Menenjit Aşısı Nedir Ne Için Yapılır

Bebeğinizin doğduğu andan itibaren belirli bir yaşa gelinceye kadar bir dizi aşı olması gerekiyor. 

Hepatit B Aşısı: Hepatit B enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Doğumda, 1. ayda ve 6. ayda olmak üzere 3 doz şeklinde kas içine uygulanır. 

Difteri: Difteri enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. aylar ile ayda beşli karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır.

Boğmaca: Boğmaca enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. aylar ile ayda beşli karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır.

Tetanoz: Tetanoz enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. aylar ile ayda beşli karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır.

Polio (Çocuk felci): Polio enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. aylar ile ayda beşli karma aşı içerisinde uygulanır. İlköğretim 1. ve 8. sınıflarda pekiştirme dozları yapılır. Kas içine uygulanır. 6. ve ayda ağızdan damla olarak ayrıca verilir.

Hemofilus influenza(Hib aşısı): Özellikle süt çocukluğu döneminde en sık menenjite neden olan bakteriye karşı olan aşıdır. Ancak rutin aşılamalar sayesinde bu enfeksiyon hemen hemen hiç görülmemektedir. Halk arasında menenjit aşısı olarak da bilinir. aylar ile ayda beşli karma aşı içerisinde, kas içine uygulanır.

BCG aşısı (Verem aşısı): Verem mikrobuna karşı bağışıklık sağlar. Doğumdan sonraki 2. ayda cilt içine uygulanır. Yapılan yerde yaklaşık 1, ay sonra iz bırakarak iyileşen cilt reaksiyonu olur.

Pnömokok Aşısı: Pnömokok bakterisinin neden olduğu, zatürre, menenjit, orta kulak iltihabı ve bakteriyemi denen hastalığa karşı bağışıklık sağlar. ve aylarda kas içine uygulanır.

Rotavirüs Aşısı: Özellikle kış mevsiminde 2 yaş altındaki çocuklarda ateş, ishal ve kusma şeklinde barsak enfeksiyonu yapan bir virüse karşı (rotavirüs) bağışıklık sağlar. 2 ve 3 doz şeklinde yapılabilen 2 formu vardır. Ağızdan damla şeklinde uygulanır. İlk dozun doğumdan sonraki hafta içinde yapılması gerekir. Son doz haftaya kadar yapılmalıdır. Sağlık bakanlığının rutin aşı programında olmayan ailenin isteği üzerine yapılan özel bir aşıdır.

Kızamık Aşısı: Kızamık enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Kızamıkçık ve kabakulak virüsleriyle aynı enjektörde yapılan 3’lü bir aşıdır. Kas içine veya cilt altına uygulanabilir. 1 yaşında ve ilköğretim 1. sınıfta yapılmaktadır.

Kızamıkçık Aşısı: Kızamıkçık enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Kızamık ve kabakulak virüsleriyle aynı enjektörde yapılan 3’lü bir aşıdır. Kas içine veya cilt altına uygulanabilir. 1 yaşında ve ilköğretim 1. sınıfta yapılmaktadır.

Kabakulak: Kabakulak enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Kızamıkçık ve kızamık virüsleriyle aynı enjektörde yapılan 3’lü bir aşıdır. Kas içine veya cilt altına uygulanabilir. 1 yaşında ve ilköğretim 1. sınıfta yapılmaktadır.

Varicella (Suçiçeği) Aşısı: Bir yaşında MMR(kızamık-kızamıkçık kabakulak) aşısı ile aynı anda veya ondan bir ay sonra cilt altına uygulanan bir aşıdır. yaşlarında ikinci bir pekiştirme dozu gerekir. Sağlık bakanlığının rutin aşı programında olmayıp isteğe bağlı olarak özel olarak uygulanan bir aşıdır.

Hepatit A Aşısı: Hepatit A virüsünün neden olduğu sarılık hastalığına karşı uygulanan bir aşıdır. Yurt dışında 1 yaşından itibaren uygulanabilmekte ise de ülkemizde, genellikle 2 yaşından itibaren 6 ay ara ile kas içine uygulanmaktadır. Sağlık bakanlığının rutin aşı programında olmayıp isteğe bağlı özel olarak uygulanan bir aşıdır.

HPV Aşısı: Human papilloma virüsü denen bir virüse karşı uygulanan bir aşıdır. Kadınlarda rahim ağzı kanserine neden olabilen bir virüstür. En erken 8 yaşından itibaren uygulanabilir. 3 doz uygulanan bir aşıdır. 

Meningokok (Menenjit) Aşısı: Meningokok bakterisine karşı uygulanan bir aşıdır. İkinci aydan itibaren uygulanabilen bir aşıdır (sadace Nimenrix isimli aşı). Aşı uygulaması 2. ayda ilk doz ve 4. ayda ikinci doz ve ayda üçüncü doz şeklinde yapılabilmektedir. Sağlık bakanlığının rutin aşı programında olmayıp isteğe bağlı olarak özel olarak uygulanan bir aşıdır. Aşı takviminin uygulamasında hekimler arasında bireysel farklılıklar olabilir. Aşının uygulamsında 3. ay ilk doz, 5. ay ikinci doz ve ay üçüncü doz şeklinde uygulamada yapılabilir. Bu hastalığa ait iki farklı aşı daha mevcuttur. Bu iki aşının uygulanması sağlıklı çocuklarda 9. ayda ilk doz ve ayda ikinci doz şeklindedir.

Menenjit, çocuklarda nadir görülen ancak ölümcül olabilen ve sekel bırakabilen bir enfeksiyondur. Çocuklarda en sık menenjit etkeni olan bakteriler Hemofilus influenza. B (Hib), pnömokok ve meningokoktur; ilk ikisi için aşı mevcuttur ve rutin aşı programında 2. aydan başlayarak bebeklere uygulanmaktadır. Meningokok hastalığı için aşı ilk kez yılında dünyada uygulanmaya başlamıştır ve ülkemizde de 'ten beri kullanılmaktadır.

Meningokok Enfeksiyonlarının Dünyadaki Durumu

Meningokok enfeksiyonları tüm dünyada görülmekle birlikte daha çok Afrika, Arap yarımadası gibi ılıman bölge kuşağında görülür. Ülkemizde sıklığı de 2- 4 kadardıfunduszeue.infookokların A,B,C,Y,W gibi serotipleri vardır ve ülkelere göre saptanan tipler değişmektedir. Ülkemizde yapılan epidomiyolojik çalışmalarda en çok W ve B tipi saptanmıştır.

Dünyada her yıl meningokok hastalığı bildirilmekte ve bunların 'i ölüm ile sonuçlanmaktadır.

Menenjit için riskli gruplar kimlerdir ?

Meningokok enfeksiyonları özellikle 5 yaş altı çocuklarda görülmekte ve ergenlik yaşlarında ( yaş) ikinci bir pik yapmaktadır. Özellikle toplu yaşanan kışla, yurt gibi ortamlarda bulaşma oranı yüksektir. Hacca gidenler ve dünyada Afrika gibi endemik bölgelere yolculuk yapanlar da risk altındadır. Bu kişilere de seyahat öncesi koruyucu olarak aşı uygulanmaktadır.

Meningokok mikrobu ile karşılaşan herkeste hastalık gelişmez, % kadarı hastalanmadan bu bakteriyi boğazında taşıyabilir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olanlar, dalağı alınmış kişiler risk altındadır.

Meningokok nasıl hastalık yapar ?

Menenjit kış ve ilkbahar aylarında sık görülür. Bakteri solunum yolu ile vücuda girer, genellikle solunum yolu ile enfeksiyonu gibi başlar. Mikrobun kana ve beyin zarına ulaşması ile sepsis ve menenjit gelişir. Başağrısı, yüksek ateş, kusma, bilinç bulanıklığı menenjit bulgularıdır. Tüm vücutta ciltaltı kanamalar ile seyreden meningokoksemi adı verilen tablo saatler içinde ilerleyerek şok ve organ yetmezliğine neden olur. Vakaların % si tedaviye rağmen ölümle sonuçlanır. Yaşayanlarda el ve ayakta doku kaybı, nöbet, sağırlık, zeka geriliği gibi sekeller kalabilir.

Hastanın yakın çevresine ve temas edenlere koruyucu tedavi uygulanır.

Menenjit Aşısı

Menigokok Dünya Sağlık Örgütü tarafından aşı ile engellenebilir hastalıklar kapsamına alınmış ve geliştirilen aşının etkili ve güvenli olduğu gösterilmiştir.Şu anda meningokokun 4 tipini kapsayan aşılar mevcuttur, dünyada 50'den fazla ülkede kullanılmaktadır.

Menenjit Aşısı 9 aydan büyük bebeklere uygulanmaktadır. Ülkemizde halen kullanılan 2 aşı vardır. Menectra 9 ay ay arasında 3 ay arayla 2 doz olarak önerilmektedir, 2 yaşından sonra tek doz olarak yapılır, 55 yaşına kadar uygulanabilmektedir . Nimenrix ise 1 yaşından sonra tek doz olarak uygulanır. Yeni aşı çalışmaları devam etmektedir.

Menenjit Aşısının yan etkileri var mıdır ?

Aşının en sık görülen yan etkisi aşı yerinde kızarıklık ve hassasiyettir. Genel olarak ateş, huzursuzluk gibi yan etkiler olabilir. Nadiren aşı içindeki maddelere karşı alerjisi olanlara ise aşı uygulanmamalıdır.

Uz Dr Hale Yener / Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı / İRENBE

Menenjit; hızlı ilerleyen, beyin ve omuriliği çevreleyen koruyucu zarı etkileyen ciddi bir enfeksiyondur. Saatler içinde ölümle sonuçlanabilir.

Her yaş grubundan insan menenjit hastalığına yakalanabilir. Ancak bebeklerin yüksek risk taşıdıkları unutulmamalıdır.

Hastalık tanısı erken konsa ve tedaviye başlansa dahi bu hastaların %’u, belirtiler gözlenmeye başlandıktan 24 ila 48 saat içinde ölmektedir. Tedavi almayan hastaların ise %50’si ölmektedir.

Viral menenjit nadiren uzun süreli problemlere yol açarken, bakteriyel menenjit de hastaların %’sinde ciddi tıbbi problemler gelişebilmektedir:

• Kol, bacak ya da parmaklar gibi uzuv kayıpları
• Işitme kaybı
• Görme kaybı
• Öğrenme güçlüğü
• Koordinasyon, hareket ve denge problemler
• Ve çeşitli organ yetmezlikleridir.

Çocuklarda konjuge aşıların kullanılmaya başlanmasıyla bakteriyel menenjit daha az görülmektedir. Buna karşılık aseptik menenjit daha sık gözlenmekte ve en önemli etken olarak virüsler karşımıza çıkmaktadır. En yüksek risk altındakiler ay arasındaki süt çocuklarıdır. Bildirilen olguların %90’ını 1 ay ile 5 yaş arasındaki çocuklar oluşturmaktadır.

Çocuklarda menenjit belirti ve bulguları yaşa göre değişiklik gösterir;

Süt çocuklarında ateş, emmede azalma, huzursuzluk, çevreyle ilgisizlik gibi başka hastalıklarda da karşılaşlabilen bulgular gözlenebilirken, daha büyük çocuklarda, baş ağrısı, ışıktan korkma, ense sertliği, bilinç değişikliği, mide bulantısı ve kusma gibi “klasik menenjit” bulguları görülebilmektedir.

Menenjit Nasıl Bulaşır

Menenjit hastalığı genelde bakteriyi burnunda taşıyıp kendisi hastalığa yakalanmamış kişilerce bulaştırılır.

Çocuğun bu kişilerin aksırma veya öksürme, öpmesine maruz kalması ya da

Çatal, kaşık, diş fırçası gibi ekipmaların ortak kullanımı diğer bulaş yollarından bazılarıdır.

Menenjit Aşısı Ne Zaman Yapılır?

En sık karşılaşılan 6 menenjit serotipinin 5’i için farklı menenjit aşıları bulunmaktadır.
Çocuklarda meningokoklara karşı bağışıklama sağlamak için konjuge meningokok aşıları tercih edilmektedir.
Tüm Konjuge Menenjit aşıları genel olarak güvenlidir.
Konjuge Menenjit aşıları genel olarak diğer çocukluk çağı aşıları ile beraber uygulanabilir.

4’lü Konjuge Meningokok Aşıları (KMA4)
Farklı üreticilerce geliştirilen 4 adet meningokok aşısı (KMA4) ülkemizde de onaylıdır.
Bu aşılar menenjitin A, C, Y, W serotiplerine karşı oluşturulmuş aşılardır.
Çocukluk döneminde meningokok aşılaması yapılması gereken durumlarda ve Hac, umre yolcusu ya da meningokok enfeksiyonunun sorun olduğu ülkelere gidecek çocuklara yaşa uygun KMA4 yapılması önerilir.

Tekli Konjuge Meningokok Aşıları (KMA1)
Ülkemizde serogrup B meningokokların sebep olduğu hastalığa karşı korunmada yardımcı olmak için 2 aylıktan itibaren kullanılabilen tek aşı bulunmaktadır.
Aşılama zamanında ve aşılamadan kısa bir süre sonra ateş düşürücüler doktor önerisi doğrultusunda başlanmalıdır.

Referanslar:

1. Central for Disease Control and Prevention Meningococcal Disease Causes and How It Spreads Ocak tarihinde funduszeue.info adresinden ulaşılmıştır.
2. National Health Services UK. Ocak tarihinde funduszeue.info adresinden ulaşılmıştır.
3. Acar M, Sütçü M, Somer A. Çocuklarda menenjite güncel yaklaşım. Çocuk Dergisi. ;14(3)
4. Arısoy ES, Çiftçi E, Hacımustafaoğlu M ve ark. Önceden Sağlıklı Çocuklarda Türkiye Ulusal Bağışıklama Çizelgesinde (Ulusal Aşı Takvimi) Yer Alan ve Almayan Aşılara İlişkin Uygulama Önerileri – J Pediatr Inf. ;