فضل تلاوة سور الملك والواقعة والحاقة والنور
Peygamber (s.a.v) ve Ehl-i Beyt (a.s) Gülistan’ndan
Bir Demet Gül
Yazar
Üstad Seyyid Kemal Fakih mani
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ
(يا أيُّها الَّذِينَ آمَنُوا اَطيعُوا الله وأطيعوا الرَّسولُ وَاُولي الاْمرِ مِنْكُمْ)
سورة النساء 4 ـ الاية 59
“Ey iman edenler, Allah’a, resule ve sizden olan emir sahiplerine itaat edin.”
(Nisa/59)
Yazar, bu kitapta yer alan hadisleri yukardaki ayet-i kerime’ye istinat ederek bir araya toplamtr.
çindekiler
Çeviren’in Notu. 3
Önsöz. 3
Allah’ Tanma,Allah’n Azameti ve Lütfü. 3
Namaz ve Etkileri3
Teheccüd Namaz3
Allah'a man ve Rzayetini Elde Etmek. 3
Takva ve Gereklilii3
Dua. 3
Ehl-i Beyt3
Ehl-i Beyt (a.s)’n Sevgisi3
Övülmü-Güzel Sfatlar3
Ehl-i Beyt (a.s)’n iilerive Sfatlar3
lim ve Deeri3
lim Örenmenin Fazileti3
lim ve lim Öretmenin Fazileti3
Alimlerin Fazileti ve Önemi3
Tövbe. 3
Müminlerin YüzsuyununKorunmas3
Adaletsizlik ve Zulüm.. 3
Müslüman Kardeinin Haklar3
Selam.. 3
yilii Emretmek ve KötülüktenSakndrmak. 3
Dil ve Afetleri3
Gybet ve nsanlar Ayplamak. 3
Yalanclk. 3
Dost ve Arkadalk. 3
Kötü Arkada. 3
nsanlara Hizmet Etmek. 3
Borç Vermek. 3
Muhtaçlara Yardm.. 3
nfak. 3
Sla-i Rahim.. 3
Anne ve Babaya yilik Etmek. 3
Çocuklarn Hakk3
Süt Emzirme. 3
Evlilik Büyük Bir badettir3
Evlilie Tevik. 3
lahi Rahmetin ve Güzel Ahlakn Anahtar Evliliktir.3
Evlilikte Acele Etmek. 3
er’i Evlilie Yardmc Olmak. 3
Kadn ve Mihriyesi3
Mihir Ne Kadar Az OlursaO Kadar yidir.3
man ve Doruluk GölgesindeEvlilik. 3
Evlilikte Erkein Niyeti3
Geçimini Temin Etmek. 3
Eine Sayg Göstermek. 3
Kadn ve Eini Honut Etmesi3
yi Kadnn Özellikleri3
Boanma ve Neticeleri3
Harama Bakmaktan Saknmak. 3
Kadnn Süslenmesi3
Zina ve Zararl Etkileri3
slam’da Salk Meselesi3
Toplumsal likiler ve Kazanç. 3
Al-Verilerde Sahtekarlk Etmek. 3
ehvet3
Dünya Malna Tamah Etmek. 3
Fani Dünyave Helak Edici Cazibesi3
Gafil nsanlar3
Öldürücü Hrs ve Arzular3
Kibir Ve Gurur3
Tasarruflu/ktisatl Olmak. 3
Meveret/Danma. 3
ve Tembellik. 3
ehid ve ahadet3
Beklenilen Mehdi (a.s)ve Adaletin Hakimiyeti3
Ahir Zamanda slam Ümmeti3
Ömrü Nasl Yaamak Gerektii Hususunda. 3
Dinde Aratrma. 3
yi Ahlak ve Güzel Faydalar3
Gazap ve Kötü Ahlakn Afetleri3
Mafiret/Balanma Talebi3
Cemaat Namaz3
Kitabn Biti Duas3
Tüm ümmet Resulullah’tan sonra Hz. Ali ve dier Ehl-i Beytimamlarna tabi olmakla yükümlüdür. Nitekim Resulullah da “Ali’nin ias kurtulanlarn ta kendileridir.” diye buyurmutur. Ayrca Allah-u Teala da ura suresinin ayetinde Resulullah’n adna;
“(De ki) sizden tebliime karlk bir ücret istemiyorum, istediim ancak yaknlara sevgidir.” diye buyurmutur. Yani Resulullah 23 yllk boyunca çektii zahmet ve çabalara karlk sadece Ehl-i Beyt’ini sevmeyi istemektedir. Dolaysyla Ehl-i Beyt’i sevmek bir meslek deil, dini bir görevdir.
Resulullah Gadir-i Hum’da ise öyle buyurmutur: “Ey insanlar sizin aranzda iki paha biçilmez ey brakyorum. Bu iki paha biçilmez ey Allah’n kitab ve Ehl-i Beyt’imdir.”
Bütün bu bilgiler nda anlyoruz ki Resulullah’dan sonra Ehl-i Beyt’i sevmek ve Kur’an’n gerçek müfessirleri olan bu nurlu insanlara tabi olmak dini bir yükümlülüktür.
Dolaysyla bazlarnn, “Ehl-i Beyt’i sevmek bir meslektir. Herkes bir meslei seçebilir. ia özellikle Ehl-i Beyt’i sevmeyi meslek edinmitir. Ehl-i Sünnet ile ayn bir meslei seçmitir.” demesi doru bir düünce deildir. Her müslüman Resulullah’ ve Ehl-i Beyt’ini sevmek zorundadr. Resulullah risaleti karlnda bizlerden sadece bunu istemitir. Hz. Ali’yi sevmeyen bir insana Muaviye ve Yezid’i sevmek kalr. Zira her ikisini sevdiini iddia etmek, nur ile zulmeti sevmek gibi saçma bir iddiadr. Bu hem er’i, hem de akli açdan doru bir inanç deildir.
Bilindii gibi Kur’an- Kerim’de Ehl-i Beyt kelimesi üç yerde kullanlmtr.
1-Hz. Musa (a.s)’n kssasnda
Hz. Musa (a.s) bebek iken Allah’n emri üzere annesi tarafndan bir sandk içerisine braklp Nil nehrine atlm ve Firavun ailesi tarafndan Kur’an’n ifadesiyle kendilerine bir düman ve üzüntü kayna olsun diye sudan alnmt. Bu küçük çocuk hiç bir kadnn sütünü emmeyince Firavun ailesi arp kalmlard. O srada Hz. Musa (a.s)’n kz kardei gelerek onlara: “Ben sizin adnza onun bakmn üstlenecek ve onun hayrn isteyecek bir Ehl-i Beyt’i (ev halkn) size tantaym m?” demiti.”
Bunun üzerine çocuk annesine iade edilmiti. Bunu Kur’an- Kerim öyle açklyor:
“Böylece onu, annesinin gözü aydn olsun, üzülmesin, Allah'n verdii sözün gerçek olduunu bilsin diye, ona geri çevirdik. Fakat çou bilmezler.” Bu ayet-i kerime’de, Hz. Musa (a.s)’n kzkardeinin, Ehl-i Beyt tabirinden neyi kasdettiine açklk getirecek herhangi bir açklama yoktur. Acaba söz konusu beyt (ev) ile bir yaknl olan bütün ahslar m, yoksa bazlarn m, veya yalnzca soy yaknl olanlar m, yoksa hem soy yaknln hem de evlenme yoluyla meydana gelen yaknl içeren bir anlam m, veya bunlar ile birlikte “vela” (kölelik) ve terbiye yönünden bu evle ilgisi olan ahslar m veya bütün bunlardan daha geni bir anlam m kasdetmitir bu belli deildir.
Ayrca burada görüldüü gibi zaten “Ehl-i Beyt” kelimesi Arapça metinde harf-i tarif olan “elif-lam” taks olmakszn, nekire (belirsiz) olarak zikr olunmutur.
2-Hz. brahim (a.s)’n kssasnda
Melekler Hz. brahim’in hanmna Hz. shak ve ondan sonra da Hz. Yakub’un müjdesini verince armt. Melekler de ona öyle demilerdi: “Allah'n rahmeti ve bereketleri siz Ehl-i Beyt’in (ev halknn) üzerine olmuken, nasl Allah'n iine aarsn? O, övülmeye layktr, yücelerin yücesidir”
Bu ayet Hz. brahim’in zevcesinin de onun Ehl-i Beyt’inden olduunu bildirmektedir. Çünkü ayette bizzat ona hitap edilmitir. Elbette bu, “Ehl-i Beyt” kelimesinin her yerde hatta maksad belirtecek herhangi bir alametin bulunmad, yani mutlak olarak kullanld yerlerde de zevce kelimesini kapsadna delil tekil edemez.
3-Tathir ayeti
“Ey Ehl-i Beyt! Allah ancak sizden her türlü pislii gidermek ve sizi tertemiz klmak ister.”
üphe yok ki Peygamber (s.a.v) Kur’an- Kerim’in anlamn, iaret ve maksadn herkesten daha iyi bilmektedir. Açklama ve beyana ihtiyaç duyulan bu tür ayetler karsnda da Peygamber (s.a.v) yegane merci ve snak konumundadr.
Peygamber (s.a.v) aylarca ve özellikle de vefat yaklat sralarda tathir ayetinde geçen Ehl-i Beyt’ten maksadn, Ashab- Kisa (yani Hz. Ali, Hz. Fatma, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin) olduunu ve bu ayet gereince onlarn günahlardan uzak olduklarn açklayp önemle vurgu yapmtr.. Gerçekten mezkur ayette geçen Ehl-i Beyt’ten maksadn Ashab- Kisa olduuna dair bir çok hadis vardr. Bu hadisler Ehl-i Sünnet kitaplarnda da mütevatirdir. Allame Tabatabai’nin de dedii gibi bu hususta yetmiten fazla hadis nakledilmitir. Hatta bu konuda Ehl-i Sünnet kaynaklarndan nakledilen hadisler ia yoluyla nakledilen hadislerden çok daha fazladr.
Bu hadisleri Ehl-i Sünnet alimleri; Ümmü Seleme, Aye, Ebu Said-i Hudri, Saad b. Vakkas, Vaile b. Eska, Ebul Hemra, bn-i Abbas, Peygamber’in kölesi Sevban, Abdullah b. Cafer, Hz. Ali ve Hz. mam Hasan’dan krka yakn yolla nakletmilerdir.
Peygamber (s.a.v)’in mübarek ömrünün son aylarnda namaza gittii her vakit Hz. Fatma (a.s)’n kapsna gelerek, “Ey Ehl-i Beyt, namaza!” diye seslenmesi ve ardndan tathir ayetini okumas da konuya apaçk bir örnek tekil etmektedir.
Peygamber (s.a.v), Ehl-i Beyt’in ilk imam olan Hz. Ali (a.s)’n hakknda u veciz ve ebedi ifadeyi kullanmtr: “Ey Ali sen hem dünyada efendi ve büyüksün hem de ahirette Seni seven beni sevmitir, sana buz eden de bana buz etmitir. Senin dostun Allah’n dostudur. Allah senin gazabnla gazab eder. Sana buz edene eyvahlar olsun.”
Hakeza öyle buyurmutur: “Ali’nin muhabbeti iman, buzu ise nifaktr.”
Hakeza öyle buyurmutur: “Biliniz ki her kim Ehl-i Beyt’in sevgisi ile ölürse ehit olarak ölmütür. Biliniz ki her kim Ehl-i Beyt’in muhabbeti ile ölürse balanm olarak ölmütür. Biliniz ki Ehl-i Beyt’in sevgisi ile ölürse, tövbe etmi olarak ölmütür. Biliniz ki her kim Ehl-i Beyt’in muhabbeti ile ölürse iman kamil bir mümin olarak ölmütür. Biliniz ki her kim Al-i Muhammed’in muhabbeti ile ölürse ölüm melei onu cennet ile müjdeler.”
afii de Ehl-i Beyt sevgisi ile u ebedi iiri söylemitir:
“Ey Resulullah’n Ehl-i Beyt’i, sizi sevmek
Allah tarafndan Kur’an’da farz klnmtr
Size bu kadar büyüklük ve fazilet yeter ki
Size salavat göndermeyenin namaz batldr.”
Ferazdak adl mehur air de “Mimiyye” kasidesinde öyle diyor:
“Öyle bir topluluk ki onlar sevmek iman onlara dümanlk ise küfürdür.
Onlara yaklamak da kurtulu vesilesidir
Eer takva ehlini sayarlarsa onlardr önderleri
Eer “Yeryüzünün en hayrllar kimdir?” denirse
Onlardr (Ehl-i Beyt’tir) diye cevap verilir.”
Bütün bunlardan da anlald üzere Ehl-i Beyt’i sevmek, hakikatte Peygamber’i sevmektir ve Peygamber’i sevmek de hakikatte Allah’ sevmektir. Allah bizler Kur’an ve Ehl-i Beyt yolundan ayrmasn ve onlarn sevgisi üzere klsn.
Kadri ÇELK
قالَ الله تَعالى:
فَسْئَلُوا اَهَلَ الذِّكْرِ اِنْ كُنْتُمْ لاتَعْلَمُونَ
سورة النحل آية: 43 وسورة الانبياء آية: 7
“Bilmiyorsanz, zikir ehline sorun.”
(Enbiya/7 ve Nahl/43)
Bu ayet-i kerime Müslümanlara karlatklar sorunlar hususunda hak ve batl ayrt etmeleri için ümmetin bilginlerine ve fikir ehline müracaat etmelerini emretmektedir. Zira Allah onlara ilim örettikten sonra kendilerini bu i için seçmi, onlar da Kur’an’n tevilini bilen, ilimde derinlemi kimselerdir.
Bu ayet Ehl-i Beyt (a.s)’tantmak için nazil olmutur. Ehl-i Beyt unlardr: Muhammed, Ali, Fatma, Hasan, Hüseyin Bunlar Al-i Aba (Abann altna toplananlar) diye de bilinmektedir. Peygamber (s.a.v)’den sonra da mam Hüseyin (a.s)’n soyundan gelen dokuz imam da Ehl-i Beyt’tendir. Resulullah (s.a.v) çeitli münasebetlerde onlar tantm, “hidayet mamlar, karanln klar, zikir ehli ve ilimde derinleenler” diye adlandrmtr. Allah-u Teala kitap ilmini de kendilerine de öretmitir.
Bu rivayetler Peygamber (s.a.v) döneminden beri iiler nezdinde mütevatirdir. Nitekim baz Ehl-i Sünnet alimleri ve müfessirleri de Ehl-i Beyt hakknda inen ayetleri açkça itiraf etmilerdir. Örnek olarak u kaynaklar sralayabiliriz:
1-mam Salebi, Büyük Tefsir’inde, ilgili ayetin (Nahl/43 ve Enbiya/7) tefsirinde.
2-Tefsir-i bn-i Kesir, c.2, s
3-Tefsir-i Taberi, c, s,
4-Ruh’ul Meani diye bilinen Tefsir-i Alusi, c, s
5-Tefsir-i Kurtubi, c, s,
6-evahid’ut-Tenzil diye mehur olan Tefsir-i Hakim, c.1, s,
7-hkak’ul-Hak diye bilinen Tefsir-i usteri c.3, s,
8-Yenabi’ul-Mevedde, Kunduzi Hanefi s,
* * *
Dolaysyla hayatn önemli ve kader tayin edici hususlarnda taharet ve ismet hanedan olan Ehl-i Beyt’e tevessül etmeliyiz. Zira Ehl-i Beyt’in tüm boyutlar, özellikle de sözleri, hayatmza k tutacak bir konumdadr. Nitekim mam Hadi (a.s) öyle buyurmutur:
كَلامُكُمْ نُورٌ وَأَمْرُكُمْ رُشدٌ وَوَصيَّتُكُمْ التَّقوى.
من لا يحضره الفقيه والتهذيب وعيون أخبار الرضا
“Kelamnz nur, emriniz rüd/kemal ve vasiyetiniz takvadr.”
Men La Yehzuruh’ul-Fakih, et-Tehzib, Ziyaret-i Camiave Uyun-u Ahbar’ir-Rza
Dünyevi ve uhrevi, maddi ve manevi sorunlarmzn halli de Ehl-i Beyt vastasyla mümkündür. Nitekim öyle buyurulmutur: “
بِكُمْ أَخْرَجَنَا اللهُ مِنَ الذُّلِّ وَفَرَّجَ عَنّا غَمَراتِ الكُروبِ وأَ نْقَذَنا مِنْ شَفاجُرُفِ الْهَلَكاتِ وَمِنَ النّارِ.
“Allah bizi sizinle kurtard, hüzün tozlarn giderdi; ateten ve yokluk uçurumunun kenarndan kurtard.”
بِمُوالاتِكُمْ عَلَّمَنَا اللهُ مَعالِمَ دينِنا وَأَ صْلَحَ ما كانَ فَسَدَ مِنْ دُنْيانا
“Allah sevginiz sebebiyle dinimizin iaretlerini bizlere öretti ve dünyamzdaki bozukluklar islah etti.”
Men La Yehzuruh’ul-Fakih, et-Tehzib ve Uyun-u Ahbar’ir-Rza
* * *
Eer Ehl-i Beyt’e uymay terk edecek olursak üphesiz ki büyük bir uçuruma yuvarlanm olacak ve karanla gömüleceiz. Nitekim Peygamber (s.a.v) de öyle buyurmutur:
قالَ رَسُولُ اللهِ صلّى الله عليه وآله وسلم:
مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي كَمَثَلِ سَفينَةِ نُوح مَنْ رَكَبَها فَقَدْ نَجى وَمَنْ تَخَلَّفَ عَنْها فَقَدْ هَلَكَ.
“Ehl-i Beyt’imin misali Nuh’un gemisi misalidir. Ona binen üphesiz kurtulur. Ondan çekinen ise üphesiz helak olur.”
bn-i Kuteybe, Abdurrahman Suyuti (tkan’da) Hafz Taberani(bn-i Maazeli) Harezmi vebir çok Ehl-i Sünnet alimleri beyan etmilerdir.
O halde Kur’an ve Ehl-i Beyt’in hayatmzda bir örnek, ba ödev, öretmen ve klavuz olmasndan daha mutluluk ve kvanç verici ey ne olabilir!
* * *
Nitekim Resulullah (s.a.v) de öyle buyurmutur:
يُوشَكُ اَنْ اُ دْعى فَاُجيبُ، اِنّي تارِكٌ فِيكُمْ الثَّقَلَيْنِ كِتابَ اللهِ وَعِتْرَتي، كِتابُ اللهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّماء اِلَى الاَْرْضِ وَعِتْرَتي أَهْلُ بَيْتي وَاِنَّ اللّطيفَ الْخَبيرَ اَخْبَرَني اَ نَّهُما لَنْ يَفْتَرِقا حَتّى يَرِدا عَلَيَّ الْحَوْضَ فَانْظُرُوا بِماذا تَخْلُفُوني وَفي حَديث آخَر: لَنْ تَضِلُّوا ما اِن تَمَسَّكْتُمْ بِهِما.
“Yaknda davet edilecek ve de icabet edeceim, üphesiz ki sizlere iki deerli ey brakyorum: Allah’n kitab ve itretim Allah’n kitab gökten yer yüzüne sarktlm bir iptir, itretim ise Ehl-i Beyt’imdir. Latif ve Habir olan Allah bana haber verdi ki bu ikisi havuzda yanma gelinceye kadar asla birbirinden ayrlmazlar. O halde benim içinize braktm bu iki eye (benim yerime) nasl davrandnza dikkatle bakn.” (Baka bir hadiste ise öyle buyurmutur:) “Onlara sarldnz müddetçe asla sapmazsnz.”
Bu hadis yirmiden fazla sahabiden ve yaklak raviden nakledilmitir. Lütfen u kaynaklara müracaat ediniz: Sahih-i Müslim, c.2, s. , Müsned-i Ahmed b. Hanbel c. 5, s. , Sahih-i Tirmizi, c.2, s. Nefehat’ul-Erhar fi Hulaset-i Abakat’il-Envar, c. 1, s.
Bu yüzden bir dünya dolusu iftihar, muhabbet ve ihlas ile biz de öyle diyoruz:
“Resulullah’n Allah’n emri ile kurucusu olduu bir mezhebin takipçisi olduumuz için iftihar ediyoruz. Bütün kaytlardan/artlardan azade olan Emir’el Müminin Ali bin Ebi Talib de insanlar bütün zincirlerden ve köleliklerden kurtarmak için çalmtr. Kur’andan sonra maddi ve manevi hayatn en büyük ihtiyaçlarna cevap veren, insan en yüce kurtulua erdiren, manevi ve siyasi hükümleri insana yol gösteren Nehc’ul Belaa kitab da bizim masum mam’dan (Hz. Ali’den)’dr. Biz Hz. Ali’den, Allah’n kudretiyle hayatta olan ve ilere nezaret eden Hz. Mehdi’ye kadar bütün masum imamlarn bizim imamlarmz olduu için de iftihar ediyoruz.
Yücelen Kur’an (dua) diye de adlandrlan hayat verici dualarn da masum imamlarmzdan olduu hasebiyle iftihar ediyoruz. Hakeza imamlarn abaniye duas, Hüseyin Bin Ali (a.s)’n Arefe Duas, Al-i Muhammed’in Zebur’u diye adlandrlan Sahife-i Seccadiye ve Allah’n Hz. Zehra-i Merziyye’ye ettii ilhamlardan oluan Sahife-i Fatmye de bizdendir.
Biz mam Bakr’ul Ulum’un tarihin en büyük ahsiyeti olduundan dolay iftihar ediyoruz. Allah-u Teala, Resulullah (s.a.v) ve masum imamlar dnda hiç kimse onun makamn derk etmemi ve de derk edemeyecektir.
Biz mezhebimiz “Caferi Mezhebi” olduundan dolay iftihar ediyoruz. Sonsuz bir okyanus olan fkhmz da mam Cafer-i Sadk’n eserlerinden sadece biridir. Biz bütün imamlarla ve onlara uymakla iftihar ediyoruz.
Biz imamlarmzn (a.s), slam’n yücelmesi yolunda çalt, adil bir devlet tekilinin sadece boyutlarndan biri olduu Kur’an- Kerim’i uygulama yolunda hapis ve sürgünlerde yaad ve zamanlarnn tauti/küfür düzenlerini ykma yolunda ehit olduklar sebebiyle de iftihar ediyoruz.”
Ey mümin ve mümine kardeler! Bugün sizin de bildiiniz gibi dünya küçük bir köy haline gelmitir. Bilgi patlamas ve devrimi çanda yayoruz. Zamanmzn snaksz ve bitkin insan adaletsizlikler ve eitliksizler çölünde susuzluktan öfunduszeue.info be an fesat bataklklarna gömülmektedir.
nsana saadet ve özgürlük vadeden umut tacirleri, kendilerinin yaratt ahlaki deerlerin iflas ettiini büyük aknlk içinde seyretmektedirler. nsan ve insanln bitiini seyretmeden baka da ellerinden bir ey gelmemektedir. Ama gerçekten yolun sonu ve bitii midir? Büyük bir dehet içinde öyle demek gerekir: nsanlk kendi ilahi ftratlarna dönmez ve geçmiini ve gelecein /aydnlatc klmazsa, evet gerçekten bu yolun sonudur slam hayatn en iyi reçetesi olarak her zamandan daha kurtarc bir ekilde ellerini bu boulmak üzere olan insana uzatm, bu çölde susam insan kendi marifet ve bilgisiyle suvarmak istemektedir. Vahyin sonsuz atmosferinde yanklanan ve içinde hiçbir hata olmayan Ehl-i Beyt’in faziletleri ve hadislerinin nurunu, insann bütün maddi ve manevi hayatnn üzerine salm, karanlklarda bu yeil/ilahi yolu aydnlatm ve bu uzun yolu kendisine açkça göstermitir.
Ey aziz dost bir mektebi tanmann en iyi yolu, onun temel kaynaklarn incelemek; alim ve önderlerinin sözlerini doru bir ekilde derk etmektir. Bu yolla o mektebin dünya, yaratklar ve tüm konulardaki anlay/düüncesi kolayca anlalr ve bir deerlendirmesi yaplr. Bu esas üzere biz Nur’ul-Kur’an adnda büyük bir Kur’an tefsirini ngilizce olarak hazrlayp bastrdk. Elhamdülillah bir çok ülkelerde büyük bir ilgi ve teveccüh kazand. Öyle ki dört yl içinde be bask yapt.
u anda bir yandan bu tefsirin altnc cildini yaynlarken, bir yandan dainsan yetitiren mektebin önderleri olan Peygamber ve Ehl-i Beyt’in sözlerinden oluan bu kitab da bir gül destesi olarak hazrladk. Bu kitab sürekli en özgü/halis ve iyi yolu arayan kimselere takdim ediyoruz. Sürekli güzel kokan ve taze olan bu temiz gülleri derin bir koklayarak mam Rza (a.s)’n u sözünü de derk etmenizi ümit ediyoruz:
رَحِمَ اللهُ عَبْداً اَحْيا اَمْرَنَا فَقُلْتُ لَهُ: وَكَيْفَ يُحْيي أَمْرَكُمْ قالَ: يَتَعَلَّمُ عُلُومَنا وَيُعَلِّمُهَا النَّاسَ فَاِنَّهُمْ لَوُ عَلِمُوا مَحَاسِنَ كَلاَمِنَا لاَتَّبَعُونَا.
بحار الانوار ج 2 ص 30 / معاني الاخبارص 18 / وسائل الشيعة ج 92 ص 27
“mam Rza (a.s) öyle buyurmutur “imizi/emrinizi ihya edene Allah rahmet etsin.” “Emriniz/iniz nasl ihya edilir.” diye sorulunca da öyle buyurdu: “lmimizi örenir ve insanlara öretir. Zira insanlar sözlerimizin güzelliini bilecek olurlarsa üphesiz bize tabi olurlar.”
Bihar’ul-Envar, c. 2, s. 30; Mean’il-Ahbar, s. 18
Vesail’u-ia, c. 92; s. 27
Deerli Ehl-i Beyt’in bu gülden güzel sözlerini okumak ve duymak suretiyle Allah’n alim insanlara hüccetini tamamlamasn ve gençlerin bu risalet hanedanna uymakla her türlü dini, fikri, akidevi, ahlaki, içtimai, iktisadi, siyasi ve kültürel sapklklardan korunmasn ümid ederiz. naallah bu vesile ile gençlerimiz etkin bir ahsiyet sayesinde bütün dünyada slam ve müslümanlara hizmet eder, bu ilahi yolda çalr.
Son olarak
اَلسَّلامُ عَلى مَحالِّ مَعْرِفَةِ اللهِ وَمَساكِنِ بَرَكَةِ اللهِ وَمَعادِنِ حِكْمَةِ اللهِ وَحَفَظَةِ سِرِ اللهِ وَحَمَلَةِ كِتابِ اللهِ وَاَوْصِياءِ نَبِيِّ اللهِ وَذُ رِّ يَّةِ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكاتُهْ.
من لا يحضره الفقيه والتهذيب وعيون اخبار الرضا
“Selam olsun Allah’ tanma mahalline, Allah’n bereket meskenlerine, Allah’n hikmet madenlerine, Allah’n srlarnn koruyucularna Allah’n kitabn yüklenenlere, Nebiyyullah’n vasilerine ve Resulullah’n zürriyetine (Allah’n rahmeti ve bereketi O’na ve zürriyetine olsun)”
Men La Yehzuruh’ul-Fakih, et-Tehzib ve Uyun-u Ahbar’ir-Rza
وَالسَّلامُ عَلى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدى.
“Hidayete tabi olanlara selam olsun.”
Üstad Seyyid Kemal Fakih mani
Isfahan-ran
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم
ِ
Rahman ve Rahim olan Allah’n Adyla
1 ـ قال رَسولُ اللهِصلّى الله عليه وآله وسلم:
اَيُّهَا النّاسُ اِنَّهُ لا نَبِيَّ بَعْدي وَلا أُ مّةَ بَعْدَكُمْ اَلا فَاعْبُدوُا رَبَّكُمْ وَصَلُّوا خَمْسَكُمْ وَصُومُوا شَهْرَكُمْ وَحُجُّوا بَيْتَ رَبِّكُمْ وَاَدُّوا زَكاةَ اَمْوالِكُمْ طيبَةً بِها اَنْفُسُكُمْ وَاَطيعُوا وُلاةَ اَمْرِكُمْ تَدْخُلُوا جَنَّةَ رَبِّكُمْ .
الخصال
1-Resulullah (s.a.v) öyle buyurdu:“Ey insanlar, üphesiz ki benden sonra nebi ve sizden sonra da bir ümmet yoktur. Bilin ve uyank olun ki sadece Rabbinize ibadet edin, be vakit namazlarnz kln, Ramazan aylarnzda oruç tutun, Rabbinizin evini hacc edin, nefis temizlii içinde mallarnzn zekatn verin ve Rabbinizin cennetine girmek için emir sahiplerinize itaat edin.”
(el-Hisal, s. )
2- قالَ الاِْمامُ اَميرُ الْمُؤمِنينَ عَلِيٌّعليه السّلام :
طُوبى لِمَنْ أَخْلَصَ لِلّهِ عَمَلَهُ وَعِلْمَهُ وَحُبَّهُ وَبُغْضَهُ وَأَخْذَهُ وَتَرْكَهُ وَكَلامَهُ وَصَمْتَهُ وَفِعْلَهُ وَقَوْلَهُ.
بحار الانوار 77/
2-Emir’el-Müminin mam Ali (a.s) öyle buyurmutur: “Ameli, ilmi, sevgisi, gazab, al, terk edii,konumas, susmas, davranlar ve sözleri Allah’a halis/özgü olanlara ne mutlu!”
(Bihar’ul-Envar, c. 77, s. )
* * *
3- من خطبة فاطمةالزهراء عليها السلام
فَجَعَلَ اللهُ الإيمانَ تَطْهيرًا لَكُم مِنَ الشَّركِ، وَالصَّلوةَ تَنْزِيهًا لَكُمْ عَنِ الْكِبْر، والزَّكاةَ تَزْكيَةً لِلنَّفْسِ، وَنِماءً فِي الرَّزْقِ، والصَّيامَ تَثْبِيتًا لِلْإِخْلاصِ، ولْحَجَّ تَشيِيْدًا لِلدَّينِ، وَالْعَدْلَ تَنْسيقاً لِلْقُلُوبِ، وَطاعَتَنا نِظاماً لِلْمِلَّةِ، وَ اِمامَتَنا اَماناً مِنَ الفُرْقَةِ، والْجِهادَ عزًا لِلْإِسلامِ، وَالصَّبْرَ مَعُونةً عَلَي اسْتِيجابِ الأَجْرِ، والأَمرَ بِا لْمَعْروُفِ مَصْلَحَةً لِلْعامَّةِ، وَبِرَّ الْوالِدَيْنِ وِقايَةً مِنَ السَّخَطِ، وَصِلَةَ الْأَرْحامِ مِنْماةً لِلْعَدَدِ، وَالقِصاصَ حِقْنًا لِلْدَّماءِ، وَالوفاءَ بالنذر تعريضًا لِلْمغفِرَةِ، وَتَوْفِيَةَ الْمَكائيلَ وَالمَوازين تَغْييراً لِلْبَخْسِ، وَالنَّهيِ عَنْ شُرْبِ الخَمْرِ تَنْزِيهاً عَنِ الّرَجْسِ، وَاجْتِنابِ القَذْفِ حِجابًا عَنِ اللَّعْنَةِ وَ تَرْكَ السَّرقَةِ إيْجاباً لِلعِفَّة وَ حَرَّمَ اللَّهُ الشَّرْكَ إخْلاصاً لَهُ بِا لرُّبُوبيّة. فاتَّقُو اللَّهَ حقَّ تُقاته ولا تَمُوتُنَّ إلاَّ وَ اَنْتُمْ مُسْلِمُونَ وَاطيعوا اللَّهَ فِيْما اَمَرَكُمْ بِهِ ونَهاكُمْ عَنهُ، فَاِنَّهُ «اِنَّما يَخْشَي اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ العُلَماءُ»
3- (Hz. Fatma (a.s) Medine’de, Mescid’un-Nebi’de okuduu hutbeden bir bölüm:)
“Allah iman irkten temizlenmek, namaz kibirden arnmak, zekat nefsi tezkiye etmek ve rzk arttrmak, orucu ihlas sabit klmak, hacc dini güçlendirmek, adaleti kalpleri birbirine balamak, itaatimizidinin düzenini salamak, imametimizi tefrika ve dalmay önlemek, cihad slam’n izzetini yüceltmek, sabr hakkn mükafatn elde etmek, iyilii emretmeyi umumun maslahatn korumak, anne babaya iyilii Allah’n gazabn önlemek, sla-i rahimde bulunmay müminler topluluunu arttrmak, ksas, nefisleri/kanlar korumak, ahde vefay mafirete erimek, tartda doru olmay ktlkla/yoklukla savamak, arab yasaklamay kötülüklerden uzak kalmak, iftira ve yakk olmayan isnatlardan kaçnmay Allah’n lanetinden korunmak ve hrszlk etmemeyi iffetli olmak için bir sebep klmtr. Hakeza Allah irki de hakkn rububiyeti ve kullukta ihlasl olmak için haram klmtr.
O halde Allah’tan gerei gibi saknn ve sadece Müslümanlar olarak ölün. Allah’a emir ve yasaklar hususunda itaat edin: “üphesiz ki Allah’tan sadece alim kullar korkar.”
(Bu hutbe ii ve Ehl-i Sünnet alimlerinin bir çok senet zinciri ile naklettikleri mehur hutbelerden biridir. bn-i Ebi’l-Hadid Nehc’ül-Belaa erhinde bu hutbenin bütün senet zincirini nakletmitir ki yeri olmadndan burada zikrinden sarf- nazar ettik.)
* * *
4- قالَ الاِْمامُ السَّـجّادُعليه السّلام :
اَلْحَمْدُ لِلّهِ وَالْحَمْدُ حَقُّهُ كَما يَسْتَحِقُّهُ حَمْداً كثيراً وَاَعُوذُ بِهِ مِنْ شَرِّ نَفْسِي اِنَّ النَّفْسَ لاَمّارَةٌ بِالسُّوَءِ اِلاّ ما رَحِمَ رَبّي.
وَ أَعُوذُ بِهِ مِنْ شَرِّ الشَّيْطانِ الَّذي يَزيدُني ذَنْباً اِلى ذَنْبي وَاَحْتَرِزُ بِهِ مِنْ كُلِّ جَبّار فاجِر وَسُلْطان جآئِر وَعَدُوٍّ قاهِر.
اَاللّهُمَّ اجْعَلْني مَنْ جُنْدِكَ فَاِنَّ جُنْدَكَ هُمُ الْغالِبُونَ وَاجْعَلْني مِنْ جِزْبِكَ فَاِنَّ حِزْبَكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَاجْعَلْني مِنْ اَوْلِيائِكَ فَاِنَّ اَوْلِيآئَكَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاهُمْ يَحْزَنُونَ.
اَللّهُمَّ اَصْلِحْ لي ديني فَاِنَّهُ عَصْمَةُ اَمْري وَاَصْلِحْ لي آخِرَتي فَاِنَّها دارُ مَقَرّي وَاِلَيْها مِنْ مُجاوَرَةِ اللِّئامِ مَفَرّي وَاجْعَلِ الْحَياةَ زِيادَةً لي في كُلِّ خَيْر وَالْوَفاةَ راحَةً لى مِنْ كُلِّ شَرٍّ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد خاتَمِ النَّبِيّينَ وَتَمامِ عِدَّةِ الْمُرْسَلينَ وَعَلى الِهِ الطَّيِّبينَ الطّاهِرينَ وَاَصْحابِهِ الْمُنْتَجَبينَ وَهَبْ لى ثَلاثاً لا تَدَعْ لى ذَنْباً اِلاّ غَفَرْتَهُ وَلا غَمَّا اِلاّ اَذْهَبْتَهُ وَلا عَدُوّاً اِلاّ دَفَعْتَهُ بِبِسْمِ اللهِ خَيْرِ الاَْسْماءِ بِسْمِ اللهِ رَبِّ الاَْرْضِ وَالسَّماءِ
بحار الانوار 90/ وملحقات الصحيفة السجادية:
4-mam Seccad (a.s) öyle buyurmutur: “Hamd Allah’a mahsustur; Allah’a özgü saysz hamd O’na mahsustur. Nefsimin errinden ona snrm. üphesiz ki Allah’n rahmet ettii dnda bütün nefisler kötülüü emreder.
Sürekli günahlarm artran eytann, her zalim sultann ve kahir dümann errinden de Allah’a snrm.
Allah’m beni kendi ordundan kl. üphesiz ki üstün gelenler senin ordundur. Allah’m beni kendi hizbinden kl üphesiz ki kurtulua erenler senin hizbindir. Allah’m beni dostlarmdan kl. üphesiz ki dostlarna korku yoktur ve onlar asla üzülmezler.
Allah’m dinimi islah et; üphesiz ki din iimin ismeti (beni dizginleyen)’dir. Allah’m ahiretimi de islah et; üphesiz ki ahiret, benim sonunda karar klacam yurt ve kötüler ile oturmaktan kendisine sndm yerdir. Allah’m dünya hayatn benim için her hayrda/iyilikte bir art vesilesi kl ve ölümü her kötülükten kurtulu için bir rahatlk vesilesi kl.
Allah’m Peygamberlerin sonuncusu ve bütün elçilerinin tamamlaycs olan Muhammed’e, Tahir ve Tayyib Ehl-i Beyt’ine ve seçkin ashabna rahmet gönder. Allah’m bana u üç hacetimi kabul et: Balamadn hiçbir günah, gidermediin hiçbir hüzün/gam ve benden def etmediin hiçbir dümanm olmasn; isimlerin en iyisi Allah ismi ile, göklerin ve yerin rabbi Allah’n ismi ile”
Bihar’ul-Envar, c. 90, s.
Mulhakat’us-Sahifet’is-Seccadiye/
* * *
5- قالَ الاِْمامُ اَميرُ الْمُؤمِنينَ عَلِيٌّعليه السّلام :
عِظَمُ الْخالِقِ عِنْدَكَ يُصَغِّرُ الْمَخْلُوقَ في عَيْنِكَ.
نهج البلاغة: الكلمات القصار
5-Emir’el-Mü’minin mam Ali (a.s) öyle buyurmutur: “Eer Allah’n azametini derk edecek olursan, bütün yaratklar gözünde küçülür/deersiz hale gelir.”
(Nehc’ül-Belaa, el-Kelimat’ul-Ksar, )
* * *
6 ـ قالَ الاِْمامُ الصّادِقُعليه السّلام :
اَلْقَلْبُ حَرَمُ اللهِ فَلا تُسْكِنْ حَرَمَ اللهِ غَيْرَ اللهِ.
بحار الانوار / 70/25
6-mam Sadk (a.s)öyle buyurmutur: “Kalp Allah’n haremidir, Allah’n hareminde Allah’tan bakasnda yer vermeyin.”
(Bihar’ul-Envar, c. 70, s. 25)
* * *
7 ـ قالَ الاِْمامُ الصّادِقُعليه السّلام :
شيعَتُنا الَّذينَ اِذا خَلَوا ذَكَرُوا اللهَ كَثيراً .
بحار الانوار / 93/
7-mam Sadk (a.s) öyle buyurmutur: “iilerimiz halvetlerde/yalnz kaldklarnda Allah’ çok zikredenlerdir.”
(Bihar’ul-Envar, c. 93, s. )
* * *
8 ـ قالَ الاِْمامُ الْباقِرُعليه السّلام :
لا وَاللهِ ما أَرادَ اللهُ تَعالى مِنَ النّاسَ اِلاَّ خَصْلَتَيْنِ: أَنْ يُقِرُّوا لَهُ بِالنَّعَمِ فَيَزيدَهُمْ وَبِالذُّنُوبِ فَيَغْفِرَها لَهُمْ .
الكافي / 2/
8-mam Bakr (a.s) öyle buyurmutur: “Allah’a and olsun ki Allah kullarndan sadece u iki hasleti irade etmitir: Nimetlerini ikrar etmeyi ki böylece onlara nimetlerini arttrr ve günahlarn itiraf etmeyi ki bu vesileyle de onlarn günahlarn affeder.”
(Kafi, c. 2, s. )
* * *
9 ـ قالَ الاِْمامُ الْحُسَيْنُعليه السّلام :
إنَّ اللهَ جَلَّ ذِكْرُهُ ما خَلَقَ العِبادَ اِلاّ لِيَعْرِفُوهُ فَاِذا عَرَفُوهُ عَبَدُوهُ، فِاذا عَبَدُوهُ اِسْتَغْنَوْا بِعِبادَتِهِ عَنْ عِبَادَةِ ما سِواهُ.
سفينة البحار/ 2/
9-mam Hüseyin (a.s) öyle buyurmutur: “üphesiz ki zikri yüce olan Allah kullarn kendisini tansnlar diye yaratmtr, kullar O’nu tanynca, ona ibadet ederler ve ona ibadet edince de O’ndan gayrisine ibadetten müstani/ihtiyaçsz olurlar.”
(Sefinet’ul-Bihar, c. 2, s. )
* * *
10 ـ قالَ الاِْمامُ عَلِيُ بْنُ الْحُسَيْنِعليه السّلام :
لا يُهْلَكُ مُؤْمِنٌ بَيْنَ ثَلاثِ خِصال: شَهادَةُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَريك لَهُ، وَشَفاعَةُ رَسُولِ اللهِ، وَسِعَةُ رَحْمَةِ الله.
سفينة البحار/
mam Ali b. Hüseyin (a.s) öyle buyurmutur: “Mümin kul u üç sfat sebebiyle helak olmaktan kurtulur: Allah’tan baka ilah, yoktur, tektir ve orta yoktur diye yapt ahadet, Resulullah’n efaati ve Allah’n rahmetinin genilii”
(Sefinet’ul-Bihar, s. )
11 ـ قال النَّبِيُّصلّى الله عليه وآله وسلم:
لَيَْسَ مِنّى مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلاتِهِ، لا يَرِدُ عَلَيَّ الْحَوْضَ لا وَللهِ.
من لا يحضره الفقيه/ 1 /
Nebi (s.a.v) öyle buyurmutur: “Namaz hafife alanlar vallahi benden deildir ve havuzda asla yanma gelmeyecektir.” (Yani ümmetin iyileri Peygamberin lütuf ve merhametine mazhar olunca o bundan nasiplenmez ve Peygamberin ümmetinden saylmaz.)
(Men La Yehzuruh’ul-Fakih, c. 1, s. )
* * *
12 ـ قالَ الاِْمامُ الصّادِقُعليه السّلام :
لَوْ كانَ عَلى بابِ أَحَدِكُمْ نَهْرٌ فَاغْتَسَلَ مِنْهُ كُلَّ يَوْم خَمْسَ مَرّات هَلْ كانَ يَبْقى عَلى جَسَدِهِ مِنَ الْدَّرَنِ شَيْءٌ إِنَّما مَثَلُ الصَّلاةِ مَثَلُ النَّهْرِ الَّذىيُنْقى كُلَّما صَلّى صَلاةً كانَ كَفّارَةً لِذِنُوبِهِ إلاّ ذَنْبٌ أَخْرَجَهُ مِنَ الاْيمانِ مُقيمٌ عَلَيْهِ.
بحار الانوار/ 82/
mam Sadk (a.s) öyle buyurmutur: “Sizden birinin kapsndan bir nehir geçse ve her gün be defa o nehirde ykansa, bedeninde hiçbir pislik kalr m? üphesiz ki namazn misali ite bu temizleyen nehir misalidir. Namaz, kendisini imandan çkaran günahlar dnda namaz klan insann tüm günahlarna kefarettir.
(Bihar’ul-Envar, c. 82, s. )
* * *
13 ـ قال النَّبِيُّصلّى الله عليه وآله وسلم:
وَصَلاةُ فَرِيضَة تَعْدِلُ عِنْدَ اللهِ أَ الْفَ حِجَّة وَأَ لْفَ عُمْرَة مَبْرُورات مُتَقَـبِّلات.
بحار الانوار/ 99/14
Nebi (s.a.v) öyle buyurmutur: “Farz namaz Allah katnda bin hac ve bin makbul/iyi umreye denktir.”
(Bihar’ul-Envar, c. 99, s. 14)
* * *
14 ـ قال النَّبِيُّصلّى الله عليه وآله وسلم:
لا تُضَيِّعُوا صَلواتَكُمْ، فَاِنَّ مَنْ ضَيَّعَ صَلاتَهُ حُشِرَ مَعَ قارُونَ وهامانَ وَكانَ حَقّاً عَلَى اللهِ أنْ يُدْخِلَهُ النّار مَعَ الْمُنافِقيينَ.
بحار الانوار / 83/14
Nebi (s.a.v) öyle buyurmutur: “Namazlarnz zayi etmeyiniz. üphesiz ki namazn zayi edenler Karun ve Haman ile har olur. Allah da onu münafklar ile birlikte bir hak olarak atee atar.”
(Bihar’ul-Envar, c. 83, s. 14)
* * *
15 ـ قال النَّبِيُّصلّى الله عليه وآله وسلم:
اِذا صَلَّيْتَ صَلاةً فَصَلِّ صَلاةَ مُوَدّع.
بحار الانوار/ 69/
Resulullah (s.a.v) öyle buyurmutur: “Namaz klarken, son namazn klan kimse gibi ol.” (Tam bir kalp huzuruyla namaz kl; idam hükmünün infazndan önce namaz klan kimse gibi ol.)
(Bihar’ul-Envar, c. 69, s. )
* * *
16 ـ قالَ الاِْمامُ اَميرُ الْمُؤمِنينَ عَلِيٌّعليه السّلام :
لَوْ يَعْلَمُ الْمُصَلِّي ما يَغْشاهُ مِنَ الرَّحْمَةِ لَما رَفَعَ رَأْسَهُ مِنَ السُّجُودِ.
تصنيف غرر الحكم /
Emir’el-Müminin mam Ali (a.s) öyle buyurmutur:“Eer namaz klan kimse kendisini çepe-çevre saran ilahi rahmetten haberdar olsayd, asla ban secdeden kaldrmazd.”
(Tesnif-u Gurer’il-Hikem, s. )
* * *
17 ـ قالَ الاِْمامُ الْباقِرُعليه السّلام :
أَوَّلُ ما يُحاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ اَلصَّلاةُ فَاِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ ما سِواها.
بحار الانوار / 7/
mam Bakr (a.s) öyle buyurmutur: “Kulun hesaba çekildii ilk ey namazdr. Namaz kabul görürse gayrisi her ey kabul görür.” (Aksi takdirde dier amellerinin kendisine hiçbir faydas olmayacaktr.)
(Bihar’ul-Envar, c. 7, s. )
* * *
18 ـ قالَ الاِْمامُ الصّادِقُعليه السّلام :
اِنَّ شَفاعَتَنا لَنْ تَنالَ مُسْتَخِفّاً بِالصَّلاةِ.
بحار الانوار/ 82/
mam Sadk (a.s) öyle buyurmutur: “Namaz hafife alanlar üphesiz ki asla efaatimize nail olamazlar.”
(Bihar’ul-Envar, c. 82, s. )
* * *
19 ـ قالَ الاِْمامُ مُحَمَّدٌ الْباقِرُعليه السّلام :
عَشْرٌ مَنْ لَقِيَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ بِهنَّ دَخَلَ الْجَنَّةَ: شَهادَةُ أنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَأَ نَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ وَالاِْقْرارُ بِما جاءَ مِنْ عِنْدِ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ، وَاِقامُ الصَّلاةِ، وَايتاءُ الزَّكاةِ وَصَوْمُ شَهْرِ رَمَضانَ، وَحِجُّ الْبَيْتِ، وَالْوِلايَةُ لاَوْلِياءِ اللهِ، وَالْبَرائَةُ مِنْ أَعْداءِ اللهِ، وَاِجْتِنابُ كُلِّ مُسْكِر.
The Zap River rising from Mengene and Haravil (Yiğit) mountains to the north of the Bashkale district of Van flows towards Iraq in the south direction after passing through the Bashkir plain and Hakkâri provinces. Continuing north-eastward from the Duhok Province of Iraq, it reaches to the borders of Mosul province from the province of Arbil. It merges with the Dicle River in the al-Guveyr region in the south of Mosul. The length of the Zap River is km, and km of this is within the borders of the Turkey. It opens to the Northern Mesopotamian Plain in the Akre district of Duhok combining with large and small water sources coming from the mountainous parts of Hakkari, Duhok and Erbil regions as well. The Zap River grows quite large with the combination of the Hazir and Gomil rivers here, too. Zap River Basin spreading over a wide geographical area includes Hakkari and Duhok regions completely; Van, Urmiye, Erbil and Mosul regions partially. The Zap Basin is one of the oldest settlements of humanity. This basin has been home to many important cultures and civilizations such as Urartu, Assyrian, Med, Persian, Roman and Islam since the earliest periods of history. Various religions such as Zoroastrianism, Judaism, Christianity and Islam have existed in this region. In the period of Prophet Omer (), since its conquest by Muslims, it has been one of the important centers of Islamic culture and civilization. This basin has made very important developments in the field of culture and civilization in the period of Umayyad, Abbasi, Seljuk, Zengi, Ayyubi and Ottoman states. However, main development of the cultural identity of the province has been formed during the period of Hakkâri, Bahdinan, Mahmoud, Soran and Semdinan principals that were active in this basin since the twelfth century. Especially Zap Basin’s being close to the important centers of Islamic culture and civilization, and support of local administrators in the region for the establishment and development of educational and cultural institutions such as mosque, madrasa, dervish lodge, small islamic monastery, ribat etc. have been decisive in the recognition of significant developments in the field of science, mysticism and literature in this region. Significant number of ulema, sufi, udeba and fuzela which affected both this basin and the Islamic world has grown in such institutions as madrasa, dervish lodge, hankah, ribat and dervish convent, which were established in this basin. Zap Basin is also one of the important centers of Christianity / Nesturism as well as being one of the important centers of Islamic world. Since the beginning of the second century, Christianity has spread and institutionalized in this region. In this respect, this basin is an important region where Nestorianism has made progress in religious, cultural and literary fields.
177247 177248 177249 177250 177251
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası