R Sesi Okuma Yazma Metinleri

NAR

Ömer reyona nar, erik ile armut koy. Emre marketten nar ile erik al. Ömer, Emre’ye nar ile erik tart. Ömer iri iri nar ile erik tart. On kilo nar ile iki kilo erik tart. On kilo nar yirmi lira. İki kilo erik on lira. Ömer nar ile erikleri karton kutuya koy.

KONUK

Emre koltuklara konuk oturt. Emre önlerine terlik koy. Konuklara erik ile nar ikram et. Emre konuklara roman oku. Emre onlara öykü anlat.

KURT

Mert o 1 kurt. O 1 erkek kara kurt. Kara koyu 1 renktir. Kurtlar tek tek yürürler. Kurtlar koyun yer, et yer.

Aman kurt, aman! Mert’i yeme. Onu yeme, et ye. Mert korkma! O bir rüya. Uyan Mert, uyan.

ATATÜRK

Meral, Atatürk’ü oku. Atatürk öyle önemli ki. Meral, Atatürk’ü oku, anla. Ailene Atatürk’ü anlat. Türk milleti Atatürk’ü unutma.

Ezan, ibadete yapılan bir çağrı olarak, Hz. Peygamber (SAV)
zamanından bu yana Arapça olarak okunmaktadır. Hz. Peygamber (SAV) döneminde,
Bilal-i Habeşi’nin ilk ezanından sonra, değişik toplumlarda değişik makamlar
kazanmış ise de, dilinde herhangi bir değişiklik olmamıştır. "Şeair" olma
özelliğini de Arapça’daki formlarıyla korumuştur. Bu açıdan, ezanın "şeair-i
islamiye"den olma özelliğini koruması asli şekliyle okunmasına bağlıdır.
Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren başlayan reform tartışmaları içerisinde en
önemli konu ezan olmuştur. Biz bu çalışmamızda, dinde reform tartışmaları ile
gündeme gelen ezan tartışmalarını,özetleyerek, ezanın yeniden asli şekline
çevirme süreci olan Haziran tarihleri arasında basında yapılan
müzakereleri inceleyeceğız.

Bir ülke ki camiinde Türkçe ezan okunur
Köylü anlar manasını namazdaki duanın…
Bir ülke ki mektebinde Türkçe Kur’an okunur,
Küçük büyük herkes bilir buyruğunu Hüda’nın.
Ey Türkoğlu, işte senin orasıdır vatanın!

Ziya Gökalp’ın yukarıdaki şiirinde hasreti çekilen dinde
reformun önemli bir teşebbüsü yılında yapılır. İlahiyat Fakültesinin
öncülüğünde, İslam dininde reform ve modernleşme sorununu incelemek ve
üniversite kanalıyla MEB’na tekliflerde bulunmak üzere bir komisyonun kurulması
kararlaştırılır. Komisyon tarihçi, ilahiyatçı, psikoloji ve mantık
profesörlerinden oluşmuştur. Komisyon çalışmalarını tamamlar ve şu tavsiyelerde
bulunur:

1- Oturacak sıraları, gardropları olan temiz, düzenli camilere
ihtiyaç vardır. Halk buralara temiz ayakkabıları ile girecek.

2- Bütün dua ve hutbeler Arapça değil, ulusal dilde (Türkçe)
olmalıdır. Camilerin iyi yetişmiş müzisyen ve müzik aletlerine ihtiyaöcı vardır.
Modern ve kutsal enstrümantal müzik ihtiyacı acildir.

3- Basılı hutbe dizileri yerine, felsefe eğitimli vaizlerin
yetkisinde dini rehberliğe geçilmelidir. (Bernard Lewis; Modern Türkiye’nin
Doğuşu, s. )

Yukarıdaki tavsiyelere ön ayak olan İlahiyat fakültesine, ilgi
gittikçe azalarak, öğrenci sayısı ’den 20’ye düşmüş, imam hatip okullarıyla
birlikte ’de kapanmıştır. Camileri, kiliseleştirmeyi tavsiye eden bu
kararlardan sadece Türkçe ezan uygulanmıştır. Bu doğrultuda yılından
itibaren (Diyanet İşleri Başkanlığının talimatıyla) Arapça ezan okuma yasağı
getirilmiş, yılından itibaren de bu kanuna uymayanlara para ve hapis cezası
geti-rilmiştir. Laiklikle hiçbir alakası olmayan bu uygulamayla devlet, dinin
karşısındaki tarafsızlığını yitirmiş ve dinin hükümlerine müdahale etmiştir.

Menderes’in Ezanla ilgili Açıklamaları

Daha önceleri Tokat milletvekili Ahmet Gürkan (31 Mayıs ) ve
Kayseri milletvekili İsmail Berkok Paşa ile 13 arkadaşı tarafından (2 Haziran
) ezanın aslına çevrilmesi hususunda iki teklif meclise verilmiş bulunmakla
beraber başbakan Adnan Menderes’in basında çıkan mülakatından ( Zafer
Gazetesi) sonra ilk tepkiler gelmeye başlamıştır.

Zafer Gazetesi başyazarı Mümtaz Faik Fenik’ in sorusu üzerine
Adnan Menderes şu açıklamayı yapmıştır:

"Her taassup cemiyet hayatı için zararlı neticeler doğurur.
Cemiyet hayatında esas değişikliklerin yapılabilmesi evvelâ taassup zihniyetinin
yıkılmasına bağlıdır. Bu hakikatin iyice kavranmış olması neticesidir ki, Büyük
Atatürk bir takım hazırlayıcı ön inkılâplara başlarken taassup zihniyetiyle
mücadele etmek lüzumunu hissetmişti.

Ezanın Türkçe okunması mecburiyeti de böyle bir zaruretin
neticesi olarak kabul edilmelidir. Zamanında çok lüzumlu olan bu mecburiyet ve
tedbir diğer tedbirlerle birlikte bugünün hür Türkiye’sine zemin hazırlamıştır.

Ezanın Türkçe okunmasına mukabil cami içinde bütün ibadet ve
duaların din dilinde olması garip bir tezad teşkil eder gibi görünür. Bunun
izahı arzettiğim gibi, geçmişteki hâdiselerin hatırlanmasına ve taassup
zihniyetine karşı mücadele zaruretinin kabul olunmasına bağlıdır. Aradan bunca
yıllar geçtikten ve vaktile zarurî görülen ısrar bu sefer vicdan hürriyetine
karşı bir taassup teşkil eder.

Şimdi meselenin lâiklik ve vicdan hürriyeti bakımından halline
sıra gelmiştir. Dini, siyasete karıştırmak ve dini ibâdetler âmme nizamına ve
umumî âdaba aykırı olmamak şartile herkesin dinî vecibe ve ibadetlerini
serbestçe yerine getirebilmesi vicdan hürriyeti ve lâiklik esası bu anlayışa
göre tesbit edilmiştir.

Diğer inkılâplarımız gibi lâiklik esasının da muhafazası bugün
için ancak prensiplere bağlı kalmakla mümkündür. Halbuki umumî âdaba ve âmme
nizamına hiçbir aykırılık göstermiyen ezan meselesinde memnu’iyetin devamı
lâiklik prensibini menfi cihetten zedelemek mânasını tazammun eder.

Tekrar edelim ki, irtica, taassuba, geriliğe karşı mücadeleyi
ancak prensiplere sıkı sıkıya bağlı kalmakla mümkün görüyoruz.

Bu izahımın milletimize malolmuş inkılâplarımızın tamamıyla
korunacağı mânasını taşıdığını da ayrıca tafsile lüzum görmemekteyim.

Hükümet olarak ezan meselesi hakkında görüşümüz bundan
ibarettir. Ancak kanunî hükümlerle de alâkalı olan bu meselenin gerek prensip,
gerekse grubumuzca lüzum görüldüğü takdirde kanunda değişiklik yapmak bakımından
Meclis Grubumuza arzı ve Grubumuzca alınacak karara göre olunması pek tabîîdir.

(Zafer Gz. – Sebilürreşad, c. IV.S. 80, Haziran
s)

Bu açıklamanın yayınlandığı gün Son Posta Gazetesi de
okuyucularına haberi duyurmuştur. Bu gazete de başyazar Fenik’ in sorusu üzerine
yapılan açıklamayı aynen ve yorumsuz vermiştir (Son Posta ).

Yeni Sabah Gazetesi, Başbakan’ın beyanatına atıfta bulunmuş ve
ezan konusunda DP meclis grubunda görüşmelerin yapılacağını yazmıştır. Hiç
beklenmedik bir zamanda yapılan bu açıklamanın Muhalefet Partisi tarafından hoş
karşılanmadığı ve Atatürk İnkılâbını zedeleyeceği ifade edilerek halk arasında
da müsbet ve menfi tesir meydana getirdiği kaydedilmiştir. Yapılan yorumda;

"Menderes Kabinesinin almak istediği bu kararda inkılabımıza
karşı bir hürmetsizlik olmadığı gibi bunu takiben bazı buna benzer hallerin de
tevali edeceği yolunda bir şey düşünmek çok yanlış olur. Bu kararın alınmasının
en büyük âmili, Arapça ezan meselesinin hemen bütün köylerde, köylüler arasında
husumet yarattığı ve onları birbirine düşürdüğü…" ifadelerine yar verilerek
karara olumlu yaklaşılmıştır. (Yeni Sabah, )

"Hiç şüphe yok ki kötü fikirliler bu mevzuu istismar etmeye
yeltenecekleri aşikardır." ifadelerine yer verildikten sonra DP’nin seçim
beyannamesi ve hükümet programında herhangi bir kayıt olmadığı halde bu
teşebbüse girişilmesi Muhalefet Partisinin tepkisine yol açtığı bildirilmiş,
yazının devamında Ankara Üniversitesi’nden talebe, “Sayın Adnan Menderes,
Başbakan, Anara, şeklinde başlayan telgraflarında şunları yazmışlardır:
Başbakan’a çektikleri telgrafı nakletmiştir:

“Ezanın serbestisi mevzuunda verdiğiniz beyanatı derin bir
memnuniyetle okuduk. Laikliğin bütün icapları ile tatbiki hususundaki kararınızı
ve serbest din, serbest devlet düsturunu teyid etmek zımnında gösterdiğiniz
âsilane cesareti bütün kalbimizle tasvip ediyoruz. Vicdan hürriyetinin teminini
tehalük ve hasretle bekleyen biz üniversite gençleri, milletimizin en başta
gelen arzularından birinin tahakkukunu görmekle sonsuz bir bahtiyarlık
duyuyoruz. Bu vesile ile minnet ve şükranlarımızı arzeder, hürmetlerimizi teyid
ederiz.”

Ankara Üniversitesi gençlerinden imza (Yeni Sabah Gz.
)"

Gazetenin İzmir’den (telefonla) verdiği başka bir haberde ise
konunun İzmir’de umumiyetle iyi karşılandığı; din adamlarına göre lâiklik
prensibinin gereği ezanın Arapça okunması olduğu, din konusunda vatandaşların
serbest bırakılmalarının doğru bir hareket olacağı belirtilmiştir. Aksi görüşte
olanlara göre ise; bunun inkılâba aykırı olduğu, ezanın Arapça okunmasından
sonra "milletin eski devir âdet ve ananelerinin hortlamasına intizar edeceğini
iddia ettiklerini" bildirmiştir (Yeni Sabah ).

Ezana dair Laleli Camisi’nin İmamı Mustafa Ayni’nin şu
açıklaması basında yer almıştır.

"Başbakanımızın işaret buyurduğu gibi, minarede ezan Türkçe
okutuluyor, camide ibadet ise Arapça yapılıyor. Sonra, ezan o kadar yanlış
Türkçeleştirilmiş ki… Tanrı, Allah manasına gelmez. Türkçe’de Allah
kelimesinin karşılığı çalap kelimesidir. ‘Tanrı’dan başka yoktur tapacak’ da
doğru bir tercüme değildir. İslam dininde "tapmak" yoktur. Bu acayip
yanlışlıkların biran evvel düzeltilmesi lazımdı… Bu hareket Türkiye’deki
milyonlarca Müslümanla beraber, yurtdışındaki Müslümanları da memnun
bırakacaktır. Çünkü; Türkiye hariç, dünyanın hiçbir Müslüman memleketinde ibadet
oranın lisanı ile yapılmadığı gibi, ezan da Arapça’dan başka bir dil ile
okunmaz. Arapça ezan okunulmasına izin verildiği tarihten itibaren Türkiye’de
hakiki laikliğin temeli atılacaktır. Bu tahakkuk ettikten sonra, her vatandaş
vicdanen hür olabilecek ve dünya müslümanları arasındaki vahdet tam olarak
teşekkül edecektir. (Yeni sabah ).

Okuyucularına ilk sayfadan haberi veren bir başka gazete de
CHP’nin yayın organı olan Ulus Gazetesi’dir. Açıktan değil de gençler ve
münevverlerin alınan karardan hoşnut olmadıklarını belirtirken; "… umumiyetle
gençler ve münevverler, Atatürk’ün inkılap yapısında bir gedik mevzubahis
olduğunu belirterek teessürlerini ifade etmekte ve birçokları da işin bu kadarla
kalıp kalmayacağını sormaktadır. DP’nin seçim beyannamesinde ezan hakkında bir
vaad olmadığı halde yeni iktidarın bu tedbiri almak zaruretini duyması, bu parti
propagandacılarına atfedilen birçok vaadler gibi bunun da parti ileri
gelenlerinin malumatı tahtında seçmenlerin kulağına fısıldadığı kanaatini bir
çok kimselerde uyandırmıştır," ifadelerinden sonra "…ezanın Arapça okunması
kararından memnun kalan grubun kişi olduğu haber verilmektedir. Buna
karşılık DP milletvekillerinden münevver ve genç kalabalık bir grubun
Cumhuriyeti ve İnkılabı Türk gençliğine emanet için Atatürk’ün söylediği sözleri
hatırlayarak eza duydukları da öğrenilmiştir" haberine yer verilmiştir (Ulus Gz.
) .

Bir başka gazete "…. ezan bahsinde bugünkü fiili durumu
laiklik ve vicdan hürriyetine aykırı telakki edenlerle halkın dini hissiyatına
mutlak olarak saygı gösterilmesini isteyenler arasında memnuniyetle
karşılanmıştır…. Bununla beraber beyanatın muhtelif cephelerden çeşitli
tefsirlere yol açtığı da bir vakıadır… Başbakan laiklik prensibini mahfuz
tutmak bakımından görüşlerinde samimî olabilir. Fakat işin bir de inkılapçılık
cephesi vardır. Böyle bir hareket inkılabın esas prensiplerini zedeler… daha
bazı tavizlere yol açacağı endişesini uyandırıyor… laiklik prensiplerini
korumak şartıyla ezana müsaade etmenin inkılap esaslarında en küçük bir tavizde
bulunmak manasına asla gelmediği ve gelmeyeceği yukarıdaki mülahazalara cevaben
belirtiliyor (Yeni İstanbul ).

Basındaki Tartışmalar

Başbakanın, ezanın Arapça okunması ile ilgili haberin
yayınlandığı tarihten, tasarının kanunlaştığı tarihe ( ) kadarki
sürede bir çok yazar konuya değinmiştir. İlk dikkati çeken husus, olaya karşı
olanların dahi temkinli yaklaşımlarıdır. Kabaca bir sıralama yaptığımızda
tepkileri üç gruba ayırmak mümkündür. Karara sert bir şekilde karşı çıkıp
dehşete kapıldıklarını yazanlar, olaya karşı çıkmamakla birlikte temkinli
yaklaşanlar ve kararı büyük bir memnuniyetle karşılayanlar. Bu yazıları söz
konusu 15 günlük süredeki gazetelerin hemen hepsinde görmek mümkündür.

Ulus gazetesinden Kemal Zeki Gencosman okuyucularına seslenirken
"Ezanın Arapça okunacağını öğrendiğim bu sabahtan beri (6 Haziran) perişan bir
halde olduğumu sizden neye gizleyeyim? Etime bıçak saplansa bir damla kanım
çıkmaz. Hükümet gazetesinin (Zafer Gz. ni kastederek) Atatürk inkılaplarının bir
taraftan didiklenmeye başlandığını teşhir eden büyük manşetini gördüğüm andan
itibaren içimi derin bir ümitsizlik kapladı. Sabahtan beri kara kara
düşünüyorum. Tüylerim diken diken oluyor."

Aynı gazeteden Prof. Yavuz Abadan şu ifadelere yer vermiştir:
"Arapça ezana dair bu beyanatı okuyunca içimde bir ürperme duyduğumuzu
saklayamayacağız. Demek ki DP icraata Arapça ezan okunmasına yeniden imkan
vermekle başlayacaktır. Orta çağın dini hurafelerinden temizlenmiş laik bir
zihniyete karşı gelmektir bu …"

Yine Ulus Gazetesinden Feridun Osman Menteşeoğlu
"…inkılaplarımız muasır medeniyet yapımızın kilit taşlarıdır. Onlardan
herhangi birini çekip çıkarmanın tabiat kanunlarına uygun bir reaksiyonla
diğerlerini de sarsabileceği daima uykularımızı kaçıran bir ihtimaldir" diyerek
düşüncelerini aktarmıştır.

Ulus gazetesinden bir başka yazar üzüntülerini şu şekilde dile
getirmektedir." Bugün Türk ülkesinde Müslüman Türkleri camiye çağırmak için
Türkçe ezan okunuyor ve ne zaman bir yerde irticaın en çerden çöpten tarafları
bir kımıldanış yapmaya yeltenseler Allah’ın ve Peygamberin adını da hürmetten
düşürerek Arapça ezan okumaya kalkışıyorlar. Yeni meclisin ve yeni kabinenin ilk
işlerinden birisi herhalde Arapça ezanı hortlatmak olmayacaktır. Çünkü inkılap
nesilleri bunu geriye dönmenin ve yapılanları yıkmanın bir başlangıcı
sayabilirler. Fakat bir tek milletvekili bile böyle bir teklifi yapmamalı idi "
(T.İ. Ulus, ).

T.İ. adlı yazarın ezanın Arapça okunması ile "Allah’ın ve
Peygamberin adını da hürmetten düşürüyorlar" yorumunu yapması çok dikkat
çekicidir.

Zaman gazetesi ve Akşam Postası’nda yazan Nusret Safa Coşkun
dehşet içindedir: "Başbakanın beyanatı bizi dehşete düşürdü. Mareşalin cenaze
töreninde (Fevzi Çakmak’ın) azametini gördüğümüz tekbirci kütleyi, yurdun dört
köşesindeki benzerlerini sevinçlerinden çıldırtmak için bundan daha güzel bir
vaid olamaz… İnkılap prensipleri ile alakalı bir kararın değiştirilmesine asla
taraftarlık edemeyiz. Vatandaşın şapkayı seçmek hürriyeti yok mu? Eski yazının
talik, sülüs, rik’a marifetlerine ne buyurulur? Arapça ezanın metninin vicdan
hürriyeti ile bir alakası yoktur. "Tanrı uludur" nidâsını beğenmeyen içinden
dudakları arasından "Allah û ekber" desin. Bazı zümreleri memnun etmek için bu
mesele ortaya atılmıştır. Bu ateşle oynamaktır." Yazar bu ifadeleriyle
Demokratların giriştiği hareketin tehlikesine dikkat çekmektedir.

Yukarıda sıraladığımız görüş ve düşüncelerde Arapça ezana karşı
çıkıldığı ve Atatürk İlkelerinin bu olayla zedelenerek gedik açılacağı açıkça
ifade edilmiştir. Ancak bu görüş ve düşüncelere sahip olanların önemli bir yekûn
teşkil ettiğini gazetelerden görmek mümkün değildir. Diğer tepkilerden bazıları
aşağıya alınmıştır.

Milliyet Gazetesi’nden Ali Naci Karacan yazısında şu ifadelere
yer vermiştir: "Mustafa Kemal, bazılarının çok yanlış olarak zannettiği gibi,
din düşmanı değildi, laikti. Din ıslahatçısı da değildi. Ezanın Türkçe
okunmasını istemekle bir reform hareketine girişmiş değildi… Ezan, ne
karşısında dini istiğrak duyulan bir ayeti kerime, yahut herhangi bir içtimâi
akide telkin eden bir hadis-i şerif değildir. Türkçe okunursa cami daha
kalabalık olur." Karacan da bu ifadeleriyle Türkçe ezana taraftar olduğunu
göstermektedir.

Son Telgraf’tan Ethem İzzet Benice’nin görüşleri de şöyledir:
"Atatürk inkılapları bir bütündür. Bu bütünün bir halkası koparıldı mı ötekiler
de birbirini koparır. Medrese, türbe, tekke, Arap harfi, Arapça tedrisat gelir.
Kur’an-ı Kerim okuyabilmek için Arap harfi ve Arapçayı okuyup yazmak gerekmez
mi?

Vatan Gazetesi başyazarı Ahmet Emin Yalman karara karşı
olmadığını ifade ederken;"Biz de Adnan Menderes gibi nikbiniz. Arapça ezan
hakkındaki yasağın kalkması, taasup meylini desteklemeyecek, aksine olarak
hiçbir hükümet müdahalesi ve baskısı olmadan Türkiye’de tam bir vicdan hürriyeti
ruhunun gelişmesi ve inkılap ruhunun, halkın arzusu ile dini sahalara nüfûz
etmesi için hayırlı bir inkılap noktası olacaktır. Şimdilik dine karşı yalnız
esrarlı bir hasret duyan münevver gençler işte o zaman dini sahalarda faziletin,
feragatin, fedakarlık hazzının hayırlı ve canlı kaynaklarını keşfedeceklerdir,"
diyen Yalman "… Arapça ezanı yasak eden kanunun kalkmasını bekleriz. Yalnız
"din lisanı" (bazı yayın organlarında ezanın "din dili ile" okunması ifadeleri
için) kullanılmasına aklımız ermedi. Bunun bir sehiv olduğunu farz ediyoruz.
Kanun kalktıktan sonra isteyen Arapça okuyacaktır. Fakat biz öyle sanıyoruz ki
bu serbestiye rağmen kendi anadilini kullanmağı tercih edenler çok olacaktır"
demekten de kendini alamamıştır.

Yeni Sabah Gazetesi’nin, gazetenin adını taşıyan başmakalesinde,
Başbakanın açıklamalarına gösterilen tepkiler haksız bulunarak iktidarın doğru
yolda yürüdüğü belirtilmiş "… ezici bir çoğunluğun İslam dinine sahip
oldukları bedahet ve vakıasından kat-ı nazar – hangi dil ve vasıta ile halkın
mabedlere çağrılacağını münakaşa mevzuu eylemek insanlık zeka ve fikir
terakkiyatı ile adeta istihza eylemektir… T.C. Hükümetinin herhangi bir
kilisede çalınacak çanın sesi, rengi, ahengi hususunda en ufak bir müdahale
yaptığı var mıdır ve böyle bir karışma akıldan geçmiş midir?… Müslümanların
camilerinin davet tarzına karışılması, din ile devlet işlerinin ayrılmasında tam
isabetle ve kavrayışla hareket edilmemesinin bir neticesidir… Müslümanlar
ancak şu dil ve şekilde çağrılır diye bir kanun çıkarmak ve bu kanuna aykırı
hareket ederek, bin üç yüz küsûr yıldır âdet olan tarzda davet yapanları hapse
tıkacak hükümler koymak… tam bir mantıksızlık ve taassup eseridir," denilerek
kanunun biran önce çıkarılması istenmiştir.

Zafer Gazetesi başyazarı Mümtaz Faik Fenik’in görüşleri de
şöyledir: "…Adnan Menderes’in sözleri ileri görüşün mahsûlüdür… ezanın
Arapça okunabilmesi vicdan hürriyetinin bir neticesi olarak lazım gelir… zaten
ezanın Türkçe okunması tamamlanmış bir din reformu da sayılamaz. Çünkü ezan
Türkçe okunduğu halde, camilerde ibadet Kur’an diliyle yapılmaktadır…
Demokrasi inkılabımıza canla başla bağlanmış olan inkılapçı gençliğimizin,
Anayasanın laiklik prensibini ve kamu haklarını hararetle müdafaa etmesi kadar
tabii bir şey olamaz."

Aynı gazeteden Muhip Dıranas şunları yazar: "…Neymiş? Arapça
ezana müsaade etmek, Atatürk’e ve inkılaplarına ihanet etmekmiş. Ama hürriyet ve
demokrasi rejiminde siz, laikliği titiz bir hassasiyetle koruma gayretinde
olduğunuzu söylersiniz, Allah’la kulun arasına girmeyeceğiz dersiniz, sonra
bütün Türk Müslümanlara bir kanunla emretmekle inad edersiniz. Ezanı benim
istediğim gibi okuyacaksın. Bu da laiklik!" diyerek muhaliflere seslendikten
sonra devam eder. "Halbuki buna düpedüz ibadete müdahale ve Allah’la kulun
arasına girme denir. İsteyen müezzin ezanı Türkçe okur, isteyen mümin de
minaresinde Türkçe ezan duyulan camiye gider; ama isteyen müezzin de, müsaade
buyuralım da, ezanı Arapça okuyabilsin ve isteyen Müslüman Arapça ezan okunan
camide namazını kılsın. Laiklik budur," diyen DIRANAS makalesini şu cümlelerle
noktalar: "Demokrat Parti, Atatürk’ün bir taneliğine ve inkılaplarının
kudsiyetine en büyük titizlikle bağlıdır. Bundan kimsenin şüphesi olmasın."

Yeni Sabah Gazetesi’nde ULUNAY adıyla yazılan makalede, ezan
münasebeti ile başlayan ve laiklik konusunu da içine alan yazıda; "pek yakından
tanıdığım yaşlı bir kadının evkaf tahsildarı ile" aralarında geçen bir konuşmayı
aktarır:

"Bir gün kapı çalınır, tahsildar arz-ı endam eder.

– Evkaf vergisi için geldim. Kadın başını cumbadan çıkarır:

– Bu da nedir?

– Hanım… Senin anlayacağın, camilerin, mescitlerin tamiri,
muhafazası için herkese tahmil edilen para…

Kadın:

– Ayol ! Der, ben laik oldum. Ne parası verecekmişim?!

Bunu bana anlattıktan sonra:

– Böyle dedim ama dinletemedim… Yine paraları verdik!

İşte çoğumuz laikliği böyle anlamışızdır."

Zafer gazetesinin ‘Taviz Vermiyoruz’ başlıklı makalesinde; "…
aradan seneler geçtikten ve taassup millî bir tehlike olmaktan çıktıktan sonra
millet iradesine dayanan hürriyetçi bir parti serbest ve tek dereceli seçim
yoluyla iş başına gelmiş bulunmaktadır… vatandaşa dilediği şekilde ezan
okuması için serbesti tanımak ne irticaı tasviptir; ne de lüzumsuz bir tavizdir.
Doğrudan doğruya Anayasanın kabul etmiş olduğu bir hürriyeti iade temekten
ibarettir. Bunu böylece kabul etmeyerek, vicdan hürriyeti çerçevesi içinde
mütalaa edilmek icap eden bir ibadet davetini kayıtlandırmayı makul bulanları
bugünün hürriyet telakkisini kavramamış ve demokrasi aleminin din cephesini
tetkike cesaret bulamamış saymak ve binnetice bunların yaygaralarına da
aldırmamak lazımdır" (O.K. ).

Arapça ezan konusundaki tartışmalara, Diyanet İ.B. Hamdi Akseki
de katılmıştır: " Ezan dilinin kanunen serbest bırakılacağına dair haberlerin,
yurdun her tarafında memnuniyet ve tasviple karşılandığı, bu husustaki
itirazların hep Halkçı Parti ve ona bağlı çevrelerden geldiği öğrenilmiştir. Bu
kanaati kuvvetlendiren sebeplerden biri de, eski iktidar partisi organlarının bu
laik hareketi boğmak ve akim bırakmak için kopardığı feryatlardır. Seçim
arifesinde Halk Partisinin dini siyasete alet etmek gibi laiklik prensibi ile
kabil-i telif olmayan hareketlere teşebbüs etmesi, bu partinin Atatürk
İnkılaplarını nasıl tefsir ettiğine kuvvetli bir delil olsa gerektir. Esasen
Arapça okunmasının taassup veya irtica ile ilgili gösterilmek istenmesi,
demokratik anlayış ile aykırı telakki edilmektedir.

Esasen mabedlerimizin içindeki ibadet dili ile ezan dili
arasındaki fark, öteden beri nazar-ı dikkati çok çekmekteydi. Yeni hükümetin
alacağı bildirilen kararla, Türkiye’mizde vicdan hürriyetinin yeni bir safhası
açılmış olacağı tabiidir (Yeni Sabah ).

Makale ve yazılarından aktarmalar yaptığımız yazarlarımızdan
hemen tamamı Arapça ezan okunması olayına laiklik anlayışından öte Atatürk
ilkelerinde bir gedik açıldığı ve bunun arkasının geleceğini ileri sürerek karşı
çıkmışlar ve böyle bir kararı tasvip ve kabul etmediklerini açıklamışlardır.

Tarafsız bakmaya çalışanlar yasağa karşı olduklarını beyan
etmekle beraber, serbestiyet halinde ezanın ekseriyetle Türkçe okunmaya devam
edeceğini ve bunun daha iyi olacağını belirtmişlerdir.

Arapça ezanı savunanlar; laikliğin din ve vicdan hürriyetinin
teminatı olduğu düşüncesinden hareketle, mevcut durumun Anayasa ve laikliğe
aykırı olduğunu, bunun Atatürk ilkelerini zedelemeyeceğini, Atatürk zamanında
yapılan ve insan haklarıyla çelişen reformların günün şartlarından
kaynaklandığını, şimdi ise böyle bir durumun mevcut olmadığını iddia
etmişlerdir.

Ezanın Aslına Çevrilmesine Dair Kanun Teklifleri

DP Meclis gurubu 13 Haziran günü saat te basına kapalı
olarak yaptığı toplantıdan sonra; "…DP’nin laik anlayışına uygun olarak ezanın
Türkçe okunması hakkındaki kanun maddesinin yürürlükte tutulmasına Partice lüzum
olmadığı kanaatine varılmıştır. Yarınki meclis toplantısında hükümetin teklifi
meclis umumi heyetine arz edilecektir," açıklaması yapılmıştır. Ezanın
istenildiği dilde serbestçe okunabileceği hakkındaki kanunun kabul edileceğine
ve bunun aksine ceza kanununda mevcut hükümler Ramazandan evvel kalkmış
bulunacağına şimdiden muhakkak nazarıyla bakılabilir (Son Posta ).

Ezanın aslına çevrilmesiyle ilgili üç ayrı kanun teklifi meclise
sunulmuştur. Bunlardan ilki Tokat Milletvekili Ahmet Gürkan’ın tarihli
teklifidir:

I-Tokat Milletvekili Ahmet Gürkan’ın teklifi:

"T.C.K. /2 fıkranın tadili hakkında tanzim edilen gerekçe ve
tasarı iki parça halinde sunulmuştur.

Kanuniyet kesbetmesi için ivedilikle müzakere edilmek üzere
gerekli komisyona sevkini ve kanunlaşmasını saygı ile teklif ederim".

Gerekçesi şöyledir:

Devletimizin Anayasamızda tespit edildiği gibi lâik olması ve
lâikliğin ise devlete din müesseselerinin yekdiğerinden ayrı tutularak birbirine
karıştırılması mânâsına gelmesi itibariyle kanunların bu esaslar dairesinde
ayarlanması icap ettiği gibi lâikliğe aykırı olan kanunların da buna muvazi
olarak tadili icap eder.

Esasen bütün demokrat ve medenî memleketlerde bu esas kabul
edilmiş ve din işleri devlet teşkilâtından ayrı tutularak din adamlarının dinî
bilgilerine terkedilmiş bulunduğu bir hakikattir. Şu hale göre dine taallûk eden
işlerden devletin elini tamamiyle çekmesi ve bu mânevî varlığı ilâhiyatçıların
bilgilerine, daha doğrusu ihtisaslarına terketmesi bir zaruret halinde karşımıza
dikilmektedir.

Sabık iktidarın lâikliği din aleyhinde tefsir etmesi suretiyle
ve bu cümleden olarak iman ve âmelden mürekkep müslümanlık dinin amele taallûk
eden ezan ve kametin Türkçe okutulmasını mecbur tutması lâiklik prensibini ihlâl
ve Anayasanın verdiği vicdan hürriyetine tecavüzdür. Lâik bir idârenin bir
hıristiyan mabedinde çalınan çan tokmağını şu kadar veya şu şekilde vuracağı
hususlarına müdahale etmesi nasıl bir haksızlık teşkil ederse, aynı şekle muvazi
olan ezan ve kameti şu şekil veya şu lisanla okutmak istemesi de o nisbette
haksızlık, hattâ din vicdan hürriyetine bir tecavüzdür.

Hakkiyle ve ilmî bir şekilde Türkçe’ye tercüme dahi edilemeyen
ezan ve kamet Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından kabul edilecek şekli ne
olursa olsun hâlen bu mevzûda lâiklik prensiplerini ihlâl eden T.C.K. /2
fıkrasındaki (veya Arapça ezan ve kamet okuyanlar) kaydının kaldırılması
suretiyle mezkûr maddenin ekli tasarı şeklinde tadilinde zaruret görmekteyiz. Bu
zaruret, çeşitli ırk ve lisanlara sahip milyondan fazla müslümanın kabul
ettiği, hattâ hangi hıristiyan memleketinde yaşarsa yaşasın tatbikatında asla
güçlük çekmediği bu ibadet usulüne medenî ve lâik bir devlet olarak müdahale
etmemiz bariz bir hatadır. Bu bakımdan ekli tasarı hazırlanmış bulunuyor.

1. T.C.K. ncı maddesinin 2 nci fıkrası aşağıdaki şekilde
tadil edilmiştir:

2. Şapka iktisasi hakkında sayılı kanunla, Türk harflerinin
kabul ve tatbikine dair sayılı kanunun koyduğu memnu’iyet veya
mecburiyetlere muhalif hareket edenler, üç aya kadar hafif hapis veya on liradan
yüz liraya kadar para cezası ile cezalandırılır.

3. Bu kanun neşri tarihinden itibaren yürür.

4. Bu kanunu icraya Adalet ve İçişleri Bakanları memurdur.

II- Kayseri milletvekili İsmail Berkok ve 11 arkadaşının, Türk
Ceza Kanununun maddesinin ikinci fıkrasının değiştirilmesi hakkında kanun
teklifi :

sayılı Anayasa Kanununun ikinci maddesinde mündemiç
(Lâiklik) kelimenin mânası,devlet işlerince dinin,din işlerinde de devletin
karışmaması, din ile dünya işlerinin ayrılması şeklinde tefsir ve kabul
edilmekte ve aynı kanunun 75 inci maddesinin son kısmında ise (… güvenliğe ve
edep törenlerine, kanunlar hükümlerine aykırı bulunmamak üzere her türlü din
törenleri serbesttir) denilmektedir.

Memleketimizde azınlıkta bulunan Müsevi ve İsevi vatandaşların
dini itikat ve âmel şekillerine hiçbir suretle müdahale edilmemiş ve bilâkis
tamamen serbest bırakılmıştır.

Bu toprağın hakiki evlâtları ve hakiki sahibi bulunan Müslüman,
Türk vatandaşların din ve vicdan hürriyetlerine, amel ve ibadet şekillerine de
müdahale edilmemek iktiza edeceğine ve Partimiz programının 14 üncü maddesinde
ise (… Partimiz lâikliğin din aleyhtarları şeklinde yanlış tefsirini reddeder,
din hürriyetini, diğer hürriyetler gibi , insanlığın mukaddes haklarından
tanır), diye yazılı olduğuna göre, müvekkillerimiz ve seçmenlerimiz bulunan
Müslüman Türk vatandaşların ısrarlı ve haklı isteklerine istinaden ezan ve
kametin tercüme halinde okunmasına dair sayılı kanunla değiştirilen Türk
Ceza Kanununun maddesinin ikinci fıkrasında yazılı (… veya Arapça ezan ve
kamet okuyanlar) ibaresinin kaldırılması hususunda hazırladığımız kanun
teklifini Yüksek Kamutaya arz ederiz.

İsmail Berkok (Kayseri), H. N. Yurdakul (Niğde), A. N. Asya
(Seyhan), Dr. F. Çobanoğlu (Erzurum), R. Topçuoğlu (Erzurum), S. Duman
(Erzurum), G. Yiğit başı ( Afyon K.), S. Kerman (Afyon K.), B. Oynağanlı (Afyon
K.), Ö Bilen (Ankara), H. R. Kudu (Tunceli), M. Zeren A. Kodoğlu (Maraş).

Hazırladıkları kanun teklifinin maddeleri:

Madde 1- sayılı kanunla değiştirilen Türk Ceza Kanununun
maddesinin ikinci fıkrasında yazılı (… veya Arapça ezan ve kamet
okuyanlar) ibaresi kaldırmıştır.

Madde 2- Bu kanun neşrinden itibaren yürürlüğe girer.

Madde 3- Bu kanun Bakanlar Kurulu yürütür.

III- Üçüncüsü hükümetin teklifidir:

Türk Ceza Kanununun maddesinin değiştirilmesi hakkında
Adalet Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunun 14/6/ tarihli
toplantısında Yüksek Meclise sunulması kararlaştırılan Kanun tasarısının
gerekçesiyle birlikte sunulmuş olduğunu saygılarımla arz ederim.

15/6/ Başbakan Adnan Menderes

Kanun teklifinin gerekçeleri

senesinde Ceza Kanununun maddesinde eklenen fıkralar
arasında Arapça ezan ve kamet okuyanların tecziye edileceklerine dair bir hüküm
bulunmaktadır. Bu hükmün sevkini gerektiren mucip sebeplerde : Diyanet İşleri
Reisliğinin, teşkilâta yaptığı bir tamimle ezan ve kamet okunmasını menettiği ve
buna muhalif hareket edenlerin maddesin ilk fıkrasıyla tecziyeleri mümkün
ise de, memnu’iyetin fertlere şümulünü sağlamaya bu müeyyidenin kâfi
gelemeyeceği ve Arapça lisanın eski zihniyete ve eski ananelere bağlayan
tesirinden halkı kurtarmak için fıkradaki hükmün ve bunun müeyyidesi olan ezanın
konulmasına lüzum hasıl olduğu, belirtilmektedir.

Halbuki Anayasanın Türk vatandaşı için tabii hak saydığı vicdan
hürriyetinin dokunulmaz bir hak olarak hürmete lâyık görülmesi gerekir her türlü
müdahaleden âzade kalmak iktiza ederken ana kanunlarla korunmuş bulunan din ve
vicdan hürriyetinden vatandaşı herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen mahrum
etmek ve bu hususu, kanuni ceza teyitleri altında bulundurmak doğru olmaz. Böyle
bir kayıtlama, Türkiye Devletinin esas vasıflarını gösteren Anayasanın 2.
maddesindeki lâiklik esasına da uygun düşemez. Din ile Devletin ayrılması ve
Devletin din işlerine karşı tamamen bitaraf kalmaları şeklindeki telâkkinin
ifadesi olan lâikliğin, ibadetin icra şekline taalluk eden herhangi bir faaliyet
veya faaliyet safhasında tadilini tazammum eder tarzda müdahalede bulunmamasını
zaruri kılan bir ana hüküm olarak muhafaza ve idame edilmesi zaruridir. Arapça
lisanın eski zihniyet ve ananelere bağlayan tesirinden halkı kurtarmak gayesinin
takip edildiğine taalluk eden görüşte de bugün için bir isabet mülahaza etmek
caiz olamaz. Kaldı ki: Kanunun tadilinden beri geçen uzun zaman içinde o zamanki
telâkki ve düşünüş şeklini değiştirecek mühim tebeddüller ve ilerlemeler husule
gelmiş ve bugün eski zihniyetin sadece bu gibi kanun müeyyideleriyle teminat
altına alınabilmesi mülahazası yerinde görülmemiştir.

Esasen, maddedeki cezai hükmün, ezan ve kametin yalnız Arapça
okunamayacağı ve fakat bunun dışında herhangi diğer lisanla okunabilmesindeki
cezai tazammum eden ifade şekli de bizatihi bir garabet arz etmekte bulunmuştur.

Bütün bu mülahaza ve sebeplerden başka, Müslüman Türklere
sebepsiz yere manevi huzursuzluk veren böyle bir yasağın demokrasi ile idare
olunan bir devlet nizamı içinde yer alabilmesi de müstahildir. Fıkranın tayyi
Müslüman Türklere muhakkak bir huzur ve vicdan rahatlığı verecektir.

Binaenaleyh, gerek büyük bir Müslüman vatandaş çoğunluğunu bu
huzur ve rahata eriştirmek ve gerekse Anayasa ile müeyyet lâiklik prensibine
Devletçe sadakat göstermiş olmak ve bilhassa ana hak ve hürriyetlerden olan
vicdan ve din serbestisini herhangi bir zorlama altında bulundurmamak
sebeplerinden ötürü Türk Ceza Kanununun maddesinde mevcut ezan ve kametin
Arapça okunmasının memnu’iyeti hakkındaki hükmün kaldırılması gerekli
bulunmuştur.

Madde 1- Türk Ceza Kanununun sayılı Kanunla değiştirilmiş
olan maddesi aşağıda yazılı şekilde değiştirilmiştir.

Madde – Salâhiyetli makamlar tarafından adli muameleler
dolayısıyla yahut âmme emniyeti ve âmme intizamı veya umumi hıfzısıhha
mülahazasile kanun ve nizamlara aykırı olmayarak verilen bir emre itaat etmeyen
veya bu yolda alınmış bir tedbire riayet eylemeyen kimse, fiil ayrı bir suç
teşkil etmediği takdirde, bir aya kadar hafif hapis veya liraya kadar hafif
para cezasıyla cezalandırılır.

Şapka iktizası hakkında sayılı Kanunla Türk harflerinin
kabul ve tatbikine dair sayılı Kanunun koyduğu memnu’iyet veya
mecburiyetlere muhalif hareket edenler 3 aya kadar hafif hapis veya 30 liradan
liraya kadar hafif para cezasıyla cezalandırılır.

Madde 2— Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Madde 3— Bu Kanunun Bakanlar Kurulu yürütür. A. Menderes
(Başbakan), S Ağaoğlu (Devlet Bakanı, Başbakan Yardımcısı), Refik Ş. İnce (Milli
Savunma Bakanı), F. Köprülü (Dışişleri Bakanı), Z. Velibeşe (Eko. Ve Ticaret
Bakanı), N. Öz-san (G. Ve Tekel Bakanı), T. İleri (Ulaştır-ma Bakanı), H.
Özyörük (Adalet Bakanı), H. Ayan (Maliye Bakanı), F. Belen (Bayındırlık Bakanı),
Dr. R. Belger (Sa. Ve So. Y. Bakanı), N. İyriboz (Tarım Bakanı), H. Polatkan
(Çalışma Bakanı), muhlis Ete (İşletmeler Bakanı).

Adalet komisyonu teklifleri birleştirerek genel kurula
sunmuştur:

Adalet Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunun 14/VI/
tarihli toplantısında karar verilen Arapça ezan okunması memnu’iyetini vazeden
Türk Ceza Kanununun maddesinin değiştirilmesi hakkındaki kanun tasarısı ile
yine bu konuda Kayseri milletvekili General İsmail, Berkok ve 11 arkadaşının ve
yine Tokat milletvekili Ahmet Gürkan’ın ayrıca yüksek Başkanlığa sunduğu kanun
teklifleri komisyonumuza havale duyurulmakla Adalet Bakanlığı temsilcisi hazır
olduğu halde birleştirilerek incelendi.

Kanun tasarısı ve tekliflerinin gerekçe ve metinleri okunduktan
sonra esas itibariyle kabule şayan görülmüştür.

Hükümet gerekçesinde serdedildiği gibi, senesinde Türk Ceza
Kanununun maddesine eklenen fıkralar arasında Arapça ezan ve kamet
okuyanların tecziye edileceklerine dair bir hüküm bulunduğu, bu hükmün sevkini
gerektiren mucip sebeplerde Diyanet İşleri Reisliğinin teşkilata yaptığı bir
tamimle ezan ve kametin okunmasını menettiği buna muhalif hareket edenlerin
maddenin ilk fıkrasıyla tecziyeleri mümkün ise de, memnu’iyetin fertlere de
şümulünü sağlamaya, bir müeyyidenin kâfi gelemeyeceği ve Arapça lisanının eski
zihniyete ve eski ananelere bağlayan tesirinden halkı kurtarmak için ikinci
fıkradaki hükmün ve müeyyidesi olan cezanın konulması lüzum hasıl olduğunun
belirtildiği halbuki , Anayasanın Türk Vatandaşı için tabii hak saydığı vicdan
hürriyetinin dokunulmaz bir hak olarak hürmete lâyık görülmesi gerektiğine ve
bunun tabii bir icabı olan din serbestisinin her türlü müdahaleden âzade kalmak
iktiza ederken Ana Kanunlarla korunmuş bulunan din ve vicdan hürriyetinden
vatandaşı herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen mahrum ederek kanuni ceza
kayıtları altında bulundurmanın doğru olmadığı, böyle bir kayıtlamanın Türkiye
Devletinin esas vasıflarını gösteren Anayasanın 2. maddesindeki lâiklik esasına
da uygun düşmeyeceği dinle devletin ayrılması ve devletin din işlerine
karışmaması ve devletle dinin birbirlerine karşı tamamen bitaraf kalmaları
şeklindeki telâkkilerin ifadesi olan lâikliğin, ibadetin icra şekline taalluk
eden herhangi bir faaliyet veya faaliyet sahasında tadilini tazammun eder tarzda
müdahalede bulunmamasını zaruri kılan bir ana hüküm olarak muhafaza ve idame
edilmesinin icap etmekte olduğu, Arapça lisanın eski zihniyeti ve ananelere
bağlayan tesirinden halkı kurtarmak gayesinin takip edildiğine taalluk eden
görüşte de bugün için bir isabet mülâhaza etmenin caiz olmadığı, kaldı ki
kanunun tadilinden beri geçen uzun zaman içinde o zamanki telâkki ve düşünüş
şeklini değiştirecek mühim tebeddüller ve ilerlemeler husule geldiği ve bugün
eski zihniyetin sadece bu gibi kanun müeyyideleri ile teminat altına
alınabilmesi de mülâhazanın yerinde olmadığı, esasen, maddedeki cezai hükmün,
ezan ve kametin yalnız Arapça okunmayacağı ve fakat bunun dışında herhangi bir
lisanla okunabilmesindeki cezai tazammum eden ifade şeklinin de bir garabet arz
ettiği anlaşılmıştır.

Bütün bu mülâhaza ve sebeplerden başka, Müslüman Türklere
sebepsiz ve mânevi huzursuzluk veren böyle bir yasağın demokrasi ile idare
olunan bir devlet nizamı içinde yer alabilmesinin doğru olmadığı ve fıkranın
tayyının Müslüman Türklere muhakkak bir huzur ve vicdan rahatlığı vereceğinin
anlaşıldığı, binaenaleyh Müslüman vatandaş çoğunluğunu rahata eriştirmek ve
Anayasaya sadakat göstermiş olmak ve vicdan ve din serbestisini herhangi bir
zorlama altında bulundurmamak amacı ile Türk Ceza Kanununun maddesinin
tadili hakkındaki hükümet tasarısı komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.

Tasarının hemen gündeme alınmasını ve ivedilik ve yeğlikle
görüşülmesinin Kamutayın yüce tasvibine arzına oybirliği ile karar verilmiştir.
Yüksek Başkanlığa sunulur.

Osman Talât İltekin (Adalet komisyonu başkanı), Süleyman S.
Nasuhoğlu Kâtip (Kütahya), Hâmit Şevket İnce (Ankara), Vâcit Asena (Balıkesir),
Lâtif Aküzüm (Kars) , Müfid Erkuyumcu Sözcü (Balı-kesir), Osman Şevki Çiçekdağ
(Ankara), Talât Vasfi Öz (Ankara), Muhittin Erener (İzmir), Şefik Tugay
(Malatya). (Sebilürreşad, C.6, S. 82, Haziran , s. )

CHP: “Arapça ezan hakkında münakaşa açmaya taraftar değiliz”

Ezan tasarısının meclise verilmesinden sonra CHP’nin alacağı
tavır merak konusu olmuştur. CHP meclis grubu iki gün boyunca toplantılar
yaparak alacakları tavır konusunda görüşmelerde bulunuşlardır. Bu konuda Yeni
İstanbul gazetesi şu haberi vermiştir : " Öğrendiğimize göre CHP grubu bu
hususta menfi bir vazıyet almayacak ancak dil bakımından bazı ihtirazı kayıtlar
öne sürecektir" (Yeni İstanbul )

CHP’nin tavrı ile ilgili 17 Haziran tarihli Son Posta
gazetesinde daha ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Bu gazetenin haberine göre
CHP’nin meclis grubunda ilk önce genel bir aleyhtarlık olduğu, Yusuf Ziya Ortaç,
Cevdet Kerim İncedayı, Hasan Reşit Tankut ve arkadaşları Arapça ezan aleyhinde
konuşmuşlar. Konuşmalarında, bu durumun İnkılapları zedeleyebileceği, " Arapça
okunmasının inkılaba ihanet olduğunu, irticaın avdeti için bunun ilk adım teşkil
edeceğini binaenaleyh, Halk partisinin mutlak suretle bunun aleyhinde bulunması
icap ettiğini söylediler. Hasan Reşit Tankut çekimserliği teklif ederken genç
milletvekilleri tasarının lehinde olunmasını, Sebati Ataman;"Arapça ezanın
lâiklik, inkılapçılık ve milliyetçilik prensibi bakımından mütalaa edilmesi icap
ettiğini anlattı." Diğer genç milletvekilleri de aynı yönde görüş belirtmişler,
son olarak Şemsettin Günaltay’ın konuşmasından sonra havanın değiştiği ve
yapılan oylama sonucu tasarının desteklenmesi yönünde karar çıktığı
bildirilmiştir. İsmet İnönü aleyhte tavır takınırken, Cevdet Kerim, Yusuf Ziya
Ortaç, Hasan Reşit Tankut ve Cemal Eyüboğlu kararın aleyhinde kalmışlardır.

16 Haziran saat ’te meclis Fuat Hulusi Demirelli’in
başkanlığında toplanarak Arapça ezan tasarısını görüşmeye başlanmıştır. İlk
konuşmayı Adnan Menderes yapmıştır: "Arapça ezan hakkında DP meclis grubunun
aldığı kararın gazetelerde ve radyo ile yayınlandığını ve bunun neticesinde
Arapça ezan okumak gibi hadiselerin artacağını ve bu hususta bir kanun kabul
edildiğinden bunların suç sayılacağını, bunu için bu tasarının bir an evvel
gündeme alınmasını istedi." (Yeni Sabah). Menderes konuşmasında teklifin
ivedilikle gündeme alınmasını istemiş ve başkan Demirelli, adalet encümeninin de
aynı teklifte bulunduğunu bildirerek teklifi oya sunmuş ve kabul edilerek
teklifin müzakeresine geçilmiştir.

CHP grubu adına (metni, Şemsettin Günaltay tarafından
hazırlandığı bildirilen) konuşmayı Cemal Eyüpoğlu yapacaktı. Başkan teklifin
aleyhindeki konuşmanın yapılacağını söylemesi üzerine hem CHPliler ve aynı anda
Eyüpoğlu lehte konuşulacağını bildirerek biranda hem bir şaşkınlık hem de
memnuniyet havası esmiştir. Eyüpoğlu’nun konuşması:

"Bu memlekette milli devlet ve milli şuur politikası
Cumhuriyetle kurulmuş ve CHP bu politikayı takip etmiştir. Ezan meselesi daima
bir dil meselesi, bir milli şuur meselesi olarak telakki edilmiştir. Devlet
politikası mümkün olan her yerde Türkçe konuşulmasını emreder. Türk vatanında
ibadete çağırmanın da öz dilimizde olmasını bu bakımından daima tercih ettik:
Türkçe ezan veya Arapça ezan üzerinde bir politika münakaşası açmaya taraf
değiliz. (Bravo sesleri ve alkışlar). Milli şuurun bu konuyu kendiliğinden
halledeceğine güvenerek Arapça ezan meselesinin ceza konusu olmaktan
çıkarılmasına aleyhtar olmayacağız (Alkışlar ve Bravo sesleri)" (Son Posta, Yeni
Sabah )

Tasarı üzerinde Sinan Tekelioğlu : "Atatürk sağ olsaydı o da
ezanın Arapça okunması meselesi üzerinde büyük meclis gibi düşünürdü" diyerek
ezanın Türk dili ile okunmasında bir mahzur bulunmadığını ve milletin
kendilerini bu kanunu kabul etmeleri için seçtiğini söyledi". (Y. Sabah)

DP den Talat Vasfi Öz "Arapça ezanın kaldırılarak Türkçe
okunmasını de Atatürk’e atfen Diyanet işleri reisi tarafından tebliğ
edildiği ve asıl Arapça ezan okunması yasağının Türk ceza kanununa
senesinde konduğunu, ezandaki lafızların Peygamber tarafından tertip edildiğini
söyleyerek, “Ezan farzı kifayedir. Ezan din dili ile olmayınca namazın da
olmayacağı bazı sarihler tarafından ileri sürülmektedir.” dedi (Yeni Sabah).

Bu müzakerelerden sonra kanunun yayın tarihi üzerinde de
konuşmalar olmuştur. Bir DP milletvekili kanunun kabul edildiği tarihte
yürürlüğe girmesini istedi. Bir diğeri bunun mümkün olmadığını, fakat Resmi
Gazetede neşredilir edilmez başbakanlığın telgrafla derhal bütün illere
bildirebileceğini ve bu sebeple yarın Arapça Ezanın okunmasının mümkün olduğunu
söylemiştir.

Müzakerelerin bitiminde el kaldırma suretiyle yapılan oylamada
tüm DPli ve CHP’nin büyük ekseriyetinin oylarıyla kabul edildi. Böylece İsmet
İnönü ve birkaç milletvekili dışında büyük bir ekseriyetle kabul edilmiş oldu.
DP nin yanında CHP’nin tavrı da takdir toplamıştır.

Türk Ceza kanununun maddesinin 2. fıkrası değiştirilerek
sayılı kanunla değiştirilmiş ve Cumhurbaşkanı tarafından tasdik edilerek 17
Haziran ’de yürürlüğe girmiştir. Sürekli alkışlarla kabul edilip yürürlüğe
giren kanun telefonla vilayetlere bildirilmiştir. (Yeni Sabah, Son Posta,
).

“Ezanın din dili ile okunmasına başlandı.”

Ezanın serbestisi ilk sayfadan okuyuculara duyurulurken bazı
gazeteler büyük puntolarla ve manşetten vermişlerdir. Son Posta "Ezanın din dili
ile okunmasına başlandı" başlığıyla haber vererek, yasağın kaldırılışının
vilayetlere ve vilayetlerden tüm ilgililere tebliğ edildiğini
yazmıştır.(). Ayrıca kanunun Ramazan ayına yetiştirilmesi, şehirde
geniş halk kesimi tarafından memnunlukla karşılandığını yazdı. Bu kanunun
yürürlüğe girmesiyle birlikte ; Arapça ezan okuma suçundan takibata
uğrayanların, mahkum olanların mahkumiyetlerinin infaz edilmeyeceğini yazmıştır.
Diğer yandan, mareşal Çakmak’ın cenaze töreninde Arapça ezan okuyup tekbir ve
tehlil getiren 45 şahıs hakkındaki takibatın da durdurulduğunu yazdı.

Aynı gazetenin İzmit muhabiri şu haberleri aktarmıştır: "Ezanın
din dili ile okunması serbestliğini radyo ve gazeteden öğrenen İzmitliler bugün
öğle (17 Haziran) namaz vaktini sabırsızlıkla beklemişlerdir… Müezzinler çift
olarak ezana başladıklarında hocalar da halkla beraber duâ ederek hazırlanmış
olan kurbanlar kesilmiştir. Halk ağlayarak birbirini tebrik edip kucaklaşmıştır.
Ayrıca dün toplanan imzalı tebrik teli de bugün BMM başkanlığına çekilerek
lâikliğin hürriyete kavuşmasından dolayı dokuzuncu devre BMM’ ne İzmitliler
minnetlerini bildirmişlerdir. Köylerde de ezan vakti halk kadınlı erkekli olarak
camileri doldurmuşlar ve ezanı gözyaşları dökerek dinlemişlerdir." Buna benzer
haber Konya muhabiri tarafından da bildirilmiştir.

Yeni Sabah Gazetesi bazı üniversitelilerin Başbakana çektikleri
telgraflara yer vermiştir.

"Sayın Başbakanımız Adnan Menderes Ankara

Bütün İslâm aleminin, Müslüman Türk Camiası ve Türk gençliğinin
en derin sevgi ve muhabbetini kazandıran Ezanı Muhammedi’nin aslı şekline
müsaade ile Demokrasinin kabul ettiği hakiki vicdan hürriyetine doğru ilk adımı
atmış olan Başbakanımızı biz İstanbul Üniversitesi Gençliği de bütün ruhumuzla
tebrik ederken, vatan, millet ve din hizmetinde hayırlı muvaffakiyetler diler,
samimi hürmet ve selamlarımızı arz eder.

Üniversiteli adına,
Alaettin Yılmaztürk

"Sayın Adnan Menderes Başbakan Ankara

Müslüman Türkün vicdan ve din hürriyeti üzerindeki tahditleri
kaldırma ve hakiki lâikliğin temelini atma yolunda Ezanı Muhammedi hususundaki
kararınızın biz İstanbul Üniversitesi gençlerinin ruhuna tercüman olduğunu
saygılarımızla arz ede-riz.

İstanbul Üniversitesi adına,
Orhan Cahit Doğru"

(Yeni Sabah Gazetesi)

18 Haziran tarihli Akşam Gazetesi; Arapça ezan serbestisinin
başbakanlık tarafından vilayetlere bildirildiğini ancak, tüm camilere
duyurulamadığından dün öğleyin camilerin bazılarında Türkçe ezan okunduğunu,
akşama doğru ise her caminin tebligatı aldığını ve akşam ezanlarının Arapça
okunduğunu yazmıştır.

Zafer Gazetesi başyazarı mümtaz Faik Fenik "Ezana Dair"
makalesinde, muhaliflerin ilk başlarda takınmış oldukları tavrı eleştirdikten
sonra "…Ezanın Arapça okunamayacağına dair memnu’iyet … maddenin 2.
fıkrası hükmünden çıkmaktadır. Burada ;

(Şapka ihtisası hakkında () sayılı kanunla,Türk harflerinin
kabul ve tatbikine dair () sayılı kanunun koyduğu memnuniyet veya
mecburiyetlere muhalif hareket edenler veya Arapça ezan ve kamet okuyandır…")
tecziye olunur denmektedir.

Arapça ezan okuma memnu’iyeti ; amme intizamı ve emniyeti
mülahazasıyla ittihaz olunmuş bir tedbir, bir emir olarak mütalaa olunamaz.
Bilakis bu hüküm lâiklik prensibiyle kabili telif değildir… Şu halde Arapça
ezan okuma memnu’iyetini kaldırmak sadece kanunlarımıza hataen girmiş bir hükmü
tashih etmek olur…" diye yazmış devamında" … Hangi medeni memleket ceza
kanununda kiliselerin çanla veya düdükle o din saliklerini ibatede davet edeceği
yazılıdır?" diye sorar ()

Son Posta Gazetesi’nden Ercümend E. TALU " Mübarek Ramazan"
başlıklı makalesinde, bu yılki Ramazanın bir hususiyeti "itikat ve vicdan
hürriyetinin şimdi daha geniş" olduğunu yazar. "Millet Meclisi Arapça ezan
yasağını kaldırmakla lâiklik umdelerine dokunmamış bilakis o umdeleri takviye ve
tersin etmiştir. Mademki din ile devlet işleri ayrılmıştır, devlet ezanın
minarelerden nasıl okunacağına karışamaz. Demokrat iktidarın bu lâiklik
anlayışına halkçı azınlığın da katılması alınan kararın isabetine bir delildir"
()

Yeni Sabah Gazetesi’nin başmakalesinde " Büyük Millet meclisi,
ezanın din dili ile okunmasının serbest olduğunu ezici bir çoğunlukla, kabul
ederek manasız, lüzumsuz hatta zararlı bir baskıyı ortadan kaldırdı",
ifadelerinden sonra CHP nin ilk zamanlardaki "… gösterdikleri asabiyet ve
telaş, bütün Atatürk inkılaplarının elden gideceği yolundaki uydurma ve yapmacık
endişe, ezanın arkasında fesin ve çarşafın döneceği…" yolundaki tavırlarının
değişiklik sebebinin şaşılacak bir durum arz etmediği şu ifadelerle
açıklanmıştır :

"… Halk Partisi, son dört küsur yıllık bütün hareketlerinde,
rey avcılığından ve iktidarda oturmağı devam ettirebilmekten başka hiçbir endişe
ile müteharrik olur, görünmemiş idi. Din tedrisatının ilk mektuplara konulması,
İlahiyat fakültesinin açılması, orman kanunundan vazgeçilmesi toprak kanununda
tadilat kabul olunması hep aynı istikamette hareketlerdi…" ()

Beş Haziranda Arapça ezanla ilgili başbakan demecinin
gazetelerde yayınlanmasıyla birlikte gösterilen sert tepkiler gittikçe azalmış,
CHP’nin de ilk baştaki sert tutumunu devam ettirmeyip tasarının lehine oy
kullanması ve tavır değişikliği,tasarının kanunlaşmasından sonra tepkileri
azalttığı gibi ülkenin dört bir yanında büyük bir memnuniyete sebep olmuştur.

27 Mayıs Darbesi ve Ezan

Arapça ezan okuma serbestisinin meclisin ezici ekseriyeti ve
CHP’nin de desteğiyle kanunlaşmasına rağmen olay kapanmış olmasına rağmen, karşı
olanlar 27 Mayıs darbecilerinden ivedilikle Arapça ezanın yasaklanması ve dinde
reform yapmalarını istemeleri çok dikkat çekicidir. Cemal Gürsel ve ekibinin
ezana karışmadıkları, 12 Mart ve 12 Eylülcülerin de müdahale etmemelerine rağmen
28 Şubat sürecinde konunun tekrar gündeme getirilmesi, bunun sözcülüğünü yapan
Cemal Kutay’ın sözlerinin ve (TV’ lerde) söylediklerine benzer ifadelerin 39 yıl
önce Kemalist Osman Nuri Çerman tarafından savunulması daha da dikkat çekicidir.
Cemal Kutay, tarihimizdeki yenileşme hareketlerinin başarısızlığını sadece dine
ve din adamlarına yüklemektedir. 39 yıl önce Osman Nuri Çerman da benzer
ifadelere yer vermektedir : "Genç Osman’ı öldürenler din adamları…
funduszeue.info’in bütün yeniliklerini yok eden Kabakçı Mustafa’yı ve halkı
Şeyhülislâm Topal Ataullah Efendi başta olduğu halde zehirlenen din
adamlarıdır… Memleketi felakete sürükleyen insanlar birkaç müstesnası olmakla
beraber hep din ve dini öne süren adamlardır. Hala saygı görmeleri şaşılacak
şeydir. Halk bunlara niçin aldanıyor çünkü din Arapça Kur’an’ın karanlığında
kaybolmuştur." ( Dinimizde Reform Kemalizm ; S ,Kasım s)

Çerman’a göre Atatürk’ün ölümüne kadar süren ve Türkçe ezanla
başlayan dinde millileşme (reform) atmosferi bütün vatanı sarmıştı. Dinde
yapacağı reformlar bitmeden tanrısına kavuşmuş ve bu işi yeni nesle bırakmıştı.
Çerman’a göre Milli Birlik Komitesi’nin ilk işi dinde reform olmalıdır. Ancak,
hemen harekete geçilmemsini şu şekilde açıklıyor :

"Ezanlar yine Arapça okunmaya devam ettiğine diyanet işleri
başbakanlığın çarşaf savaşında susması hoş görüldüğüne göre Milli Birlik
Komitesi dinde bir reformdan korkmasa bile, çeşitli mülahazalarla 3. Selim gibi
gerekirse kan dökmekten çekindiği meydandadır. Bu çekingenliğin acısını hem
kendilerinin, hem milletin çekmemesini temenni edelim. Fakat şunu bilelim ki,
Türkiye’nin bütün tarihinde her felakette Türkiye’yi ordu komutanları kurtardığı
halde bu kahraman komutanlar ve inkılapçılar iman itikat partizanlarının
şerrinden kendilerini koruyamamışlardır. Alemdar Mustafa Paşa, Büyük Reşit Paşa,
Mithat Paşa, Mahmut Şevket Paşa hep, hep Atatürk gibi dinci şerrinden
kendilerini ve milleti koruyamadıklarından göçüp gitmişlerdir". (agd. s.4)

Yazarın dinden ne anladığı, İslâmiyet’i, Allah’ı ve peygamberi
ne kadar bildiği, kısacası İslam bilgisinin derinliği, Birinci Dünya Savaşı’ndan
sonra Osmanlı-Arap ilişkilerini değerlendirdiği "… Ordumuzu arkadan vurdurdu.
Muhammed’in ırkı Muhammed’e tapan Türkün yenilmesine sebep oldu" ifadelerden net
bir şekilde anlaşılmaktadır (agd. s.3) Ona göre Türkler Muhammed’e tapıyorlar.

Adı geçen dergiden Hayri Alpay; "Atatürk bu devrimi de maksatsız
yapmamıştır. O, bir milleti birbirine yaklaştıran, milli bütünlüğü sağlayan dil
olduğunu bilenlerin başında geliyordu. İşte ezanın Türkçe okunmasını istemesi
bundandı. Aynı şekilde, her Türkün din gerçeklerini, din kurallarını
gerektirdiği gibi öğrenmesi için Kur’an’ın da Türkçeleşti-rilmesi üzerinde
durmuştur." Dedikten sonra bu konuda teşebbüse geçilmesini istemiştir. (agd.
s 13)

Sonuç

yılında yasaklanan, yılında okuyanlara cezai müeyyide
getirilen Arapça ezan üzerindeki müdahalelerin hiçbir geçerli sebebi yoktur.
Millete mal olmayan her teşebbüsün akim kaldığı, Türkçe ezan yasağının
akıbetiyle bir kez daha ortaya çıkmıştır. Çünkü, 17 Haziranda yürürlüğe giren
kanun Türkçe ezan okumayı yasaklamadığı gibi Arapça ezan okumayı da mecburi hale
getirmemiştir. Yani Türkçe ezan okunabilirdi. Oysa ki kanun çıktığı gibi her
tarafta ezan Arapça yani asliyetiyle okunmuş ve büyük bir sevince sebep
olmuştur.

Millileşme, daha iyi anlama, Atatürk ilkelerini koruma vb..
sebeplerle karşı çıkılan Arapça ezanın; yasağı ve cezai müeyyideyi koyan,
başında İsmet İnönü’nün bulunduğu CHP’nin de oylarıyla kabul edilmiş bulunması,
ileri sürülen mazeretleri ve iddiaları çürüten büyük bir delildir. CHP yaptığı
hatayı anlamış ve dine bariz bir şekilde müdahale olan yanlış tutumdan geri
dönmüştür.

Ezanı Muhammedi’nin üzerinde süpekülasyonlarda bulunanların en
büyük başarısı halkın gözünden düşmeyi başarmaktır ve bunu da başarıyorlar.
Toplumumuzun huzuru, lâiklik adına (asla lâikliğe uymayan) yapılan baskı ve
müdahalelerin son bulmasıyla ancak sağlanabilir. Demokratların söz konusu
icraatları millete mal olmuş, neticede halkın iradesiyle değil darbeyle iktidarı
kaybetmişlerdir.

KÖPRÜ DERGİSİ/Abdülhalim Yener

Mors Alfabesi Nedir?

Mors alfabesi veya Mors kodu, telekomünikasyonda kullanılan, her bir karakterin nokta veya çizgi olarak adlandırılan kısa ve uzun iki farklı sinyal ile aktarıldığı bir karakter kodlama şemasıdır.

Mors Alfabesini Kim Buldu?

Samuel F. B. Morse ve asistanı Alfred Vail, telgraf teknolojisinde kullanılan alfabe olan Mors alfabesinin mucitleridir.

Mors Alfabesi Ne Zaman Bulundu?

Mors alfabesinin 'lu yıllarda ortaya çıkmış ve 'lı yıllar boyunca geliştirilmeye devam ederek bugünkü halini almıştır.

Mors Alfabesi ile Gönderilen İlk Mesaj Nedir?

"What hath God wrought?" (Türkçesi: "Tanrı neler yaptı!"), Samuel F.B. Morse tarafından, 24 Mayıs 'te, Baltimore - Washington telgraf hattınının açılışında Mors Alfabesi ile gönderilmiş ilk resmi mesajdır. Bu mesaj, Eski Ahit'in bölümlerinden Çölde Sayım'da yer alan bir cümledir.

Mors Alfabesi Patenti Ne Zaman Verildi?

Mors alfabesini oluşturan telgraf sinyalleri için Samuel Morse'un yapmış olduğu başvuru, ABD Patent Enstitüsü tarafından 20 Haziran 'ta onaylanmıştır. Öte yandan, Robert Koleji'nin kurucusu Cyrus Hamlin'in anılarında aktardığına göre, telgraf için yaptığı katkılardan ötürü, Samuel Morse, Sultan Abdülmecid tarafından yılında Nişan-ı İftihar ile onurlandırılmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu'nda İlk Telgraf Hattı Hangi Padişah Zamanında Kurulmuştur?

Osmanlı’da ilk telgraf hattı, Sultan Abdülmecid'in padişahlık döneminde, 19 Ağustos 'te İstanbul-Edirne hattı üzerinde kurulmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu'nda Mors Alfabesi ile Gönderilen İlk Mesaj Nedir?

Şumnu-Edirne-İstanbul hattında 10 Eylül tarihinde Fransızca çekilen ilk telgrafta, müttefiklerin Sivastopol'a girdiği müjdelenmiştir.

Mors Alfabesini Osmanlı Alfabesine Kim Uyarlamıştır?

Mors alfabesi, Osmanlı alfabesine Mustafa Efendi tarafından uyarlanmış, Mustafa Efendi'nin düzenlemiş olduğu bu alfabe, Mustafa Alfabesi adı ile Osmanlı Telgraf İdaresi tarafından uzun yıllar kullanılmıştır.

İlk Türkçe Telgraf Ne Zaman Çekilmiştir?

İlk Türkçe telgraf, Mustafa Efendi tarafından 3 Mayıs 'da Şumlu-Edirne-İstanbul hattında çekilmiştir.

Mors Alfabesi Nerelerde Kullanılır?

Geçmişte, özellikle askeri anlamda oldukça geniş bir kullanım alanı olan telgraf ve Mors alfabesinin, günümüzdeki kullanım alanları sınırlı olup, daha çok havacılık ve amatör telsizcilik faaliyetleri ile yardımcı teknoloji alanında kullanılmaktadır.

Mors Alfabesi Nasıl Kullanılır?

Mors alfabesinin çeşitli kullanım biçimleri mevcuttur. Film ve dizilerde rastlayabileceğiniz bu kullanımlar, yazı haricinde göz, ışık, ses ve parmaklar aracılığı ile de gerçekleşebilmektedir.

Mors Alfabesi Nasıl Öğrenilir?

Mors alfabesini, sinyalleri çalışarak ve dinleyerek öğrenebileceğiniz gibi, çeşitli sitelerde yer alan sözcük çağrışımları aracılığı ile de öğrenebilirsiniz. Ancak, yılındaki en iyi Mors alfabesi öğrenme aracı, Google'ın geliştirdiği Mors kodu desteği bulunan Gboard klavye ve bu klavye için hazırlanmış özel eğitimdir.

Mors Alfabesi ile İsim Nasıl Yazılır?

Eğer Mors kodunu yeni öğreniyorsanız, Mors alfabesi tablosundan isminizi oluşturan her bir harfin karşılığına bakabilir, Mors alfabesi çevirici aracılığı ile isminizin Mors kodundaki karşılığını görüntüleyebilirsiniz.

Mors Alfabesi Çeviri Nasıl Yapılır?

Mors alfabesi çeviri yapmak için tabloyu kullanabileceğiniz gibi, Mors Alfabesi Çevirici aracılığı ile hızlı ve direkt olarak Mors alfabesinden metne, metinden de Mors alfabesine çeviri yapabilir, sesli mors çevirisini dinleyebilirsiniz.

Mors Alfabesi Çevirici Nedir?

Mors alfabesi çevirici, Mors kodunu metne, metni de Mors koduna dönüştüren, kullanımı oldukça kolay ve tamamen ücretsiz bir Mors tercümanıdır. Online Mors alfabesi çevirici ile dileyen herkes, İngilizce, Türkçe veya herhangi başka bir dildeki yazıyı, Mors koduna çevirebilir. Mesela ülkemizde bir dönem oldukça popüler olmuş, hatta çeşitli şarkılarda bile kullanılmış Nokia SMS sesini hatırlıyor musunuz? " - " kodunu Mors Kodu kutucuğuna yapıştırıp, oynat tuşuna basın. Oynadığınız oyunda gizli bir mesajı mı çözmek istiyorsunuz? Mors kodu çevirici her zaman yanınızda; yeter ki internet bağlantınız ve Mors alfabesini öğrenmek için hevesiniz olsun.

Mors Alfabesi ile SOS Nasıl Yazılır?

Mors alfabesini kullanarak SOS yazmak için: " "

Mors Alfabesi ile Seni Seviyorum Nasıl Yazılır?

Mors alfabesini kullanarak "Seni Seviyorum" yazmak için: " . -. .. / . .. --"

D sesi okuma metni mustafa turan

WebMustafa Turan Öğretmenler İçin Kimseye Sağlanmayan Olanakları Yaratmak Zorundayız. Bunu Da Bir An Önce Yapmalıyız; Çünkü Halk, Her Yönden Yeterli Bir Eğitim Görmezse, Devlet, Yeterince Pişirilmemiş Tuğlalardan Örülen Bir Ev Gibi Çöküverir. Öğretmen, Bir Sanatçı Gibi, İşine Büyük Bir Tutkuyla Âşık Olmalıdır. WebNov 20, · Texas Monthly Super Doctors, Rising Star ; Texas Monthly Super Doctors, Rising Star ; Best Graduate of Medical Class , Aga Khan University; … oldest bar in lisbon d sesi okuma metni mustafa turan mean C-c Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info Web Eğitim Öğretim Yıl Ç ç Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. Eğitim Öğretim Yıl Ç ç Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. Url Kopyalandı! Bu sitedeki tüm içerik Mustafa Turan'a ait olup herhangi bir karşılık beklemeksizin öğretmenlerimizin kullanması için yayınlanmıştır. WebMerhaba İlk Okuma Yazma Etkinliklerinden D d Sesi Etkinlik Çalışmalarımız. Merhaba İlk Okuma Yazma Etkinliklerinden D d Sesi Etkinlik Çalışmalarımız. Url Kopyalandı! Bu … d sesi okuma metni mustafa turan mean Ç-ç Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info funduszeue.info%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri funduszeue.info?v=zRsbgdDvTnM (PDF) Yapilandirilmiş Akici Okuma Yöntemi̇ni̇n Üçüncü Sinif WebE - e Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. 1.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - İlk Okuma Yazma Etkinlikleri . 12 Mart İstiklal Marşımızın Kabulü Boyama Etkinlikleri. Atatürk … la redoute pyjamas femme d sesi okuma metni mustafa turan mean Web18 Mart Çanakkale Zaferi Boyama ve Pano Etkinlikleri. Atatürk Köşesi - 18 Mart Çanakkale Zaferi Etkinlikleri. 3. Sınıf Hafta Etkinlikleri. 3.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - Yelda Erözmen Uzun Etkinlik ve Çalışmaları. Uzman ve Baş Öğretmenlik Test Soruları 1. Modül 1. … la redoute promod WebDec 23, · Herkese Merhabalar, D Sesi İle ilgili 5 Tane Okuma Metni D Sesi Okuma Çalışması -2 videomuzla sizlerleyiz. Bol tekrar yaparsanız okumanız gelişecektir. Hep oldest bar in ireland ad d sesi okuma metni mustafa turan mean WebJul 11, · Dr. Metni works in Dallas, TX and 1 other location and specializes in Surgery and Thoracic Surgery. FREQUENTLY ASKED QUESTIONS. Where is Dr. Fouad … İlkokul 1. sınıf Türkçe Etkinlikler - Mustafa Kabul funduszeue.info%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri WebMerhaba Eğitim Öğretim Yılında Kullanılmak Üzere Hazırladığımız İlk Okuma Yazma Etkinliklerinden R r Sesi Etkinlik Çalışmalarımız. Url Kopyalandı! Bu sitedeki tüm içerik Mustafa Turan'a ait olup herhangi bir karşılık beklemeksizin öğretmenlerimizin kullanması için yayınlanmıştır. d sesi okuma metni mustafa turan mean WebDec 23, · 🔽İNDİR: funduszeue.info📚👉🏻Diğer Ses Videolarımız: 🔴1. Grup Sesler (ELAKİN) : https://www la redoute pull de noel funduszeue.info?pnum=30&pt=1.Sınıf%20Türkçe%20Etkinlikler funduszeue.info funduszeue.info d sesi okuma metni mustafa turan mean Dr. Fouad Metni, MD Dallas, TX Surgery Vitals funduszeue.info WebDr. Metni graduated from the Universite Saint-Joseph in Dr. Metni works in Dallas, TX and 1 other location and specializes in Surgery and Thoracic Surgery. 1. Sınıf ”B” Sesi Etkinlikleri ve Çalışmaları - Soner Hoca WebBu arastirma ile yapilandirilmis akici okuma yonteminin normal siniflarda ogrenim goren ilkokul ucuncu sinif ogrencilerinin akici okuma ile okudugunu anlama becerileri uzerindeki etkisini belirlemek amaclanmistir. Arastirma yari deneysel bir desende d sesi okuma metni mustafa turan mean funduszeue.info%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri WebHatem ve Şefika TOPAL - 1. Sınıf Etkinlikleri. 1. Sınıf Veli Bilgilendirme Broşür Çalışmaları 1. Sınıf İhtiyaç Listeleri E-L-A Ses Okuyalım ve Eşlerini Bulalım E-L-A Hece Birleştirme Etkinliği 1. sınıf 4. Dikte Değerlendirme Etkinliği ( İ Sesi ) Hızlı Okuma ( Elakin)-2 Hızlı Okuma ( Elakin) Elakin Hecelerden Kelime la redoute pyjama enfant d sesi okuma metni mustafa turan mean Web1.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - İlk Okuma Yazma Etkinlikleri E - e Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri L-l Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri A- a Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri K - k Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri İ -i Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri N - n Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri 1. la redoute pyjamas fille funduszeue.info d sesi okuma metni mustafa turan mean funduszeue.info%C4%B0-i-Sesi-%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri funduszeue.info funduszeue.info r ’’ Sesi Hızlı Okuma Metinleri - Eğitime Yeni Bir Bakış funduszeue.info%C3%%C3%A7-Sesi-%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri Syed Kazmi, M.D.: Internal Medicine Medical Treatment of B-b Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info funduszeue.info d sesi okuma metni mustafa turan mean Dr. Mustafa Ghanem, MD – Dallas, TX Resident Physician funduszeue.info%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri WebHerkese Merhabalar, D Sesi İle ilgili 5 Tane Okuma Metni D Sesi Okuma Çalışması -2 videomuzla sizlerleyiz. Bol tekrar yaparsanız okumanız gelişecektir. Hep Web*** b sesİ bayram okuma anlama metnİ (gÜlÜcÜk) *** b sesİ ÇaliŞmalari (engaslan) *** b sesİ kelİme cÜmle ÇaliŞmasi (kadrİye71) *** 3. grup sesler dİkte ev Ödevİ 21 aralik (volkankaz) *** b sesİ okuma metnİ (sİmsek) *** b sesİ buse okuma metnİ okuma anlama ÇaliŞmasi (kadrİye71) *** b sesİ karesel metİn ÇaliŞmasi d sesi okuma metni mustafa turan mean 1. Sınıf ılk okuma yazma etkinlikleri - funduszeue.info Dik Temel Harfler U Sesi Etkinlikleri – Sınıf Öğretmenleri İçin D Sesi İle ilgili 5 Tane Okuma Metni D Sesi Okuma Çalışması -1 B Sesi Tümce – Metin – Eğitimhane İlkokuma Portalı P-p Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info D SESİ OKUMA METNİ - YouTube WebE - e Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. 1.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - İlk Okuma Yazma Etkinlikleri 2. Sınıf Çalışma Soruları MEB. 2.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - 2. Sınıf MEB Ders Kitapları ve Çalışma Fasikülleri. d sesi okuma metni mustafa turan mean Webkelime ve cümle yazdırma, görsel dikte çalışmalarından oluşan funduszeue.info harfler genel değerlendirme Sınıf İlk Okuma Yazma funduszeue.info Harfler El Hecesi Tanıtma Sunusu. oldest bar in los angeles funduszeue.info funduszeue.info?lr=87&rq=1&text=1%20s%C4%B1n%C4%B1f%20okuma%20yazma%%20%2Bgrup%20de%C4%9Ferlendirme%20sorular%C4%B1&missword=1 d sesi okuma metni mustafa turan mean funduszeue.info Dik Temel Harfler N Sesi Etkinlikleri ve Videoları R - r Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info WebJan 2, · 2 Ocak 1. Sınıf ”B” Sesi Etkinlikleri ve Çalışmaları. 1. sınıf b sesi etkinlikleri, çalışmaları, b sesi çalışma kağıdı, b harfi etkinlik pdf, b harfi çalışma kağıdı, b harfi yazma ve okuma metinleri b sesi ile ilgili hazırladığımız çalışma sayfamıza hoş geldiniz. Yoğun emek d sesi okuma metni mustafa turan mean I-ı Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info WebE - e Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. 1.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - İlk Okuma Yazma Etkinlikleri . 18 Mart Çanakkale Zaferi Boyama ve Pano Etkinlikleri. Atatürk Köşesi - 18 Mart Çanakkale Zaferi Etkinlikleri. 3. Sınıf Hafta Etkinlikleri. 3.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - Yelda Erözmen Uzun Etkinlik ve la redoute radio cd D Sesi İle ilgili 5 Tane Okuma Metni D Sesi Okuma … d sesi okuma metni mustafa turan mean 1. Sınıf ilk okuma yazma etkinlikleri - funduszeue.info funduszeue.info%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri funduszeue.info%C5%9F_Akici_Okuma_Y%C3%B6ntemi_ni_n_%C3%9C%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC_Sinif_%C3%96%C4%9Frenci_leri_ni_n_Akici_Okuma_%C4%B0le_Okudu%C4%9Funu_Anlama_Beceri_leri_ne_Etki_si_ funduszeue.info%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri d sesi okuma metni mustafa turan mean funduszeue.info “D Sesi” Hızlı Okuma Metinleri - etkinlikhane funduszeue.info%c4%b0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri WebDik Temel Harfler etkinliklerimizi paylaşmaya devam ediyoruz. Çalışmaları yazının sonundaki linkten indirebilirsiniz. Tamamı özgün 43 etkinlik sayfası bulunmaktadır. Dik temel harfler etkinlikleri “U” sesi çalışmaları ise şu şekilde; Ddik temel harfler U sesi büyük harf yazma etkinlik sayfası. oldest bats d sesi okuma metni mustafa turan mean K - k Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info İ -i Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info funduszeue.info İlkokul 1. sınıf Türkçe Etkinlikler - Mustafa Kabul WebE - e Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. 1.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - İlk Okuma Yazma Etkinlikleri . Alfabe Etkinlikler Serisi. 1.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - Türkçe. 12 Mart İstiklal Marşımızın Kabulü Boyama Etkinlikleri. Atatürk Köşesi - 12 Mart İstiklal Marşımızın Kabulü Etkinlikleri oldest bar in nashville tn d sesi okuma metni mustafa turan mean WebOct 16, · Dik Temel Harfler etkinliklerimizi paylaşmaya devam ediyoruz. Çalışmaları yazının sonundaki linkten indirebilirsiniz. Tamamı özgün 33 etkinlik sayfası bulunmaktadır. Dik temel harfler N sesi büyük harf yazma etkinlik sayfası Dik temel harfler N sesi küçük harf yazma etkinlik … oldest bar in nm D Sesi Tümce – Metin – Eğitimhane İlkokuma Portalı funduszeue.info%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri d sesi okuma metni mustafa turan mean L-l Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info Web Eğitim Öğretim Yıl İ i Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. Eğitim Öğretim Yıl İ i Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. Url Kopyalandı! Bu sitedeki tüm içerik Mustafa Turan'a ait olup herhangi bir karşılık beklemeksizin öğretmenlerimizin kullanması için yayınlanmıştır. la redoute pyjama garcon d sesi okuma metni mustafa turan mean funduszeue.info funduszeue.info%C3%9C-Sesi-H%C4%B1zl%C4%B1-Okuma-ve-Yazma-Etkinli%C4%9Fi 1 sınıf okuma yazma 1 +grup değerlendirme soruları - Yandex N - n Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info WebÇalışmaları yazının sonundaki linkten indirebilirsiniz. Tamamı özgün 33 etkinlik sayfası bulunmaktadır. Dik temel harfler etkinlikleri “M” sesi çalışmaları ise şu şekilde; M sesi büyük harf yazma etkinlik sayfası. M sesi küçük harf yazma etkinlik sayfası. M sesi küçük harf yazma etkinlik sayfası 2. oldest bar in rome d sesi okuma metni mustafa turan mean Web1. Sınıf Çizgi Çalışmaları. Yeterince okuma yazma metinleri. 1. Sınıf Türkçe Dinleme Metinleri. yılında ders kitabının değişmesi durumunda güncellenecektir. … oldest bay area farmers markets mustafa turan WebE - e Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. 1.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - İlk Okuma Yazma Etkinlikleri 2. Sınıf Çalışma Soruları MEB. 2.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - 2. Sınıf MEB Ders Kitapları ve Çalışma Fasikülleri. la redoute promotional codes d sesi okuma metni mustafa turan mean funduszeue.info%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri WebDec 13, · Etiketler: ‘’ r ’’ Sesi Hızlı Okuma Metinleri, ”r” Harfi Hızlı Okuma Metni, ”r” Harfi Hızlı Okuma Metni – 2, ”r” Sesi Hızlı Okuma Metni, dik temel harfler r sesi okuma metni, r sesi okuma metinleri, r sesi okuma metni. Eklenme Tarihi: 3 Aralık funduszeue.info%C4%B1-Sesi-%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri WebAtatürk Köşesi - 18 Mart Çanakkale Zaferi Etkinlikleri. 3. Sınıf Hafta Etkinlikleri. 3.Sınıf Etkinlik ve Çalışmaları - Yelda Erözmen Uzun Etkinlik ve Çalışmaları. Uzman ve Baş Öğretmenlik Test Soruları 1. Modül 1. Test. Evraklar - Baş Öğretmen ve Uzman Öğretmen Konu Özeti Soru ve Deneme Evrakları. d sesi okuma metni mustafa turan mean Hatem - Şefika Topal Öğretmenlerimizin Paylaşımları - mustafa turan funduszeue.info?s=1 Dik Temel Harfler M Sesi Etkinlikleri – Sınıf Öğretmenleri İçin funduszeue.info?v=CRACFAXkTC8 O - o Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info funduszeue.info Web Eğitim Öğretim Yıl P p Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. Eğitim Öğretim Yıl P p Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. Url Kopyalandı! Bu sitedeki tüm içerik Mustafa Turan'a ait olup herhangi bir karşılık beklemeksizin öğretmenlerimizin kullanması için yayınlanmıştır. oldest bar in nashville d sesi okuma metni mustafa turan mean Web Eğitim Öğretim Yıl L l Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. Eğitim Öğretim Yıl L l Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. Url Kopyalandı! Bu sitedeki tüm içerik Mustafa Turan'a ait olup herhangi bir karşılık beklemeksizin öğretmenlerimizin kullanması için yayınlanmıştır. Web1. Sınıf Çizgi Çalışmaları. Yeterince okuma yazma metinleri. 1. Sınıf Türkçe Dinleme Metinleri. yılında ders kitabının değişmesi durumunda güncellenecektir. Sitemizden indirdiğiniz word ve excell dosyalarının bilgisayınızda düzenli olması için bu fontları yüklemeniz gerekir. d sesi okuma metni mustafa turan mean funduszeue.info?pnum=30&pt=1.Sınıf%20Türkçe%20Etkinlikler funduszeue.info D-d Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri - funduszeue.info Web Eğitim Öğretim Yıl N n Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. Eğitim Öğretim Yıl N n Sesi İlk Okuma Yazma Etkinlikleri. Url Kopyalandı! Bu sitedeki tüm içerik Mustafa Turan'a ait olup herhangi bir karşılık beklemeksizin öğretmenlerimizin kullanması için yayınlanmıştır. oldest bce d sesi okuma metni mustafa turan mean WebJan 22, · D Sesi Hızlı Okuma Metni 1 İndir. Görüntüleme: d sesi hızlı okuma metinleri d sesi karesel okuma metinleri d sesi okuma metinleri. etkinlikhane. Etkinlikler, materyaller, çalışma kağıtları, ders … funduszeue.info%C4%B0lk-Okuma-Yazma-Etkinlikleri WebInvestigations into SCAMP5, a candidate lupus risk gene expressed in plasmacytoid dendritic cells. Mustafa H. Ghanem, Andrew Shih, Himanshu Vashistha, Latanya N Coke, Wentian Li, Sun Jung Kim, Kim R. … la redoute pyjama femme d sesi okuma metni mustafa turan mean Dr. Fouad Metni, MD, Surgery Dallas, TX WebMD Ü Sesi Hızlı Okuma ve Yazma Etkinliği - funduszeue.info funduszeue.info?v=CRACFAXkTC8 Web***d sesİ hizli okiuma ve okuduĞunu anlama metnİ İnteraktİf defter (dygctnky) ***D SESİ OKUMA METİNLERİ 2 (FARUMİR) ***D SESİ OKUMA VE YAZMA ÇALIŞMASI 2 …