Hollanda Nın Resmi Dili Nedir
kaynağı değiştir]
Kardeş Kentler[değiştir Mahaçkale
Mahaçkale veya Mahaçkala (Kumukça: Anсi, Ancikala[1], Rusça: Махачкала; Avarca: МахIачхъала; Lakça: МахIачкъала, Анжи), Dağıstan'ın başkenti.
Kumukların topraklarında kurulmuş bir şehir.[2] Eski adı Anji-kala, Kumukca'da İnci-kale anlamına gelmektedir.[3][4][5]
Sovyetlerin dağılması aşamasında şehre Şeyh Şamil’in hatırasına Şamilkale ismi verilmiştir.
Mahaçkale yaklaşık 520.000 nüfusa sahip bir kenttir. Yüzölçümü 8.600 kilometrekaredir.
Mahaçkale Belediyesi'nin bütçesi 1,35 milyar ruble (43,2 milyon $) olup bu rakam Dağıstan bütçesinin onda biri civarındadır.
Kent halkının etnik bileşenleri tüm Dağıstan halklarının çeşitliliğini yansıtmaktadır. Başta Kafkas dilli Avar, Dargi, Lezgi ve Laklar kent nüfusunun yaklaşık %60'ını oluştururlar.
Etnik dağılım[değiştir 1="View of Baku near Caspian sea"}} Lisans
Dağılma sonrası Rusya Federasyonunda mevcut yapının serbest piyasa ekonomisine geçişi ve bu sisteme uygun olarak gerek ülke populasyonunun sınıfsal olarak yeniden şekillenmesi gerekse idari yapının yeni sisteme daha uygun biçimde yeniden yapılandırılması yeni bir gurup aidiyetinin inşasını ve kimlik sorusunuda beraberinde getirmiştir.
Rusya Federasyonunda yeni bir kimlik arayışı her ne kadar yeniden yapılanma süreci ile ortaya çıkan bir olgu olarak görünsede Rusya Federasyonun güncel sosyal yapısı farklı etnik gurupları bir araya getirecek bir mekanizmayı günümüzde mecbur kılmaktadır.
Sovyet Federatif sistemi içerisinde etnik gruplaşmanın aşırı güçlenmesi sadece doksanlı yılların başlarında etnik gruplar arasında ciddi çatışmalar çıkmasına neden olmamış, aynı zamanda günümüz Rusya Federasyonunun geleceğini de tehlikeye sokan problemler arasında önemli bir yer almaktadır.
Bir çok sosyal bilimci, siyasetçi ve araştırmacı günümüz Rusya Federasyonundaki etnik milliyetçiliğin ve etnik guruplar arasındaki problemlerin farkındadır ve bu konularda pek çok araştırmalar yapılmaktadır.
Rusya Federasyonundaki bu sorun bir kimlik problemi olarak ele alınırsa kimlik meselesinin Rus tarihi kadar eski bir olgu olduğu anlaşılır. Diğer bir değişle Rus devlet yapısının gelişimi zaman içerisinde kendi kimlik anlayışınıda geliştirmiştir.
Rusya Federasyonunun çok uluslu yapısı onun tarihi gelişim süreci içerisinde ortaya çıkmıştır. Çarlık Rusyasının kuruluşundan itibaren devlet’in sınırları sosya-politik dinamikler sonucunda sürekli genişlemiş ve bu genişlemenin sonucunda devletin sınırları genişlemekle beraber Rus olmayan pek çok unsur imparatorluk idaresi altına girmişdir. Bu oluşum şüphesiz idari anlamda sürekli kendini yenilemeye zorlayan bir yenilenme çabasını da beraberinde getirmişdir.
Bu dinamik yapı içerisinde devlet yöneticileri ülke içerisindeki düzenin sağlanması için pek çok idari aygıt geliştirmiş, geliştirilen bu idari yapılanma beraberinde devletin himayesi altındaki nüfus ile arasındaki ilişkiyi tanımlayan farklı bir kimlik anlayışınıda dönemsel olarak farklı şekillerde beraberinde getirmişdir.
Gerek Çarlık Rusyası gerekse Sovyetler Birliği incelenecek olursa yapılan idari reformlar ve bunların sonucunda devletin himayesi altındaki nüfusu tanımlama biçiminin sürekli olarak değiştiği görülmektedir.
Örneğin, Büyük Peter, II. Yekatarina ve I. Aleksander dönemlerinde “Büyük Rus Milleti” veya “Rus Milleti” terimleri ortaya çıkarken, II. Nikolay döneminde “Çok Halklı Millet” ve Sovyet döneminde “Sovyet Halkı” terimleri ortaya çıkmıştır.
Transformasyon süreci sonrası yeni bir ekonomik ve siyasi yapılanmaya geçilmesi ile birlikte vatandaşlık temeline dayanan yeni bir kimlik anlayışınında ortaya konulması kaçınılmaz hale gelmişdir. Vatandaşlık temeline dayanan bir milliyetçilik anlayışının belirmesi ile birlikte de “Rossiyanin” veya “Rusya Milleti” terimleri tartışmaya açılmışdır[1].
Rusya Federasyonu için oluşturulması planlanan bu yeni yapılanma ve inşa edilmek istenen “Rossiyanin” kimliği mevcut sosyal yapı ve ilişkiler gözden geçirildiğinde oldukça zor bir, durum arzetmektedir. Nitekim, tarihsel süreç incelendiğinde Çarlık Rusyasının idari yapılanması ve devletin ideolojik örgütlenmesi tüm farklılıkları içerisine alan bir bütünleşmeden ziyade, egemenliği altındaki nüfusu farklı şekillerde ayrıştıran ve bu şekilde yönetimin sağlanması prensibi üzerine kurulmuştur.
Bu anlayış Sovyetler Birliği döneminde de devam etmişdir. Bu dönem incelendiği zaman her ne kadar kendi içerisinde farklı bir ideolojik yapı ve öngörü barındırsa da Sovyet milletler politikası Alman modeli “etnik-milliyetçi” bir yapıyı benimsemiş ve ülke etnik gurupların ayrı ayrı egemen oldukları ve nüfusa orantılı olarak kurulan pek çok cumhuriyet ve otonom bölgeden oluşan bir idari yapılanmaya gitmişdir.
Devletin geliştirmiş olduğu bu ideolojik örgütlenmeye paralel olarak da Sovyet Bilimler Akademisi “millet” kavramını etno-kültürel bir cemaat olarak tanımlamış ve yurttaşlık ile bir ilişki geliştirmemiştir.
Diğer bir değişle Rusya Federasyonunda yapılmaya çalışılan bu proje Alman modeli olan etnik-milliyetçilikten, vatandaşlık prensibine dayalı Fransız tipi milliyetçiliğe geçiş anlamına gelmektedir.
Bu noktada, bu geçiş pekçok kuramcı ve siyasetçi için oldukça şüphe çekicidir.
Her ne kadar itirazlar ve şüpheler olsada, Rus Bilimler Akademisi Etnografya ve Antropoloji bölümü başkanı Akademik V.A Tişkov etnik milliyetçilikten yurttaşlık temelinde Fransız tipi milliyetçiliğe geçişin mümkün olabileceğini düşünmekte ve geçişi destekleyen aydınların başında gelmektedir. V.A. Tişkova göre; Rusya bir çok milleti bünyesinde barındırmaktadır, bu yüzden çok milletli bu yapının üzerine yeni bir millet inşasının gerekli olmadığını düşünmektedir. V.A. Tişkova göre Rusya Federasyonun da tartışılması gereken konu ortak bir Rusya kimliği ve bu çerçevede yakalanması gereken bir Rusya vatanseverliğidir[2].
Rusya Federasyonunda yeni bir ulusal kimliğin inşasından yana olan V.A. Tişkov için Rusya Federasyonunda tartışılması gereken birleşik bir Rusya vatanseverliğinin temelinin atılması aynı zamanda planlanan bu aideiyetin de temelini oluşturacakdır. Böyle bir temel üzerine ortak bir Rusya kimliğinin inşa edilmesi mümkündür.
Bu kimlik oluşumunun temelini Tişkov “veya-veya” şeklinde değil “ve-ve” şeklinde formüle etmiştir. Bu mantığa göre inşa edilecek kimlik (Rus veya Rossiyane yada Çeçen veya Rossiyanin) şeklinde değilde (Rus ve Rossiyanin veya Çeçen ve Russiyanin) şeklinde olması gerekmektedir[3].
Rusya Federasyonunun geneli düşünüldüğünde her ne kadar dil, din ve kültür gibi bir birleri ile ortak noktaları olmayan bu farklı etnik guruplar, tüm etnik gurupların içerisinde yaşadıkları “vatan” kavramı etrafında bir araya getirilebileceği düşünülebilir[4].
Rusya Devlet başkanı Vladimir Putin’in farklı zamanlarda yapmış olduğu konuşmalar dikkatle incelendiği zaman vatan ve ortak geçmiş gibi olguları nasıl din ve kültür gibi birbirinden farklı etnik guruplar arasında bir bağ olarak kullanıldığı ve oluşturulmak istenen “Rossiyanin” kimliğinin temelini vatan ve ortak geçmiş gibi olguların üzerinde nasıl kurgulandığı görülebilir.
Bu konuşmalardan bir kaçına kısaca bakılacak olunursa 12 Haziran 2003 yılında “Den Rossii” Rusya Günü bayramında devlet başkanı Vladimir Putin şu ifadeler ile ortak bir vatana duyulan aidiyet duygusunu pekiştirmişdir: “Hernerede doğduysak, hernerede büyüdüysek orası bizim anavatanımızdır. Biz hep birlikte güçlü Rusya halkıyız”.
5 şubat 2003 yılında Çeboksarda düzenlenen bir başka toplantıda ise Vladimir Putin yine ortak vatan kavramı etrafında Rusya kimliğinin pekiştirilmesi hususunda şu cümleleri kullanmışdır. “Bizler Sovyetler Birliği zamanında –Sovyet Halkının birliğini sağladık. Bugün inanıyorum ki Rusya halkına bir millet diyebilmemiz için elimizde yeterince sebep vardır. Benim bakış açıma göre bizler bir bütünüz. Bizlerin ataları bu birlik ve beraberlik için pekçok şey yaptılar. Tüm bunlar bizlerin bugünkü gerçeklerini ve tarihimizi oluşturmaktadır”.
Rusya devlet başkanı Vladimir Putin benzer cümleleri 2005 yılında Kazan şehrinin bininci yıldönümü kutlamalarında da kullanmışdır. Vladimir Putinin Kazanda yaptığı konuşma şu şekilde devam etmektedir. “Kazan olmadan, Tatar kültürü olmadan ne Rusya halkı olabilirdi nede Rus devleti olabilirdi. Yüzyıllardır süren bu birliktelik bugünde sürmektedir”[5].
Sonuç olarak, bugün Rusya Federasyonundaki sosyal durum (ülkeye yapılan göç, etnik guruplar arası ilişkiler ...) göz önüne alındığında bir Rusyalı kimliği çerçevesinde ortak bir aidiyetin öne çıkartılması oldukça zor görünmektedir.
Geçmişten ders çıkartan ülke eliti bu durumu ülkenin istikrarını sarsabilecek önemli güvenlik sorunlarının başına oturtmakta ve çözüm için çalışmaktadır.
[1]Тишков В. Что есть Россия и Российский Народ. Pro et Contra. 2007 май-июнь
[2]Тишков В.Российская нация и российские национальности // Российская нация. Становление и этнокультурное многообразие. /Под ред. В.А. Тишкова; Ин-т этнологии и атропологии им. Н.И. Миклухо- Маклая РАН. М.: Наука, 2011. стр. 19.
[3]Тишков В. XXI век признает права большинства// Русский журнал. 31.05.2011. http://actualcomment.ru/news/29476/ (дата обращения: 25.13.2013)
[4]Тезич М. Дж. Формирование определения российской нации в примордиальном конструктивизме (на примере Бурятии и Тувы). // Вестник Российской Нации. 2013. №1-2 (27-28) С.259-269.
[5]Тишков В.Российский народ:история и смысл национального самосознания. Институт этнологии и антропологии им. Н.Н. Миклухо-Маклая РАН. – М.:наука, 2013. стр. 300.
nest...
Mahaçkale
Mahaçkale veya Mahaçkala (Kumukça: Anсi, Ancikala[1], Rusça: Махачкала; Avarca: МахIачхъала; Lakça: МахIачкъала, Анжи), Dağıstan'ın başkenti.
Kumukların topraklarında kurulmuş bir şehir.[2] Eski adı Anji-kala, Kumukca'da İnci-kale anlamına gelmektedir.[3][4][5]
Sovyetlerin dağılması aşamasında şehre Şeyh Şamil’in hatırasına Şamilkale ismi verilmiştir.
Mahaçkale yaklaşık 520.000 nüfusa sahip bir kenttir. Yüzölçümü 8.600 kilometrekaredir.
Mahaçkale Belediyesi'nin bütçesi 1,35 milyar ruble (43,2 milyon $) olup bu rakam Dağıstan bütçesinin onda biri civarındadır.
Kent halkının etnik bileşenleri tüm Dağıstan halklarının çeşitliliğini yansıtmaktadır. Başta Kafkas dilli Avar, Dargi, Lezgi ve Laklar kent nüfusunun yaklaşık %60'ını oluştururlar.
Etnik dağılım[değiştir 1="View of Baku near Caspian sea"}} Lisans
Dağılma sonrası Rusya Federasyonunda mevcut yapının serbest piyasa ekonomisine geçişi ve bu sisteme uygun olarak gerek ülke populasyonunun sınıfsal olarak yeniden şekillenmesi gerekse idari yapının yeni sisteme daha uygun biçimde yeniden yapılandırılması yeni bir gurup aidiyetinin inşasını ve kimlik sorusunuda beraberinde getirmiştir.
Rusya Federasyonunda yeni bir kimlik arayışı her ne kadar yeniden yapılanma süreci ile ortaya çıkan bir olgu olarak görünsede Rusya Federasyonun güncel sosyal yapısı farklı etnik gurupları bir araya getirecek bir mekanizmayı günümüzde mecbur kılmaktadır.
Sovyet Federatif sistemi içerisinde etnik gruplaşmanın aşırı güçlenmesi sadece doksanlı yılların başlarında etnik gruplar arasında ciddi çatışmalar çıkmasına neden olmamış, aynı zamanda günümüz Rusya Federasyonunun geleceğini de tehlikeye sokan problemler arasında önemli bir yer almaktadır.
Bir çok sosyal bilimci, siyasetçi ve araştırmacı günümüz Rusya Federasyonundaki etnik milliyetçiliğin ve etnik guruplar arasındaki problemlerin farkındadır ve bu konularda pek çok araştırmalar yapılmaktadır.
Rusya Federasyonundaki bu sorun bir kimlik problemi olarak ele alınırsa kimlik meselesinin Rus tarihi kadar eski bir olgu olduğu anlaşılır. Diğer bir değişle Rus devlet yapısının gelişimi zaman içerisinde kendi kimlik anlayışınıda geliştirmiştir.
Rusya Federasyonunun çok uluslu yapısı onun tarihi gelişim süreci içerisinde ortaya çıkmıştır. Çarlık Rusyasının kuruluşundan itibaren devlet’in sınırları sosya-politik dinamikler sonucunda sürekli genişlemiş ve bu genişlemenin sonucunda devletin sınırları genişlemekle beraber Rus olmayan pek çok unsur imparatorluk idaresi altına girmişdir. Bu oluşum şüphesiz idari anlamda sürekli kendini yenilemeye zorlayan bir yenilenme çabasını da beraberinde getirmişdir.
Bu dinamik yapı içerisinde devlet yöneticileri ülke içerisindeki düzenin sağlanması için pek çok idari aygıt geliştirmiş, geliştirilen bu idari yapılanma beraberinde devletin himayesi altındaki nüfus ile arasındaki ilişkiyi tanımlayan farklı bir kimlik anlayışınıda dönemsel olarak farklı şekillerde beraberinde getirmişdir.
Gerek Çarlık Rusyası gerekse Sovyetler Birliği incelenecek olursa yapılan idari reformlar ve bunların sonucunda devletin himayesi altındaki nüfusu tanımlama biçiminin sürekli olarak değiştiği görülmektedir.
Örneğin, Büyük Peter, II. Yekatarina ve I. Aleksander dönemlerinde “Büyük Rus Milleti” veya “Rus Milleti” terimleri ortaya çıkarken, II. Nikolay döneminde “Çok Halklı Millet” ve Sovyet döneminde “Sovyet Halkı” terimleri ortaya çıkmıştır.
Transformasyon süreci sonrası yeni bir ekonomik ve siyasi yapılanmaya geçilmesi ile birlikte vatandaşlık temeline dayanan yeni bir kimlik anlayışınında ortaya konulması kaçınılmaz hale gelmişdir. Vatandaşlık temeline dayanan bir milliyetçilik anlayışının belirmesi ile birlikte de “Rossiyanin” veya “Rusya Milleti” terimleri tartışmaya açılmışdır[1].
Rusya Federasyonu için oluşturulması planlanan bu yeni yapılanma ve inşa edilmek istenen “Rossiyanin” kimliği mevcut sosyal yapı ve ilişkiler gözden geçirildiğinde oldukça zor bir, durum arzetmektedir. Nitekim, tarihsel süreç incelendiğinde Çarlık Rusyasının idari yapılanması ve devletin ideolojik örgütlenmesi tüm farklılıkları içerisine alan bir bütünleşmeden ziyade, egemenliği altındaki nüfusu farklı şekillerde ayrıştıran ve bu şekilde yönetimin sağlanması prensibi üzerine kurulmuştur.
Bu anlayış Sovyetler Birliği döneminde de devam etmişdir. Bu dönem incelendiği zaman her ne kadar kendi içerisinde farklı bir ideolojik yapı ve öngörü barındırsa da Sovyet milletler politikası Alman modeli “etnik-milliyetçi” bir yapıyı benimsemiş ve ülke etnik gurupların ayrı ayrı egemen oldukları ve nüfusa orantılı olarak kurulan pek çok cumhuriyet ve otonom bölgeden oluşan bir idari yapılanmaya gitmişdir.
Devletin geliştirmiş olduğu bu ideolojik örgütlenmeye paralel olarak da Sovyet Bilimler Akademisi “millet” kavramını etno-kültürel bir cemaat olarak tanımlamış ve yurttaşlık ile bir ilişki geliştirmemiştir.
Diğer bir değişle Rusya Federasyonunda yapılmaya çalışılan bu proje Alman modeli olan etnik-milliyetçilikten, vatandaşlık prensibine dayalı Fransız tipi milliyetçiliğe geçiş anlamına gelmektedir.
Bu noktada, bu geçiş pekçok kuramcı ve siyasetçi için oldukça şüphe çekicidir.
Her ne kadar itirazlar ve şüpheler olsada, Rus Bilimler Akademisi Etnografya ve Antropoloji bölümü başkanı Akademik V.A Tişkov etnik milliyetçilikten yurttaşlık temelinde Fransız tipi milliyetçiliğe geçişin mümkün olabileceğini düşünmekte ve geçişi destekleyen aydınların başında gelmektedir. V.A. Tişkova göre; Rusya bir çok milleti bünyesinde barındırmaktadır, bu yüzden çok milletli bu yapının üzerine yeni bir millet inşasının gerekli olmadığını düşünmektedir. V.A. Tişkova göre Rusya Federasyonun da tartışılması gereken konu ortak bir Rusya kimliği ve bu çerçevede yakalanması gereken bir Rusya vatanseverliğidir[2].
Rusya Federasyonunda yeni bir ulusal kimliğin inşasından yana olan V.A. Tişkov için Rusya Federasyonunda tartışılması gereken birleşik bir Rusya vatanseverliğinin temelinin atılması aynı zamanda planlanan bu aideiyetin de temelini oluşturacakdır. Böyle bir temel üzerine ortak bir Rusya kimliğinin inşa edilmesi mümkündür.
Bu kimlik oluşumunun temelini Tişkov “veya-veya” şeklinde değil “ve-ve” şeklinde formüle etmiştir. Bu mantığa göre inşa edilecek kimlik (Rus veya Rossiyane yada Çeçen veya Rossiyanin) şeklinde değilde (Rus ve Rossiyanin veya Çeçen ve Russiyanin) şeklinde olması gerekmektedir[3].
Rusya Federasyonunun geneli düşünüldüğünde her ne kadar dil, din ve kültür gibi bir birleri ile ortak noktaları olmayan bu farklı etnik guruplar, tüm etnik gurupların içerisinde yaşadıkları “vatan” kavramı etrafında bir araya getirilebileceği düşünülebilir[4].
Rusya Devlet başkanı Vladimir Putin’in farklı zamanlarda yapmış olduğu konuşmalar dikkatle incelendiği zaman vatan ve ortak geçmiş gibi olguları nasıl din ve kültür gibi birbirinden farklı etnik guruplar arasında bir bağ olarak kullanıldığı ve oluşturulmak istenen “Rossiyanin” kimliğinin temelini vatan ve ortak geçmiş gibi olguların üzerinde nasıl kurgulandığı görülebilir.
Bu konuşmalardan bir kaçına kısaca bakılacak olunursa 12 Haziran 2003 yılında “Den Rossii” Rusya Günü bayramında devlet başkanı Vladimir Putin şu ifadeler ile ortak bir vatana duyulan aidiyet duygusunu pekiştirmişdir: “Hernerede doğduysak, hernerede büyüdüysek orası bizim anavatanımızdır. Biz hep birlikte güçlü Rusya halkıyız”.
5 şubat 2003 yılında Çeboksarda düzenlenen bir başka toplantıda ise Vladimir Putin yine ortak vatan kavramı etrafında Rusya kimliğinin pekiştirilmesi hususunda şu cümleleri kullanmışdır. “Bizler Sovyetler Birliği zamanında –Sovyet Halkının birliğini sağladık. Bugün inanıyorum ki Rusya halkına bir millet diyebilmemiz için elimizde yeterince sebep vardır. Benim bakış açıma göre bizler bir bütünüz. Bizlerin ataları bu birlik ve beraberlik için pekçok şey yaptılar. Tüm bunlar bizlerin bugünkü gerçeklerini ve tarihimizi oluşturmaktadır”.
Rusya devlet başkanı Vladimir Putin benzer cümleleri 2005 yılında Kazan şehrinin bininci yıldönümü kutlamalarında da kullanmışdır. Vladimir Putinin Kazanda yaptığı konuşma şu şekilde devam etmektedir. “Kazan olmadan, Tatar kültürü olmadan ne Rusya halkı olabilirdi nede Rus devleti olabilirdi. Yüzyıllardır süren bu birliktelik bugünde sürmektedir”[5].
Sonuç olarak, bugün Rusya Federasyonundaki sosyal durum (ülkeye yapılan göç, etnik guruplar arası ilişkiler ...) göz önüne alındığında bir Rusyalı kimliği çerçevesinde ortak bir aidiyetin öne çıkartılması oldukça zor görünmektedir.
Geçmişten ders çıkartan ülke eliti bu durumu ülkenin istikrarını sarsabilecek önemli güvenlik sorunlarının başına oturtmakta ve çözüm için çalışmaktadır.
[1]Тишков В. Что есть Россия и Российский Народ. Pro et Contra. 2007 май-июнь
[2]Тишков В.Российская нация и российские национальности // Российская нация. Становление и этнокультурное многообразие. /Под ред. В.А. Тишкова; Ин-т этнологии и атропологии им. Н.И. Миклухо- Маклая РАН. М.: Наука, 2011. стр. 19.
[3]Тишков В. XXI век признает права большинства// Русский журнал. 31.05.2011. http://actualcomment.ru/news/29476/ (дата обращения: 25.13.2013)
[4]Тезич М. Дж. Формирование определения российской нации в примордиальном конструктивизме (на примере Бурятии и Тувы). // Вестник Российской Нации. 2013. №1-2 (27-28) С.259-269.
[5]Тишков В.Российский народ:история и смысл национального самосознания. Институт этнологии и антропологии им. Н.Н. Миклухо-Маклая РАН. – М.:наука, 2013. стр. 300.
nest...
Lisans
Dağılma sonrası Rusya Federasyonunda mevcut yapının serbest piyasa ekonomisine geçişi ve bu sisteme uygun olarak gerek ülke populasyonunun sınıfsal olarak yeniden şekillenmesi gerekse idari yapının yeni sisteme daha uygun biçimde yeniden yapılandırılması yeni bir gurup aidiyetinin inşasını ve kimlik sorusunuda beraberinde getirmiştir.
Rusya Federasyonunda yeni bir kimlik arayışı her ne kadar yeniden yapılanma süreci ile ortaya çıkan bir olgu olarak görünsede Rusya Federasyonun güncel sosyal yapısı farklı etnik gurupları bir araya getirecek bir mekanizmayı günümüzde mecbur kılmaktadır.
Sovyet Federatif sistemi içerisinde etnik gruplaşmanın aşırı güçlenmesi sadece doksanlı yılların başlarında etnik gruplar arasında ciddi çatışmalar çıkmasına neden olmamış, aynı zamanda günümüz Rusya Federasyonunun geleceğini de tehlikeye sokan problemler arasında önemli bir yer almaktadır.
Bir çok sosyal bilimci, siyasetçi ve araştırmacı günümüz Rusya Federasyonundaki etnik milliyetçiliğin ve etnik guruplar arasındaki problemlerin farkındadır ve bu konularda pek çok araştırmalar yapılmaktadır.
Rusya Federasyonundaki bu sorun bir kimlik problemi olarak ele alınırsa kimlik meselesinin Rus tarihi kadar eski bir olgu olduğu anlaşılır. Diğer bir değişle Rus devlet yapısının gelişimi zaman içerisinde kendi kimlik anlayışınıda geliştirmiştir.
Rusya Federasyonunun çok uluslu yapısı onun tarihi gelişim süreci içerisinde ortaya çıkmıştır. Çarlık Rusyasının kuruluşundan itibaren devlet’in sınırları sosya-politik dinamikler sonucunda sürekli genişlemiş ve bu genişlemenin sonucunda devletin sınırları genişlemekle beraber Rus olmayan pek çok unsur imparatorluk idaresi altına girmişdir. Bu oluşum şüphesiz idari anlamda sürekli kendini yenilemeye zorlayan bir yenilenme çabasını da beraberinde getirmişdir.
Bu dinamik yapı içerisinde devlet yöneticileri ülke içerisindeki düzenin sağlanması için pek çok idari aygıt geliştirmiş, geliştirilen bu idari yapılanma beraberinde devletin himayesi altındaki nüfus ile arasındaki ilişkiyi tanımlayan farklı bir kimlik anlayışınıda dönemsel olarak farklı şekillerde beraberinde getirmişdir.
Gerek Çarlık Rusyası gerekse Sovyetler Birliği incelenecek olursa yapılan idari reformlar ve bunların sonucunda devletin himayesi altındaki nüfusu tanımlama biçiminin sürekli olarak değiştiği görülmektedir.
Örneğin, Büyük Peter, II. Yekatarina ve I. Aleksander dönemlerinde “Büyük Rus Milleti” veya “Rus Milleti” terimleri ortaya çıkarken, II. Nikolay döneminde “Çok Halklı Millet” ve Sovyet döneminde “Sovyet Halkı” terimleri ortaya çıkmıştır.
Transformasyon süreci sonrası yeni bir ekonomik ve siyasi yapılanmaya geçilmesi ile birlikte vatandaşlık temeline dayanan yeni bir kimlik anlayışınında ortaya konulması kaçınılmaz hale gelmişdir. Vatandaşlık temeline dayanan bir milliyetçilik anlayışının belirmesi ile birlikte de “Rossiyanin” veya “Rusya Milleti” terimleri tartışmaya açılmışdır[1].
Rusya Federasyonu için oluşturulması planlanan bu yeni yapılanma ve inşa edilmek istenen “Rossiyanin” kimliği mevcut sosyal yapı ve ilişkiler gözden geçirildiğinde oldukça zor bir, durum arzetmektedir. Nitekim, tarihsel süreç incelendiğinde Çarlık Rusyasının idari yapılanması ve devletin ideolojik örgütlenmesi tüm farklılıkları içerisine alan bir bütünleşmeden ziyade, egemenliği altındaki nüfusu farklı şekillerde ayrıştıran ve bu şekilde yönetimin sağlanması prensibi üzerine kurulmuştur.
Bu anlayış Sovyetler Birliği döneminde de devam etmişdir. Bu dönem incelendiği zaman her ne kadar kendi içerisinde farklı bir ideolojik yapı ve öngörü barındırsa da Sovyet milletler politikası Alman modeli “etnik-milliyetçi” bir yapıyı benimsemiş ve ülke etnik gurupların ayrı ayrı egemen oldukları ve nüfusa orantılı olarak kurulan pek çok cumhuriyet ve otonom bölgeden oluşan bir idari yapılanmaya gitmişdir.
Devletin geliştirmiş olduğu bu ideolojik örgütlenmeye paralel olarak da Sovyet Bilimler Akademisi “millet” kavramını etno-kültürel bir cemaat olarak tanımlamış ve yurttaşlık ile bir ilişki geliştirmemiştir.
Diğer bir değişle Rusya Federasyonunda yapılmaya çalışılan bu proje Alman modeli olan etnik-milliyetçilikten, vatandaşlık prensibine dayalı Fransız tipi milliyetçiliğe geçiş anlamına gelmektedir.
Bu noktada, bu geçiş pekçok kuramcı ve siyasetçi için oldukça şüphe çekicidir.
Her ne kadar itirazlar ve şüpheler olsada, Rus Bilimler Akademisi Etnografya ve Antropoloji bölümü başkanı Akademik V.A Tişkov etnik milliyetçilikten yurttaşlık temelinde Fransız tipi milliyetçiliğe geçişin mümkün olabileceğini düşünmekte ve geçişi destekleyen aydınların başında gelmektedir. V.A. Tişkova göre; Rusya bir çok milleti bünyesinde barındırmaktadır, bu yüzden çok milletli bu yapının üzerine yeni bir millet inşasının gerekli olmadığını düşünmektedir. V.A. Tişkova göre Rusya Federasyonun da tartışılması gereken konu ortak bir Rusya kimliği ve bu çerçevede yakalanması gereken bir Rusya vatanseverliğidir[2].
Rusya Federasyonunda yeni bir ulusal kimliğin inşasından yana olan V.A. Tişkov için Rusya Federasyonunda tartışılması gereken birleşik bir Rusya vatanseverliğinin temelinin atılması aynı zamanda planlanan bu aideiyetin de temelini oluşturacakdır. Böyle bir temel üzerine ortak bir Rusya kimliğinin inşa edilmesi mümkündür.
Bu kimlik oluşumunun temelini Tişkov “veya-veya” şeklinde değil “ve-ve” şeklinde formüle etmiştir. Bu mantığa göre inşa edilecek kimlik (Rus veya Rossiyane yada Çeçen veya Rossiyanin) şeklinde değilde (Rus ve Rossiyanin veya Çeçen ve Russiyanin) şeklinde olması gerekmektedir[3].
Rusya Federasyonunun geneli düşünüldüğünde her ne kadar dil, din ve kültür gibi bir birleri ile ortak noktaları olmayan bu farklı etnik guruplar, tüm etnik gurupların içerisinde yaşadıkları “vatan” kavramı etrafında bir araya getirilebileceği düşünülebilir[4].
Rusya Devlet başkanı Vladimir Putin’in farklı zamanlarda yapmış olduğu konuşmalar dikkatle incelendiği zaman vatan ve ortak geçmiş gibi olguları nasıl din ve kültür gibi birbirinden farklı etnik guruplar arasında bir bağ olarak kullanıldığı ve oluşturulmak istenen “Rossiyanin” kimliğinin temelini vatan ve ortak geçmiş gibi olguların üzerinde nasıl kurgulandığı görülebilir.
Bu konuşmalardan bir kaçına kısaca bakılacak olunursa 12 Haziran 2003 yılında “Den Rossii” Rusya Günü bayramında devlet başkanı Vladimir Putin şu ifadeler ile ortak bir vatana duyulan aidiyet duygusunu pekiştirmişdir: “Hernerede doğduysak, hernerede büyüdüysek orası bizim anavatanımızdır. Biz hep birlikte güçlü Rusya halkıyız”.
5 şubat 2003 yılında Çeboksarda düzenlenen bir başka toplantıda ise Vladimir Putin yine ortak vatan kavramı etrafında Rusya kimliğinin pekiştirilmesi hususunda şu cümleleri kullanmışdır. “Bizler Sovyetler Birliği zamanında –Sovyet Halkının birliğini sağladık. Bugün inanıyorum ki Rusya halkına bir millet diyebilmemiz için elimizde yeterince sebep vardır. Benim bakış açıma göre bizler bir bütünüz. Bizlerin ataları bu birlik ve beraberlik için pekçok şey yaptılar. Tüm bunlar bizlerin bugünkü gerçeklerini ve tarihimizi oluşturmaktadır”.
Rusya devlet başkanı Vladimir Putin benzer cümleleri 2005 yılında Kazan şehrinin bininci yıldönümü kutlamalarında da kullanmışdır. Vladimir Putinin Kazanda yaptığı konuşma şu şekilde devam etmektedir. “Kazan olmadan, Tatar kültürü olmadan ne Rusya halkı olabilirdi nede Rus devleti olabilirdi. Yüzyıllardır süren bu birliktelik bugünde sürmektedir”[5].
Sonuç olarak, bugün Rusya Federasyonundaki sosyal durum (ülkeye yapılan göç, etnik guruplar arası ilişkiler ...) göz önüne alındığında bir Rusyalı kimliği çerçevesinde ortak bir aidiyetin öne çıkartılması oldukça zor görünmektedir.
Geçmişten ders çıkartan ülke eliti bu durumu ülkenin istikrarını sarsabilecek önemli güvenlik sorunlarının başına oturtmakta ve çözüm için çalışmaktadır.
[1]Тишков В. Что есть Россия и Российский Народ. Pro et Contra. 2007 май-июнь
[2]Тишков В.Российская нация и российские национальности // Российская нация. Становление и этнокультурное многообразие. /Под ред. В.А. Тишкова; Ин-т этнологии и атропологии им. Н.И. Миклухо- Маклая РАН. М.: Наука, 2011. стр. 19.
[3]Тишков В. XXI век признает права большинства// Русский журнал. 31.05.2011. http://actualcomment.ru/news/29476/ (дата обращения: 25.13.2013)
[4]Тезич М. Дж. Формирование определения российской нации в примордиальном конструктивизме (на примере Бурятии и Тувы). // Вестник Российской Нации. 2013. №1-2 (27-28) С.259-269.
[5]Тишков В.Российский народ:история и смысл национального самосознания. Институт этнологии и антропологии им. Н.Н. Миклухо-Маклая РАН. – М.:наука, 2013. стр. 300.