Biran Tdk

Biri öncekinden farklı uygarlık çevrelerinde yaşamış olmalarından dolayı Türkler, VIII. yüzyıldan itibaren çeviri işi ile ciddi bir biçimde ilgilenmişlerdir. Bu yüzden, Türkçe sözlükçülüğün temel sorunlarından biri, XIX. yüzyıla kadar hep iki dilli sözlükler üzerinde yoğunlaşmış olmaktır. XX. yüzyılın başlarında düzenlenen Türkçe sözlükler ise, iki dilli sözlükçülük geleneğinin izlerinden kurtulamamıştır. Günümüzde Türkçe sözlük hazırlayanların yaşadıkları büyük çelişkinin sebeplerinden biri de budur. Sözlükbilimi dalında Türkiye’de yapılmış olan akademik çalışmaların azlığı, bilimsel ve uluslararası değere sahip ilkelere yeterli önemin verilmemesine sebep olmaktadır. Bu yazıda Türkçe Sözlük TDK, 2005 üzerinde bu ilkelerin uygulanmamış olmasından doğan yöntem hataları incelenmiş, örneklendirilmiştir. Türkiye Türkçesi söz varlığını yetkin bir biçimde değerlendirememek ve sürekli olarak sözlükteki maddelerin niceliği üzerinde yoğunlaşmak, hazırlayıcıların “yöntem” konusuna yeterince eğilmelerini engellemiş; Türkçe Sözlük, içindeki birçok değerlendirme ve örneklendirme hatası yüzünden işlevselliğini yitirmiştir. Oysaki sözlüklerde, “tanımlayıcı, açıklayıcı, doğrulayıcı, önerici, örneklendirici” yönlerin ağırlıkta olması gerekir. Sözlüğün hazırlanış amacı ve hedef kitlesinin netleştirilememiş olması da önemli bir etkendir.

Anahtar Kelimeler:

лексикология, лексикография, проблемы методики, турецкий словарь, словарные статьи, современный турецкий язык.

В сущности тюркские народы с VIII века занимались переводческой деятельностью. Поэтому составление двуязычных словарей получило обширное распространение. Принятие тюркскими народами християнства, буддизма, манихеизма и ислама являлось причиной изменения их культурной жизни. При этом главным фактором была необходимость перевода на турецкий язык священных доктрин и законов этих религий. Лексикография, начавшая свое активное развитие в XIX веке и сохранившая эти традиции до наших дней, также взяла за основу двуязычные словари. Вопросы, связанные с подготовкой толковых словарей, остались в тени попыток по «упрощению» турецкого языка, особенно в период после образования Турецкой Республики. Недостаточная проработка словарного запаса турецкого языка, постоянное стремление к как можно большему количеству словарных статей послужило препятствием для составителей словарей при работе над «методологией»; Türkçe Sözlük TDK, 2005 только лишь включает список слов в алфавитном порядке, и этот список не обладает функциональностью. Хотя согласно принципам лекcикографии, словарь должен быть «функциональным, удобным, практичным, иллюстративным». С другой стороны, нечеткое предназначение словаря и цель его создания также являются важными факторами

Keywords:

sözlükbilim, sözlükçülük, yöntem sorunları, Türkçe Sözlük, madde başı, çağdaş Türk dili.,

Tam Metin