Alkollü Ağız Gargarası Caiz Mi Diyanet

Kolonya Abdesti Bozar m&#;-Diyanet?,Kolonya Abdesti Bozar m&#;-Cübbeli?,Parfüm Abdesti Bozar m&#; Nihat HAT&#;PO&#;LU?,Kolonya Abdesti Bozar m&#; Sorularla &#;slamiyet?,Krem Sürmek Abdesti Bozar m&#; Nihat HAT&#;PO&#;LU?,Kolonya Koklamak Abdesti Bozar m&#;?,Parfüm Abdesti Bozar m&#;?..

Bakara Sûresinin “hamr” ile ilgili âyetlerinin tefsirinde Elmal&#;l&#; Hamdi Yaz&#;r bu konuda &#;u hususlara temas etmekte ve &#;öyle demektedir:

“Üzüm &#;arab&#;ndan yap&#;lmayan ispirto, bira vesaire müskirat içilemezse de elbiseye veya bedene sürülmesi de namaza mâni olur diye iddia edilemez.” (Hak Dini Kur’ân Dili, 2: ) 

Bu nakilden de anla&#;&#;laca&#;&#; gibi, deodorant, parfümleri ve kolonyadaki alkol Hanefi mezhebinin baz&#; imamlar&#;na göre necis kabul edilen alkol cinsine girmedi&#;inden elbiseye veya bedene sürülmesiyle namaza mâni olmaz. &#;âfii ve Hanbeli gibi di&#;er mezheplere göre pis say&#;ld&#;&#;&#; için sürülen yeri y&#;kad&#;ktan sonra namaza durmak gerekir.

Di&#;er bir konu da kulland&#;&#;&#;m&#;z maddelerin suyu geçirip geçirmeyece&#;i: Bildi&#;iniz gibi abdest ve gusülde y&#;kanmas&#; gereken yerlerimizin &#;slanmas&#; farzd&#;r. E&#;er kulland&#;&#;&#;m&#;z malzeme suyu geçirmeyecek kadar kat&#; ise bu durumda abdest ve guslümüze zarar verir. Ancak suyu geçiriyorsa her hangi bir zarar&#; yoktur. Tavsiyemiz, mecbur de&#;il isek &#;üpheli &#;eylerden kaç&#;nmam&#;zd&#;r. Fakat, suyu geçiriyor ve içinde domuz ya&#;&#; gibi haram madde yoksa kullanman&#;z caizdir. Abdest ve gusüle engel de&#;ildir.

Hanefi mezhebine göre içinde alkol olan bir kremi ya da parfümü kullanmak namaza engel olmaz. Yani böyle bir krem sürmek günah olmad&#;&#;&#; gibi, içinde alkol olan bir kremi sürdükten sonra k&#;l&#;nan namaz da geçerlidir.

Alkol içermeyen di&#; macunlar&#; varken, a&#;&#;z ve di&#; temizli&#;i için kullan&#;lan ve bile&#;iminde alkol bulunmayan ilaçlar mevcutken and&#;&#;&#;n&#;z tür e&#;yay&#; kullanmak elbette do&#;ru olmaz ve tavsiye edilemez. E&#;er içerisinde alkol bulunmayan di&#; macunu yoksa yutmamak &#;art&#;yla kullan&#;labilir

&#;çerisinde alkol bulunan di&#; macunu ve a&#;&#;zda çalkalanan alkollü ilaç kullanmak…

Bütün alkoller haram de&#;ildir. Sadece &#;arap ve benzeri sarho&#;luk veren alkol, etil alkol oldu&#;u için haram ve necis kabul edilmi&#;tir. Bu sebeple etil alkolün d&#;&#;&#;ndaki alkoller için ayn&#; hüküm geçerli de&#;ildir.

Rasulüllah Efendimiz;“tedavi olun, zira Allah hiç bir hastal&#;k yaratmam&#;&#;t&#;r ki, çaresini de yaratm&#;&#; olmas&#;n” diye buyururken: “&#;üphesiz Allah &#;ifan&#;z&#; size haram k&#;ld&#;&#;&#; &#;eyler” de yaratmam&#;&#;t&#;r" (1. Ebu Davud, T&#;b 11; Muvatta, Ayn ) diye de buyurmu&#;lard&#;r. Târik b. Süveyd adl&#; sahabî ona &#;arab&#; (hamr) sordu da o da yasaklad&#;. Tar&#;k, “ama ilaç olarak kullan&#;yoruz” deyince de, “o deva de&#;il derttir” (2) buyurdular. Buharî'nin nakletti&#;ine göre &#;bn-i Mesut Allah ilac&#;n&#;z&#; size haram k&#;ld&#;&#;&#; &#;eylerde yaratmam&#;&#;t&#;r" ( Buhari, E&#;ribe ) ve Rasülüllah (sav)‘&#;n “kim &#;arapta, (hamr) tedavi ararsa Allah ona &#;ifa vermesin!” buyurdu&#;unu zikretmi&#;tir.

Bu hadis-i &#;erifler &#;&#;&#;&#;&#;nda cumhur (f&#;k&#;hç&#;lar ço&#;unlu&#;u) pis ve haram, &#;eylerle bu arada içki ( hamr ) ile (ola&#;an durumlarda) tedavi olunamayaca&#;&#; görü&#;üne varm&#;&#;lard&#;r. Ola&#;an durumlar; alkol ya da ba&#;ka pis maddeler ihtiva eden ilaçlar&#;n yerine ba&#;kas&#; bulunabildi&#;i, ya da bulunamasa dahi hasta için hayatî bir durumun söz konusu olmad&#;&#;&#; zamanlard&#;r. Ama alkol ihtiva eden ilaçlar&#;n yerini tutacak ba&#;ka ilac&#;n olmad&#;&#;&#;, hastan&#;n da böyle bir ilac&#; almad&#;&#;&#; zaman hayatî tehlike geçirece&#;i mütehass&#;s (hâzik) bir müslüman doktor taraf&#;ndan söyleniyorsa böyle ilaçlar&#;n zaruret mikdar&#; al&#;naca&#;&#;n&#; hemen hemen bütün f&#;k&#;hç&#;lar kabul ederler.

 Alkollü içkiler konusunda Hanefi Mezhebinin görü&#;leri çok farkl&#; ve detayl&#;d&#;r: Sekir (sarho&#; edici alkol) ihtiva eden içkiler dörde ayr&#;l&#;r:

1. Hamr: Ya&#; üzüm suyunun çi&#; olarak bekletilip keskinle&#;mesi ve mayalanmas&#; (fermantasyon) ile köpük atmas&#; &#;eklinde elde edilir. Bu, maddesiyle (li-aynihi) kaba pisliktir. Sirkele&#;tirilmeksizin, ne gaye ile olursa olsun yararlan&#;lmas&#; haramd&#;r, sat&#;&#;&#; caiz de&#;ildir. Dezenfekte ve saç bak&#;m&#; gibi &#;eylerde kullan&#;lamaz. Kaynat&#;lmas&#; ile istihale (kimyasal reaksiyon ile bir ba&#;ka maddeye dönü&#;me) olu&#;muyorsa kaynat&#;larak da kullan&#;lamaz. Mezhepte mutemet görü&#;e göre tedavi gaye de yararlan&#;lamaz. Bunun Türkçe’deki kar&#;&#;l&#;&#;&#; üzüm &#;arab&#;d&#;r. Bu hükümlerde az&#; da, ço&#;u da e&#;ittir.

2. T&#;lâ: Ya&#; üzüm suyundan üçte ikisi ya da daha az&#; buharla&#;&#;ncaya kadar kaynat&#;l&#;p, sonra da sarho&#; edici hale gelen içkidir. Üçte ikisinden az&#; gidecek kadar kaynam&#;&#;sa “bazik”, yar&#;s&#; gidecek kadar kaynam&#;&#;sa “muhassaf” ad&#;n&#; al&#;r. Bu ikisi ittifakla haramd&#;r. Üçte ikisi gidecek kadar kaynarsa “müselles” ad&#;n&#; al&#;r ki, esas “t&#;lâ"da budur, imam Muhammed'e göre haramd&#;r di&#;erlerine göre helaldir. Fetva &#;mam Muhammed'in görü&#;üne göredir. Dolay&#;s&#; ile "T&#;lâ"da "hamr” gibi pistir.

3. Seker: Ya&#; hurma suyundan çi&#; olarak yap&#;lan ve keskinle&#;ip (mayalan&#;p) köpük atan içkidir.

4. Nakî: Kuru üzümden çi&#; olarak elde edilen ve kabar&#;p köpük atan sudur. Bu son ikisi haram olmakla beraber, pis olu&#;lar&#; Serahsî'ye göre hafiftir. Ayr&#;ca “hamr” d&#;&#;&#;nda kalan üçü kabar&#;p keskinle&#;medikçe ittifakla helâl ve temizdirler (Bu konuda daha geni&#; detay için bk. &#;bn Abidîn, VI/ vd.).

Hanefî mezhebine (&#;mam Azam ve Ebu Yusuf'a) göre bu dört çe&#;it mayiin d&#;&#;&#;nda kalan me&#;rubat helâl ve temizdir, al&#;m sat&#;m&#; caizdir. Buna göre bu yöntemlerin d&#;&#;&#;nda bir madde ve yolla elde edilen ispirto, kolonya, dezenfekte de ve çözücü olarak &#;urup ve esanslarda kullan&#;lan alkol türleri temizdir, al&#;n&#;p sat&#;labilir.

Ancak hangi maddeden olursa olsun, sarho&#; edecek miktar&#; ittifakla haramd&#;r ve cumhura (f&#;k&#;hç&#; ço&#;unlu&#;una) ve Hanefî mezhebinde fetva verilen &#;mam Muhammed'in görü&#;üne göre her ço&#;u sarho&#; edenin az&#; da haramd&#;r, pistir, al&#;m-sat&#;m&#; caiz de&#;ildir. Baz&#; f&#;k&#;hç&#;lara göre de içki (sarho&#; ediciler) haram olmakla beraber pis de&#;ildirler, dezenfektede ve haricen kullan&#;labilirler.

Dolay&#;s&#; ile Hanefî Mezhebi bu konuda “orta yol” olmakla özellikle günümüz için uygulanabilecek bir kurtar&#;c&#;d&#;r. Ama cumhurun ve bu mey anda &#;mam Muhammed'in görü&#;ünü göz ard&#; edemeyece&#;imize göre Hanefî mezhebi dedi&#;imiz &#;mam Azam ve Ebu Yusuf görü&#;ünü ihtiyatla kar&#;&#;lamal&#;,’ sadece ve geçici olarak tedavide ve dezenfektede kullanmal&#;d&#;r.

Bu söylenenler s&#;v&#; me&#;rubat için geçerlidir. Banotu (bene) ve afyon gibi kat&#; olanlar ise müstahzar ilaç olarak mubah say&#;ld&#;&#;&#;ndan tedavi gayesiyle ve sarho&#; etmeyecek miktarda al&#;nabilirler. Temiz olduklar&#;ndan sat&#;lmalar&#; da caizdir ( funduszeue.info Abidin,VI/) (Allah'u alem).

Haraml&#;&#;&#;nda ve pis olu&#;unda ittifak edilen hamr (&#;arap)&#;n tedavi maksad&#;yla kullan&#;lmas&#;na gelince, bir grup Belhli &#;mamdan nakledildi&#;ine göre, bak&#;l&#;r. E&#;er fayda sa&#;layaca&#;&#; kesin ise almas&#; helâl olur (Fetâvây-&#; Hindiyye V/; Kasanî de ayn&#; &#;eyi söyler bk. 1/61). Çünkü insan&#;n zaruret halinde haram olan &#;eyleri, zaruret miktannca yemesi, bo&#;ulmakta olan&#;n, helâl s&#;v&#; bulamazsa bo&#;az&#;n&#; açacak kadar içki (hamr) içmesi caizdir.

&#;mam Muhammed'e göre insan ve domuz d&#;&#;&#;ndaki canl&#;lar&#;n kemiklerinden herhalükarda ilaç olarak yararlan&#;labilir. Baz&#;lar&#;na göre de eti yenmeyen hayvanlar ancak &#;er'î usûlde bo&#;azlanmalar&#;, kemikleri de kuru olmas&#; halinde onlardan ilaç yap&#;labilir .

Pis ve haram oldu&#;unda ittifak edilen “hamr” (&#;arap) zaruret olmad&#;kça tedavide kullan&#;lamayaca&#;&#; gibi, saç parlatmada, gargarada ve &#;&#;r&#;nga olarak (enjektabl) da kullan&#;lamaz (&#;bn-i abidinVI / ).

Domuzdan vb. haram &#;eylerden maddeler ihtiva eden ilaçlar&#;n terkibini iyi bilmek gerekir. E&#;er ba&#;kala&#;&#;m (istihale = kimyasal tepkime) varsa pisli&#;i gitmi&#; olaca&#;&#;ndan kullan&#;lmas&#; haram olmaz. &#;stihale yoksa zaruret bulunmad&#;kça ya da baz&#;lar&#;na göre kesin çare oldu&#;u , alternatifi de bulunmad&#;&#;&#; adil mütehassisi taraf&#;ndan söylenmedikçe kullan&#;lmas&#; haram olur.

F&#;k&#;h kitaplar&#;m&#;zda; h&#;nz&#;r&#;n tuzlada kal&#;p tuzla&#;mas&#;,. gübrenin topra&#;a kar&#;&#;&#;p toprakla&#;mas&#;, teze&#;in yan&#;p kül olmas&#;, &#;arab&#;n sirkele&#;mesi, mis ahusunun kan&#;n&#;n misk olmas&#;; pis olan zeytinya&#;&#;n&#;n sabun yap&#;lmas&#; gibi olgular istihaleye, örnek olarak gösterilir (bk. Tahtavî: Ayr&#;ca bk. Mahluf, 11/, ; Kâd&#;han, IH/; &#;bn Kudâme,Mu&#;nî, IH/; Nemenkânî, el-Fethurrahmânî, 1/63; el-Hattâb, el-Menhel, II/ Zuhayli, el-F&#;khu'1-&#;slâmî..) Ancak Ebu Yusuf istihaleyi bir temizlenme sebebi olarak görmez. Ama fetva onun görü&#;üne göre de&#;ildir.

Bu söylediklerimizle sorular&#;n&#;z&#; bir ölçüde cevaplad&#;&#;&#;m&#;z&#; san&#;yoruz. Ancak mes'elenin ne kadar kompleks ve hassas oldu&#;u da ortada. Bu itibarla ilaç alanlar&#;n mes'eleyi bilinçli olarak soru&#;turmas&#;, ilaç yazanlar&#;n da, alternatifi olmayan haram maddeli ilaçlara alternatif bulma, olanlar&#;n da alternatifini ve varsa senteti&#;ini kullanma konular&#;nda çok titiz davranmas&#; gerekir. Ne derece do&#;ru ve t&#;bba uygun bilmiyoruz ama Konyal&#; bir hocam&#;z &#;öyle bir olay nakletmi&#;ti: Arkada&#;&#;m&#;n annesine bir doktor mübtela oldu&#;u bir gö&#;üs hastal&#;&#;&#; için &#;s&#;t&#;c&#; olarak bira içmesini, bunun yerini alacak ba&#;ka bir &#;eyin olmad&#;&#;&#;n&#; söylemi&#;, mes’ele bir Müslüman doktora aktar&#;l&#;nca o suland&#;r&#;lm&#;&#; pekmezin bu i&#;i, çok daha tesirli olarak görece&#;ini anlatm&#;&#;t&#;. Sonuçta çok iyi oldu.

Kur'an-&#; Kerim'de &#;arab&#;n pis oldu&#;u bildirilmektedir. (Maide, 5/)

Hanefi mezhebine göre, &#;araptan ba&#;ka sarho&#;luk verici alkollü maddelerin içilmesi haram olmakla birlikte bunlar&#;n t&#;pk&#; &#;arap gibi necis olup olmad&#;klar&#; konusunda farkl&#; görü&#;ler ileri sürülmü&#;tür. &#;mam Ebu Hanife, &#;arap ve üzümden yap&#;lanlar&#;n d&#;&#;&#;ndaki alkollü içkilerin bir dirhemden (&#;slatt&#;&#;&#; yer avuç içinden) fazlas&#;n&#;n elibiseye bula&#;mas&#; halinde bile namaza engel olmayaca&#;&#;n&#; söylemi&#;tir. (Serahsi, Mebsut, 24/) Buna göre, kolonya ve ispirto gibi &#;eylerin içilmesi haram ise de al&#;n&#;p sat&#;lmalar&#; ve kullan&#;lmalar&#; caiz görülmü&#;tür.

&#;afi mezhebine göre ise, üzümden imal edilen &#;arap ile di&#;er maddelerden elde edilen ve sarho&#; edici nitelikte olan alkollü içkilerle kolonya aras&#;nda fark yoktur. Bunlar da &#;arap gibi necistir ve haram k&#;l&#;nm&#;&#;t&#;r. Bula&#;t&#;klar&#; yerin y&#;kanmas&#; gerekir. Esas hüküm bu olmakla beraber, esans, parfüm ve benzeri &#;eyleri kullan&#;ma elveri&#;li hale getirebilmek amac&#;yla bunlara kat&#;lan az miktardaki katk&#; maddeleri, necis olsalar bile görmezden gelinebilecek ve affedilecek necasetlerden say&#;lm&#;&#;t&#;r. (Ceziri, 1/19; Mehmed Keskin, Büyük &#;afi &#;lmihali, s. )

&#;u yaz&#;y&#; da okuman&#;z&#; tavsiye ederiz:
Kolonyan&#;n ve bu gibi maddelerin pis olup olmamas&#;, içkinin (hamr) pis olup olmamas&#;yla ilgili bir mes'eledir. Bilindi&#;i gibi dinimizde içki (hamr), akl&#; koruma gayesiyle haram k&#;l&#;nm&#;&#; ve büyük günahlardan say&#;lm&#;&#;t&#;r. &#;çkiden bahseden ayetlerin sonuncusunda &#;öyle buyurulur:

“Ey iman edenler! içki, kumar, putlar, k&#;smet çekilen zarlar hep &#;eytan i&#;i pis &#;eylerdir, içki ile kumarda, &#;eytan s&#;rf aran&#;za dü&#;manl&#;k ve kin sokmay&#; ve sizi Allah (cc)'&#; anmaktan ve namaz k&#;lmaktan al&#;koymay&#; ister. Art&#;k vazgeçiyorsunuz de&#;il mi?” (Mâide 5/)

Görüldü&#;ü gibi burada içki (hamr) “pis” diye nitelendirilmi&#;tir. Konumuzla ilgili birinci önemli nokta budur. &#;çkinin “pis” oldu&#;unu kabul edersek, neyin içki (hamr) oldu&#;u mes'elesi kar&#;&#;m&#;za ç&#;kar, ikinci önemli nokta da budur. 

Bunlar&#;n izah&#;na geçmeden &#;u hususu da hat&#;rlatmakta yarar vard&#;r: islâm'&#;n yasaklad&#;&#;&#; içki, en geni&#; anlam&#;yla “hamr”, yani sarho&#; eden alkoldür, yoksa her çe&#;idiyle “alkol” de&#;ildir. Binaenaleyh, sarho&#; etmeyen alkol türleri varsa ki, bildi&#;imiz do&#;ru ise metil-alkol böyledir, onlar haram içki s&#;n&#;f&#;na girmezler, yani “hamr” de&#;illerdir.

Ayr&#;ca bir &#;eyin pis olmas&#; ile içilememesi ayr&#; ayr&#; &#;eylerdir. Onun için içilemeyen her &#;ey pis demek de&#;ildir. Bu yüzden eski ve yeni baz&#; alimler; içkinin (hamr) içilmesi haram olmakla beraber kendisi pis de&#;ildir, üste-ba&#;a bula&#;mas&#; namaza mani olmaz, kanaatindedirler. Meselâ, eskilerden Rabî'a, Leys b. Sa’d, &#;mam &#;afiî'nin arkada&#;&#; el-Müzenî, sonrakilerden de baz&#; Ba&#;dat ve Kayravan alimler, daha sonra da San'ânî, &#;evkânî ve S&#;dd&#;k Hasan Han bunlardand&#;r. 

Çok az&#;nl&#;kta kalan bu alimler delil olarak &#;unu söylerler: Ayette içkiye “pis” (rics) denmesi onun maddî pislik oldu&#;unu (de&#;il, manevî pislik oldu&#;unu anlat&#;r. Keza haram k&#;l&#;nd&#;&#;&#; zaman&#; Medine sokaklar&#;na dökülmesi de temiz oldu&#;unu gösterir. Çünkü pis olsayd&#; sokaklar&#;n onunla pisletilmesine müsaade edilmezdi.

Bu alimlerin çok az&#;nl&#;kta olmalar&#; bir yana, görüldü&#;ü gibi, tutunduklar&#; deliller de güçlü de&#;ildir. Bu yüzden, “Müctehid imamlar, içkinin (hamr) haram ve pis oldu&#;unda icma (görü&#; birli&#;i) halindedirler.” denmi&#;tir.Çünkü:

1. &#;çkinin (hamr) pis olu&#;u “rics” kelimesiyle ifade edilmi&#;tir. Arapçada “rics”, pis koku, d&#;&#;k&#; ve kazurat yan&#;nda hem maddî hem manevî pislik için, “rics” ceza için, “riks"de maddî pislik için kullan&#;l&#;r. Kastedilen sadece manevî pislik olsayd&#; "rics” kelimesi seçilmezdi.

2. Rasûlüllah (sav)'a mü&#;riklerin kaplar&#;ndan yermek yeme soruldu&#;unda, y&#;kay&#;n sonra yiyin, buyurmu&#;lard&#;r. Onlar bizden ayr&#; olarak içki ve domuz eti kulland&#;klar&#;na göre, kaplar&#;n&#;n y&#;kanmas&#; bunlardan dolay&#; istenmektedir, demek ki, bunlar pistir.

3. Ayette içkiden (hamr) mutlak olarak “kaç&#;n&#;lmas&#;” istenmi&#;, sadece “içmeyin”, denmemi&#;tir. Kaç&#;nmak hem içmemek, hem de ona bula&#;mamakla olur.

“Hamr&#;n” pis oldu&#;unu cumhura (f&#;k&#;hç&#;lar&#;n kahir ekseriyetine) göre böylece tespit ettikten sonra neye “hamr” dendi&#;ini de ö&#;renirsek, ba&#;taki mes'elemizin cevab&#; ortaya ç&#;km&#;&#; olur.

&#;mam Ebu Hanîfe ile baz&#; Küfe alimlerine göre “hamr” sadece üzümden yap&#;lan ve pi&#;irilmeden, bekletilip keskinle&#;erek köpük atan sarho&#; edicinin ad&#;d&#;r. Di&#;erlerine “nabîz” denir. Hemen hemen di&#;er bütün f&#;k&#;hç&#;lar ise her sarho&#; edicinin “hamr” oldu&#;u görü&#;ündedirler. Çünkü:

1. Her sarho&#; edicinin “hamr” ve haram oldu&#;unu söyleyen de&#;i&#;ik hadisler ve rivayetler vard&#;r.

2. Enes Hadisinde:

“&#;çki haram k&#;l&#;nd&#;&#;&#;nda üzümden çok az içki (hamr) yap&#;l&#;yordu. &#;çkilerimiz (hamrlar&#;m&#;z) genellikle ya&#; ve kuru hurmadand&#;.”denir ki, burada hurmadan yap&#;lana da “hamr” ad&#; verilmektedir.

3. &#;bn Ömer Hadisinde: “&#;çki (hamr) yasa&#;&#; indi&#;inde o, be&#; &#;eyden yap&#;l&#;yordu: Üzüm, hurma, bu&#;day, arpa ve m&#;s&#;funduszeue.info akl&#; örten (mahmurlatan) &#;eydir.”  denir ki, bu konuda bu çok daha aç&#;kt&#;r.

4. Bir önceki hadiste de geçti&#;i gibi, kelime manas&#; itibariyle “hamr”, örtmek, kapatmak demek oldu&#;undan, sözlük anlam&#; itibariyle akl&#; örten, yani sarho&#; eden her &#;eye “hamr” denmelidir. Fahruddin Râzî bunu bu anlamda en güçlü delil sayar ve, “bunu bir çok hadisin destekledi&#;ini de dü&#;ünün” der.

5. &#;çki ile beraber kumar&#; da yasaklayan ayette, bu yasa&#;a illet olarak (yada hikmet olarak), &#;eytan&#;n bunlarla insanlar aras&#;na dü&#;manl&#;k ve kin sokmas&#; gösterilmi&#;tir. Bu da her sarho&#; edicide bulundu&#;una göre, hiç bir konuda birbirlerinden farklar&#; olmamal&#;d&#;r.

6. Yine ayn&#; ayetle kumar yasaklanm&#;&#; ve alimler buradan hareketle her türlü kumar&#;n haram oldu&#;unda icma etmi&#;lerdir. Binaenaleyh, içki hakk&#;nda da ayn&#; &#;ey dü&#;ünülmelidir. Zaten"Ço&#;u sarho&#; eden &#;eyin az&#; da haramd&#;r.“ hadisi vard&#;r. Üç mezhebin görü&#;ü bu olmakla beraber, Hanefî mezhebinde de fetva verilen görü&#; budur.

Değerli kardeşimiz,

Öncelikle domuz mamülü olmayan jelatini ve alkolsuz olan ilacı temin etmeye çalışmanızı tavsiye ederiz. Bu konuda dindar ve uzman bir doktorun tavsiyesine göre hareket edebilirsiniz.

İslâm dini sağlığa büyük ihtimam gösterip, hasta olmamak için tedbir almamızı emrettiği gibi. hastalık olduktan sonra tedaviyi de emretmiştir. Ancak varsa tahir bir ilaç kullanmak gerekir. Necis veya müteneccisi kullanmak caiz değildir. Remli ve Şirazi:

Temiz bir ilaç bulunmadığı takdirde müslüman bir doktorun tavsiyesine binaen necis veya müteneccis bir ilacı tedavide kullanmakta beis yoktur, diyorlar. Bir hastalık için, "İçkiden başka ilaç bulunmazsa içilmesi caizdir." diyen olduğu gibi "caiz değildir" diyen de olmuştur. (ibni Abidin. c. 4. s. )

Yalnız Şafii mezhebine göre, ilaca maslahata binaen müteneccis bir şey katmakta beis yoktur. Binaenaleyh çeşitli hastalıklara yarayan ve içinde alkol bulunan şurubu (başka bir ilacın bulunmaması şartıyla) içmek caizdir.

Jelatin:

Gelatin, sığır, domuz, balık gibi omurgalıların kollageninden elde edilen bir protein ürünüdür. Başlıca hammadde olarak bugün domuz derileri ile sığır kemik ve derileri kullanılmaktadır. Daha çok domuz kökenliler kullanılmaktadır.

Gelatin, ürünlerde jelleştirme, koyulaştırma maddesi olarak kullanılır. Pekçok pastacılık ürünlerinde, yoğurtta, dondurmacılıkta, meyve sularında kullanıldığı gibi ilaç yapımında, kapsül, film tablet yapımında, kozmetik ürünlerinde, fotoğrafçılıkta ve karbonlu kağıt yapımında da kullanılmaktadır.

Ürünün etiketi üzerinde kökeni hakkında hiçbir açıklama olmaksızın gelatin kelimesini görürseniz, genellikle domuz yada sığır kemik ve derilerinden yapıldığı kabul edilmeli ve böylece ondan sakınmalıdır.

Eğer, İslâmi usulle kesilmiş sığırın kemik ve derilerinden üretilmişse o zaman gelatin Helâl olur. Böylece etikette de Helâl gelatin olduğu belirtilmelidir.

Türkiye'deki müslümanların en büyük zorluğu bu gelatinli ürünlerdir. Üretici ve ithalatçı emin kimseler olmadığı taktirde, haram gelatin her an ürünlerde karşımıza çıkabilmektedir. Müslüman tüketiciler, üreticileri, ithalatçıları ve denetim yapan kamu kurumlarını ciddi bir şekilde ikâz etmek zorundadırlar.

Imam Muhammed'e göre insan ve domuz dışındaki canlıların kemiklerinden herhalükarda ilaç olarak yararlanılabilir. Bazılarına göre de eti yenmeyen hayvanlar ancak şer'î usûlde boğazlanmaları, kemikleri de kuru olması halinde onlardan ilaç yapılabilir.(agy.)Pis ve haram olduğunda ittifak edilen "hamr" (şarap) zaruret olmadıkça tedavide kullanılamayacağı gibi, saç parlatmada, gargarada ve şırınga olarak (enjektabl) da kullanılamaz.(Ibn Abidin VI) Domuzdan vb. haram şeylerden maddeler ihtiva eden ilaçların terkibini iyi bilmek gerekir.

Eğer başkalaşım (istihale=kimyasal tepkime) varsa pisliği gitmiş olacağından kullanılması haram olmaz. Istihale yoksa zaruret bulunmadıkça ya da bazılarına göre kesin çare olduğu, alternatifi de bulunmadığı adil mütehassısı tarafından söylenmedikçe kullanılması haram olur. Fıkıh kitaplarımızda; hınzırın tuzlada kalıp tuzlaşması, gübrenin toprağa karışıp topraklaşması, tezeğin yanıp kül olması, şarabın sirkeleşmesi, mis ahusunun kanının misk olması, pis olan zeytinyağının sabun yapılması gibi olgular istihaleye örnek olarak gösterilir.(bk. Tahtavî: Ayrıca bk. Mahluf N,; Kâdihan, NI/; Ibn Kudâme, el Mugni, NI/; Nemenkânî, el-Fethurrahmânî, I/63; el-Hattâb, el-Mehel, N; Zuhaylî, el-Fikhu'l-Isâmî)

Mes'elenin ne kadar kompleks ve hassas olduğu da ortada. Bu itibarla ilaç veya yiyecek alanların mes'eleyi bilinçli olarak soruşturması, ilaç yazanların da, alternatifi olmayan haram maddeli ilaçlara alternatif bulma, olanların da alternatifini ve varsa sentetiğini kullanma konularında çok titiz davranması gerekir.

Alkolle tedavi olma

Rasulüllah Efendimiz; "tedavi olun, zira Allah hiç bir hastalık yaratmamıştır ki, çaresini de yaratmış olmasın" diye buyururken: "Şüphesiz Allah şifanızı size haram kıldığı şeyler" de yaratmamıştır" (1. Ebu Davud, Tıb 11; Muvatta, Ayn ) diye de buyurmuşlardır. Târik b. Süveyd adlı sahabî ona şarabı (hamr) sordu da o da yasakladı. Tarık, "ama ilaç olarak kullanıyoruz" deyince de "o deva değil derttir"(2) buyurdular. Buharî'nin naklettiğine göre İbn-i Mesut Allah ilacınızı size haram kıldığı şeylerde yaratmamıştır" (Buhari, Eşribe ) ve Rasülüllah (sav)'ın "Kim şarapta, (hamr) tedavi ararsa Allah ona şifa vermesin!" buyurduğunu zikretmiştir.

Bu hadis-i şerifler ışığında cumhur (fıkıhçılar çoğunluğu) pis ve haram, şeylerle bu arada içki (hamr) ile (olağan durumlarda) tedavi olunamayacağı görüşüne varmışlardır. Olağan durumlar; alkol ya da başka pis maddeler ihtiva eden ilaçların yerine başkası bulunabildiği, ya da bulunamasa dahi hasta için hayatî bir durumun söz konusu olmadığı zamanlardır. Ama alkol ihtiva eden ilaçların yerini tutacak başka ilacın olmadığı, ı hastanın da böyle bir ilacı almadığı zaman hayatî tehlike geçireceği mütehassıs (hâzik) bir müslüman doktor tarafından söyleniyorsa böyle ilaçların zaruret mikdarı alınacağını hemen hemen bütün fıkıhçılar kabul ederler. « Alkollü içkiler konusunda Hanefi Mezhebinin görüşleri çok farklı ve detaylıdır: Sekir(sarhoş edici alkol) ihtiva eden içkiler dörde ayrılır:

1. Hamr: Yaş üzüm suyunun çiğ olarak bekletilip keskinleşmesi ve mayalanması (fermantasyon) ile köpük atması şeklinde elde edilir. Bu, maddesiyle (li-aynihi) kaba pisliktir. Sirkeleştirilmeksizin, ne gaye ile olursa olsun yararlanılması haramdır, satışı caiz değildir. Dezenfekte ve saç bakımı gibi Şeylerde kullanılamaz. Kaynatılması ile istihale (kimyasal reaksiyon ile bir başka maddeye dönüşme) oluşmuyorsa kaynatılarak da kullanılamaz. Mezhepte mutemet görüşe göre tedavi gaye de yararlanılamaz. Bunun Türkçe’deki karşılığı üzüm şarabıdır. Bu hükümlerde azı da, çoğu da eşittir.

2. Tılâ: Yaş üzüm suyundan üçte ikisi ya da daha azı buharlaşıncaya kadar kaynatılıp, sonra da sarhoş edici hale gelen içkidir. Üçte ikisinden azı gidecek kadar kaynamışsa "bazik", yarısı gidecek kadar kaynamışsa "muhassaf" adını alır. Bu ikisi ittifakla haramdır. Üçte ikisi gidecek kadar kaynarsa "müselles" adını alır ki, esas "tılâ"da budur, imam Muhammed'e göre haramdır diğerlerine göre helaldir. Fetva İmam Muhammed'in görüşüne göredir. Dolayısı ile "Tılâ"da "hamr" gibi pistir.

3. Seker: Yaş hurma suyundan çiğ olarak yapılan ve keskinleşip (mayalanıp) köpük atan içkidir.

4. Nakî: Kuru üzümden çiğ olarak elde edilen ve kabarıp köpük atan sudur. Bu son ikisi haram olmakla beraber, pis oluşları Serahsî'ye göre hafiftir. Ayrıca "hamr" dışında kalan üçü kabarıp keskinleşmedikçe ittifakla helâl ve temizdirler (Bu konuda daha geniş detay için bk. İbn Abidîn, VI/ vd.).

Hanefî mezhebine (İmam Azam ve Ebu Yusuf'a) göre bu dört çeşit mayiin dışında kalan meşrubat helâl ve temizdir, alım-satımı caizdir. Buna göre bu yöntemlerin dışında bir madde ve yolla elde edilen ispirto, kolonya, dezenfekte de ve çözücü olarak şurup ve esanslarda kullanılan alkol türleri temizdir, alınıp satılabilir.

Ancak hangi maddeden olursa olsun, sarhoş edecek miktarı ittifakla haramdır ve cumhura (fıkıhçı çoğunluğuna) ve Hanefî mezhebinde fetva verilen İmam Muhammed'in görüşüne göre her çoğu sarhoş edenin azı da haramdır, pistir, alım-satımı caiz değildir. Bazı fıkıhçılara göre de içki (sarhoş ediciler) haram olmakla beraber pis değildirler, dezenfektede ve haricen kullanılabilirler.

Dolayısı ile Hanefî Mezhebi bu konuda "orta yol" olmakla özellikle günümüz için uygulanabilecek bir kurtarıcıdır. Ama cumhurun ve bu mey anda İmam Muhammed'in görüşünü göz ardı edemeyeceğimize göre Hanefî mezhebi dediğimiz İmam Azam ve Ebu Yusuf görüşünü ihtiyatla karşılamalı,' sadece ve geçici olarak tedavide ve dezenfektede kullanmalıdır.

Bu söylenenler sıvı meşrubat için geçerlidir. Banotu (bene) ve afyon gibi katı olanlar ise müstahzar ilaç olarak mubah sayıldığından tedavi gayesiyle ve sarhoş etmeyecek miktarda alınabilirler. Temiz olduklarından satılmaları da caizdir (bk. ibn Abidin, VI, ) (Allah'u alem).

Haramlığında ve pis oluşunda ittifak edilen hamr (şarap)ın tedavi maksadıyla kullanılmasına gelince, bir grup Belhli İmamdan nakledildiğine göre, bakılır. Eğer fayda sağlayacağı kesin ise alması helâl olur (Fetâvây-ı Hindiyye V, ; Kasanî de aynı şeyi söyler bk. 1/61). Çünkü insanın zaruret halinde haram olan şeyleri, zaruret miktannca yemesi, boğulmakta olanın, helâl sıvı bulamazsa boğazını açacak kadar içki (hamr) içmesi caizdir.

İmam Muhammed'e göre insan ve domuz dışındaki canlıların kemiklerinden herhalükarda ilaç olarak yararlanılabilir. Bazılarına göre de eti yenmeyen hayvanlar ancak şer'î usûlde boğazlanmaları, kemikleri de kuru olması halinde onlardan ilaç yapılabilir .

Pis ve haram olduğunda ittifak edilen "hamr" (şarap) zaruret olmadıkça tedavide kullanılamayacağı gibi, saç parlatmada, gargarada ve şırınga olarak (enjektabl) da kullanılamaz (İbn-i Abidin, VI, ).

Domuzdan vb. haram şeylerden maddeler ihtiva eden ilaçların terkibini iyi bilmek gerekir. Eğer başkalaşım (istihale=kimyasal tepkime) varsa pisliği gitmiş olacağından kullanılması haram olmaz. İstihale yoksa zaruret bulunmadıkça ya da bazılarına göre kesin çare olduğu , alternatifi de bulunmadığı adil mütehassisi tarafından söylenmedikçe kullanılması haram olur.

Fıkıh kitaplarımızda; hınzırın tuzlada kalıp tuzlaşması,. gübrenin toprağa karışıp topraklaşması, tezeğin yanıp kül olması, şarabın sirkeleşmesi, mis ahusunun kanının misk olması; pis olan zeytinyağının sabun yapılması gibi olgular istihaleye, örnek olarak gösterilir (bk. Tahtavî: Ayrıca bk. Mahluf, 11/, ; Kâdıhan, IH/; İbn Kudâme,Muğnî, IH/; Nemenkânî, el-Fethurrahmânî, 1/63; el-Hattâb, el-Menhel, II/ Zuhayli, el-Fıkhu'1-İslâmî..) Ancak Ebu Yusuf istihaleyi bir temizlenme sebebi olarak görmez. Ama fetva onun görüşüne göre değildir.

Bu söylediklerimizle sorularınızı bir ölçüde cevapladığımızı sanıyoruz. Ancak mes'elenin ne kadar kompleks ve hassas olduğu da ortada. Bu itibarla ilaç alanların mes'eleyi bilinçli olarak soruşturması, ilaç yazanların da, alternatifi olmayan haram maddeli ilaçlara alternatif bulma, olanların da alternatifini ve varsa sentetiğini kullanma konularında çok titiz davranması gerekir. Ne derece doğru ve tıbba uygun bilmiyoruz ama Konyalı bir hocamız şöyle bir olay nakletmişti: Arkadaşımın annesine bir doktor mübtela olduğu bir göğüs hastalığı için ısıtıcı olarak bira içmesini, bunun yerini alacak başka bir şeyin olmadığını söylemiş, mes’ele bir Müslüman doktora aktarılınca o sulandırılmış pekmezin bu işi, çok daha tesirli olarak göreceğini anlatmıştı. Sonuçta çok iyi oldu.

(Faruk Beşer, Fetvalar, s. )

Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet