Makaleyi PDF formatında kaydet
Tafsil ve tefsir(Arapça: التفصیل-التفسیر) , Kuran’ı Kerim’iniçeriği ve anlaşılması hususunda önem taşıyan iki kavramdır. Bu kavramlar bazen birbiri ile karıştırılır ve iki kavram arasında çelişkinin olduğu iddiası ortaya çıkar.
Tafsil’in Anlamı
[Düzenle]
"Fassalna" tef'il babından ve tafsil kökünden türemiştir. Bir şeyi fasıllara bölmek ve düzenlemek anlamındadır.
[1]Mucem’u Mekayisi’l Kügat, c. 4, s.
[2]el-Misbahu’l Munir, Ahmet Kayyumi, c. 1, s.
Kuran’da Tafsil
[Düzenle]
Buna göre:
"وَ لَقَدْ جِئْناهُمْ بِکِتابٍ فَصَّلْناهُ عَلى عِلْمٍ هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یؤْمِنُون
"Gerçekten biz onlara bilerek bölümlere, (ayetlerve surelerolarak ve muhteva olarak muhkem müteşabih ve çeşitli ilimleri içeren bilgilere) ayırdığımız, imaneden topluluk için hidayetve rahmetkaynağı olan bir kitap getirdik. "
[3]Araf,
Şöyle ki bizim Kuran'ı anlamamız, ayetleri üzerinde ayrı ayrı olarak düşünmemize bağlıdır. Bu da Kuran'ın tedrici olarak inmesinin sebeplerinden sayılır. Gerçi Kuran'ın tedrici olmayan ve bize gizli olan bir gerçeği de vardır. O gerçek de def’i yani tek seferde nazil olmasıdır.
Kuran'ın bu iki yöne yani birlik ve tafsil makamına sahip olduğunu Kuran ayetlerinden anlamak mümkündür. Nitekim bir ayette şöyle diyor: "O bir kitaptır ki ayetleri sağlamlaştırıldı sonra bölümlere ayrıldı. O hikmetsahibi ve her şeyden hakkınca haberdar olan Allahkatındadır. "
[4]Hud, 1.
İhkam ve Tafsil
[Düzenle]
"Sağlamlaştırıldı" ve "bölümlere ayrıldı" cümlelerinden maksadın ne olduğu hakkında çeşitli görüşler müfessirlertarafında söz konusu edilmiştir. Ancak ayetin anlamına en yakın ihtimal şudur ki birinci cümlede Kuran'ın tüm bölümleri birbirine bağlı sağlam bir bina olarak tek bir bütün olduğu ifade edilmiştir. Buna göre onun bölümleri arasında hiçbir ihtilaf ve çelişki bulunmamaktadır. Fakat ikinci cümlede bu kitabın insanların bütün ruhsal ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde bölümlere sahip olduğu açıklanmıştır. Yani birlik içinde çeşitlidir ve çeşitliliğin yanı sıra birdir.
[5]Tefsir-i Numune, c. 9, s. 9
Buna göre tafsilden maksat, bölümlere ve kıtalara ayırmaktır. Buna göre ihkam (sağlamlaştırma) bir şeyin toplu ve parçalarının birbirinde seçkin olmayışını ifade eder. Çünkü hepsi aynı gerçeği ifade eder ve o gerçek bir şeydir ve bölümleri yoktur.
Hadis kaynaklarında İmam Cafer Sadık’tan (a. s)ve diğer müfessirlerin İbn Abbas'tannaklettikleri rivayetlerde bu tefsiri teyit etmektedir.
Bu rivayetlerin ifade farkları bir yana, özet olarak şu gerçeği ifade etmektedir: Kuran toplu olarak Kadir gecesindebeytü'l-mamurdanveya levh-i mahfuzdanbirinci göğe veya dünyanın göğüne inmiş sonra oradan bölümler halinde yere inmiştir.
[6]Talakanı, Seyyid Mahmut, Pertuvi ez Kur'an, c. 4 s.
Tefsir Nedir
[Düzenle]
Ancak tefsir, Kuran ayetlerinin manalarını açığa çıkarmak ve maksatları ortaya koymak anlamındadır.
[7]Hadevi Tehrani, Mehdi, Mebani Kelami İçtihat, s.
Bu yüzden ayetlerin tefsili ve tefsiri arasında hiçbir çelişki yoktur. Elbette bu ayetin anlamı hakkında diğer ihtimaller de söz konusudur ki bu ihtimallere göre de tefsil ve tefsirin bir çelişkisi söz konusu değildir.
Tefsirin Anlamı
[Düzenle]
Konunun açıklık kazanması için ilk önce şu noktaya dikkat etmek gerekir ki tefsir, Kuran ayetlerinin manalarını açığa çıkarmak ve maksatları ortaya koymak anlamındadır. Bu saha Müslümanbilginleri öteden beri meşgul etmiş ve tefsir olarak isimlendirilen bu çaba, Kuran'ın nüzuldöneminden başlamıştır. Bu nokta,
"کَما أَرْسَلْنا فِیکُمْ رَسُولًا مِنْکُمْ, یتْلُوا عَلَیکُمْ آیاتِنا, وَ یزَکِّیکُمْ وَ یعَلِّمُکُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ"
"Nitekim (nimetimi size tamamlamak için) ayetlerimizi okuyan, sizi arıtan, size kitabı ve hikmeti öğreten ve yine size bilmediklerinizi öğreten, kendinizden bir peygamberde gönderdik. "
[8]Bakara,
ayetinden anlaşılmaktadır.
Tefsir’de Oluşan Farklılıklar
[Düzenle]
Kuran hakkındaki ilk araştırmalar ayetlerin edebi yönleri ve nüzul sebepleribazen de ayetlerin tefsirinde diğer ayetlerden ve az da olsa kıssalar, yaratıcı ve kıyamethakkındaki hadislerden yararlanmak şeklindeydi. Tabiindöneminde de durum bu minval üzere devam etti. Bu dönemde tek değişen şey, eskilerden daha fazla hadislereyer vermekti.
← İsrailiyat’ın Varlığı
Ne yazık ki bu sahada başvurulan hadisler arasında İsrailiyatdenilen uydurulan hadisler de yer alıyordu. Bu tür hadisler yaratılışın başlangıcı, Şeddad'ın cenneti, peygamberlerin hata yapmaları ve Kuran'ın tahrifigibi konularda düşmanlar tarafından uydurulmuş ve doğru hadislerin içine yerleştirilmişti.
← Halifeler Dönemi
Halifelerdöneminde İslami fetihlerdönemi başladı. Müslümanlar fethedilen ülkelerde yeni fırkalarve ümmetlerlekarşı karşıya geliyor ve diğer dinlerinbilginleri ile tanışıyorlardı. Bu ilişki, kelami tartışmaların Müslümanların arasında başlamasına yol açtı.
← Felsefenin Girişi
Diğer yandan Emeviler’inson dönemlerinde ve Abbasiler’inbaşa geçmelerinin başlangıcında yani Hicribirinci asrın sonlarında Yunan FelsefesiArapça diline tercüme edildi ve Müslüman bilginler arasında yayılmaya başladı. Her yerde artık akli konular konuşulmaya başlandı.
← Tasavvuf Anlayışı
Diğer yandan felsefi konuların yayılmasıyla paralel olarak, tasavvufianlayışlar da İslam alemine sızdı ve halktan bir grup bu konulara ilgi duydu. Bunlar, delil ve burhan yerine dini konuları nefsi riyazetleryoluyla anladıklarını ileri sürüyordular.
← Ahbarilik Anlaşıyı
Diğer yandan halktan bir grup da İslam'ın ilk döneminde var olan sırf itaatkarlık ilkesi üzere konulara yaklaşıyor ve konular hakkında her türlü akli ve fikri çabayı reddediyorlardı. Bu grup ayetlerin anlamını belirlemede hadislerle yetiniyor ve hadisleri de anlamada her türlü müdahaleden çekiniyorlardı. Hadisin zahirini bir ilahi düstur olarak görüp kabul ediyorlardı. Eğer Kuran hakkında da bir inceleme yapsalar sadece edebi yönüyle yetiniyorlardı.
← Mezhep Farklılıkları
Bu dört etken bilginlerin tefsirdeki yöntemlerinin farklı olmasına yol açtı. Bu dört faktör dışında tefsirde farklılığın oluşmasında etkili olan en önemli etken mezhepfarklılığı idi. Mezhepler konusundaki ihtilaflar, Müslümanlar arasında öylesine ihtilafa yol açmıştı ki Lailahe illellah ve Muhammedun resulullah kelimeleri dışında her şey hakkında ihtilaf meydana geldi.
[9]Allame Tabatabai, el-Mizan, c. 1 s. 8
Netice
Sonuç olarak Kuran'ı Kerim'in içeriği ve anlaşılması hususunda kullanılan bu iki kavram birbiri ile çelişmez ve bir tezat oluşturmaz. Her ne kadar tefsirde çeşitlilik ve farklılıklar oluşsa da toplumun fikri ve ameli ihtiyaçlarını gidermek için sürekli tefsire ihtiyacımız vardır ve bunun Kuran'ın tafsili ile bir tezadı yoktur.
Dipnot
[Düzenle]
Kaynakça
[Düzenle]
İslamquest sitesi "Kuran'da tafsil ve tefsirin farkı" adlı makaleden yararlanılmıştır.
Bu sayfadaki kategoriler : Ayetler ve Tafsil
İman Nedir, Çeşitleri Nelerdir? Tafsili ve İcmali İman
İman Hakkında Bilgiler
İslam dini için en temel kavram olan İman kelimesi inanmak anlamına gelir. Bu içeriğimizde iman kelimesinin anlamını ve çeşitlerini detaylıca inceleyeceğiz. İşte iman ne demek? sorusunun cevabı ve imanın çeşitleri
İman Ne Demektir?
Kelime anlamı ile iman, herhangi bir şeye inanmak anlamına gelmektedir. Diğer anlamları ise, söylenen bir şeyi doğrulamak, tasdik etmek, kabullenmek, benimsemek ile yürekten ve içten inanmak olarak sözlüklerde geçmektedir.
İslam dininde iman ise, Allah'ın peygamberler ile gönderdiği şeyleri insanların kalpleriyle tasdik etmesi ve dili ile de bunu ikrar etmesi demektir. En geniş anlamı ile ise, Allah'a, Hz. Muhammed'in onun kulu ve peygamberi olduğuna ve peygamberin getirdiği bilgilerinin kesin olarak Allah tarafından gönderildiğine, içten ve yürekten inanarak, kalben tasdik ve kabul etmektir. Bu tariflerden anlaşılan imanın iki şartı olduğudur. Birincisi bilmek, ikincisi ise bildiğini kalbi ile desteklemektir. İmanda bağlanmanın esası tam anlamı ile teslimiyettir.
İnanç, ilk insanlardan beri insanların en büyük ihtiyacı olmuş ve olmaya da devam etmektedir. İnsanlar ancak imanları sayesinde kendilerini güvende hissetmiş ve yaşamlarını kargaşa ve belirsizliklerden koruyabilmiştir.
Hz. Peygamberin Allah tarafından gönderdiği şeyleri kalben tasdik etmesi, onu Allah katında mümin yapmaktadır. Bir insanın kalben tasdik edip etmediğini ise sadece onu yaratan Allah tarafından bilinebilmektedir. Bu da bir insanın imanlı olup olmadığının da sadece Allah tarafından bilineceğini göstermektedir.
İmanın Çeşitleri Nelerdir?
İslam alimleri imanı icmali ve tafsili olarak ikiye ayırmaktadır. Bunların açıklamaları ise şu şekildedir:
1. İcmali İman
İcmali imanda insanlar inanılması gereken şeylere toptan inanmaktadır. İcmali iman en iyi olarak, kelime-i tevhid ve kelime-i şehadetin birleşimidir şeklinde açıklanabilmektedir. Bilindiği üzere kelime-i tevhidde, "Allah'tan başka Tanrı koktur, Muhammed onun elçisidir" denmektedir. Kelime-i şehadet de ise, "Ben Allah'tan başka hiçbir Tanrı olmadığına, Muhammed'in O'nun kulu ve elçisi olduğuna inanır ve tanıklık ederim" denmektedir. İcmali imanda, Allah'ın tek yaratıcı olduğuna ve Hz. Muhammed'in onun peygamberi olduğuna inanmak, Hz. Peygamberin getirdiği dini ve kurallarını da toptan kabul edilmiş olmaktadır. İcmali iman, ayrıca imanın ilk derecesi olarak da kabul edilmektedir.
2. Tafsili İman
Tafsili imanda, inanılması gereken şeylerden her birine, ayrıntılı olarak inanılmaktadır. Tafsili imanda üç derece bulunmaktadır, bunlar;
a. Birinci Derece; Allah'a, Hz. Muhammed'in onun peygamberi olduğuna ve ahiret gününe inanmak bulunmaktadır. Bu derecede icmali imana ilave olarak ahiret gününe inanmak da vardır.
b. İkinci Derece; Amentü'de geçen Allah'a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, ahiret gününe, ölümden sonra dirilmeye, cennet ve cehenneme, sevap ve azaba, kadere ve kazaya ayrı ayrı ve tam olarak inanmak bulunmaktadır.
c. Üçüncü Derece; Hz. Muhammed'in getirdiği, Allah tarafından gönderilen her şeye ayrı ayrı inanılmaktadır. Bunların içinde emir ve buyruklar ile farzlar, sevaplar ve haramlar gibi konular bulunmaktadır.
İcmali iman bir insanın Müslüman olması için yeterlidir ve bu imanın gereğini yapanlar, öldüklerinde Allah'ın takdiri ile cennete gidebilirler. Tafsili imanda ise insanın imanı olgunlaşmakta, yücelmekte ve çok daha sağlam temellere oturmaktadır. Tafsili iman bir nevi imanın kemale ermesi olarak da görülebilmektedir.
Taklidi ve Tahkiki İman Nedir?
Taklidi iman adından da anlaşılacağı gibi imanın taklit yolu ile oluşmasıdır. İslam toplumunda doğan çocuklar, topluma uyarak ve aile ile çevrelerinin de telkini ile onların inandıklarına iman etmektedir. Taklidi imanda araştırma veya dini delil arama yoktur, tabii olarak oluşan bir sonuç gibidir. Bu tür iman sahipleri de sevap kazanır ve cennete gidebilirler ama eğer imanları delillerle sağlamlaştırılmaz ise inkarcıların etkisi ile imanları sarsılabilir veya azalabilir.
Tahkiki iman ise adında bulunduğu gibi tahkik etme, araştırmaya, bilgiye, kavramaya ve delillere dayanan iman demektir. Bu iman tarzı kolay kolay sarsılamaz ve bilinçli bir iman olduğu için de kalben kabulü daha sağlam olur.
17901 17902 17903 17904 17905