kullanılmamışlar. Göbeklitepe’de toplam 20 adet olduğu belirlenen bu üzeri açık yapıların dini amaçlı yapılmış olduğu biliniyor, dünyanın ilk tapınakları. Taş devrinden kalma bu tapınakların yapılış biçiminde ortak bir özellik göze çarpıyor; T biçiminde sütunlar ile çevrilmiş bu tapınakların merkezinde iki T biçiminde sütun karşılıklı olarak yer alıyorlar. Boyları 3 ila 6 metre arasında değişen bu sütunların stilize edilmiş insan tasvirleri olduğunu düşünülüyor. Bunun sebebi sütunlarda görülen kol ve el tasvirleri. Ayrıca sütunlar üzerinde hayvan tasvirleri ve semboller var.

GÖBEKLİTEPE’NİN TARİHİ

Alman arkeolog Klaus Schmidt'in öncülüğünde yılında başlanan kazılar sonucu ortaya çıkartılan Göbeklitepe, UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştı. Schmidt, Göbeklitepe'yle ilgili “Kendi gücünün farkına varan insanoğlunun, doğanın parçası olmaktan çıkıp, ona hükmetmeye giden yolu açtığı yerdir” tanımını yapmıştı.

12 bin yıl önce inşa edildiği ortaya çıkarılan ve yerleşik yaşama geçiş tarihinin yeniden yazılmasına yol açan Göbeklitepe, çok sayıda yuvarlak yapıdan oluşuyor. Bu yapılardan sadece 6 tanesi gün ışığına çıkarıldı. Yapılardan 20 tane olduğu tahmin ediliyor. Diğerlerinin gün yüzüne çıkartılması için de çalışmalar sürüyor.

Türkiye'nin en önemli turizm merkezlerinden de olan Göbeklitepe'de T biçiminde sütunların üzerinde yer alan figürlerle de sanat tarihi açısından büyük bi döneme sahip. 3 boyutlu kabartmalar görenleri hayran bırakıyor.

Göbeklitepe ve Ön Türkler kitabının yazarı Özgür Barış Etli, funduszeue.info'ye yaptığı açıklamada, Göbeklitepe'nin bir ön-Türk eseri olduğu tezini öne sürmüştü. Etli, kaya resimlerinin, tamgaların ve kurganların Türk kültürüne özgü unsurlar olduğunu ve Göbeklitepe'de de bunların bulunduğunu söylemişti.

Göbeklitepe'de yapılan kazılarda bugüne kadar çeşitli kafatası parçaları da bulunmuştu. Bir çalışma sonucunda çıkartılan üç kafatası parçası ise dünyanın en erken oyulmuş kafatasları olarak değerlendirilmişti.

AltınarkeologBursaDünyaGoogleSanatŞanlıurfaTürkiye