Kısa Çalışma Ödeneği Neden Yatmadı

Kısa çalışma ödeneği, son zamanlarda gündemdeki en önemli konulardan biri. Ödenek kanunda uzun zamandır yer alan bir düzenlemeydi, yaşadığımız salgınla birlikte ilgiyi üzerinde topladı. Eğitimler, yazılar, söyleşiler derken genel hatlarıyla nasıl başvurulduğu ve nasıl uygulandığı herkes tarafından öğrenildi. Peki, kısa çalışma ödeneği nasıl bordrolaştırılacak?

Kısa Çalışma Hangi Şartlarda Söz Konusu Olur?

Kısa çalışma, kriz veya zorlayıcı sebeplerle iş yerinden çalışmanın tamamen durması ya da çalışma süresinin en az 3’te 1 oranında azalması durumunda işçinin ödenemeyen ücretinin İŞKUR tarafından karşılanmasıdır.

Bordroda Eksik Gün Gösterimi Nasıl Gerçekleştirilir?

Kısa çalışma için başvuran iş yerlerinin öncelikle başvurularının İŞKUR tarafından onaylanması gerekiyor. Onaylanmasının ardından işveren kısa çalışma yapılan ilk haftanın ücretini işçiye yarım ücret olarak ödeyecek. Kalan süreler ise eksik gün olarak gösterilecek.

Kısa çalışma ödeneğinin bordroda gösterilmesinin 2 farklı şekli olabiliyor:

1. Ayın tamamında işin durduğu durumlar
2. Çalışma süresinin azaldığı durumlar

1- Ayın Tamamında İşin Durduğu Durumlar

İşin tamamen durduğu iş yerleri, çalışanları kısa çalışma ödeneğinden yararlandırmak için, ilk haftanın ücretini işçiye yarım olarak ödedikten sonra, kalan haftaları eksik gün olarak göstermelidir. Eksik gün nedeni “Kısa Çalışma Ödeneği” olarak seçilmelidir. Çalışanın aynı ay içerisinde başka sebeplerle oluşan eksik günü varsa bildirim “Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler” seçilerek bildirilmelidir.

Örneğin; kısa çalışma ödeneğine 1 Nisan itibariyle başvuran ve başvurusu onaylanan bir firma faaliyeti durduğu için tam ay bildirim yapacağını varsayalım. Bu durumda sayılı İş Kanunu maddesi gereğince işçiye ilk 1 hafta yarım ücret ödenmelidir. 1 ve 7 Nisan tarihleri arasındaki 7 gün için çalışanın ücretinin yarısı hesaplanır. Ücret yarım ödense de çalışanın prim günü 7 olarak Kuruma bildirilir. Diğer günler içinse kısa çalışma ödeneği için eksik gün bildirimi yapılır.

2- Çalışma Süresinin Azaldığı Durumlar

Çalışma süresinin azaldığı iş yerleri, hangi işçinin ne kadar çalıştığının kaydını tutarak, çalışılan süre üzerinden ücreti hesaplayıp işçiye ödemelidir. Çalışılmayan süreleri ise “Kısa Çalışma Ödeneği” veya başka eksik gün nedenleri ile birlikte bildirilecekse “Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler” seçilmelidir.

İşçiler her gün çalışma yapıyor fakat haftalık normal çalışma süresinden daha az çalışıyorsa, ücret ve eksik gün tespiti çalıştıkları saat üzerinden yapılmalıdır.

Örneğin, iş yerinde faaliyetinin 3’te 1 oranında azalması sonucu, çalışma süresinin aylık saatten saate düştüğünü varsayalım. İşveren işçiye çalıştığı saatlik sürenin ücretini hesaplayıp öder. / 7,5 saat hesabından, çalışılan süre 20 prim günü olarak kuruma bildirilir. Kalan 10 gün ise kısa çalışma ödeneği için eksik gün olarak bildirilir. Sonuç olarak, işçi 20 günlük ücretini işverenden tam olarak alır, 10 günlük ücretini ise İŞKUR’dan kısa çalışma ödeneği olarak alır.

Eğer çalışma işçiler arasında haftanın belli günlerine dağıtılmışsa, ücret çalıştıkları günler üzerinden ödenip, çalışılmayan günler kısa çalışma ödeneği için eksik gün olarak bildirilmelidir.

Örneğin, iş yerindeki işçilerin 2 grup halinde haftada 2,5 gün çalıştığını varsayalım. Ay sonunda her bir grubun toplam çalıştığı gün 15 olsun. İşçilerin çalıştıkları 15 prim günü için ücreti işveren tarafından ödenirken kalan 15 gün kısa çalışma ödeneği için eksik gün gösterilir.

Kısa Çalışma Ödeneğinin Tutarı Nasıl Hesaplanır?

Kısa çalışma ödeneği işçinin günlük ücreti üzerinden hesaplanır. İşçinin günlük ücretinin tespiti için son 12 aylık ücretinin ortalaması dikkate alınır. Bulunan günlük ücretin %60’ı kısa çalışma ödeneği olarak işçiye ödenir. Kısa çalışma ödeneğinden sgk primi ve gelir vergisi kesintisi yoktur. Ödenekten sadece damga vergisi kesintisi yapılır.

Kısa çalışma ödeneği için alt ve üst limit de belirlenmiştir. Alt limit asgari ücretin %60’ı, üst limit ise asgari ücretin 1,5 katının %60’ıdır.

Alt Limit

Günlük: 58,96 TL

Aylık &#; ,80 TL / Damga Vergisi Kesintisi Sonrası ,40 TL

Üst Limit

Günlük: ,15 TL

Aylık &#; ,50 TL/ Damga Vergisi Kesintisi Sonrası TL

Hesaplama Örneği

İşçinin son 12 aylık ücret ortalamasının brüt TL olduğunu varsayalım. Kısa çalışma nedeniyle 14 gün eksik gün gösterildiğinde,

İşveren işçiye 16 günlük ücretini; TL/30 Gün x 16 Gün = Brüt TL olarak öder.

Kısa çalışma ödeneği ise; üst limit kontrol edilerek çalışanın günlük kazancının %60’ı olarak hesaplanacaktır.

İşçinin kazancı üzerinden hesapladığımızda ise tutar, TL/30 Gün x 14 Gün = TL olmaktadır.

14 gün için üst Limit ise; ,15 x 14 Gün = ,40 TL olmaktadır.

Bu nedenle işçiye 14 günlük kısa çalışma ödeneği üst limit üzerinden damga vergisi kesilerek ödenecektir.

,40 x 0, (Damga Vergisi Oranı) = 17,87
,40 – 17,87 = ,53 TL olacaktır.

İşsizlik ödeneği veya kısa çalışma ödeneği ile işsizlik maaşları konusunda sorun yaşayan bazı işçiler var. Koronavirüs nedeniyle hükümet tarafından sağlanan imkanlar kapsamında işsizlere ve geçici olarak işsiz kalanlara yönelik çalışmalar başlatılmıştı. Bu kapsamda işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği gibi seçenekler sunulmuştu. Yapılan tespitler ve alınan başvurulardan sonra işsizlik ödenekler ile kısa çalışma ödenekleri işçilerin hesaplarına yatmaya başlamıştı. Her ayın belirli günlerinde düzenli bir şekilde yatan işsizlik ödenekleri en son Haziran ayının başında ödendi. Haziran ayının başında ödenen işsizlik ödenekleri ve kısa çalışma ödenekleri Mayıs ayına aitti. 

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, Covid tedbirleri kapsamında 5 Haziran tarihinde yapılması beklenen Mayıs ayına ilişkin işsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneği ödemelerinin erkene alınarak, 4 Haziran gününden itibaren T.C. Kimlik numaralarının son hanesine göre hak sahiplerinin banka hesaplarına yatırılacağını duyurmuştu. 

Bakan Selçuk, sistemde IBAN bilgileri bulunmayanların da PTT üzerinden ödemelerinin yapıldığını hatırlatmıştı.

T.C. Kimlik Numaralarının son hanesi; 0 olanlara 1 Haziran'da, 2 olanlara 2 Haziran'da, 4 olanlara 3 Haziran'da, 6 olanlara 4 Haziran'da, 8 olanlara da 5 Haziran'da ödemeler yapıldı. 

Bakan Selçuk'un açıklamasına göre ödenek ve maaş almaya hak kazananların maaşları ve ödenekleri hesaplarına yattı. 

Ancak bazı vatandaşlar, işsizlik ödeneklerini veya kısa çalışma ödeneklerinin hesaplarına yatmadığını belirterek sorgulamalarda bulunuyor. 

İşsizlik maaşı ve kısa çalışma ödeneği almaya hak kazanan herkesin maaşları ve ödenekleri hesaplarına yattı. 

Aldığı ödeneğin hesabına yatmadığını belirten vatandaşların ise çalıştıkları iş yerlerinin bildirdikleri bilgilerden kaynaklı bir mağduriyet yaşıyor olabilir. 

Çünkü kısa çalışma ödeneği almanın da bir süresi vardı. Hangi iş yerlerinin hangi tarihler arasında çalışmayacağı önceden bildirildiği için günü gelenlerin maaşı da kesiliyor. 

Örneğin berberlerin çalışma yasağı 11 Mayıs itibariyle kalkmıştı. Bu tür iş yerlerinde çalışanların Mayıs ayı işsizlik ödenekleri otomatik olarak askıya alınıyor.

Pandemi döneminde kısa çalışma ödeneğinin işsizlik ödeneği sürelerinden indirilmemesi yönündeki Cumhurbaşkanı Kararı çalışanları sevindirirken kısa çalışma ödeneği almışlardan işsiz kalanlar bağlanan maaşlarını düşük bulmakta, iş hayatına devam edenler ise yeni ücretleri üzerinden işsizlik ödeneğinin ne zaman hesaplanacağını merak etmektedir.

sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu&#;nun “kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği” başlıklı ek 2&#;nci maddesinin 6&#;ncı fıkrasında kısa çalışma ödeneğinin, işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkili olduğu belirtilmiştir. (2/7/ tarihli ve sayılı KHK ile)  [1]

30 Haziran tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca kısa çalışma ödenekleri, işsizlik ödeneğinden düşmemekte, KÇÖ alan çalışanların işsizlik ödeneği açısından herhangi bir hak kaybı olmamaktadır. [2]

Örnekle açıklamak gerekirse hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi olan sigortalılara 8 ay ( gün) işsizlik ödeneği verilmektedir. Bu işçi 1 ay kısa çalışma ödeneğinden yararlanmış ise, işsizlik ödeneği süresi 7 değil yine 8 ay olacaktır.

İşsizlik Ödeneği Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40&#;ıdır. İşsizlik ödeneği miktarı, aylık brüt asgari ücretin %80&#;ini geçemez. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. [3]

yılında son 4 ay brüt asgari ücretle çalışan bir sigortalının işsizlik ödeneği ,60 TL&#;dir. Damga vergisi kesintisi ile ödenecek işsizlik ödeneği miktarı ,41 TL olacaktır. Son dört ay TL prime esas kazancı olan sigortalının işsizlik ödeneği miktarı ,20 TL (DV kesintisi ile ödenecek tutar ,82 TL) yani brüt asgari ücretin %80&#;idir. Daha yüksek prime esas kazanç ortalamasına sahip olunsa da hesaplanan ödenek ,20 TL olacaktır.

Pandemide Kısa Çalışma Ödeneği Alanların İşsizlik Ödeneği Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Pandemi döneminde kısa çalışma ödeneği almış sigortalıların sonradan işsiz kaldıklarında işsizlik ödenekleri, KÇÖ almaya başladıkları tarihten önceki dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanmaktadır.

Örneğin işsizlik ödeneğinden 8 ay yararlanabilecek A sigortalısı, Nisan ayında KÇÖ’den yararlanmışsa, yılında sigortalının son dört aylık prime esas kazanç ortalaması TL olsa da Nisan ayı öncesi dört aylık prime esas kazanç ortalaması üzerinden işsizlik ödeneği alacaktır. Bu durumda işsizlik ödeneği TL&#;ye yakın bir tutarda daha az olacaktır.

KÇÖ Alan İşçiler, Yeni Ücretleri Üzerinden İşsizlik Ödeneği Nasıl Alabilir?

Pandemi döneminde süresi fark etmeksizin kısa çalışma ödeneği almış olan işçilerin yeni ücretleri üzerinden işsizlik maaşı almaları için, ilk kez kısa çalışma ödeneği aldıktan sonra en az prim gün sayısına ulaşması gerekmektedir. Prim günleri ’e ulaşan işçiler için işsizlik ödeneği miktarı, son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanacaktır. KÇÖ başlama tarihi ile işten çıkış tarihi arasındaki süre günden az olan işçiler, KÇÖ almaya başladıkları tarihteki son dört aylık prime esas kazançları üzerinden ödenek alacaktır.

Kısa Çalışma Ödeneği Alanların İstifa Ederek İşsizlik Ödeneği Alması

Kısa çalışma ödeneği alanların kendi istekleriyle işten ayrılmaları durumunda yılındaki prime esas kazanç tutarları üzerinden işsizlik ödeneği alma hakları bulunmaktadır. Bu kişiler KÇÖ almaya başladıkları ilk tarihten itibaren prim gününü doldurup işsizlik ödeneğine hak kazanacak şekilde işten ayrılmaları halinde (örneğin 4 çıkış koduyla) ise işsizlik ödenekleri yeni ücretleri üzerinden hesaplanacaktır.

Kaynaklar

[1] sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Ek Madde 2

[2] tarihli ve sayılı Resmi Gazete

[3] sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Madde 50