Hitabeti Etkileyen Unsurlar

Düşündüklerinizi etkili bir şekilde aktarabilmek, iletişim kurduğunuz kişilerde yaratmak istediğiniz etkinin oluşmasını sağlar. Özellikle topluluk önünde güzel ve etkili konuşma yapmanın pek çok kişinin hayali olduğunu biliyoruz. Aslında bu düşüncenizi gerçekleştirmek sandığınız kadar zor değil. İşte, hem ikili ilişkilerde yararlanabileceğiniz hem de topluluk önünde daha güçlü konuşmalar yapabilmeniz için ihtiyacınız olan hitabeti geliştirme yolları:

1. Kitap Okumayı Alışkanlık Haline Getirin

Etkili konuşma yapabilmek aslında düşündüklerinizi en iyi şekilde aktarmak demek. Bunun anahtarlarından biri ise elbette ki cümlelerinizde doğru kelimeleri tercih etmek, kelimeleri doğru bir şekilde kullanabilmek. Kelime haznenizi genişletip bunu yapmanıza yardımcı olacak şey ise tabii ki düzenli olarak kitap okumak, yani kitap okuma alışkanlığı kazanmak! Bu arada kitap okumanın, kelime haznenize katkı sağlamasının yanı sıra doğru kelime vurgusu ve cümle tonlaması yapabilmek konusunda da size yardımcı olabileceğini belirtmeden geçmeyelim. Eğer kelime vurgusu konusunda çalışmanız gerektiğini düşünüyorsanız okuduğunuz kitapları sesli bir şekilde, adeta kitabı seslendiriyor gibi okumanızı öneririz.

2. Kelimeleri Doğru Bir Şekilde Telaffuz Ettiğinizden Emin Olun

Etkili iletişim için son derece önemli olan konulardan bir diğeri ise telaffuz! Kelimeleri doğru bir şekilde telaffuz etmek için çalışmalar yapmalısınız. Kalem çalışması, telaffuz konusunda kesinlikle yapmanız gereken çalışmalardan biri. Ağzınıza bir kalem koyduktan sonra bir metni sesli bir şekilde okuyarak bu çalışmayı gerçekleştirebilirsiniz. Kalem çalışması sayesinde çene ve dudak kaslarınız kuvvetlenir ve bu, söylemekte zorlandığınız kelimeleri telaffuz etmenize yardımcı olabilir. Dilerseniz hem telaffuz konusunda yardım almak hem de etkili konuşmanın diğer önemli alt başlıklarını işin uzmanlarından öğrenmek için diksiyon kursuna da gidebilirsiniz. Bu arada küçük ödemeler karşılığında satın alabileceğiniz online dersler de hitabeti güçlendirmek için sağlam adımlar atmanıza yardımcı olabilir.

3. Kısa ve Öz Bir Şekilde Konuşmaya Çalışın

İhtiyaç olmayan detaylara yer verip konuşmayı gereksiz bir şekilde uzatan kişilerin, etkileyici iletişim kurma konusunda başarılı olma ihtimalleri düşüktür. Çünkü etkili konuşma sanatını başarı ile gerçekleştiren kişiler genellikle kısa ve öz konuşarak vermek istedikleri mesajı karşılarındaki kişileri sıkmadan verirler. Yani etkileyici konuşma yapmak istiyorsanız kesinlikle gereksiz detaylara konuşmanızda yer vermemelisiniz. Bu arada elbette kısa ve öz konuşmak; duraklamadan, hızlı hızlı konuşmanız gerektiği anlamına gelmiyor. Dinleyicilerin sizi kolaylıkla takip edebileceği bir hızda konuşmaya özen göstermelisiniz.

4. Konuşmada Hikayelere ve Örneklere Yer Verin

Evet; kısa ve öz konuşmak, etkili konuşma yapabilmek için olmazsa olmaz. Fakat bu durum, birkaç cümleyle anlatmak istediğinizi anlatıp daha sonra konuşmayı sonlandırmalısınız demek değil. Hepimiz örnekleri ve anlatılan konunun hikâyelerle desteklenmesini severiz. Konu ile ilgili dikkat çekici örnekler ve hikâyeler anlatarak daha etkili bir konuşma yapabilirsiniz. Hatta mümkünse ciddi bir konu hakkında konuşmuyorsanız esprili bir konuşma yapmak da keyifli ve eğlenceli olabilir!

5. Dinleyicileri Konuşmaya Dâhil Edin

Konuyu karşınızdaki insanlara en etkileyici şekilde aktarmaya çalışıyorsunuz; yani aslında en doğru şekilde iletişim kurmak istiyorsunuz. Bu noktada iletişim halinde olduğunuz kişileri dinlemenin, onlara soru sormanın ve onların görüşlerini almanın da oldukça önemli olduğunu hatırlatmalıyız. İster bir kişiyle konuşun ister yüzlerce kişiye bir konuşma yapın, karşınızdaki kişi ya da kişileri dinlemeli ve zaman zaman onlara da söz hakkı vermelisiniz.

6. Beden Dilinizi İyi Kullanın

Güçlü hitabet için sadece sözlü iletişim yeterli değil; sözsüz iletişiminiz de güçlü olmalı! Jest ve mimiklerinizi doğru bir şekilde kullanmak, abartıya kaçmamak oldukça önemli. Ayrıca duruş şeklinizin bile karşınızdaki kişilerde bir etki yarattığını, sözlerinizle aktardıklarınız kadar vücudunuzla söylediklerinizin de etkili olduğunu bilmelisiniz. Bu nedenle sözsüz iletişime de önem vermek şart. Sözsüz iletişim ile ilgili kitaplar okuyup seminerlere katılarak bu konuda kendinizi geliştirebilirsiniz. Ayrıca kaliteli bir iletişim için göz temasının da çok önemli olduğunu hatırlatalım. İletişim kurduğunuz kişilerden gözlerinizi kaçırmayın!

7. Konuşma Öncesinde Hazırlık Yapın

Eğer önemli bir konuşma ya da sunum yapacaksanız ve hitabet sanatı sayesinde iletişim kurduğunuz kişileri etkilemek istiyorsanız yapmanız gereken şeylerden biri kesinlikle konuşmaya hazırlanmak! Konuşmayı aklınızdan kurgulamalı, hatta dilerseniz kâğıda döküp üzerinde çalışmalısınız. Önceden hazırlık yaparak konuşmanın eksikliklerini görebilir ve bu doğrultuda eklemeler yaparak daha etkileyici bir konuşma hazırlayabilirsiniz.
Hitabeti geliştirme yöntemlerini aktardık! Şimdi, sırada önerilerimiz sayesinde kendinizi geliştirmek var! Bu arada gelişimin yavaş yavaş gerçekleşen bir olgu olduğunu yani pes etmeden çalışmanız gerektiğini bir kez daha hatırlatalım. Sizin hayalinizi güçlü bir hitabete sahip olmak ve hayalinize ulaşmak için yapmanız gereken en önemli şeylerden biri kesinlikle pes etmemek!

Güzel ve etkili konuşmanın ilkeleri 10 temel başlık altında toplanmaktadır.

1. İyi bir konuşma yıkıcı değil, yapıcı olmalıdır.

İster topluluk önünde konuşalım, ister arkadaş çevrelerinde konuşalım, bizi dinleyenlerin inançlarını, değer yargılarını göz önünde bulundurmalıyız. Elbette ki, her konuşmanın bir mesajı vardır. Dinleyiciler belli bir görüşe eriştirilmek istenir. Bunun için de onların duygularını sömürmekten özellikle kaçınmalıyız. Yapıcı konuşma, dinleyicilerin inançlarını, değer yargılarını, düşüncelerini olumlu bir yönde değiştirmeyi amaçlar.

2. İyi bir konuşma, ilginç ve değerli konuları kağsar.

Seçeceğimiz konunun hem kendimiz için, hem de dinleyiciler için ilginç olması gerekir. Açık bir gerçektir ki, ilgi duymadığımız bir konuda rahatça konuşamayız. Üzerinde konuşabileceğimiz konular sayısızdır. Ayrıca, konuşmanın düzeyini belirlemede de seçilen konunun büyük bir payı vardır.

3. İyi bir konuşma, konuşmacının kişiliği ile bütünleşir.

Konuşmacının kişisel nitelikleri ile konuşma arasında sıkı bir etkileşim vardır. Sözgelimi, yalancılığı, ikiyüzlülüğü herkesçe bilinen birinin “yalancılığın kötülükleri” üzerinde yapacağı bir konuşma, kimseyi inandırmaz. Bunun gibi, konuşucunun kişisel görünüşüyle sözleri arasında da bir bağlantı kurmak ister dinleyici. Bu yüzden, konuşmanın inandırıcılığında konuşmacının kişiliği önemli etkenlerden biridir.

4. İyi bir konuşma, belli bir amaca yönelir.

Amaç, dinleyiciler üzerinde konuşmacının bırakmak istediği etkidir. Dinleyicilerimize neyi vermek istiyoruz, onları neye, hangi gerçeğe yönelteceğiz? Konuşmamız süresince bu soruları göz önünde tutmak zorundayız. Bu amaca, yönelmeden yapacağımız konuşma, dağınık, etkisiz kalacak, dinleyicilerimizde bir karşılık uyandırmayacaktır.

5. İyi bir konuşma, konuşmayı etkileyen etkenleri çözümleyerek oluşur.

Konuşmayı etkileyen etkenler şunlardır: Konu, dinleyici, ortam ve konuşmacı. İyi bir konuşma yapabilmek için bu öğeleri ayrı ayrı, bir bütün olarak değerlendirmeli, çözümlemeliyiz. Üzerinde konuşacağımız konunun boyutları nelerdir? Dinleyicilerimiz yönünden önemi nedir? Kimler için konuşacağız? Konuşacağımız kişilerin toplumsal, kültürel, ekonomik durumları, yaş, cinsiyet özellikleri nedir? Nerede, ne kadar süreyle konuşacağız? Konuşmacı olarak kendi durumumuz nedir? Bu soruların üzerinde durup bir bütün olarak bunları değerlendirmemiz gerekir. Konuşmamızı hazırlama ve düzenleme aşamasında bu soruları göz önünde tutmazsak başarılı konuşma yapamayız.

6. İyi bir konuşma, sağlam bir konuşma yöntemi üzerine kurulur.

Yöntemimizi amacımıza ve konuşma öğelerini değerlendirmemize göre seçmemiz gerekir. Genellikle konuşmalarda 4 ana amaç ve bu amaçlara yönelik 4 ana yöntem vardır: Tartışma, savunma, öğretme ve duygulandırma. Amaçla yöntem arasındaki bağlantıyı kurmak, başarılı bir konuşmanın önkoşullarından biridir.

7. İyi bir konuşma dinleyicilerin ilgi ve dikkatini toplar.

Hangi konuda olursa olsun, ilgi ve dikkat dağıldı mı iletişim durur. İlgi ve dikkatin diri ve canlı kalması da, dinleyicilerimizi güdülendirmeye ve onların meraklarını ayakta tutmamıza bağlıdır. Bu da öncelikle dinleyicilerimizi iyi tanımakla, söylediklerimizle onların ilgileri arasındaki bağlantıyı kurmakla sağlanır.

8. İyi bir konuşma sağlam bilgilere dayanır.

Hangi konuyu seçersek seçelim, o konu üzerinde rahatça, doğal bir biçimde konuşabilmemiz, konunun gerektirdiği bilgileri , araç ve gereçleri edinmemize bağlıdır.

9. İyi bir konuşma, etkili bir ses tonu, el ve yüz hareketleri gerektirir.

Etkili bir ses tonuna dayanmayan, el ve yüz hareketleriyle beslenip renklenmeyen bir konuşma, ölü bir konuşmadır. Sözcüklerin anlam ve duygu yükü, ses tonumuzla, el ve yüz hareketlerimizle zenginleşir.

İyi bir konuşma, canlı bir dil, hareketli bir üslup gerektirir.

Canlı, diri, amacımıza uygun sözcükleri seçme, bunları cümle içinde yerli yerine yerleştirme, her birinin ses ve anlam hakkını verecek doğru söyleme, konuşmamızın, etkisini, güzelliğini arttırır. Cümlelerimiz için de bu böyledir. Kısa, yoğun, hareketli cümleler kurma , bunlar arasındaki geçişleri doğal bir biçimde sağlama anlatışımızı canlılaştırır.

Hitabet Öğretiminde Kullanılan Öğretim Stratejileri

• Araştırma İnceleme Yoluyla Öğretim 
• Tam Öğrenme 
• Sunuş Yoluyla Öğretim  
• Buluş Yoluyla Öğretim  
• İşbirlikli Öğrenme

Hitabet Öğretiminde Yöntem ve Teknik Seçimini Etkileyen Faktörler

• Amaçlar  
• Konunun Özelliği
• Öğretmenin Özellikleri
• Öğrenci Grubunun Büyüklüğü
• Zaman ve Fiziksel Ortam
• Maliyet

Hitabet Öğretiminde Kullanılan Öğretim Yöntemleri

• Anlatım
• Soru Cevap
• Tartışma
• Gösterip Yaptırma
• Hikayeleştirme
• Örnek Olay
• Tekrar Yapma
• İkna Etme
• Ses Eğitimi

Hitabet Öğretiminde Kullanılan Öğretim Teknikleri

• Dinleme Becerisini Geliştirme Teknikleri
• Dinlemeye Hazır Hale Getirme
• Dinlenecek Konunun Belirtilmesi
• Dinleme Amacı (Duyulanın Anlaşılması)
• Dinleme Amacına Yönelik Sorular Sorma 
• Doğrudan Dinleme
• Tonlama ve Vurgu
• Cümlenin Bağlamından Anlam Çıkarma
• Doğru Nefes Alma
• Diyalog Oluşturma
• Konuşma Hedefinin Belirlenmesi
• Konuşmaya Teşvik ve Cesaretlendirme (Hata Yapmaktan Korkmama)
• Tonlama ve Vurgu
• Mimik ve Jestlerin Kullanımı
• Konular Arasında Bağlantı Kurabilme
• Dilsel Öğeleri Doğru Telaffuz Etme
• Sesleri Düzgün Çıkarma
• Birbirlerine Benzeyen Lafızları Net Ayırma
• Kısa ve Uzun Harekeleri Konuşma Anında Ayırma
• Tonlama ve Vurgu
• Yerlerine Göre Uygun Tabir Seçme
• Makro Düzeyde İçerik ve Yazının Organizasyonu
• Mikro Düzeyde Harfleri, Noktalama İşaretlerini Doğru Kullanma
• Görerek Metin Yazma
• Sözlü İfadeleri Yazıya Çevirme
• Yazılanı Anlama
• Konuşma Becerisini Geliştirme Teknikleri
• Okuma Becerisini Geliştirme Teknikleri
• Yazma Becerisini Geliştirme Teknikleri

Hitabet Öğretiminde Kullanılan Öğretim Materyalleri

• Yazılı Materyaller
• Resim ve Fotoğraflar
• Projeksiyon, Bilgisayar, Televizyon, Video, CD Player, Ses-Görüntü Kayıt Cihazı