Çevremizde gördüğümüz orta ve ileri yaştaki yetişkinlerin pek çoğu kolesterol yüksekliğinden şikayet ediyor. Herkesin az ya da çok kolesterolle ilgili bilgisi var. Ancak “nedir bu kolesterol, neden yükselir, yükselirse ne olur, sağlıklı bir insanda ne kadar olmalı ve sağlıklı değerlere nasıl getirilebilir” gibi soruların yanıtlarına ayrıntılı olarak bakalım. Öncelikle kolesterol sözcüğü genellikle yağlı besinlerin tüketimi ile yakından ilişkilendirilmektedir. Bu, bir yere kadar doğru, ancak yeterli değildir. Zira bu muma benzer maddenin çoğunu vücudumuz kendisi yapıyor. Kişinin kanında dolaşan kolesterolün % 75’ini karaciğer üretirken, geriye kalan % 25’lik dilim ise kişinin beslenme alışkanlıklarından ileri gelir. Kandaki kolesterol normalde aslında hücrelerin görevlerini yapmalarına yardımcı olan bir maddedir. Fakat gerekli olan bu maddenin belli değerlerin üzerine çıkması durumunda neredeyse tüm vücudu, organları, hücreleri etkileyen zorlu bir hastalık süreci başlıyor. Bu bağlamda sadece Amerika’da milyondan fazla kişide yüksek kolesterol sorunu varken, ülkemiz de bu sayı hiç az değil.
Yüksek kolesterol, hastada damar sertliğini yaratan en önemli sebeplerden birisidir. Damar sertliği de kalp ve beyin damarlarında hasara sebep olur. Yaşam için vazgeçilmez bir yapıtaşı olan ve vücut için gerekli olan kolesterolün, eksikliği de, yüksekliği de kesinlikle sorunlara yol açmaktadır. Kolesterol eksikliği durumunda; vücuttaki hormonlar yeterli düzeyde salgılanamadığı için pek çok fonksiyon bozukluğu yaşanır, özellikle çocuklarda gelişim bozukluğu sorunu ortaya çıkar.
Yüksek kolesterol belirtileri
Kişi kolesterolünün yüksek olduğunu kendisi anlayamaz, bilemez. Zira yüksek kolesterolde her hangi bir belirti yaşanmaz. Ancak kolesterolün yüksek olması vücudun iç mekanizmasında hasara yol açar, zaman içinde damarların içinde bir plak oluşturur, tıkanıklığa neden olabilir. Dolayısıyla da kanın akması için damarlarda bulunan boşluklar daralır, kalp hastalıkları yaşanır.
Kolesterol testi nasıl yapılır?
Kişi başka bir rahatsızlık için doktora başvurduğunda yapılan kan testinde kolesterol değerinin normalden yüksek olduğu saptanır. Kolesterol testi ise açlık lipoprotein profili olarak bilinen basit bir kan testi şeklinde yapılır. Hasta en az 9 saat açlık sonunda kan verir ve bu kanda dolaşmakta olan kolesterol ölçülür. Test sonuçları “kötü” kolesterol, “iyi” kolesterol ve trigliserit düzeylerini gösterir. Buna göre kişide yüksek kolesterol olup olmadığı anlaşılır. Aslında bu test için bir şikayet olmasına gerek yoktur, normal şartlar altında 20 yaşın üstündeki kişiler, 4 6 yılda bir kolesterol testi yaptırmalıdır.
‘Kötü’ kolesterol nedir, sağlıklı bir kişide kaç olmalıdır?
Kişinin kanındaki kolesterolün çoğu, düşük yoğunluklu lipoprotein ya da “kötü” kolesterol adı verilen proteinler tarafından taşınmaktadır. Bu düşük yoğunluklu lipoprotein, kötü kolesterol olarak adlandırılmaktadır. Çünkü bu kötü kolesterol, damarları tıkayan diğer maddelerle birleşmektedir. Eğer kişi doymuş yağ ve trans yağlar açısından yüksek bir beslenme programı uyguluyorsa, kötü kolesterol düzeyi artar. Normal sağlık şartlarına sahip olan bir kişide kötü kolesterol seviyesinin ’ün altında çıkması gerekmektedir. Ancak eğer bu kişi bir kalp hastası ise bu değerin daha da düşük olması gerekir.
‘İyi” kolesterol nedir, sağlıklı bir kişide kaç olmalıdır?
Kişinin kanındaki kolesterolün yaklaşık üçte biri, yüksek yoğunluklu lipoprotein ya da “iyi” kolesterol adı verilen proteinler tarafından taşınmaktadır. Bu yüksek yoğunluklu lipoprotein, “iyi” kolesterol olarak adlandırılmaktadır. Çünkü iyi kolesterol, kötü kolesterolü çekerek damarların içinde birikmesini, damar tıkanıklığını önlemeye yardımcı olur. Bu bakımdan kişinin iyi kolesterol düzeyinin yüksek olması önemlidir. Eğer iyi kolesterol istenen düzeyde yüksek olmazsa kişide kalp hastalığı gelişme riski bulunur. Bunun için kişi margarin gibi sağlıksız yağlar yerine, zeytinyağı gibi sağlıklı yağları tüketerek iyi kolesterol düzeyini yükseltmeye çalışmalıdır. İyi kolesterol değerinin kadında 55, erkekte 45 mg/dl olması idealdir. İyi kolesterolün 40’ın altına düşmesi ise kalp krizi riskini artırmaktadır.
Trigliserid nedir, neden yükselir?
Bitkisel, hayvansal, doymuş ve doymamış yağların hepsi öncelikle trigliserdilere ayrılır, karaciğere taşınır ve burada farklı işlemlerden geçer. Kişi karbonhidrat, protein ve tüm yağ kaynaklarından gereğinden fazla tükettiğinde vücudun kullandığından arta kalan enerji vücut tarafından yağa dönüştürülür ve bunlar yağ hücrelerinde depolanır. Trigliseridlerle dolan yağ hücreleri şişer, genişler ve kişinin kilo almasına sebep olur. Çok fazla alınan ve yağ hücrelerinde depolanamayan trigliserid ise damarlarda dolaşır ve kötü kolesterol değerini artırarak, iyi kolesterol oranının düşmesine sebep olur. Tıpkı kolesterol gibi trigliserid de hem vücut tarafından yapılır hem de besinlerle birlikte vücuda alınır. Kişi beslenmesinde fazla kalori, şeker ve alkol aldığında, vücut bunları kanda taşınan ve tüm yağ hücrelerinde depolanan bir yağ türü olan trigliseride dönüştürüyor. Yüksek karbonhidratla beslenen, kilolu, hareketsiz, sigara içen ve yoğun alkol tüketen kişilerde trigliserid yükseliyor. Bundan dolayı da kalp ve damar hastalıkları ve diyabet ortaya çıkıyor. Bu riskleri ortadan kaldırmak için kişinin trigliserdi değerinin mg/dl’nin altında olması gerekiyor.
Gebelikte kolesterol
Hamilelik döneminde değişen hormon dengeleri, vücuttaki diğer değerlerde olduğu gibi kolesterol ve trigliserid değerlerinde de değişimlere sebep olur. Hamilelik döneminde kolesterol değerleri (lipid profili) genel olarak yüksk seyreder. Bu bağlamda iyi ve kötü kolesterol değerlerinin toplamını ifade eden total kolesterol ve kötü kolesterol de gebelik boyunca yükselir, doğumdan sonra tekrar normal seviyeye düşer. İyi kolesterol de aslında gebelik boyunca normale göre yüksek seyreder. Fakat gebeliğin son 3 aylık diliminde bir miktar düşmektedir.
Gebelikte kötü kolesterol değerleri kaç olmalı?
Gebe olmayanlarda kötü kolesterol değeri ’ün altında, gebeliğin ilk 3 aylık döneminde 60 – arasında, gebeliğin ikinci 3 aylık döneminde 77 arasında, gebeliğin üçüncü 3 aylık döneminde ise – arasında olmalıdır. Bu değerler uzmanların uygun gördüğü aralıklardır. Elbette ki gebeliği takip eden doktorun klinik bulguları ve kanaati de değerlendirme de çok önemlidir.
Hamilelikte yüksek kolesterolü düşürmek için alınması gereken önlemler
Kolesterol bakımından zengin besinler ve tüketimi
Kolesterolün yükselmesinde kişinin beslenme alışkanlıkları da önemli bir yer tutuyor. Bu bağlamda kolesterolü yüksek olan kişilerin, bu sorunu tetikleyecek besinleri azaltması ve hatta doktor tavsiye ederse bazı besinleri hiç tüketmemesi gerekmektedir. Yumurta, karides ve ıstakoz besinlerin kolesterol içeriği yüksektir. Bu besinler kolesterol hastalarına çoğu kez yasaklanır. Ancak gebelik döneminde yumurtanın içerdiği protein ve vitaminlere anne adayının ve bebeğin çok ihtiyacı olduğu için doktorun kanaati ile yumurta belli aralıklarla tüketilebilir. Aslında araştırmaların sonucuna göre yemekle alınan kolesterol; çoğu insanda, kandaki düzeye etkisi az orandadıfunduszeue.infoerol hastası bir kişilerin çok az bir kısmında, yumurta yedikten sonra kan değerleri aniden yükselme göstermektedir. Bu bakımdan yumurtanın faydaları düşünüldüğünde gebelikte ya da normal bir dönemde kolesterol için yumurtayı bırakmak gerekmemektedir. Fakat yine kolesterolü yükseltici etkileri bilinen doymuş ve trans yağlar için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Kötü kolesterolü yüksek olan kişiler kesinlikle doymuş ve trans yağlar tüketimini bırakmalıdır. Zaten gebelik döneminde bu yağların tüketilmesi gebeliğin sağlıklı ilerleyebilmesine zarar verecektir.
Kolesterolün genetik etkisi
Bir kişinin kötü kolesterolünün yükselme sebeplerinden birisi vücudun yapıyor olması, diğeri ise sağlıksız beslenme koşullarıdır. İşte bu vücudun kendisinin kolesterol üretmesi durumunda genetik yatkınlıktan bahsetmek mümkündür. Bu kişiler diğer insanlardan çok daha fazla beslenme koşullarına dikkat etmek durumundadırlar. Yani herkes sebze, meyve, baklagiller ağırlıklı beslenmeli, bitkisel yağları tercih etmeli, doymuş ve trans yağlardan, karbonhidrattan uzak durmalıdır. Ancak aile öyküsünde kolesterol hastalığı olan kişiler, vücutları kalıtsal olarak çok fazla kolesterol üreten kişiler diğerlerinden çok daha fazla dikkat etmeliler. Ancak kolesterole sebep olan genetik bir özellik yoksa kişi kolesterolünü dengede tutabilmek için doğal ve taze beslenmeye, doymuş ve trans yağlardan uzak durmaya çalışmalıdır. Genellikle kötü kolesterol, hem genler hem de sağlıksız beslenmeden kaynaklanmaktadır. Özellikle gebelikte ekstra özen gerekmektedir.
Kolesterolü yükselten sebepler nelerdir?
Çocuklukta kolesterol
Kolesterol genellikle orta yaşla birlikte görülmeye başlanan bir sağlık sorunudur. Ancak özellikle genetik yatkınlığın bulunduğu ve sağlıksız, trans yağlar, doymuş yağlar ağırlıklı beslenen çocuklarda kolesterol yükselir. Bu bağlamda kolesterolün daha çocukluk döneminde damarları tıkamaya başladığına dair pek çok bulgular mevcuttur. Çocukluk döneminde yükselen kolesterol, çok tehlikeli olduğundan bu çocuk ve gençlerin, kötü kolesterolü düşürmek için anlamda önlem almaları gerekmektedir. yaş arasındaki çocukların, gençlerin kolesterol düzeyinin ’in altında olması sağlıklı şeklinde yorumlanır.
Yüksek kolesterol neden tehlikelidir?
Günümüzde yetişkinlerin ve ileri yaşlardakilerin pek çoğunun muzdarip olduğu yüksek kolesterol kişide; koroner damar hastalığı, kalp krizi ve inmenin gibi yaşamı tehdit eden hastalıkların önemli risk faktörlerinden birisidir. Bununla birlikte yüksek kolesterolün Alzheimer hastalığı riskini de artırdığı bilinmektedir. Zira yüksek kolesterol, damarları tıkayan bir plak oluşumuna sebep olur. Bundan dolayı da vücutta kan akışı kısıtlanabilir ve tüm organlar bundan zarar görebilir. Hatta kalbe ve beyne giden kan akımının tamamen kesilmesi durumunda kalp krizi veya inme kaçınılmazdır.
Kolesterolü düşürmek için öneriler
Yüksek kolesterolle mücadele etmenin en temel yolu beslenme programını sağlıklı yönde değiştirmektir. Sağlıklı ve özellikle kalp dostu beslenmekten bahsedildiğinde de ilk olarak akla gelenlerden birisi lif içeren besinlerdir. Bu bağlamda tahıllar bolca lif içerirler ve dolayısıyla kalp dostu besinlerdir. Doğal gıdaların pek çoğunda bulunan çözünür lifler, vücuttaki kötü kolesterolü düşürmeye yardımcı olur. Bu sebeple de lif kaynakları olan tam tahıllı ekmekler ve gevrekler, yulaf ezmesi, taze meyve, sebzeler, fasulye gibi bakliyat çeşitleri kötü kolesterolü düşürmek için tüketilmelidir.
Yağ, herkesin günlük beslenmesinde mutlaka bulunmalı, ancak az miktarda olmalıdır. Gün içinde alınması gereken bu yağlar da sağlıklı olanlar ve olmayanlar olarak ikiye ayrılır. Bunlardan doymuş yağlar, yani hayvansal ürünler ve tropikal yağlar kesinlikle kötü kolesterolü yükseltmektedir. Bununla birlikte trans yağlar ise hem kötü kolesterolü artırır hem de iyi kolesterolü düşürür. Bu sebeple de kolesterol dengesini tamamen bozar. Kötü kolesterolü yükselten bu trans yağlar aslında günlük tüketilen pek çok fırında pişirilmiş ve kızartılmış besinlerde, margarinlerde, bisküvilerde, kurabiyelerde bulunur.
Protein, beslenmede temel kaynaklardan ve olmazsa olmazlardan birisidir. Proteinden bahsedildiğinde ilk olarak akla et, tam yağlı süt ve süt ürünleri gelmektedir. Ancak bu protein kaynakları, bolca kolesterol da içerdikleri için kolesterol hastaları için çok da uygun seçenekler olmayabilir. Bunların yerine yine protein bakımından zengin, ancak kolesterol içermeyen tofu gibi uzak doğu kaynaklı sağlıklı peynirler, balık, özellikle somon gibi seçenekler kolesterolü dengelemek için çok daha doğru olacaktır. Zira uzmanlar kalp ve damar sağlığından bahsettiklerinde haftada 2 kez Omega 3 yağ asitleri bakımından zengin olan balık tüketiminin altını çizmekteler.
Sadece kolesterolü dengelemek için değil, sağlıklı bir vücut için de beslenme programında karbonhidratların kısıtlanması önerilmektedir. Özellikle de kolesterol düzeyini iyileştirmek isteyenlerin düşük karbonhidratlı diyetler uygulamaları doğru bir yaklaşım olur. Zira karbonhidrat, kötü kolesterolü yükseltici etki göstermektedir.
Kötü kolesterol, genellikle kilolu kişilerde daha yüksek seyretmektedir. Kolesterolün yüksekliğinden şikayetçi olan kişi, eğer kiloluysa mutlaka bir uzmandan yardım alarak beslenme programını sağlıklı yönde değiştirmeli ve düzenli egzersizle kilo vermelidir. Zira aşırı kilolu kişilerin kilo vermesi; trigliserit ve kötü kolesterol seviyesini düşürecektir. Hatta kiloluların verdiği her 3 kilonun iyi kolesterolü 1 puan artırdığı gözlenmiştir.
Sigara kullanımı, kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini yükseltmektedir. Yapılan araştırmalar, sigarayı bırakan kişilerde iyi kolesterol değerinin ortalama % 10 arttığını göstermektedir.
Kişinin gün içindeki hareket etme düzeyi, sıklığı aslında onun sağlıklı olma seviyesini belirlemektedir. Kişi sağlıklı besleniyor, ancak yeterince hareket etmiyorsa, yeterince sağlıklı olduğundan bahsetmek mümkün olmaz. Bu bağlamda hareketsiz yaşam, pek çok zararının yanında kötü kolesterolün de yükselmesine sebep olmaktadır. Kişi normal gündelik yaşamına günde yarım saatlik bir yürüyüşü eklediğinde bile kısa süre içinde iyi kolesterolünün yükseldiğini, kötü kolesterolününse düştüğünü görecektir. Özellikle de haftanın 3 – 4 günü yüzmek, tempolu yürüyüş yapmak bunun için en doğru seçenekler olacaktır.
Genetik özelliklerden kaynaklanan kötü kolesterol yüksekliğinde çoğu zaman, kişinin düzenli olarak egzersiz yapması, sağlıklı beslenmeye özen göstermesi tam olarak işe yaramayabilir. Böyle bir durumda doktorun önerdiği ve reçete ettiği ilaçlarla kolesterolün dengede tutulması çok önemli ve faydalı olacaktır. Bu bağlamda karaciğerde kolesterol üretimine engel olan ilaçlar, kolesterol emilimini engelleyen, safra bağlayıcı reçineler ve fibratlar içeren ilaçlar faydalı olacaktır. Ancak tüm ilaç tedavilerinde olduğu gibi bunlarda da yan etkiler ortaya çıkabilmektedir.
Her hastalıkta olduğu gibi yüksek kolesterolde de öncelikle doktorun önerileri doğrultusunda ilerlemek ve doktorun onay verdiği bitkisel kaynaklardan da faydalanmak doğru olacaktır. Bu bağlamda; sarımsak, çemen tohumu, enginar yaprağı ve kandil çiçeğinin (civanperçemi otu) kötü kolesterolü düşürücü etkisi bilinmektedir.
Kolesterolü düşürmeye yönelik tüm bu önerilerin gebelikte kolesterol sorununda kesinlikle doktor kontrolünde uygulanması gerekiyor.
KİŞİSEL VERİLERİN ELDE EDİLMESİ VE İŞLENMESİ İLE İLGİLİ BİLGİLENDİRME FORMU
Acıbadem Sağlık Hizmetleri ve Ticaret A.Ş. (“Acıbadem”) ve Acıbadem’in hakim ve bağlı şirketleri (hepsi birlikte “Acıbadem Grubu” olarak anılacaktır.) tarafından, sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (“Kanun”) ve ilgili mevzuat kapsamında Veri Sorumlusu sıfatıyla, kişisel verileriniz, aşağıda açıklanan çerçevede ve sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu, sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Özel Hastaneler Yönetmeliği ve Sağlık Bakanlığı düzenlemeleri ve sair mevzuata uygun olarak işlenebilecektir.
1. Kişisel Verilerin elde Edilmesi, İşlenmesi ve İşleme Amaçları
Kişisel verileriniz Acıbadem Grubu tarafından sağlanmakta olan kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbî teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi amaçlarıyla ve Acıbadem Grubu şirketlerinin faaliyet konularına uygun düşecek şekilde; sözlü, yazılı, görsel ya da elektronik ortamda, çağrı merkezi, internet sitesi, sözlü, yazılı ve benzeri kanallar aracılığıyla elde edilmektedir. Sağlık verileriniz başta olmak üzere özel nitelikli kişisel verileriniz ve genel nitelikli kişisel verileriniz, Grup tarafından aşağıda yer alanlar dâhil ve bunlarla sınırlı olmaksızın bu maddede belirtilen amaçlar ile bağlantılı, sınırlı ve ölçülü şekilde işlenebilmektedir:
Acıbadem Grubu tarafından elde edilen her türlü kişisel veriniz (Özel nitelikli kişisel veriler de dahil fakat bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) aşağıdaki amaçlar ile işlenebilecektir:
İlgili mevzuat uyarınca elde edilen ve işlenen Kişisel Verileriniz, Acıbadem veya Acıbadem Grubu’na ait fiziki arşivler ve/veya bilişim sistemlerine nakledilerek, hem dijital ortamda hem de fiziki ortamda muhafaza altında tutulabilecektir.
2. Kişisel Verilerin Aktarılması
Kişisel verileriniz, Kanun ve sair mevzuat kapsamında ve yukarıda yer verilen amaçlarla Acıbadem ve Acıbadem Grubu tarafından Acıbadem Grubu’na dahil olan şirketler ile, Özel sigorta şirketleri, Sağlık bakanlığı ve bağlı alt birimleri, Sosyal Güvenlik Kurumu, Emniyet Genel Müdürlüğü ve sair kolluk kuvvetleri, Nüfus Genel Müdürlüğü, Türkiye Eczacılar Birliği, Mahkemeler ve her türlü yargı makamı, merkezi ve sair üçüncü kişiler, yetki vermiş olduğunuz temsilcileriniz, avukatlar, vergi ve finans danışmanları ve denetçiler de dâhil olmak üzere danışmanlık aldığımız üçüncü kişiler, düzenleyici ve denetleyici kurumlar, resmi merciler dâhil sağlık hizmetlerini yukarıda belirtilen amaçlarla geliştirmek veya yürütmek üzere işbirliği yaptığımız iş ortaklarımız ve diğer üçüncü kişiler ile paylaşılabilecektir.
3. Kişisel Veri Elde Etmenin Yöntemi ve Hukuki Sebebi
Kişisel verileriniz, her türlü sözlü, yazılı, görsel ya da elektronik ortamda, yukarıda yer verilen amaçlar ve Acıbadem’in faaliyet konusuna dahil her türlü işin yasal çerçevede yürütülebilmesi ve bu kapsamda Acıbadem’in akdi ve kanuni yükümlülüklerini tam ve gereği gibi ifa edebilmesi için toplanmakta ve işlenmektedir. İşbu kişiler verilerinizin toplanmasının hukuki sebebi;
Ayrıca, Kanun’un 6. maddesi 3. fıkrasında da belirtildiği üzere sağlık ve cinsel hayata ilişkin kişisel veriler ise ancak kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbı teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi amacıyla, sır saklama yükümlülüğü altında bulunan kişiler veya yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından ilgilinin açık rızası aranmaksızın işlenebilir.
4. Kişisel Verilerin Korunmasına Yönelik Haklarınız
Kanun ve ilgili mevzuatlar uyarınca;
Mezkûr haklarınızdan birini ya da birkaçını kullanmanız halinde ilgili bilgi tarafınıza, açık ve anlaşılabilir bir şekilde yazılı olarak ya da elektronik ortamda, tarafınızca sağlanan iletişim bilgileri yoluyla, bildirilir.
5. Veri Güvenliği
Acıbadem, kişisel verilerinizi bilgi güvenliği standartları ve prosedürleri gereğince alınması gereken tüm teknik ve idari güvenlik kontrollerine tam uygunlukla korumaktadır. Söz konusu güvenlik tedbirleri, teknolojik imkânlar da göz önünde bulundurularak muhtemel riske uygun bir düzeyde sağlanmaktadır.
6. Şikayet ve İletişim
Kişisel verileriniz teknik ve idari imkânlar dâhilinde titizlikle korunmakta ve gerekli güvenlik tedbirleri, teknolojik imkânlar da göz önünde bulundurularak olası risklere uygun bir düzeyde sağlanmaktadır. Kanun kapsamındaki taleplerinizi, “funduszeue.info” web adresindeki “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Uyarınca Başvuru Formu” nu doldurarak;
Kanun kapsamındaki taleplerinizi, funduszeue.info web adresindeki “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Uyarınca Başvuru Formu” nu doldurarak ve formda belirtilen usullerle tarafımıza iletmenizi rica ederiz.
Çok sayıda insanın sorunu olan yüksek kolesterolü kontrol altında tutmanın bir yolu da ilaç tedavisi. Ancak her ilaçta olduğu gibi bu ilaçların da yanlış kullanımı yarar yerine zarar veriyor.
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Deniz Şener, kolesterolün vücuttaki fonksiyonu hakkında şunları söylüyor:
“Kolesterol eksikliği; vücuttaki hormonların yapımı için gerekli olduğundan eksikliğinde pek çok fonksiyon bozukluğu oluşur. Eksikliği, çocuklarda gelişim bozukluğuna neden olur. Doğru olan, sağlıklı bir yaşam için kolesterol seviyesinin kabul edilebilir sınırlarda tutulmasıdır. Yani kolesterol vücut için gerekli bir yapı taşıdır. Toplum içinde yaygın genel kanaatin aksine kolesterol tamamen zararlı bir şey değildir. Aslında vücutta karaciğer tarafından birçok hücre ve hücre içi yapının bileşiminde yer alan, sindiriminize yardımcı olan, hormonların yapısında ve diğer vücut fonksiyonlarında önemli rol oynayan kolesterol üretilmektedir. Kolesterol olmazsa sinir sistemi fonksiyonu yerine getiremez, sindirim sistemi bozulur, cinsel fonksiyon bozukluğu görülür. Bunun için kolesterolsüz yaşam mümkün değildir. Çocukluk çağındaki beslenme de kolesterolden zengin olmalıdır. Çünkü çocukluk çağında kolesterol eksik olursa gelişme bozukluğu ve zekâ geriliği ortaya çıkar.”
Ancak sağlıklı bir yaşam için kolesterol düzeyini belli bir seviyede tutmak gerekiyor. Dr. Şener, kolesterolün kontrol altında tutulmasının önemini anlattı, ilaç kullanımıyla ilgili sorulara yanıt verdi:
“Hastaların yanıt aradığı en önemli soru, ‘Kolesterol seviyesinin normal sınırlarda tutulması için ilaç kullanımın gerekli olup olmadığıdır.’ Çünkü ilaç kullanımındaki en önemli yanlış, kolesterolü normal sınırlarda olanların da ‘ilaç tedavisi kapsamına’ alınmasıdır. Çünkü kolesterol ilaçlarının uzun süreli kullanımı şayet gerekli değilse, kişiye fayda yerine zarar vermektedir.
Yüksek kolesterolün olumsuz etkileri neler?
Kolesterol damar sertliği yaratan nedenlerden biridir. Ancak yüksek kolesterol varlığında mutlak damar sertliği olacak demek değildir. Kolesterol yüksekliği diğer risk faktörleri varlığında, (genetik, sigara, diyabet, hipertansiyon vs…) daha önemli oranlarda damar sertliğine yol açabilmektedir. Uzun yıllar yapılan çalışmalar, kolesterolün düşürülmesinin damar sertliğinin kontrol altına alınmasında önemli bir fayda sağladığını göstermiştir. Damar sertliğinin en belli başlı etkisi, kalp ve beyin damarlarında oluşan hasar ve sonuçlarıdır.
KOLESTEROLÜN NORMAL SINIRLARI
Kolesterol değerlerinin kabul edilebilir ölçülerde olması kişinin özelliğine göre değişmektedir. Kişiye, kendisi için normal olan seviyelerin söylenmesi gerekir. Kalp hastalığı kanıtlanmış kişilerde, kötü huylu kolesterol (LDL) değeri ’ün altında olmalıdır. Kalp hastalığı olmayan ancak yüksek risk faktörleri olan kişilerde de LDL değerinin olması hedeflenir. Ancak kalp hastalığı olmadığı gibi risk faktörleri de bulunmayan kişilerde LDL değerini ’un altına indirmek gerekli değildir. Kolesterolün; total kolesterol, iyi huylu kolesterol (HDL), LDL ve alt grupları vardır. Bunların seviyeleri ve birbirlerine oranı hastalık gelişmesinde belirleyicidir. En önemli damar sertliği nedeni, HDL’nin düşük olması LDL’nin yüksek olmasıdır. Pek çok parametre içinden en sık söz edilen parametre, LDL seviyesidir. Her kişinin kendine özgü olarak kolesterol seviyeleri değerlendirilmelidir. Kişinin total kolesterolü yüksek ancak HDL’si de yüksekse, LDL yüksekliği için tedavi gerekmeyebilir.
Kolesterolün ilaçla tedavisi nasıl yapılmalı?
Yeterli diyete ve egzersize rağmen kan yağlarında hedeflenen değerlere çoğu zaman ulaşılamamaktadır. Bu durumda doktor hastaya ilaç ile tedavi önerebilir. Ancak burada yanlış olan, kolesterolü normal kabul edilebilir sınırlarda olan kişilerin de ilaç kullanmasıdır. Çünkü kalp krizi geçiren her hastanın kolesterolü yüksek değildir. Kolesterolleri son derece normal olan ancak başka nedenlerden dolayı kalp krizi geçiren kişilerin kolesterol düşürücü ‘statin grubu ilaçları’ kullanmaları gerekmemektedir.
Hangi hastalara kolesterol ilaçları başlanabilir?
Kolesterol yüksekliği kötü beslenme sonucu olabileceği gibi genetik özelliklerle de ortaya çıkabilir. Kolesterolü düşürmenin ideal yolu diyet, kilo verme ve egzersiz olmalıdır. Ancak bütün bu şartlar yerine getirilse bile genetik özellikler nedeniyle yüksek kolesterolü olan kişilerde, yani vücutta fazla kolesterol yapımı olan kişilerde kolesterol yapımını durdurucu ‘statin’ adı verilen ilaçlar ile kolesterolün düşürülmesi gerekir. Kolesterol imalatı gece uykuda olduğu için ‘statin grubu’ kolesterol ilaçlarının gece yatarken alınması daha uygundur.
Kolesterol ilaçlarının yan etkileri neler?
Statin grubu kolesterol ilaçları insanlığın faydalandığı en önemli keşiflerden biridir. Yaşam kalitesi ve hayat süresine olumlu etkisi kanıtlanmıştır. Fakat yerinde ve doğru kullanımı gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Gerekmediği halde ve gerektiğinden yüksek dozlarda kullanılmasından kaynaklanan olumsuz etkiler getirdiği faydaya gölge düşürmektedir. Kolesterol yüksekliği tedavisi mutlaka yaşam şartlarındaki değişiklikle birlikte olmalıdır. Bu olmadan uygulanacak statin tedavisi iyi bir çözüm değildir. Diyet, kolesterolden fakir beslenme, kilo verme, egzersiz mutlaka gereklidir. Tedaviyi terk etmeyi gerektiren yan etki ihtimali statin grubunda çok azdır. Bu grup ilaçlar, düşük yan etkisi olan ilaç grubu içinde değerlendirilmelidir.
Yan etkiler kısa ve uzun vadede nasıl ortaya çıkar?
Etkili olan her ilacın da aynı değerlerde istenmeyen etkileri vardır. Kolesterol ilaçlarının da yan etkileri bilinmektedir. İlaç kullanımında önce zararlı olmamalı tezi akıldan çıkarılmamalıdır. Kolesterol ilaçlarından kaynaklanan karaciğer fonksiyonlarında bozulma, kas zedelenmesi gibi ilacın terk edilmesini gerektirecek yan etkiler görülebilir. Statin grubu ilaçların karaciğere olan yan etkisi idiyosenkrazi (alerjik reaksiyon gibi…) şeklindedir. İlaç kesilmesi ile düzelir. Kalıcı hasar yaratmaz. Eğer kişinin ilaca hassasiyeti varsa yan etki oluşur, doz ve süreye bağımlı değildir. Kolesterolün çok düşürülmesi halinde majör depresyon görülebilir, unutkanlık artabilir, damar sistemindeki ilaç koruyuculuğu ortadan kalkar, bazı hormonların yapımında azalma olur ve ona ait belirtiler görülür. Kas ve eklem ağrıları, safra kesesi taşı oluşumu, mide bağırsak sisteminde tahrişe ait belirtiler gibi şikâyetlere rastlanır.
Kolesterol hangi seviyelere kadar düşürülmeli?
Kolesterol hastaları için en önemli sorunlardan biri de, kolesterolün hangi seviyeye kadar düşürülmesi gerektiğidir. Çünkü kolesterol ilaçlarının HDL’yi yükseltici, LDL’yi düşürücü etkisi bilinmektedir. HDL’yi de düşürmeye başlaması veya LDL’nin çok fazla düşmesi, ilacın getirdiği faydayı ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca kolesterolün vücudun temel yapı taşlarından biri olduğu, beyin gibi, seks hormonları gibi pek çok önemli görevi yerine getirdiği düşünülürse, olması gerekenden fazla düşürülmesi fayda yerine zarar verecektir. Laboratuar testleri ile yakın takip edilerek, konusunda uzman bir hekim tarafından tedavi denetlenmelidir. LDL değerinin düzeyi olması gereken kolesterol düzeyinde belirleyici olarak kullanılmalıdır. İdeal olarak hedeflenen LDL’nin ’ün altına düşmesi son yıllarda 80 hatta 70’e kadar indirilmesi tavsiye edilmektedir. Kolesterol seviyelerinin belirlenmesi hastaya özgü olmalıdır.
Toplam kolesterol değeriniz karşısında yazan, “HDL ve LDL kolesterol seviyelerinizin toplamına trigliserid ölçümlerinizin beşte birinin eklenmesiyle” elde edilen değeri gösterir.
Eğer iyi kolesterol (HDL) seviyeniz düşükse (örneğin 40 mg’ın altındaysa) toplam kolesterolünüz normal çıkabilir! Oysa bu, yüksek toplam kolesterolü olan ve aynı zamanda HDL’si de yüksek bulunan birinden çok daha riskli bir durumdur.
Total kolesterolünüz normal bile olsa (diyelim ki mg/dl) eğer iyi kolesterolünüz çok düşükse (diyelim ki 30 mg/dl), bu total kolesterol/HDL kolesterol oranınızın 6’dan yüksek olduğunu gösterir ki bu son derece riskli bir hale işaret eder.
Diğer taraftan toplam kolesterolünüzün çok yüksek olmasına rağmen (diyelim ki mg/dl) eğer iyi kolesterolünüz (HDL) çok yüksekse (mesela 90 mg/dl) yukarıdaki oran 3 olarak saptanacaktır ki bu durum çok daha iyi bir risk durumunu gösterir.
TRİGLİSERİDE DİKKAT!
İyi kolesterolünüzün artması ya da trigliserid seviyelerinizin çok yüksek olması total kolesterolünüzü matematiksel olarak artırır ya da tersine çok düşük HDL ve trigliserid seviyeleri mevcutsa, total kolesteroldeğeriniz beklenenden daha düşük rakamlardadır.
Bu nedenle total kolesterol değerleriniz yerine HDL ve LDL kolesterol değerlerinizi öğrenmeye, izlemeye ve iyileştirmeye çalışın.
Eğer total kolesterol üzerinden bir değerlendirme yapacaksanız değerlendirmenin “total kolesterol/HDL kolesterol” oranı üzerinden yapılması gerektiğini unutmayın.
İdeali, bu oranın 3’ten düşük bulunmasıdır.
Önemli bir nokta daha: Eğer trigliserid seviyeleriniz mg ve üzerinde ise raporunuzda yazan LDL kolesterol seviyelerinizin doğruluğundan kuşku duymalısınız.
Kolesterolün normal değeri kaçtır?
Kolesterolün, total (toplam) kolesterol, zararlı (LDL) kolesterol ve faydalı (HDL) kolesterol olmak üzere üç ayrı değeri vardır.
Total kolesterol, basit ifadesiyle faydalı, zararlı ve çok düşük yoğunluklu lipoproteinlerin toplamıdır.
Kalp damar hastalığı açısından total kolesterolün içindeki fraksiyonların oranı çok önemlidir. Bu nedenle tek başına total kolesterol ölçümü bir şey ifade etmez.
Örneğin total kolesterol değeriniz mg/dl’deyken içindeki koruyucu fraksiyon yani HDL’niz 80 mg/dl ise total kolesterolünüz ml/dl’deyken HDL 35 mg/dl ise total kolesterolünüz çok yüksek demektir.
Laboratuvar kağıtlarında kolesterolün karşısında normal değeri yazar. Şu anda tüm dünyada sınır olarak mg/dl üzeri yüksek kabul ediliyor.
Amerika’da bazı doktorlar sınırın mg/dl olması gerektiğini iddia ediyorlar.
Bence total kolesterolün mg/dl’nin altında olmasından da önemli olan total kolesterolün HDL kolesterole oranıdır.
Total kolesterol/HDL kolesterol oranının 4’ün altında olması halinde kolesterolünüzün normal olduğunu söyleyebiliriz.
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
121393 121394 121395 121396 121397
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası