Malülen Emekli Tekrar Çalışabilir Mi

CEVAP: 1. Sadece engelliler değil herkes emekli olduktan sonra çalışabilir buna yasal bir mani yok. Emekli olanlar (ve onlar adına işverenler) Sosyal Güvenlik Destekleme primi ödeyerek çalışma hayatlarını sürdürebilirler. İşverenler emeklileri maliyet açısından genellikle kayıtdışı çalıştırmayı tercih ediyorlar. Bunun dışında bir sıkıntı yok.

2. İşyerinizden yazı almanıza gerek yok. SGK’den emeklilik hakkı kazandığınıza dair belgenizi işverene ibraz ettiğinizde işveren zaten size çıkış yapmak zorunda. Ardından çalışmaya devam edecekseniz emekli çalışan olarak girişinizi yapmak durumundadır. Bu durumun işverene herhangi bir dezavantajı yok. Sizin açınızdan da hem emekli aylığınızı hem de işverenden ücretinizi alacağınız için bu bir avantajdır. Ancak malulen emeklilikte durum farklıdır. Çünkü malulen emekli olanlar çalışırsalar emekli aylıkları kesilir.

3. Çalışanların SGK matrahları (ücretleri) yüksek ise çalışarak prim ödeme gün sayıları arttığında emekli aylıkları da yükselir. Ancak 5510 Sayılı Yasa ile yapılan değişiklikler sonrasında asgari ücret ve civarı düşük ücretli olanlarda prim gün sayısı artsa da emekli aylığı düşük oluyor. Dolayısıyla aylık ücretiniz düşükse bir an önce emekli aylığı bağlatmanız mantıklı olacaktır. Emekliliğe hak kazanılmadan emekli aylığı tahakkuk etmeyeceği için geriye dönük emekli aylığı diye bir kavram olmaz.

Sağlık sebebiyle işten ayrılıp kıdem tazminatı alabilir miyim?

SORU: Özel bir işyerinde dokuma makineleri operatörüyüm migrenden dolayı rapor almak istiyorum. Doktorum da ışık ve sese duyarlılık raporu verebileceğini söyledi. Dokuma makineleri zaten çok fazla ses ile çalışmakta kumaş kontrolü için de çok fazla spot ışık bulunmakta. Bu raporu alsam işten ayrılıp tazminat alabilir miyim?

CEVAP: İş kanununun konuyu düzenleyen 24/1. maddesi gereğince işçi “İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa” işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilecektir. Bunun olabilmesi de sadece kendi doktorunuzun vereceği raporla mümkün değildir. Devlet hastanesinden alacağınız bir heyet raporu ile yapmakta olduğunuz işin sağlığınız için yasa maddesinde belirtildiği gibi sağlığınız ve yaşayınız için risk oluşturduğunu kanıtlamanız gerekiyor. Bu raporu işverene sunarak haklı nedenle iş sözleşmenizi sona erdirip kıdem tazminatı talep edebilirsiniz.

Tüm Yazıları

Engelli haklarında Avrupa ülkelerinin maalesef çok gerisindeyiz. Özellikle bu ülkelere giden okurlarımızın konuyu daha net şekilde gözlemlediklerini söyleyebiliriz. Özellikle son yıllarda engellilere ilişkin yapılan düzenlemeler olumlu olmakla birlikte, yine de yetersiz olduğunu söylemeliyiz.

5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce sigortalı olanlardan yaşlılık sigortasından aylık alanlar herhangi bir işte çalışabilmektedir. Ancak bunların sigortalı çalışmaları sosyal güvenlik destek primi ödeyerek mümkün olabilmektedir. Ancak Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre 4/a kapsamındaki sigortalılık sonucu malul sayılan (eski SSK emeklileri) ve malullük sigortasından aylık alanların her ne ad altında olursa olsun çalışmaları mümkün değildir. Çalışabilir durumda olanlar, zaten malul sayılmayacaktır. Kurum tarafından malullük aylığı alırken çalıştığı tespit edilenlerin aylıkları hemen kesilmektedir.

Malullük aylığı almakta iken bu Kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların malullük aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilir. Bunlardan işten ayrılarak yeniden malullük aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunan ya da emekliye ayrılan veya sevk edilenlere; kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk aylığına esas malullüğünün devam ettiği anlaşılmak kaydıyla, 4/c bendi kapsamında çalışıyorsa görevinden ayrıldığı tarihi, diğerlerine ise istek tarihlerini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden malûllük aylığı hesaplanarak bağlanır. (5510 sK, m.27/III)

4/a Kapsamında malullük aylığı alan sigortalının 4/a çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesilmektedir. Oysa 4/b ve 4/c şartlarından malullük aylığı alanların çalışmaya başlamaları halinde malullük aylığı alıp alamayacakları sigortalı olduğu ve malullük aylığı bağlandığı tarihe göre farklılık göstermektedir.

5510 sayılı Kanun’un malullük aylığının kesilmesine ilişkin 27. maddesinde, malullük aylığının, sigortalının 5510 sayılı Kanun’a göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlamaları veya kontrol muayenesi sonucu malullük durumunun ortadan kalkması, hallerinde kesileceği öngörülmüştür. 5510 sayılı Kanun’un geçici 1. maddesinde, kanunun yürürlük tarihinden önce 1479 ve 2926 sayılı kanunların mülga hükümlerine göre aylık bağlananlar ile 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden önce sevk talebinde bulunanların aylıklarının kesilmesi ve yeniden bağlanmasında Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.

5510 sayılı Kanunun Geçici 14. maddesinde, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, vazife malûllüğü, malûllük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında sosyal güvenlik destek primine tabi olma bakımından bu kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edileceği hüküm altına alınmıştır.

Kanun hükmü doğrultusunda malulen emekli olan sigortalıların SGDP’ye tabi çalışmalarında belirleyici olan üç ana unsur bulunmaktadır. Bunlardan ilki aylığın 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 2008/Ekim ayı başından önce bağlanması ve aylığın bağlandığı sigortalılık niteliğidir. İkincisi aylığın 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008 tarihinden sonra bağlanmış olması, üçüncüsü ise sigortalılığın 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 2008/Ekim ayı başından sonra başlamasıdır.

5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 2008/Ekim ayı başından önce malullük aylığı bağlananların yeniden çalışmaya başlamaları halinde malullük aylığına esas sigortalılık türüne göre ya malullük aylığı kesilmekte ya da haklarında SGDP hükümleri uygulanmaktadır. Bu durumda olanları da haftaya yazmaya devam edeceğiz.