Kurban Kişi Adına Mı Kesilir
Bir evde hem kadın hem erkek kurban kesmeli midir?
Allahu Azimüşşan Kevser suresinde: "Rabbin için namaz kıl kurban kes." buyurmuştur. Peygamberimiz (asm) de bu ayetten sonra yaşadığı her bayramda önce bayram namazı kılmış, sonrada kurbanını kesmiştir. Hiç bir bayramda kurbanını ihmal etmemiş, hem de birden fazla kurban kesmiştir.
Ayrıca durumu müsait olup da kurban kesmeyen zenginleri korkutucu bir uslupla da ikaz ederek buyurmuş ki:
"Ekonomik durumunda genişlik olup da gücü yettiği halde kurbanını kesmeyen zengin, namazgahımıza yaklaşmasın."
Bütün bunlardan anlaşılıyor ki, kurban öyle bazılarının ima ettiği gibi, önemsenmeyecek sıradan bir adet olsaydı, yerine getirmeyen zenginlerin namazgahtan uzak kalmaları gereken kimseler olduğu ilan edilmeyecekti. Demek ki kurbanı ihmal eden zengin, cemaatten uzak kalması istenecek kadar yanılgı içindedir.
Bundan dolayıdır ki, Hanefi müçtehidlerinin çoğunluğu durumu müsait olan zenginlere kurban kesmenin vacip olduğunu ifade etmişlerdir. Şafilere göre ise (onlarda vacip kavramı olmadığından) sünnet olduğu görüşünü benimsemişlerdir. Ama her iki taraf da kurbanın yerine getirilmesi gerekli mali bir ibadet olduğunda ittifak etmişlerdir.
Yani ister vacip, ister sünnet olsun kurban, gücü yetenlerin ihmal edemeyecekleri mali ibadetlerimizden biri olduğunda görüş birliği söz konusudur. Vacip de olsa, kuvvetli sünnet de olsa yerine getirilmelidir. Çünkü sosyal bir yardımlaşma ve kucaklaşma vardır kurbanda.
Burada üzerinde durulması gereken nokta, kurbanla mükellef olunacak zenginliğin miktarının tesbit edilmesidir. Yani ne miktardaki zenginlik kurban mükellfiyeti getirmektedir? Esas mesele burdadır.
Zekatta olduğu gibi kurbanda da nisap, yani zenginlik ölçüsü, seksen gıramı geçen altını satın alacak paradır. Sabit geliriyle normal ihtiyaçlarını devamlı karşılayan kimsenin seksek gıram veya buna eş değer parası veya malı varsa kendini kurban kesmekle mükellef bilmelidir. Şahsına ait kubanını keserek ihtilaftan kurtulmuş, bu mutluluğu yaşamış olur.
Hanefi'de servet kiminse kurban borcu da onun olduğundan, aile içinde kimin şahsına ait parası varsa onun kurban kesmesi gerekir. Ancak diğer mezhepler de aile adına bir tek kurban kâfi gelir, ayrı ayrı aile fertlerine kurban gerekmez.
Fazla kurban kesmede zorlanan Hanefiler, çözüm olarak diğer mezheplerin bu kolaylık getiren görüşüyle amel ederek aile adına tek kurbanla da yetinebilir.
Aslında kurban kesme konusunda sözü öyle fazlaca uzatmaya gerek yoktur. Efendimiz (sav) Hazretleri insanları kendi vicdanlarıyla baş başa bıraktığı meşhur hadisinde şöyle bir ölçü vererek buyurmuş ki: "Müftü sana fetva verse de sen bir de kalbine sor."
Gerçekten de bilgi ile beslenmiş selim bir kalpte, doğru cevap veren müftünün sesi her zaman duyulur: Senin durumun iyidir, kurban kesmekle mükellefsin. Kurban masrafı seni zor durumda bırakmaz. Cimrilik etme, kurbanı kes.
Ya da: Senin ihtiyaçların var. Kurbanla mükellef değilsin. Boşuna zorlama, sıkıntıya girme, diyebilir.
Kimseye sorma gereği de duymadan kararını kendisi verebilir. Rabbimiz hepimize hayırlı kararkar verdirsin inşallah.
Sual: Hali vakti yerinde olan bir aile, kaç kurban kesmesi lazım?
CEVAP
Herkesin zekât ve kurban hesabı ayrıdır. Evde kaç zengin varsa, o kadar keserler.
Zengin olan kurban keser
Sual: Geliri iyi olan bayanın kurban kesmesi gerekir mi? Yoksa eşi keserse ona gerekmez mi?
CEVAP
Nisaba malik olanın kesmesi gerekir. Karı koca zengin ise, ikisinin de kesmesi gerekir. İkisi de fakirse, ikisinin de kesmesi gerekmez. Yani zengin olan keser, fakir olanın kesmesi gerekmez. Keserse mahzuru olmaz, sevab olur.
Çalışan bayan ve erkek
Sual: Çalışan bayan ve erkeğin kurban kestirmesi mecbur mu?
CEVAP
Kurban nisabına malik olanın kurban kesmesi gerekir, çalışmakla alakası yoktur. Fakir bir kapıcının hanımının gram bileziği varsa, borcu da yoksa bu kadının kurban kesmesi vacib olur. Aksine, arabası evi olan adamın parası nisabı bulmuyorsa kesmez.
Sual: Ailesi zengin olan bir öğrencinin de kurban kesmesi gerekir mi?
CEVAP
Hayır, zengin olan herkes kendi keser. Ana babanın zenginliği ile olmaz.
Dinen zengin olan keser
Sual: Bir evde kadın kocası oğlu ve kızı var. 4 tane kurban kestirmek istiyorlar. Bu dört kişinin adına, evin erkeği nasıl vekâlet vermesi lazım?
CEVAP
Hepsi zenginse hepsinin kurban kesmesi gerekir. Hepsi fakirse hiç birinin kesmesi gerekmez. Kimi fakir, kimi zenginse zengin olanlar keser. Fakirler de kesse zararı olmaz. Hepsi birine vekâlet verebilir. O da başkasına vekâlet verebilir.
Kesmek iyi olur
Sual: Babam yıllardır kendisine vacib olmadığı halde, çocuklarım çalışıyor diyerek kendine kurban kesmiş. Annenize hiç kesmedim, bu sefer ona keselim diyor. Anneme de vacib değil. Uygun mu?
CEVAP
Babanıza vacib değilse, anneniz için nafile olarak kesebilir. Mahzuru olmaz, iyi olur
Sual: Aylığı az olan karı kocanın kurban kesmesi gerekir mi?
CEVAP
Aylığın az veya çok olmasının hiç önemi yoktur. Kişi nisabın üstünde maaş alsa; fakat harcayıp elinde para kalmazsa, zekât da vermez, kurban da kesmez. Nisabın altında maaş alan birinin elinde 96 gram altın değerinde para veya bileziği varsa, borcu da yoksa, zengin olduğu için hem zekât verir, hem de kurban keser.
İkinci bir husus, kadın erkek dinen birbirinden ayrıdır, herkesin kazancı kendinedir. Diyelim ki hanımın yüz gram altını varsa, borcu yoksa dinen zengindir, zekât verir ve kurban keser.
Bayram günü borçlar mevcut paradan çıkarılır, geriye elinde nisap kadar para kalan zengin demektir, kurban keser.
Vefat eden kimsenin yerine kurban kesilebilir mi? Diyanet açıklamasıyla
Allah (c.c) Müslümanlara sevap kazanmaları için çok imkan sunmuştur. İmkanı olan her Müslüman kurban kesmekle sorumludur. Ancak bu ibadetleri ifa ettiklerinde kazanacakları sevabı düşünürlerse yaptıkları madden fedakarlıkları gözlerine görünmez. Allah kurban ibadetini yaşayan Müslüman kimseler için sevap kapısı olarak bahşetmişken ahirete irtihal eden Müslüman kimseler kurban kesme ibadetlerini gerçekleştiremez. Bununla beraber kurban bayramının gelmesiyle beraber kişiler, vefat eden yakınları adına kurban kesebilir mi sorusu akılları kurcalıyor. Müslüman bir kimse vefatından önce vasiyet etmiş ve belli bir miktar para bırakmışsa yakınları onların ruhuna kurban kesebilir. Ahirete göçenlerin arkasından kurban kesmenin bir başka nedeni de onlara gidecek sevapların çoğalması isteğidir. Bunun kanıtı olarak Tâbiînden olan Haneş’ten rivayet edildiğine göre o şöyle demiştir: "Ben Ali’yi (r.a.) iki koçu (birden) kurban ederken gördüm de kendisine; ‘Bu da nedir?’ diye sordum. ‘Resûlullah (s.a.s.) (sağlığında) kendi yerine bir kurban kesmemi vasiyet etti. İşte ben de onun yerine kurban kesiyorum.' cevabını verdi." (Ebû Dâvûd) hadisini sunabiliriz. Bunlar o kişilerin evlatları veya sevenleri olabilir. "İnsanoğlu öldüğü zaman, bütün amellerinin sevabı da sona erer. Şu üç şey bundan müstesnadır: Sadaka-i câriye, istifade edilen ilim, kendisine dua eden hayırlı evlat." (Müslim,Ebû Dâvûd, Tirmizi)
Kurban kestikten sonra sevabının kaybettiklerimize ulaşması için dua edersek Allah'ın izni ile onlara ulaşır. Hayırlı evlat sayesinde kıyamet günü kapatılacak amel defteri vefat ettikten sonra da dolabilir. Kurban ibadetinin sevabı çok fazladır. Kıyamete kadar hayırlı evlatlar ve torunlar sayesinde bu kapı her daim açık kalır.
Vefat eden kimsenin yerine kurban kesilebilir mi?
VEFAT EDEN KİMSENİN YERİNE KURBAN KESİLEBİLİR Mİ?
Kurban bayramı gelmişken kurban kesme ibadetini her ayrıntısıyla öğrenmek isteriz. Allah için kurban kesmek bütün imkânı olan Müslümanlara farz kılınmıştır. Allah (c.c) Kevser Suresi'nin 2. ayetinde şöyle buyurmuştur:
"Şimdi sen Rabbine kulluk et ve kurban kes."
فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ
Fe salli li rabbike venhar.
İslamiyet'te kurban kesmenin yeri ve öneminin büyük olduğu belirtilmişken Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (SAV) hadisleriyle sabit kılınmıştır. Zeyd İbnu Erkam (r.a.) anlatıyor: Bir gün Resulullah’a şöyle sorduk:
"Ey Allah'ın Resulü, bayram günü kesilen şu kurban nedir?" Peygamberimiz (SAV) şu cevabı verdi: "Bu, babanız İbrahim’in (a.s.) sünnetidir. (Onun zamanından beri devam eden bir ibadettir.) "Bunun üzerine biz: “Kurban kesersek bize ne gibi bir sevap var Ya Resulullah!" diye sorduk. Peygamberimiz şöyle buyurdu: "Kurbanın her bir kılı için bir sevap." O zaman, dedik: "Kesilen kurban, (koyun, kuzu gibi) yünlü ise sevap nasıl olacak." Peygamberimiz de: "Yünün her bir kılı için de bir sevap var!" buyurdu (İbn Mace).
DİN İŞLERİ YÜKSEK KURULU'NUN AÇIKLAMASI:
Diyanet konuya şu şekilde açıklık getirmiştir:
"Dinimizde ölü kurbanı veya kabir kurbanı diye bir kurban çeşidi yoktur. Ancak, sevabı ölüye bağışlanmak üzere kurban kesilebilir. Ayrıca, kurban borcu olup, hayatta iken vasiyet eden kişinin bıraktığı miras yeterli ise mirasçıları tarafından vasiyetinin yerine getirilmesi gerekir. Tâbiînden olan Haneş’ten rivayet edildiğine göre o şöyle demiştir: “Ben Ali’yi (r.a.) iki koçu (birden) kurban ederken gördüm de kendisine; ‘Bu da nedir?’ diye sordum. ‘Resûlullah (s.a.s.) (sağlığında) kendi yerine bir kurban kesmemi vasiyet etti. İşte ben de onun yerine kurban kesiyorum.’ cevabını verdi.” (Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 2; Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, II, , ) Bu rivayette Hz. Ali, kurbanı kesme gerekçesi olarak Hz. Peygamberin (s.a.s.) kendisine bunu vasiyet etmesini göstermiştir. Dolayısıyla bu hadis, eğer vasiyeti yoksa ölü adına kurban kesileceğine delalet etmez. Buna göre vasiyeti yoksa ölen kimseler için mirasçılarının kurban kesmeleri gerekmez. Ancak bir kimse, sevabını ölmüş bulunan anne veya babasına yahut diğer yakınlarına bağışlamak üzere, çeşitli hayır kurumlarına, fakir ve muhtaç kişilere bağışta bulunabileceği gibi, kurban da kesebilir. Ölenin kendisi için kurban kesilmesine dair vasiyeti yoksa kesen kimse, bu kurban etini fakirlere yedirebileceği gibi, kendisi ve zenginler de yiyebilir. Ancak ölen kişinin vasiyeti varsa, tamamen fakirlere yedirilmesi veya dağıtılması gerekir (Bilmen, İlmihal, s. )."