Senet Geçerlilik Tarihi

VADE TARİHİ OLMAYAN GÖRÜNDÜĞÜNDE ÖDENECEK OLAN SENETLERİN HUKUKİ DURUMU VE TARAFLARA ETKİSİ

Bono,  bilindiği üzere borçlusu tarafından alacaklıya verilen ve belirli bir paranın belirli bir süre sonra ödeneceğini gösteren  belgedir.  Senetler vadeli olabileceği gibi kimi zaman vade konulmadan da verilebilmektedir.

Öncelikle senetlerin geçerlilik koşullarına değinip sonra vadesi olmayan senedin  taraflara etkisi hususuna açıklık getirelim.

Senetlerin geçeli olabilmesi için belli başlı unsurları içeriğinde barındırıyor olması gerekmektedir.

Bunlar;

• Bono veya poliçe kelimesi
• Kayıtsız şartsız bir bedel ödeme vaadi
• Muhattabın adı, soyadı
• Vade
• Kimin emrine ödenecek ise ad ve soyadı
• Ödeme Yeri
• Düzenlenme tarihi ve yeri
• Düzenleyenin imzası

Görüldüğü üzere her ne kadar senetlerde vade senedin unsurlarından olsa da kimi zaman senetlerde vade konmayabilir ki buna görüldüğünde ödenen senet denmektedir.

TTK maddesi ‘’ vadesi gösterilmemiş bir bono görüldüğünde ödenmesi şart bir bonodur’’ demektedir.

Yine TTK maddesinde ‘’ görüldüğünde ödenecek bononun tanzim tarihinden itibaren 1 yıl içinde ödenmek üzere ibrazı zorunludur ‘’ demektedir.

Kanun maddesindeki ibrazın ne şekilde olacağı açıklanmamışsa da uygulamada noterden bildirim, senedin bankaya ibrazı veya bu 1 yıllık süre içerisinde başlatılmış icra takibi de ibraz niteliğinde sayılmaktadır.

Peki bu ibraz süresinin kaçırılması senetteki asıl zamanaşımı sürelerine etkisi olacak mı taraflar vadesi olmayan ve 1 yıl içinde ibraz edilmeyen bu senedin bu süre zarfında ibraz edilmemesi nedeni ile sorumluluktan kurtulacaklar mıdır?

Öncelikle bonolardaki zamanaşımı sürelerini de açıklamak gerekir;

1. Bonoyu düzenleyene karşı açılacak olan bütün davalar TTK maddesi gereğince 3 yıllık zamanaşımına tabidir.
2. Senet hamilinin cirantalara karşı açacağı davalar 1 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
3. Cirantanın diğer cirantaya karşı açacağı davalar ise 6 aylık zamanaşımı süresine tabidir.

Vadesi gösterilmemiş bononun 1 yıl içinde ibraz edilmemiş olması zamanaşımı müddeti dolmadıkça senet keşidecisini sorumluluktan kurtarmaz ancak bu vadenin geçirilmesi nedeni ile rücu hakkı düşeceğinden cirantalara karşı müracaat hakkı düşer.

Yargıtay Hukuk Dairesi / E./ K tarihli kararında

Vadesi gösterilmemiş bononunbir yıl içinde ibraz edilmemiş olması, zamanaşımı müddeti dolmadıkça senet keşidecisini sorumluluktan kurtarmaz. Senedin süresi içinde, yani keşide tarihinden itibaren bir yıl içinde ibraz edilmemesi vadenin geçirilmesi hükmünde olup, bu halde rücu hakkı düşeceğinden cirantalara müracaat edilemez. Fakat zamanaşımı süresi dolmadıkça senedi tanzim eden borçlunun (keşidecinin) sorumluluğu devam eder
Somut olayda, icra takibinin borçlusu, bonoyu tanzim eden (keşideci) olup tanzim tarihinden itibaren 1 yıllık ibraz müddeti ve onun bitiminden itibaren 3 yıllık zamanaşımı süresi içinde takibe geçildiğine göre borçlu hakkındaki takipte bir usulsüzlük bulunmamakla müracaat hakkının düştüğünden bahsedilemez.
O halde mahkemece borçlunun itiraz ve şikayetlerinin reddi gerekirken, yazılı gerekçe ile istemin kabulü yönünde hüküm tesisi isabetsizdir.
SONUÇ : Alacaklının temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK&#;nun ve HUMK’nun maddeleri uyarınca bozulması yönünde karar oluşturmuştur.

Vadesi olmayan ve göründüğünde ödenecek olan senetler açısından bono vasfında bir değişiklik olmaz ise de, bonoyu tanzim eden keşideci ve avalistler yönünden sorumluluk devam eder. Sadece bono ibraz süresinin son günü ibraz edilmiş sayılacağından, 3 yıllık zamanaşımı süresi de, tanzim tarihinden itibaren (1) yıllık sürenin bitiminden başlar. Bononun keşide tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde icra takibi başlatılması bononun keşideciye ibrazı yerine geçer.  Ancak bu bir yıllık süre içerisinde bankaya ibraz edilemyen, noter aracılığı ile bildirimi yapılmayan veya icra takibine geçilmeyen bonolar için tanzim tarihinden itibaren 1 yıl içinde ödenmesi için ibraz olunmaması halinde müracaat borçluları (lehtar ve cirantalar) borçtan kurtulur. Yani kendilerine müracaat hakkı kaybedilir.

Çek, senet, bono zamanaşımı süreleri TTK ve maddede düzenlenmiştir. Bir alacağın zamanaşımı süresinin dolmuş olması alacak hakkının varlığını ortadan kaldırmamakla birlikte, o hakkın talep edilememesi sonucunu doğurmaktadır. Zamanaşımı süreleri def’i olup borçlu tarafından belli bir aşamaya kadar ileri sürülmelidir. Aksi takdirde yapılan işlem geçerli olacaktır. Hak düşürücü süreleri hakim resen dikkate almaz. Poliçe, bono ve çekten oluşan kambiyo senetleri hakkında düzenlenen zamanaşımı süreleri Türk Ticaret Kanunu’nda yer almaktadır (TTK m). Bonoda 3 tür zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Bunlar:

• Düzenleyene karşı ileri sürülecek talepler yönünden: Hamilin düzenleyene(asıl borçlu) karşı ileri süreceği talepler yönünden zamanaşımı süresi 3 yıldır. Düzenleyen için zamanaşımı süresi vadeden itibaren işlemeye başlar. (TTK m/1) 

• Hamilin kendisinden önce gelen müracaat borçlularına karşı ileri süreceği talepler yönünden: Vadesi geçmiş bir bononun hamili, elindeki bonoya dayanarak kendisinden önce gelen müracaat borçlularına başvurabilir. Bu başvuru için zamanaşımı süresi 1 yıldır. Hamilin müracaat borçlularına karşı ileri süreceği talepler yönünden zamanaşımı protesto tarihinden itibaren işlemeye başlar.(TTK m/2) 

• Ödeyen müracaat borçlusunun, kendinden önce gelen müracaat borçlularına karşı ileri süreceği talepler yönünden: Bono bedelini ödeyen müracaat borçlusunun, kendinden önce gelen müracaat borçlularına karşı ileri sürebileceği talepler yönünden zamanaşımı süresi, ödeme tarihinden itibaren 6 aydır. (TTK m/3) 

TTK Kapsamında Kambiyo Senedi Nelerdir?

Zamanaşımı, bir hakkın varlığını ortadan kaldırmamakla birlikte, aradan belli bir süre geçmesi sebebiyle artık talep edilememesi anlamına gelmemektedir. Hak düşürücü süreden farklı olarak hakim arafından resen dikkate alınamayacaktır. Borçlu tarafından iler sürülmesi gereken bir def’idir. Poliçe, bono ve çekten oluşan kambiyo senetleri için de TTK’da zamanaşımı süreleri düzenlenmiştir. Bu yazımızda, kambiyo senetlerinden sadece bonoyu ele alarak bonoyla ilgili zamanaşımı sürelerinden bahsedeceğiz.  TTK uyarınca kambiyo senetleri 3 çeşittir. Bunlar;

Bir senet zamanaşımına uğrasa bile kambiyo senedi vasfını kaybetmemektedir. Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla icra takibinde; senedin zamanaşımına uğramış olması hususu, bir def&#;i hakkı olduğu için, borçlu zamanaşımı def&#;inde bulunmadığı sürece; icra dairesi tarafından icra takibine müdahale mümkün değildir.

TTK’da Zamanaşımına Dair Düzenleme Neleri Kapsamaktadır?

 Poliçe, bono ve çekten oluşan kambiyo senetleri hakkında düzenlenen zamanaşımı süreleri Türk Ticaret Kanunu’nda yer almaktadır TTK madde uyarınca;

1. Poliçeyi kabul edene karşı ileri sürülecek poliçeden doğan istemler, vadenin geldiği tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
2. Hamilin, cirantalarla düzenleyene karşı ileri süreceği istemler, süresinde çekilen protesto tarihinden veya senette “gidersiz iade olunacaktır” kaydı varsa vadenin dolduğu tarihten itibaren bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
3. Bir cirantanın başka cirantalarla düzenleyen aleyhine ileri süreceği istemler, cirantanın poliçeyi ödediği veya poliçenin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren altı ay geçmekle zamanaşımına uğrar.

Çek &#; Senet &#; Bono Zamanaşımının Kesilme Sebepleri Nelerdir?

TTK’nın maddesi uyarınca; &#;Zamanaşımı; dava açılması, takip talebinde bulunulması, davanın ihbar edilmesi veya alacağın iflas masasına bildirilmesiyle kesilir.&#;

Zamanaşımı süresinin kesilmesinden sonra kesilen zamanaşımı süresi, yeniden işlemeye başlar. Zamanaşımını kesen haller şu şekildedir:

1. Davanın açılması
2. İcra takibinin yapılması
3. Davanın ihbarı
4. Alacağın iflas masasına bildirilmesi halleridir.

Zamanaşımına uğramış bir bonoyla ilgili bono alacaklısı takibe girişse dahi, borçlu zamanaşımı def’ini ileri sürerek ödemeden kaçınabilecektir. Alacaklı TTK’nın maddesine dayanarak keşideciye (borçluya) karşı, bononun zamanaşımına uğradığı tarihten itibaren 1 yıl içinde,genel hükümler çerçevesinde sebepsiz zenginleşme davası açabilecektir.

Diğer taraftan alacaklı, 1 yıl içinde sebepsiz zenginleşmeye dayanarak dava açmaz veya bu süreyi kaçırır ise, artık sadece var olan temel ilişkiye dayanarak  10 yıllık genel zamanaşımı süresi içerisinde alacağını isteme hakkına sahip olacaktır.

TTK’nın maddesi uyarınca;

1. Zamanaşımını kesen işlem, kimin hakkında meydana gelmişse ancak ona karşı hüküm ifade eder.
2. Zamanaşımı kesilince, süresi aynı olan yeni bir zamanaşımı işlemeye başlar.

Bono Zamanaşımı  Süreleri  Nelerdir?

• Hamilin Düzenleyene Karşı İleri Süreceği Talepler Yönünden Zamanaşımı Süreleri

Vadesi gelmiş fakat ödenmeyen bir bononun hamili, senedi düzenleyene karşı kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla icra takibi başlatabilecektir. Hamilin düzenleyene  karşı ileri sürebileceği talepler yönünden zamanaşımı süresi TTK’da  3 yıl olarak düzenlenmiştir. Yani hamilin düzenleyene karşı ileri sürebileceği bono zamanaşımı süresi 3 yıldır.

Düzenleyene karşı başlatılacak icra takiplerinde zamanaşımı süresi vadeden itibaren işlemeye başlamaktadır. (TTK m/1). Bu tarihten sonra senet kambiyo vasfını yitirmekte olup, ancak borçluya karşı açılacak bir davada yazılı delil başlangıcı niteliğini haiz olacaktır. Yazılı delil başlangıcı sayılan zamanaşımına uğramış bonoya dair davada tanık dinletilebilecektir.

• Hamilin Kendisinden Önce Gelen Müracaat Borçlularına Karşı İleri Süreceği Talepler Yönünden Zamanaşımı Süreleri

Vadesi geçmiş bir bononun hamili, elindeki bonoya dayanarak kendisinden önce gelen müracaat borçlularına yani cirantalara başvurabilmektedir.  Bu başvuru için zamanaşımı süresi, düzenleyene karşı yapılan başvurudan farklı olup 1 yıldır. Hamilin müracaat borçlularına karşı ileri süreceği talepler yönünden zamanaşımı süresi protesto tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır. Yani hamilin kendisinden önce gelen müracaat borçlularına karşı ileri sürebileceği bono zamanaşımı süresi 1 yıldır.

• Ödeyen Müracaat Borçlusunun, Kendisinden Önce Gelen Müracaat Borçlularına Karşı İleri Süreceği Talepler Yönünden;

Bir bonoyu ödeyen müracaat borçlusu, kendisinden önce gelen müracaat borçlularına rücu edebilir. Ancak kanun, bu durumda zamanaşımı süresini diğer durumlara göre daha kısa tutmuştur. Buna göre, bono bedelini ödeyen müracaat borçlusunun, kendisinden önce gelen müracaat borçlularına karşı ileri sürebileceği talepler yönünden zamanaşımı süresi, ödeme tarihinden itibaren 6 aydır. Yani borcu ödeyen müracaat borçlusu kendinden önce gelen müracaat borçlusu için bono zamanaşımı süresi 6 aydır.

Yukarıda sayılı 3 halin hepsinde keşideciye karşı ileri sürülecek talepler yönünden zamanaşımı sürelerinin hesabında 3 yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaktadır.

Çekte Zamanaşımı Süreleri

Çekte zamanaşımı süreleri Türk Ticaret Kanunu’nun maddelerinde düzenlenmiştir. TTK’nın maddelerine göre; “Hamilin, cirantalarla, düzenleyen ve diğer çek borçlularına karşı sahip olduğu başvurma hakları, ibraz süresinin bitiminden itibaren üç (3) yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Çek borçlularından birinin diğerine karşı sahip olduğu başvurma hakları, bu çek borçlusunun çeki ödediği veya çekin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar”.

Kambiyo senetlerinden bir diğeri olan ve ticaret hayatında sıklıkla kullanılan çek, esas itibariyle bir ödeme aracı olduğu için çekte vadeden farklı olarak kısa ibraz süreleri bulunmaktadır.

• Çek, keşide edildiği yerde ödenecekse keşide tarihinden itibaren on gün içerisinde,
• Çek, keşide edildiği yerden başka yerde ödenecekse bir ay içerisinde muhatap bankaya ibraz edilmelidir.
• Ödeneceği yerden başka bir yerde keşide edilen çek, keşide yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay, ayrı kıtalarda ise üç ay içerisinde muhataba ibraz edilmelidir.

Tüm bu süreler, çekte keşide günü olarak gösterilen tarihten itibaren işlemeye başlamaktadır. İbraz süreleri önemlidir, çünkü bu süreler içinde çek ibraz edilmezse; çek kambiyo senedi özelliği vasfını yitirir. Bunun sonucu olarak çek, kambiyo senetleri devir usulü olan ciro ve teslimle devredilemez ve kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takibe konu olamaz. Burada belirtilen ibraz süreleri hak düşürücü sürelerdir. Bu süre çekin ibraz süresinden itibaren değil ibraz süresinin dolduğu günün bir gün sonrasından başlayacaktır.

Çekte Zamanaşımını Kesen Haller Nelerdir?

Çekte zamanaşımını kesen haller, TTK’ nun maddesinde düzenlenmiştir. TTK’nın maddesine göre; ‘Zamanaşımı; dava açılması, takip talebinde bulunulması, davanın ihbar edilmesi veya alacağın iflas masasına bildirilmesiyle kesilir.’

• Dava açılması,
• Takip talebinde bulunulması,
• Davanın ihbar edilmesi,
• Alacağın iflas masasına bildirilmesi hallerinde kesilir.

İcra takibinin de kesildikten sonra yeniden başlayan zamanaşımı süresi içerisinde yapılmış olması gerekmektedir.

Çekte Zamanaşımının Sonuçları Nelerdir?

Zamanaşımına uğramış çek ile genel haciz yoluyla icra takibi yapılmamaktadır. Hasbelkader icra takibi başlatıldıysa borçlunun zamanaşımı itirazı üzerine bu takip iptal edilmesi gerekmektedir.

TTK’nın /1.fıkrasına göre; çekte zamanaşımı hangi borçlu yönünden gerçekleşirse ancak o borçlu yönünden zamanaşımı itirazı geçerli olacaktır.  Genel hükümler çerçevesinde, zamanaşımına uğramış çekler yazılı delil başlangıcı olarak kabul edilip, temel ilişkiye dayandırılarak dava açılabilecektir.

Zamanaşımına Uğramış Çek İçin Uygulanabilecek Usuller Nelerdir?

Zamanaşımına uğramış çek için uygulanabilecek prosedürler şu şekildedir:

• Çek hamili, zamanaşımına uğrayan çeki, açacağı davalarda yazılı delil başlangıcı olarak kullanabilmektedir.
• Asıl borç ilişkisinin bağlı olduğu zamanaşımı süresinde, asıl borç ilişkisine dayanarak dava açılabilmektedir.
• TTK m. uyarınca genel hükümler çerçevesinde genel zamanaşımı süresi içerisinde, sebepsiz zenginleşme davası açılabilecektir.

‘Ödenmeyen senet nasıl tahsil edilir?’ ve ‘senet nasıl icraya verilir’ soruları elinde vadesi gelmiş ancak henüz borçlusu tarafından ödenmemiş bir senet bulunan kimseler tarafından merak edilen konuların başında gelmektedir. Senetler ticari hayatta oldukça büyük öneme sahip bir ödeme aracıdır ve sıklıkla kullanılmaktadır. Ticaret ile ilgilenen kişiler genellikle bir ürün veyahut hizmet karşılığında belirli bir bedeli ödemeyi senet ile taahhüt ederler. Bilindiği üzere senetler adi senet ve kambiyo senedi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kambiyo senetleri de çek, bono ve poliçe olmak üzere üçe ayrılır. Ödenmeyen senetlerin nasıl tahsil edileceği hususu senedin türüne bağlı olarak değişkenlik gösterecektir. Yazımızda kambiyo senetlerinin ödenmemiş olması halinde alacaklının hangi yollara başvurabileceği ele alınacaktır.  

Ödenmeyen Senet Nedir? Nasıl Tahsil Edilir?

Ödenmeyen senet nedir sorusunu yanıtlamadan önce senet kavramına değinmek gerekmektedir. Kısaca senet, borç gösteren bir belgedir. Herhangi bir kişi, bir başka kişiden olan alacağı karşılığında senet imzalatabilir. Senette alacaklı ve borçlu olmak üzere iki taraf bulunmaktadır. Senedin konusunun ne olacağı tarafların özgür iradelerine bırakılmıştır. Senet niteliği itibariyle belirli bir vadeye sahiptir ve vadesi geldiğinde senedin ödenmesi gerekmektedir. Ancak vadesi gelmiş senet ödenmediği hallerde ilgili senet hakkında hukuki işlem başlatılabilir.

Türk Ticaret Kanunu kapsamında kambiyo senedi niteliğini haiz olan üç çeşit senet bulunmaktadır. Bunlar; çek, bono ve poliçedir. Kambiyo senetleri farklı özelliklere sahip olmakla birlikte bazı ortak özelliklere de sahiptir. Senetler kişiler arasında imzalandıklarından dolayı geçerlilikleri açısından herhangi bir noter onayına ihtiyaçları yoktur. Önemli olan senedin niteliği itibariyle sahip olduğu kurallara uygun olarak hazırlanmış olmasıdır.

Bir senedin vadesi gelmiş olmasına rağmen tahsilatı gerçekleşmemişse ödenmeyen senet söz konusu olacaktır. Senetlerin tahsilatı normal şartlarda iki şekilde gerçekleşir. Bunlardan ilki elden tahsildir. Elden tahsil halinde senet üzerinde belirtilen vade gelmiş olduğunda tahsilat gerçekleştirilir. Diğeri ise banka aracılığıyla tahsilattır. Bu yöntemle tahsilat işleminde ise vade tarihinden itibaren 2 iş günü içerisinde tahsilat gerçekleştirilmektedir. İşte bahsi geçen sürelerde tahsilatın gerçekleştirilememesi halinde ödenmeyen senet söz konusu olacaktır. Şayet borçlu mevcut bir senedi ödemiyorsa bu durumda borçlu hakkında hukuki işlem başlatılmakta ve bu şekilde ödenmeyen senetlerin tahsili gerçekleştirilmektedir.

Ödenmeyen Senetlerin Tahsili Yolları

Senet, vadesi gelmiş olduğu halde borçlu tarafından ödenmemiş ise bu durumda alacaklı kişinin başvurabileceği birden fazla yol mevcuttur. Senetlerin tahsili için başvurulabilecek birden çok yolun bulunması ödenmeyen senetlerin tahsilinin gerçekleştirilebilmesi işlemini kolaylaştırmaktadır. Vadesi gelmiş olduğu halde bir senedin ödenmemesi durumu ile karşı karşıya kalmış olan senet alacaklısı herhangi bir hak kaybına uğramamak adına bir icra avukatı ile çalışmalıdır. 

Eğer bir senedin vadesi gelmişse ve karşı taraf bu senedi ödemiyorsa böyle bir durumda senet alacaklısının başvurabileceği üç yol vardır. Ödenmeyen senedin tahsili için alacaklı ilk olarak bankaya başvurabilir. Alacaklının bankaya başvurması üzerine banka, borçluya protesto çekecektir. Alacaklının borçluya protesto çekmesi alacaklının yararına sonuçlar doğurmaktadır. Şöyle ki eğer keşideci ya da olaya dahil olmuş üçüncü kişiler var ise alacaklının bu kişilere hukuken başvurabilme imkanı doğacaktır. Üçüncü kişiler cirantalar veyahut avalistler olabilir. Alacaklı çekilen protesto ile senet üzerinde adı yazılı kişilere senedin tahsili için başvurma imkanına sahip olacaktır. Öte yandan alacaklı, bankaya başvurduktan sonra bankanın borçluya protesto çekmesi halinde borçlu kimseler bankanın kara listesine alınacaktır. Bir bankanın kara listesine alınmak kimsenin özellikle de ticaret ile uğraşan kişilerin istemeyeceği bir durumdur. Bu sebeple alacaklının senedin bir an önce ödenmesi için bankaya başvurması borçluyu harekete geçiren bir yol olarak gösterilebilir. Görüldüğü üzere kara listeye alınma tehlikesi borçlu açısından oldukça caydırıcı bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Ödenmeyen bir senedin tahsili için alacaklının başvurabileceği bir diğer yol ise borçluya ihtar çekmektir. Alacaklının borçluya ihtar çekmesi ile karşı tarafa ek süre tanınmış olacaktır. Verilen ek süre içerisinde de senedin ödenmemesi durumu ile karşı karşıya kalındığı takdirde icra yoluna başvurmak gerekecektir. Ancak burada belirtmek gerekir ki alacaklı, borçluya ek bir süre tanımaksızın doğrudan doğruya icra yoluna da başvurabilir. Ödenmeyen senetlerin tahsili için başvurulabilecek üç yol bulunmaktadır. Alacaklı dilediği yola başvurmakta özgür olmakla birlikte uygulamada en sık karşılaşılan icra takibi yolu ile ödenmeyen senetlerin tahsilidir. Alacaklı hangi yolu seçerse seçsin ilgili işlemleri bir avukat eşliğinde yürütmelidir.

Ödenmeyen Senetler Hapis Cezası

Herhangi bir senedin ödenmemesi halinde borçlu kişiye karşı hangi işlemlerin yapılabileceğine daha önce değinmiştik. Belirtmiş olduğumuz hukuki işlemler ile senedin tahsil edilmesi mümkündür. Fakat bunların yanı sıra senedin ödenmemiş olmasından dolayı borçlu kişi hakkında herhangi bir hapis cezasına ya da adli para cezasına hükmedilmesi söz konusu değildir. Fakat söz konusu senedin tahsili için gerçekleştirilmiş olan masraflar senet ile birlikte borçlu olan kimseye ödettirilecektir.

Ödenmeyen senetler için icra takibi başlatmak ilgili senedin tahsilinin gerçekleştirilebilmesi adına yapılabilecek hukuki işlemlerden bir tanesidir. Ancak icra takibi başlatılması halinde de borçlu hakkında ceza verilmesi mümkündür. Eğer icra sırasında borçlu olan kimse kendi rızası ile borcu ödeyeceğine dair taahhütte bulunursa ve söz konusu taahhüdü yerine getirmezse bu durumda taahhüdü ihlal suçu sebebi ile borçlu hakkında açılacak olan davada hakimin cezaya hükmetme hakkı vardır. Belirtmiş olduğumuz bu istisnai durum dışında senet borçlusunun herhangi bir şekilde adli para cezasına ya da hapis cezasına çarptırılması mümkün değildir.

Ödenmeyen Senetler İcraya Nasıl Verilir?

Ödenmeyen senetlerin tahsili için kişilerin uygulamada da sıklıkla başvurdukları yöntemlerden birisi borçlu hakkında icra takibi başlatmaktır. Senet, borçlu tarafından vadesi gelmiş olmasına rağmen ödenmediği takdirde alacaklı, senedin aslı ile birlikte İcra Dairesine başvurma hakkına sahiptir. İcra Dairesi bu durumda alacaklı olan tarafın elinde mevcut olan senetleri inceleyerek icra takibine başlayacaktır.

İcra takibinin başlamasıyla beraber borçlu olan kişinin ikamet etmiş olduğu adrese ödeme emri gönderilmektedir. Bu ödeme emrinin kişiye ulaşmasıyla beraber ödeme yapılması için borçlunun 10 gün daha süresi olmaktadır. 10 günlük ödeme süresi içerisinde icra takibine konu olan senet borcunun ödenmesi halinde tahsilat tamamlanmış olacaktır ve dolayısıyla icra takibine gerek kalmayacaktır. Aynı zamanda şunu da belirtmeliyiz ki kendisine ödeme emri gönderilmiş olan borçlu kimsenin kendisine tebligatın yapılması ile birlikte belirtilmiş olan borca karşı itiraz etme hakkı mevcuttur. Senet borçlusu itiraz hakkını ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 5 gün içerisinde kullanabilmektedir. Fakat itiraz hakkı borçlunun gerçekten haklı olduğu durumlarda kullanılmalıdır. Yani kişi söz konusu borcun muhattabı değilse borçlu olmadığına dair itirazda bulunur ve borçtan kurtulur. Fakat aksi hallerde sırf itiraz yapmış olmak için bu hakkın kullanılması gereksiz ve sonuçsuz olacaktır; gerçekten borçlu olan kimsenin borcundan kurtulması mümkün olmayacaktır. Eğer borç ödeme emrinde bulunulan kişiye ait ise, 5 günlük itiraz süresinde itiraz edilmemişse ve aynı zamanda verilen 10 günlük süre içerisinde bu borç ödenmemişse bu durumda icra uygulamasına başlanacaktır.

İcra uygulaması esnasında yapılan masraflardan da borçlu kimse sorumlu tutulacaktır. Kısaca ödenmeyen senetlerin tahsilatı için yapılan masraflar da borçla beraber borçluya aittir. Haciz aşamasına geçilmeden önce borçlu kişi taksitler halinde ödeme yapacağını İcra Dairesine bildirirse bu isteği kabul edilecektir. Böylelikle taksitlendirme ve faizlerle ilgili olarak borçluya ödeme kolaylığa sağlanmış olacağı gibi ev ya da iş yerinde haciz işlemlerinin başlamasının önüne geçilmiş olacaktır. 

Senet İcraya Verme Süresi Var mı?

Senet alacaklılarının merak ettiği bir diğer konu ise senet geçerlilik süresidir. Kambiyo senetlerinden bono ve poliçede vade tarihi yer almaktadır. Vadesi gelmiş olan bir senet ödenmediği takdirde senet alacaklısı üç yıl içerisinde icra dairesine başvurarak kambiyo senetlerine özgü takip yoluna başvurabilir. Ancak üç yıllık sürenin geçmesi ile alacaklı artık kambiyo senetlerine özgü takip yoluna başvuramayacak yalnızca ilamsız icra takibi yapabilecektir. 

Senedin Ödenmemesi Halinde Nasıl Bir Süreç İşlemektedir?

Ödenmeyen senet bulunması halinde senet alacaklısının başvurabileceği birkaç tahsil yolu olduğuna değindik. Ödenmeyen kambiyo senetleri bakımından icra yoluna başvurulması halinde yürütülecek takip prosedürünün temel aşamaları sırasıyla aşağıdaki gibidir:

1. Takip talebi
2. Ödeme emri
3. Takibin kesinleşmesi
4. Haciz
5. Satış, ödeme ve paraların paylaştırılması (ödeme olmadığında aciz vesikası verilmesi) aşamalarından ibarettir.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu takip alacaklısının yani senet alacaklısının bir takip talebi ile icra dairesine başvurması ile başlamaktadır. Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipte genel haciz yolu ile takibe ilişkin şartlara ek olarak alacaklının takip talebinde belirttiği kambiyo senedinin aslını ve borçlu sayısı kadar onaylı örneğini de takip talebine eklemesi zorunludur. Öte yandan bazı hallerde alacaklının borçluya karşı talepte bulunabilmesi için ödememe protestosu çekmesi ve buna ilişkin belgeyi de kambiyo senedi ile beraber takip talebine ekleyerek icra dairesine vermesi gerekmektedir. Senedin ödenmemesi durumu ile karşı karşıya kalan senet alacaklısının mutlaka bir icra avukatına danışması sürecin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi adına oldukça büyük önem taşımaktadır. 

İcraya Verilen Senet Ödenmezse Ne Olur?

Senet alacaklısı icra dairesine başvurarak senet borçlusuna karşı bir takip başlattıktan sonra icra dairesi takip borçlusuna (senet borçlusuna) bir ödeme emri gönderir. Ödeme emrine süresi içinde itiraz etmeyen ve aynı zamanda süresi içinde borcunu ödemeyen borçluya karşı başlatılan icra takibi kesinleşir. İcraya verilen senet ödenmediğinde diğer bir adım olan haciz işlemleri başlatılır. Takip borçlusunun borcu ödemeye yetecek kadar olan malları haczedilir ve satış işlemleri gerçekleştirilir. Satış işleminin tamamlanmasıyla birlikte takip alacaklısının alacağı ödenir. 

Senet Avukata Verilirse Ne Olur?

Ödenmeyen senet borcunun olduğu durumlarda senet alacaklısı senedi avukata verebilir. İcra avukatı senedin aslının da yer aldığı takip talebi ile icra yoluna başvurur. İcra avukatı ile senet borçlusu icra takibinden önce ödeme konusunda bir anlaşma sağlayabilirler. Borçlu için bir ödeme planı hazırlanabilir veyahut taksitlendirme yapılabilir. Avukat ile senet borçlusunun anlaşamadığı hallerde ise icra takibi başlatılır ve avukat süreci takip eder. 

Senet Bankaya Verilirse Ne Olur?

Senet alacaklısının senedi tahsil edebileceği farklı yollar mevcuttur. Elden ve banka aracılığıyla tahsil sıkça kullanılan yollardandır. Elden tahsil seçeneğinde ödeme zamanı geldiğinde lehtar (alacaklı) muhataba (borçluya) başvurur. Muhatabın senet borcunu ödemesi halinde tahsil gerçekleşmiş olur ve senet muhataba verilir. Diğer seçenek olan banka tahsilinde ise lehtar (alacaklı) ödeme zamanı gelmeden bir bankaya gider ve senedi iskonto ettirerek borcu tahsil eder. Senedin vadesi geldiğinde ise senet borçlusu borcunu ilgili bankaya öder. Senedin iskonto ettirilmesi borçlu açısından herhangi bir kazanç sağlamaz veyahut kayıp durumu yaratmaz. Günü geçmiş senedin bankaya verilmesi mümkün değildir.  

Topo Hukuk Bürosu uzun yıllardır hukukun pek çok farklı alanında uzman avukatları vasıtasıyla müvekkillerine hem hukuki danışmanlık hem de avukatlık hizmeti sağlamaktadır. İcra hukuku, ekibimizde yer alan avukatların oldukça bilgili ve tecrübeli oldukları hukuk dallarının başında gelmektedir. Ödenmeyen senetlerin nasıl tahsil edileceği hakkında daha detaylı bilgi almak için internet sitesinde yer alan iletişim bilgileri vasıtasıyla uzman avukatlarımızla iletişime geçebilir ve danışma formunu doldurarak sorularınızı iletebilirsiniz.  

Yayım tarihi: 24 Eki